4. Ümumi təsirli ZM. Sianid turşusu - hidrogen sianidin suda məhlulu olub, rəngsiz, uçucu, acı badam
iyi verən maye halındadır. Su, efir və spirtdə istənilən nisbətdə qarışır, bir çox üzvi
həlledicilərdə həll olur. Turşunu durulaşmış formada saxlamaq lazımdır. 1 damcı
qeyri-üzvi turşunu 100 ml məhlula əlavə etdikdə suda məhlulu daha davamlı olur.
Sianid turşusu həddən artıq zəhərlidir. Turşunun buxarı ilə nəfəs aldıqda və ya o
dərinin zədələnmiş hissəsinə düşdükdə ölümlə nəticələnir. Sianid turşusunun
buxarları paltarlara yaxşı hopur (sığınacağa daxil olarkən nəzərə alınmalıdır) və
ümumzəhərləyici təsir göstərir.
Deqazasiya - əsasən hava dəyişmə yolu ilə aparılır.
Sianxlorid – yüngül uçucu, rəngsiz maye halda olan maddədir. Kəskin iyə malik
olub, selikli qişaları qıcıqlandırır və gözyaşarma əmələ gətirir. Yüksək qatılıqda
ümumi zəhərlənmə baş verir. Sianxloridlə zəhərlənmələr – orqanizmdə gedən
maddələr mübadiləsini təmin edən xüsusi fermentlərin aktivliyinin
dayandırılmasına gətirib çıxarır.
Bu maddələrlə nəfəs aldıqda ağızda acı metal tamı, boğazın qıcıqlanması, zəiflik,
qorxu və baş gicəllənməsi hiss olunur. Zəhərlənmənin zəif hallarında bu hisslər tez
keçib gedir, ağır hallarında isə bu hisslər get - gedə artır, göz bəbəklərinin
genişlənməsi, fikrin çaşqınlığı, qıcolma və iflic baş verir.
İlk yardım: zəhərlənmiş şəxsə ilk növbədə əleyhqaz geydirmək lazımdır. Ona
antidot verilir və ya amilnitrit ampulunu sındırıb şlem-maskanın içərisinə yeridirlər
və zəhərlənmə zonasından çıxarırlar. Təmiz havada əleyhqazı çıxarıb, geyimin
yaxasını açıb süni tənəffüs vermək lazımdır.
Antidot olmadıqda venadaxili 40 – 60 sm³ 1 % - li metilen abısı məhlulu 25-30
saniyə ərzində yeridilir. Həmin iynə ilə (venada olan) 50 sm³ 30% - li tiosulfat
məhlulu yeridilir. Bu əməliyyat 30 -40 saniyə ərzində aparılır.