AR = Bo‘limlar foydasi : Bo‘limlar aktivi Boshqaruv hisobida umumiy qoida mavjud bo‘lib unga ko‘ra, agar
taklif etilayotgan investitsiya loyihalari bo‘yicha ulardan tushadigan
foyda kapital qiymatidan yuqori bo‘lsa, xo‘jalik yurituvchi subyekt taklif
etiladigan sarmoyalarni qabul qilishi kerak. Segmentlar faoliyatini
baholashda qoldiq foyda ko‘rsatkichi ushbu umumiy qoidani inobatga
oladi.
Qoldiq foyda (QF) – bu xo‘jalik yurituvchi subyekt ma’muriyati
tomonidan belgilangan, mas’uliyat markazlari tomonidan minimal foyda
normasidan ko‘proq ishlab topilgan foydaga aytiladi.
Qoldiq foyda formulasi quyidagicha hisoblanadi:
QF = Bo‘lim foydasi – (Bo‘lim aktivlari x Maqsadli foyda me’yori) Qavs ichidagi ko‘rinish foydaning qiymati bahosi bo‘lib, u
mas’uliyat markazlari uchun belgilangan foyda me’yorining minimal
ko‘rinishidir. Segmentlar tomonidan ushbu miqdordan yuqori topilgan
har qanday miqdor xo‘jalik yurituvchi subyektga foyda keltiradi.
Iqtisodiy qo‘shimcha qiymat (IQQ) yoki boshqariladigan foyda.
Chet el kompaniyalarining tajribalarida korxonalarning moliyaviy
faoliyati natijalarini hisoblash uchun IQQ ko‘rsatkichidan
foydalanishlari - aktivlardan samarali foydalanishga, kapitalni saqlashga,
mehnat unumdorligini oshirishga va mijozlarga ko‘rsatiladigan
xizmatlarning sifatini oshishiga olib kelmoqda.
Kompaniyaning aksiya va obligatsiya egalari uchun topgan
daromadi va analogik darajada bo‘lgan xavf asosida mablag‘larning
boshqa kompaniyalarga sarmoya sifatida kiritilishidan tushgan daromad
farqi - iqtisodiy qo‘shimcha qiymat deyiladi. Boshqacha qilib aytganda,
xo‘jalik yurituvchi subyekt foydasidan barcha majburiyatlar qiymat
ayirmasi iqtisodiy qo‘shimcha qiymat bo‘ladi.
Qoldiq foyda va iqtisodiy qo‘shimcha qiymat mohiyatan bir-biriga
yaqindir. IQQ xo‘jalik yurituvchi subyektning asosiy faoliyatidan
olingan foydadan soliqlar ushlab qolingandan so‘ngi foyda miqdoridir.
