Olmaydigan darajada bo ‘ladi. Shunng uchun inflatsiya kapital samara-
dorligiga keskin ta’sir qilmaydi. YaMM ning nominal miqdori ko‘paysa
ham real miqdorida hech qanday o'zgarish bo'lmaydi. Bu kutilgan
tekis inflatsiya iqtisodiyotga hech qanday ta’sir ko'rsatmaydi.
Inflatsiya jarayonidagi o'zgarishlar uni taxmin qiluvchilar uchun
ham tasodif hodisadir. Kutilmagan inflatsiyaning keltirib chiqaradigan
ziyonni haqdor bilan qarzdor o'rtasidagi munosabatdan aniqroq
tushunish mumkin. Agar korxonalar bilan ishchilar o'rtasida muayyan
muddatga, muayyan miqdorda haq to'lash xususida shartnoma tuzilgan
bo'lsa, qarz beruvchi bilan qarz (kredit) oluvchi o'rtasida muqim foizli
shartnoma tuzilgan bo'lsa, budjet kamomadi bo'lgan davlatlarda davlat
obligasiyalari tarqatilgan bo'lsa, kutilmagan inflatsiyaning yuzaga kelishi
haqdorni ziyonga qaratadi, qarzdorni o'zlari o'ylamagan darajada
qarzlarini yengillashtiradi. Garchi jamiyat miqyosida olganda bunday
foyda — ziyon o'zaro qoplanib ketsa-da, alohida sliaxs, guruh, korxona-
larga keltiriladigan ziyon ancha katta bo'ladi.
Alohida qayd qilish zarurki, inflatsiya keltiradigan og'ir-oqibat
kutilmagan notekis inflatsiya sharoitida kelib chiqadi. Bunday ziyon —
soliq stavkasi, haqdorlik va qarzdorlik muammolari, nisbiy baholarda
aniq kuzatiladi, uning alohida shaxs va guruhlarda keltiriladigan ziyoni
ancha katta bo'ladi. Ko'pchilik davlatlar bo'lajak inflatsiya darajasini
tamoman yoki asosiy jihatdan mo'ljallab olishga oldindan ko'ra bilishga
hozircha qodir emas, shuning uchun biz yuqorida ko'rib o'tgan ziyonlar
turli darajada sodir bo'lib turadi.
Alohida shaxslarga inflatsiya bevosita ta’sir ko'rsatadi. Ularning
turmush tarzini o'zgartiradi, boyligida o'zgarish paydo qiladi, naqd
pullarning xarid quwatini kamaytirganidan ulami ruhan tushkunlashtiradi
va asabini buzadi. Albatta, haqdor sifatida ziyon, qarzdor foyda ko'radi.
Kun sayin oshib borayotgan narx kishilarning o'ziga hozircha zarur
bo'lmagan narsalami ortiqcha sotib olishga majbur qiladi. Agar bunday
holat umumiy tus olsa, mahsulotlarni talashib sotib olish, oqibat sun’iy
ravishda yetishmovchilikka olib keladi.
Dostları ilə paylaş: