*
On iki imamçı şiələrin tarixi.
33
ŞİƏLİYİN
YARANMASI
Əli (ə)-ın şiələri adı ilə tanınan şiəlik məktəbinin
başlanması Peyğəmbəri-Əkrəmin (s) həyatı dövrünə
qayıdır. 23 illik peyğəmbərlik dövründə islami təbliğat və
çağırışların genişlənməsi ilə əlaqədar baş verən bir çox
hadisələr, şübhəsiz, Peyğəmbərin (s) səhabələri arasında
belə bir cəmiyyətin yaranmasını tələb edirdi.
1
O hadisələr
aşağıdakılardır:
a) Besətin ilk günlərində Allah tərəfindən Peyğəmbəri-
Əkrəmə (s) öz qohum-əqrəbasını dinə dəvət etmək əmr
olundu.
2
Bu zaman Həzrət aşkar şəkildə buyurdu ki,
sizlərdən hər kəs ilk olaraq mənim dəvətimə müsbət
cavab versə mənim vəzirim, canişinim və vəsimdir. Əli (ə)
hamıdan əvvəl islamı qəbul edərək Peyğəmbərə (s) iman
gətirdi və verilən vədələrə layiq görüldü.
3
1 Peyğəmbərin (s) dövründə yaranan ilk ad “şiə” idi; belə ki,
Salman, Əbuzər, Miqdad, Əmmar bu adla məşhurlaşmışdı.
(“Hazirul-alimil-islamiyy”, 1-ci cild, səh-188)
2
“
(
Ya
Peyğəmbər
,)
ən
yaxın
qohum
-
əqrəbalarını
(
Allahdan
)
qorxut
.
”
(
“Şüəra”
surəsi
,
ayə-
214)
3 Bu hədislə əlaqədar Əli (ə) buyurur: “Mən hamıdan kiçik
olduğuma baxmayaraq dedim: “Mən sənin vəzirin olaram.”
Peyğəmbər əlini mənim çiynimə qoyaraq buyurdu: “Bu şəxs
mənim qardaşım, vəsim və canişinimdir, ona itaət edin.”
Camaat gülüb Əbu Talibə dedilər: “Sənə əmr etdi ki, öz oğluna
itaət edəsən!” (“Tarixi Təbəri”, 2-ci cild, səh-321; “Əbil Fidanın
tarixi”, 1-ci cild, səh-116; “Əl-bidayətu vən-nihayə”, 3-cü cild,
səh-39; “Həyatul-məram”, səh-320)
34
Adətən, hər hansı bir cərəyanın rəhbəri öz hərəkat və
qiyamının ilk günlərində dostlarından birini vəzir və
canişin olaraq başqalarına təqdim edir; o rəhbər belə bir
şəxsi onun yolunda canından keçməyə hazır olan fədakar
insanlara tanıtdırır.
b) Həm sünni, həm də şiə mənbələrinin nəql etdiyi
mütəvatir hədislərə əsasən, Peyğəmbəri-Əkrəm (s) aşkar
şəkildə buyurmuşdur ki, Əli (ə) danışıq, əməl və
rəftarında hər növ xəta və günahdan uzaqdır.
1
Onun
dediyi hər bir söz, etdiyi hər bir iş dini əsaslarla tamamilə
müvafiqdir; o, islam maarifi və şəriət hökmlərini hamıdan
yaxşı bilir.
2
v) Əli (ə) misilsiz xidmətlər və vəsfolunmaz
fədakarlıqlar göstərmişdir. Əli (ə)-ın Peyğəmbərin (s)
hicrət gecəsində onun yatağında yatmasını buna misal
göstərmək olar.
3
1 Ümmü Sələmə deyir ki, Peyğəmbər belə buyurdu: “Əli
həmişə haqq və Quran ilədir, haqq və Quran da həmişə
onunladır və qiyamətə qədər bir-birindən ayrılma-yacaqlar”,
(Bu hədis sünnülərdən 15 yol ilə, şiələrdən isə 11 yolla nəql
olunmuşdur.)
2 Peyğəmbər (s) buyurmuşdur: “Hikmət on yerə
bölünmüşdür, onun doqquz hissəsi Əliyə, bir hissəsi isə bütün
müsəlmanlara nəsib olmuşdur.” (“Əl-bidayətu vən-nihayə”, 7-ci
cild, səh-359)
3
Məkkə
kafirləri
həzrət
Məhəmmədi
(
s
)
qətlə
yetirmək
məqsədi
ilə
onun
evini
mühasirəyə
aldıqları
zaman
Peyğəmbər
(
s
)
Mədinəyə
hicrət
etməyi
qərara
aldı
və
Əli
(
ə
)-
a
buyurdu:
“Bu
gecə
mənim
yatağımda
yatmağa
razısanmı
?
Qoy
mənim
yatdığımı
güman
etsinlər
və
onların
təqibindən
amanda
35
Bədr, Ühüd, Xəndək və Xeybər müharibələrində
düşmənlər Əli (ə)-ın əli ilə məğlub edilməsəydi, islamçılar
onların vasitəsilə məhv olub aradan gedəcəkdi.
1
q) “Qədir-Xum” hadisəsində Peyğəmbər (s) Əli (ə)-ı
bütün insanların vilayət və rəhbərliyinə təyin edərək, onu
da özü kimi ümmətin rəhbəri elan etdi.
2
Aydındır ki, hamının fikir birliyində olduğu bu kimi
imtiyazlar
3
və Peyğəmbəri-Əkrəmin (s) Əli (ə)-a dərin
məhəbbəti fəzilət və həqiqət aşiqi olan səhabələrdən bir
qrupunun Əli (ə)-ı sevərək onun ətrafında birləşməsinə və
ona itaət etmələrinə səbəb olurdu. Bunun müqabilində
başqa bir qrup da o həzrətə qarşı həsəd və kin-küdurət
bəsləyirdilər.
qalım
?
”
Əli
(
ə
)
bu
təhlükəli
vəziyyətdə
bu
təklifi
cani
-
dildən
qəbul
etdi
.
1 “Təvarix və cəvameu hədis”
2
“Qədir
-
xum”
hədisi
sünnü
və
şiələr
arasında
danılmaz
hədislər
sırasındadır
,
səhabələrdən
yüzdən
artığı
müxtəlif
sənədlər
və
ibarələrlə
onu
nəql
etmişlər
.
Şiə
və
sünnülərin
mötəbər
kitablarında
da
qeyd
olunmuşdur
.
Əlavə
məlumat
üçün
“Ğayətul
-
məram”ın
79-
cu
səhifəsinə
,
“Əbəqat”ın
Qədir
bölməsinə
və
“Əl
-
Qədir”
kitabına
müraciət
edə
bilərsiniz
.
3
“Tarixi
Yəqubi”
(
Nəcəf
çapı
), 2-
ci
cild
,
səh-
137
və
140
;
“Əbil
Fidanın
tarixi”
, 1-
ci
cild
,
səh-
156
;
“Səhihi
Buxari”
, 4-
cü
cild
,
səh-
107
;
“Murucuz
-
zəhəb”
, 2-
ci
cild
,
səh-
437
;
“Nəhcül
-
bəlağənin
şərhi”
, (
İbni
Əbil
Hədid
,) 1-
ci
cild
,
səh
127
və
161.
36
Bundan əlavə, “Əli şiəsi”, “Əhli-beyt şiəsi” kimi
ifadələr Peyğəmbəri-Əkrəmin (s) sözlərində də çox
görünmüşdür.
1
Dostları ilə paylaş: |