Quranda “İmaməT” ayəLƏRİ Kİtab haqqinda
Yüklə 2,22 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bəhsə qısa bir nəzər
- Şərh və təfsir
- Möminlər kimlərdir
- Ayənin verdiyi mesajlar
3. “NÜSRƏT” (KÖMƏK) AYƏSİİşarə{وَإِنْ یرِیدُوا أَنْ یخْدَعُوکَ فَإِنَّ حَسْبَکَ اللَّهُ هُوَ الَّذِی أَیدَکَ بِنَصْرِهِ...} “Əgər (sülh və barışıqda, yaxud başqa bir məsələdə) səh:271
2- [2] . “Vəsailuş-şiə”, c.18, “Əbvabu həddil-mürtədd”, bölmə: 5, hədis: 3. səni aldatmaq istəsələr, şübhəsiz, sənə Allah kifayət edər. Səni öz (qeyb) köməyi və möminlərin vasitəsi ilə qüvvətləndirən odur”.(1)
Sual: Bəhsin mövzusu həzrət Əlinin (ə) vilayəti ilə bağlı olan ayələrdir. Belə isə, fəzilətlə bağlı ayələrin vilayətlə nə irtibatı vardır? Cavab: Əmirəl-Mömininin (ə) xilafət və vilayətinin isbatı üçün istifadə edilən ayələr iki qisimiə bölünür: Birincisi, o həzrətin vilayət və xilafətinə aydın, açıq-aşkar və birbaşa dəlalət edən ayələr. Məsələn, birinci fəsildə bəhs etdiyimiz “İkmalud-din”, “Vilayət” ayəsi kimi ayələr. İkincisi, birbaşa o həzrətin xilafətinə dəlalət etməyən və ona məxsus fəzilətləri zəminində qeyd edilən ayələr. Əvvəlki bəhslərdə şərhini verdiyimiz kimi, müəyyən bir əqli müqəddiməyə əsasən, biz dolayı yolla həmin qisimdən olan ayələr vasitəsi ilə vilayət məsələsini isbat edə bilərik. “Bu qəbildən olan “Nüsrət” və sair ayələr barəsindəki şərh və təfsir də nəzərinizə çatdırılacaq. Şərh və təfsirBütün quvvə ilə hazır olmaq “Nüsrət” ayəsinin təfsirinin daha yaxşı təfsir edilməsi üçün “Ənfal” surəsinin 60-63-cü ayələrinin təfsirinə müraciət etmək lazımdır: {وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّهٍ وَمِنْ رِبَاطِ الْخَیلِ...} “Malik olduğunuz bütün qüvvələrinizi, həmçinin döyüş atlarınızı döyüş meydanı üçün və düşmən müqabilində hazır vəziyyətə gətirin”. səh:272
Bu ayə bütün zamanlarda, məkan, tarixi dövrlər və ölkələrdə ilhamverici funksiya daşıyır və xüsusi bir silahdan söhbət edilmir ki, zamanın dəyişməsi ilə sıradan çıxmış olsun. Əksinə, “qüvvə” sözündən istifadə edilərək müsəlmanların bütün zamanlarda mövcud olan ən yeni silahlarla təchiz olunaraq düşmən müqabilində hazır olmalarını tövsiyə edir. Həmin söz sadəcə döyüş silahlarına deyil, təbliğat kimi düşmənin aradan qaldırılmasında təsirli olan qeyri-silahlara da şamil edilir. Eyni zamanda, ayədə ifadə edilən “qüvvə” sözü iqtisadi, ictimai, əxlaqi, bir sözlə, düşmənin qarşısını almaqda və bizim müdafiə olunmağımızda təsirli olan və kömək edən bütün məsələlərə aid edilə bilir. {...تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّکُمْ وَآخَرِینَ مِنْ دُونِهِمْ لَا تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ یعْلَمُهُمْ...} Ayənin bu qismi silah və döyüş qüvvələrinin toplanması barədəki hədəfi belə bəyan edir: Bu hazırlıqdakı məqsəd insanların məhv edilməsi, dünyanın viran olunması və qüdrətsiz və biçarə şəxslərin öldürülüb qarət edilməsi deyil, əksinə hədəf şəri olan bir müdafiədir. Düşmənlərin təcavüz edə bilməməsi üçün bütün silah və qüvvələrlə hazır olmaq lazımdır. Çünki həmişə qüdrətli və zalım dövlətlər zəif ölkələrə hücum edirlər və qüdrət həm zahiri və batini, həm Allah düşmənləri və öz düşmənlərinizin – onların qarşısını ala bilən, yeganə vasitədir. Silahlı qüvvələrin artırılması və hazır vəziyyətə gətirilməsi hədəfi düşmənin ehtimal ediləsi təcavüzünün qarşısını şəri və məntiqi müdafiə formada almaq üçün olmalıdır. {...وَمَا تُنْفِقُوا مِنْ شَیءٍ فِی سَبِیلِ اللَّهِ یوَفَّ إِلَیکُمْ وَأَنْتُمْ لَا تُظْلَمُونَ} Şübhəsiz ki, İslamın müdafiə sisteminin gücləndirilməsi, onun iqtisadi, ictimai, əxlaqi və təbliğata yönəli müasir silahlarla təchiz olunması və bu kimi məsələlər çoxlu xərclər tələb edir və müsəlmanlar onu təmin etməlidirlər. Allah yolunda xərclədiyiniz bütün pulları Allah özü kamil şəkildə sizə qaytaracaq və sizə bu cür müamilədə şübhəsiz ki, heç bir zərər dəyməyəcəkdir. səh:273
{وَإِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَهَا وَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ} Müsəlmanların müdafiə ilə bağlı öz hərbi qüvvələrini möhkəmləndirməkdə vəzifəli olmalarına baxmayaraq, əgər düşmənlər onlara tərəf öz dostluq əlini uzadaraq sülhə dəvət etsələr, bu zaman müsəlmanlar onların əlini geri çevirməyəcək və müharibəyə israra edərək ona can atmayacaqlar. Bu ayənin özü inadkar və İslamı müharibə və döyüş dini kimi tanıtdıranlara verilən ən yaxşı cavabdır, bu mənada ki, əgər İslam dini sülh dini olmasaydı, onda, ona tərəf sülh etmək üçün uzadılan əli geri çevirməli idi, amma həqiqət bunun əksini göstərir. Daha sonra müsəlmanlara xəbərdarlıq edilir: {وَإِنْ یرِیدُوا أَنْ یخْدَعُوکَ فَإِنَّ حَسْبَکَ اللَّهُ هُوَ الَّذِی أَیدَکَ بِنَصْرِهِ وَبِالْمُؤْمِنِینَ} Düşmənin sülh təklifinə müsbət cavab versəniz belə, ehtiyyatlı olun ki, onların hiylə və məkrinə aldanmayasınız və bu şəraitdə də öz qüdrət və müdafiə qüvvələrinizi ən yüksək səviyyədə qoruyub saxlayın ki, düşmən hiylə işlətsə, siz qəflətdə olmayasınız. Bu, düşmən qüvvələrinin zəiflədikləri zamanlarda yalandan sülh bağlamaq niyyətində olaraq öz qüvvələrini bərpa edənə qədər müsəlmanları danışıqlara tutmağa və qüvvələr bərpa edildikdən sonra da müsəlmanlara zərbə vurulmasına bənzəyir (xəbərdarlıq bu cəhətdəndir). Belə hallarda müsəlmanlar öz qüvvələrini qoruyub saxlamış olsalar, onda düşmənin gözlənilməz hiyləsini dəf edə biləcəklər. Həzrət Əli (ə) də vali təyin etdiyi Malik Əştərə nəsihət verdikdən sonra da, onu hətta, sülh zamanlarında da düşmənin hiyləsindən qafil olmamağa çağırır.(1) səh:274
Allah-taala ayənin sonunda buyurur ki, əgər səni aldatmaq istəsələr, Allah sənə bu şəraitdə kifayət edər. Allah o kəsdir ki, səni özü və möminlərin yardımı ilə gücləndirmişdir. {وَأَلَّفَ بَینَ قُلُوبِهِمْ لَوْ أَنْفَقْتَ مَا فِی الْأَرْضِ جَمِیعًا مَا أَلَّفْتَ بَینَ قُلُوبِهِمْ وَلَکِنَّ اللَّهَ أَلَّفَ بَینَهُمْ إِنَّهُ عَزِیزٌ حَکِیمٌ} Ey Allahın Peyğəmbəri! Onların qəlbləri arasında (Allah) ülfət yaratdı. Əgər sən yer üzündə olan şeylərin hamısını onların qəlbləri arasında ülfət yaratmaq üçün xərcləsəydin, onların bir-birindən ayrı qəlbləri arasında ülfət yarada bilməzdin. Lakin Allah onların aralarında ülfət yaratdı. Həqiqətən, o, yenilməz qüdrət və hikmət sahibidir. Bu sən və bütün müsəlmanlar üçün ən böyük nemətlərdəndir. Yuxarıdakı dörd ayə barədə daha artıq bəhs etmək mümkündür, amma biz bu qədəri ilə kifayətlənirik. Möminlər kimlərdir?Sual: “Nüsrət” ayəsi kimin barəsində nazil olmuşdur? Möminlərdə məqsəd kimlərdir? Cavab: Bu zəminədə çoxlu rəvayətlər mövcuddur və həm Əllamə Əmini “Əl-Qədir”(1) kitabında, həm də “Ehqaqul-həqq”(2) kitabının müəllifi öz əsərində həmin rəvayətləri nəql etmişdir. Həmin rəvayətlər iki qisimə bölünür: Birincisi, “Peyğəmbərin (ə) ilkin dost və köməkçisinin həzrət Əli (ə) olduğu və “Nüsrət” ayəsinin onun barəsində nazil edildiyini” bildirən rəvayətlər. İkincisi, həzrət Əlinin (ə) yardımından danışan, amma onun həzrət Əliyə aid olduğunu bildirməyən rəvayətlər. Hər iki qisimdən olan rəvayətlərin hərəsinə bir nümunəni misal göstərməklə kifayətlənirik: 1. “Dəməşq tarixi” əsərinin müəllifi İbn Əsakir Əbu səh:275
2- [2] . “Ehqaqul-həqq”, c.3, səh.194-dən sonra. Hüreyrədən(1) aşağıdakı rəvayəti nəql edir: مَکْتُوبٌ عَلَی الْعَرْشِ لا اِلهَ اِلاَّ أنَا وَحْدی، لا شَریکَ لی، وَ مُحَمَّدٌ(2) عَبْدی وَ رَسُولی، اَیَّدْتُهُ بِعَلِیٍّ وَ ذلِکَ قَوْلُهُ هُوَ الَّذی اَیَّدَکَ بِنَصْرِه وَ(3) بِالْمُؤْمِنینَ “Ərşin sütunlarına belə yazılmışdır: “Mən tək olan Allahdan başqa, heç bir Allah yoxdur və mənim şərikim də mövcud deyil. Məhəmməd (s) mənim bəndəm və rəsulumdur. Mən onu Əlinin (ə) vasitəsi ilə təsdiqləmişəm. “Nüsrət” ayəsində gələnlər ərşin sütunlarında yazılmış olan cümlələr Əlinin (ə) yardımı barəsindədir””. Bu yerdə bir neçə mətləbi xatırlatmağı zəruri hesab edirik: Birincisi, Əbu Hüreyrə bu rəvayəti Peyğəmbərə (s) nisbət verməsə də, onun söylədiyi مَکْتُوبٌ عَلَی الْعَرْشِ cümləsi həmin məsələni İslam Peyğəmbərindən (s) eşitdiyini göstərir, çünki özündən belə bir şeyi iddia edə bilməz. İkincisi, Quran ayələrinin nazilolma səbəbi iki qisimdir: Birincisi, sadəcə bir nəfərə və bir şəxsə aid olan nazilolma səbəbləri. Məsələn, “İkmalud-din” və “Vilayət” ayələri və bunun kimi həzrət Əlidən (ə) başqa, heç bir şəxsə aid olmayan ayələr. İkincisi, bir fərdə deyil, çoxlu sayda fərdlərə şamil olan nazilolma səbəbləri. Misal üçün, “Nüsrət” ayəsi bir deyil, əksər insanlara şamildir, lakin onun ən üstün və bilinən misdaq və nümunəsi bir şəxsdir ki, o da həzrət Əlidir (ə). Üçüncüsü: İbn Əsakirdən başqa, digər şəxslər də həmin rəvayəti nəql etmişlər: A) Muhibbuddin Təbəri, “Riyaz”(4); səh:276
2- [2] . Ubudiyyət və bəndəçilik məsələsi o qədər əhəmiyyət kəsb edir ki, burada risalət sözündən qabaq qeyd edilmişdir (təşəhhüddə deyildiyi kimi, müsəlmanlar o həzrətin risalətinə şəhadət verməzdən qabaq, onun bəndəçiliyinə şəhadət verirlər). 3- [3] . “Ehqaqul-həqq”, c.3, səh.194-də nəql edilənlərə əsasən. 4- [4] . “Ər-Riyaz”, c.2, səh.172 (“Əl-Qədir”, c.2, səh.50-də nəql edilənlərə uyğun olaraq). B) Süyuti, “Əd-Durrul-mənsur”(1); C) Qunduzi, “Yənabiul-məvəddəh”(2); D) Əllamə Gənci, “Kifayətut-talib”(3) əsərində. 2. Mərhum Əllamə Əmini həzrət Əlinin (ə) Peyğəmbərin (ə) birinci köməkçi və yardımçısı olmasına işarə edən, amma ayədəki məqsədin həzrət Əli (ə) olmasını birbaşa bildirməyən çoxlu rəvayətlər nəql etmişdir. Həmin rəvayətlərdən biri Ənəs ibn Malikin Peyğəmbərdən (s) nəql etdiyi aşağıdakı hədisdir: اللهُ، محمَّدٌ رَسُولُ اللهِ، اَیَّدْتُهُ بِعَلِیٍّ، نَصَرْتُهُ بِعَلِیٍّ لَمّا عُرِجَ بی: رَأَیْتُ عَلی ساقِ العَرشِ مَکْتُوباً: لا اِلهَ اِلاَّ “Məni meraca apardıqları vaxt ərşin sütunlarında bu cümlələrin yazıldığını müşahidə elədim: “Tək olan Allahdan başqa, heç bir Allah yoxdur, Məhəmməd (s) Allahın Peyğəmbəri və onun elçisidir. Məhəmmədi (s) Əlinin (ə) vasitəsi ilə təsdiqlədim və onunla yardım etdim””.(4) Qeyd edilən bu hədis əhli-sünnənin müxtəlif kitablarında nəql edilmişdir. Həmin kitabları diqqət edin: 1. “Zəxairul-uqba”(5) 2. “Mənaqibu Xarəzmi”(6) 3. “Fəraidu Həmmuyi”(7) 4. “Xəsaisul-kubra”(8) və digər kitablar.(9) səh:277
2- [2] . “Yənabiul-məvəddəh”, səh.94 (“Ehqaqul-həqq”, c.3, səh.194-də nəql edilənlərə əsasən). 3- [3] . “Kifayətut-talib”, səh.110 (“Ehqaqul-həqq”, c.3, səh.194-də nəql edilənlərə əsasən). 4- [4] . ”Bağdad tarixi”, c.11, səh.173 (“Əl-Qədir”, c.2, səh.50-də nəql edilənlərə uyğun olaraq). 5- [5] . “Zəxairul-uqba”, səh.69 (“Əl-Qədir”, c.2, səh.50-də nəql edilənlərə uyğun olaraq). 6- [6] . “Mənaqibu Xarəzmi”, səh.254 (“Əl-Qədir”, c.2, səh.50-də nəql edilənlərə uyğun olaraq). 7- [7] . “Fəraidu Həmmuyi”, bölmə 46 (“Əl-Qədir”, c.2, səh.50-də nəql edilənlərə uyğun olaraq). 8- [8] . “Xəsaisul-kubra”, c.1, səh.7 (“Əl-Qədir”, c.2, səh.50-də nəql edilənlərə uyğun olaraq). 9- [9] . “Əl-Qədir”, c.2, səh.50-51-ə müraciət edin. Əlinin (ə) adının ərşin sütunlarında yazılmasını söyləməyin özü həmin məsələnin əhəmiyyətli olmasını bildirir və Allah və onun rəsulunun adından sonra Əlinin (ə) adının ərşin sütunlarında yazılması o həzrətin Peyğəmbərə (s) yardım edən ilkin şəxs və müsəlmanların ən üstünü olmasını göstərir. Təbiidir ki, əgər Allah Peyğəmbərə (s) canişin seçmək istəsə, belə bir şəxsi nəzərdə tutacaqdır və əgər müsəlmanlar da bir şəxsi canişin kimi seçmək istəsələr, əqlin hökmünə əsasən, həzrət Əlinin (ə) ardınca getməlidirlər.
Qeyd edilərə diqqət etməklə həzrət Əlinin (ə) əldə etdiyi qeyri-adi məqamların Peyğəmbəri (s) himayə etmək sayəsində əldə etdiyi məlum oldu. Əmirəl-Möminin (ə) bütün bu məqamları İslam rəhbərini müdafiə etdiyi üçün əldə etmişdir. İslamın süquta uğrayacağı və ona zərbə dəyəcəyi mühüm anlarda biz həzrət Əlini (ə) bütün qüvvəsi ilə döyüş meydanında mübarizə apardığının şahidi oluruq. Məsələn, “Ühüd” döyüşündə hamı Peyğəmbəri (s) meydanda tək qoyaraq qaçır və təkcə Əli (ə) düşmənlə döyüşü davam etdirir. Onun Peyğəmbərdən (s) xəbəri yoxdur, amma bilir ki, o həzrət düşmənlərə arxa çevirərək meydandan qaçacaq biri deyil. Döyüşə davam etməklə yanaşı, o, Peyğəmbəri (s) axtarmağa başlayır. Meydanın bir hissəsində o həzrətin dişlərinin sındırıldığını və mübarək alnından qan axdığını gördükdə, pərvanə kimi onun başına dolanır və təklikdə Peyğəmbəri (s) müdafiə edir və çoxlu sayda yaralar alır.(1) O həzrətin şiələri də mal, can, əxlaq və bütün qüvvələri ilə çalışaraq İslamı müdafiə səh:278
etməlidirlər ki, qiyamət günü Peyğəmbər (s) yanında və o həzrətin qarşısında başı uca olsunlar və xəcalət çəkməsinlər. Yüklə 2,22 Mb. Dostları ilə paylaş:
|