cap. 7. quibus addendus illustrissimus Villaroel
Parte 1. Ecclesiasticæ, & Pacificæ gubernationis, quæst.
1. Art. 12. num. 33. & Part. 2. Quæst 12. Art. 5.
num. 96. de quo & specialem tractationem pol-
licetur.
52 His addendum praxim dictam complu-Et in caus-|sa præsenti|esse quam-|plurimos.
rium sapientiâ, probitate, & religione præstan-
tium auctoritate firmatam: eorum videlicet, qui
Regum, Principum, Consiliariorum, & iudi-
cum sic agentium confessiones audiunt. Qui
quidem illos, si in malâ esse conscientiâ sibi per-
suaderent, non possent eisdem absolutionis be-
neficium impartiri. Sentiunt ergo sententiam,
quam illi sequuntur, aliquatenus probabilem,
& licet probabilitas exigua sit, cùm videantur
Pontifices circa hoc suam mentem declarasse, vsu
tamen constat, & consuetudine antiquissimâ ro-
boratam. Et licet communiter Doctores negent
in materia immunitatis posse consuetudinem
præualere, quæ reprobata est in Cap. Nouerint.
de sententia excommunicat. & in Authentica de sacro-
sanctis Ecclesiis: & apertiùs, atque vrgentiùs quot-
annis in Bulla Cœnæ: Pro quo videndus DianaEt aliqua-|lem con-|sensum|Pontificis
Part. 1. Tract. 2. Resolut. 4. Hic non solam con-
suetudinem allegamus, sed sententiam funda-
mentis aliqualibus communitam, quibus dici-
mus antiquam consuetudinem posse verosimili-
liter copulari. Et quidem Diana ipse Resolut. 5.
post adductos Doctores, qui dicunt aliquas con-
suetudines contra libertatem Ecclesiasticam ex-
cusari posse ex tacito consensu Pontificis, quia
scit & tolerat, ita infert: Ergo non est verum dicere
absolutè, quòd per publicationem Bullæ tollitur omnisDiana.
consensus Pontificis: sed dicendum est quòd stante pu-
blicatione Bullæ, quando adsit talis consensus Pontifi-
cis tacitus & approbatiuus colligendus erit prudenter,
vt notat Malderus vbi suprà, cum Henriquez ex ra-
tionibus, & coniecturis. Sed quia res est multùm du-
bia, & periculosa, videant Principes & Ministri laica-
lis iurisdictionis, quid faciant. Sic ille. Consuetudi-
nem autem de qua loquimur scire & tolerare
Pontifices, dubitari nequit; quod autem posi-
tiuè reprobent, ostendunt ea, quæ diximus Tit.
2. num. 73. & 74. at nihilominus stare potest
ratio, & conjectura aliqua pro aliquali appro-
batione ex dictis ibidem, Num. antecedentibus, &
ex eis, quæ affert P. Fragosus Tom. 2. Pag. 206.
§. contra verò.
53 Quòd autem stare possit vt Pontifex ali-Pontificem|aliquando|& conce-|dere, &|negare, ex|Oratorij|priuati|concessione|monstra-|tur.
quid & probet, & reprobet, probari potest ex
facultate ad celebrandum in Oratoriis priuatis,
quam sibi soli reseruare Pontificem colligitur ex
ijs, quæ habent Diana Part. 9. Tract. 1. Resolut. 24.
Hieronymus Garcia sect. 3. difficult. 8. Puncto 2.
num. 15. alios citans. P. Quintaña Duenas. Tom.
1. Tract. 7. singul. 33. num. 7. Grauantus in Ru-
bricis Missalis Part. 1. Tit. 20. lit. M. P. Men-
dus in Elucidatione Bullæ cruciatæ Disp. 16. num. 3.
& alij. Reddit autem rationem Paulus Quintus
in suo decreto Anni 1615. propter abusum sci-
licet, & irreuerentiam; cùm tamen tam tremen-
do Eucharistiæ Sacramento, & sacrificio sum-
ma reuerentia debeatur. Vnde licentia talis dif-
ficilè, & cum limitationibus multis obtinetur; &
tamen facultatem hujusmodi in Bullâ Cruciatæ
concedi tenent multi; ex quibus Ludouicus à<-P>
@@0@
@@1@116 Thesauri Indici Titulus IV. Cap. IX.
<-P>Cruce in explicatione Bullæ disp. 1. Cap. 5. dub.
1. num. 5. P. Palaus Tom. 4. Tract. 15. disput. v-
nica Puncto 6. num. 1. & ante eos Sotus in 4. dist.
13. q. 2. art. 3. §. Iam verò. Quod & probabile
censet Garcia suprà Puncto 3. num. 26. Diana
etiam, qui sententiam hanc reijciendam prorsus
affirmat. Parte 9. citata Resolut. 23. contrariam
docuerat Parte 5. Tract. 10. Resolut. 76. cujus
immemor videtur fuisse, cùm nullam ejus faciat
mentionem. Est ergo secundùm citatos Do-
ctores probabile Pontificem & probare & repro-
bare priuatam hanc celebrationem. Probat
namque concedens Bullam, & amplissimâ qui-
dem concessione: reprobat autem generali illâCuius ra-|tio reddi-|tur.
prohibitione. Pro quo esse rationabilis caussa
potest; vt dum reprobat, voluntatem, & incli-
nationem suam, attentâ rei conuenientiâ; osten-
dat: dum autem probat, necessitate quadam id
se facere protestetur, quia non expedit voluntati
sic postulantis contraire. Quod potest casui, de
quo disserimus, applicari.
54 Dico secundò. Recursus ad Indica Præ-Assertio 2.|In Indijs|aliquando|stare re-|cursum si-|ne scru-|pulo posse.
toria sine scrupulo stare potest, quando damnum
sequitur irreparabile, vel quod difficilè reparari
potest. Probatur: quia hoc saltem est probabile,
& ita cum aliis tenet P. Fragosus citata pag. 206.
§. Porrò & pag. 208. §. Ex quo sequitur. In prio-
ri enim addit sic: & est difficilis aditus ad Summum
Pontificem, nec adest Magistratus Ecclesiasticus, qui
poßit, & velit tantam iniuriam arcere. Et quidem
cùm irreparabile dicitur, hoc vltimum suppo-
nitur, scilicet non esse remedium, quod ab Ec-
clesiastico expectari possit Magistratu; si enim
expectari potest, iam non est irreparabile. Hoc
ergo supposito, recursus ad Pontificem in Indiis
difficilis non solùm est, sed impossibilis, graua-
mine vrgente; vt est manifestum: erit ergo lici-
tus recursus ad Prætoria Regia: quæ est etiam
doctrina Gregorij Sayri de censuris lib. 3. Cap. 17.Neque vr-|gere Bul-|lam Cœ-|næ.
vnde vterque infert non incurri excommunica-
tionem Bullæ Cœnæ, quæ est 14. in illâ enim
Pontifex friuolam tantùm appellationem amo-
uere contendit, vt ex textu constat, verbis illis.
Qui prætexentes friuolam quamdam appellationem à
grauamine &c. Friuola enim dici non potest, ad
quam naturalis defensio, hac viâ tantùm suffra-
gante, compellit. Vt autem in casu, de quo lo-
quimur, non sit incursio in talem excommuni-
cationem, alia est ratio, de qua dictum, iuxta
satis probabilem sententiam Tit. 2. n. 10.
55 Addit autem P. Fragosus citato §. Ex quo,Circa|quam P.|Fragosus|minùs con-|sequenter|locutus|dicitur.
hoc canone excommunicari prætexentes friuo-
lam appellationem; atque ita non omnes excom-
municari: modò sub nomine appellationis non detur
recursus ad curias sæculares. Quæ sunt illius verba,
sed difficilia; significat enim in dicto casu nō licere
recursum, si appellationis nomine pallietur. Quod
tamen contra ipsius est apertè doctrinam: nam
§. Porro, affirmat licitum esse recursum. Et præ-
tereà si appellatio licet, licitus est etiam recursus,
quia appellatio iudicem competentem impor-
tat, in causiâ de qua agitur, & ita difinitur. Est
à minori ad maiorem seu superiorem prouocatio. Cap.
Omnis oppreßus. Cap. si quis. & Cap. Placuit. 2. q. 6.Appellatio|quid.
Quod tamen non accidit quando ad tribunalia
laica prouocatur. Recursus autem non dicit su-
periorem iudicem, qui verè talis sit, sed, qui in<-P>@@
<-P>casu vrgenti possit auxiliari: vnde est quasi genu
in definitione appellationis, quæ sic etiam de fini-
tur: iuxta lib. 1. §. Si quis in appellatione. D. de ap-
pellat. & relat. Est recursus à minori, ad maiorem iu-
dicem. Alia ergo videtur citati Auctoris mens;Citati Au-|toris mens.
scilicet excommunicari prætexentes friuolam ap-
pellationem, nisi verè ipsa appellatio merus re-
cursus sit, qui in casu vrgenti, de quo loquimur,
cùm licitus sit, etiam est ab excommunicatione
prorsus immunis. Quod si aliud quid voluit,
non est multùm circa illius intelligentiam im-
morandum, qui illam potuit apertam reddidis-
se. Vnde ad alia contendamus.
CAPVT IX.
Circa Religiosorum iudices Conserua-
tores qualiter Auditores Indicos sit
peccare contingens.
§. I.
Assertiones quatuor decisiuæ.
56 DIco primò. Grauiter peccant Au-Assertio 1.|Auditores|grauiter|peccare no-|lentes iu-|dices Con-|seruatores|admittere|quos Iura|concedunt.
ditores Indici, ex generali quadam
persuasione de non conuenientiâ
talium iudicum, aut alio non legitimo respectu,
eorum iurisdictionem impediunt. Id constat:
quia iuri Pontificio, & Regio se cum eorum in-
iuriâ opponunt: Pontificium quidem cùm in
Decretalibus Cap. 1. & vltimo de officio iudicis dele-
gati, & in diuersis constitutionibus, quibus ge-
neraliter modus procedendi eorum disponitur,
& aliis pluribus, quæ Religionibus singulis hunc
modum assignant efficacis defensionis. Pro quo
& sunt Lex 1. & 2. Tit. 15. libr. 2. Recopilat. de
quibus P. Fragosus Tom. 2. pag. 470. num. 72.
Reges etiam nostri Audientiis Indiarum mode-
rationem in talium Iudicum permissione præscri-
bunt, de quibus Dom. Solorzanus lib. 3. Cap. 26.
num. 113. & in Politicâ lib. 4. Cap. 26. pag. 736.
§. Y paraque & seqq. supponunt ergo magnam esse
in eorum nominatione conuenientiam, & ita illā
generaliter reprobare, nec velle oculis claussis ad-
mittere, non sine ingenti temeritate, & manife-
stâ iniustitiâ stare potest; cùm Religiosi iure suo
in re adeò graui spolientur. Pro quo videri po-
test Dom. Solorzanus suprà numer. 115. Inde
est impedientes excommunicari posse, quod
graue eorum crimen indicat. Vide P. Frago-
sum pag. 465. num. 8.
57 Dico secundò. Auditores Indici nonAssertio 2.|Non pec-|care se le-|gibus pro-|gressum|prohiben-|tibus con-|formantes.
peccant, dum Conseruatores procedere in caussa
prohibent, donec coram ipsis nominationis red-
datur ratio, vt perspiciant, an iniuria notoria sit,
quæ sola potest iurisdictioni Conseruatorum
materiam exhibere. Id probo: nam circa hoc
leges extant; & licet videantur Ecclesiasticæ con-
trariæ libertati; cùm tamen à Regibus Catholi-
cis latæ sint, & communiter receptæ; non ad eos
spectat earumdem examen, sed iuxta ipsas pro-
cedere, iustificationem earum supponentes, cùm
ab iis sint conditæ, qui id meliùs antequàm sta-
tuerent, peruiderunt. Quæ est doctrina Aristo-Obediendũ|leg ibus, sine|earum exa-|mine.
telis lib. 2. Rhetor. illis verbis. Vel si ita illi iudica-
runt, contra quos statuere nihil licet, vt qui domini<-P>
@@0@
@@1@Circa iudices Conseruatores Religiosorum Auditores. &c. 117
<-P>sunt, aut quibus non honestum est contradicere. Sic il-
le. Hinc Doctores communiter censent subdi-
tos teneri seruare leges, de quibus an sint iustæEtiam|cùm de iu-|stificatione|earum du-|bitatur.
dubitatur, ex quibus plures adducit Bonacina.
Tom. 2. Disput. 1. Quæst. 1. Puncto 7. numer. 11.
quos & sequitur, & vt non teneantur, posse ta-
men dubium practicè deponendo, communissi-
ma sententia est, pro qua vide præter citatos, Dia-
nam Part. 4. Tract. 3. Resolut. 9. & Mag. Galle-
gos Tractatu de Conscientia dub. 93. qui plures
congerunt, & quidem, qui obligationem esse
aiunt, id potiùs asserunt, cùm magis sit teneri,
quàm posse: qui autem contrarium censent, pro-
babilem suæ oppositam reputant opinionem,
vnde & esse probabiliter obligatos & consequen-
ter posse talibus se legibus confirmare. Quæ do-
ctrina aliis applicanda.
58 Dico tertiò. Auditores Indici nullo mo-Assertio 3.|Non pec-|care, si|non sint in|approbatio-|ne faciles.
do peccant, si non sint faciles in talibus iudicibus
approbandis. Hoc constat: quia & illis ita per
leges indicatur, & prætereà Iudices huiusmodi
multoties tumultuariè nominantur, ex quo se-
quitur, neque legitimam esse nominationem, &
ex eâ grauia inconuenientia proserpere, & tur-
bas implacabiles excitari. Aliqua huius generis
experimento perdidici, vnde & aliis prudenter
obuiandum. Et de excessibus huiusmodi admo-
net Emmanuel Rodericus Tom. 1. Quæst. 65.
Art. 11. §. ex dictis, & sequente. Et iam pridem
Bonifacius Octauus in Cap. Hac Constitutione,Cap. Hac|constitu-|tione.
de officio iudicis delegati in Sexto; vbi illa ipsius
verbis: Vt autem Conseruatores limites sibi traditæ po-
testatis, quos frequenter excedunt. &c.
59 Dico quartò. Auditores Regij non te-Assertio 4.|Non pro|quibuslibet|iniuriis|etiam no-|toriis ap-|probandos.
nentur approbare Conseruatores pro quibusuis
iniuriis nominatos, etiamsi illæ notoriæ sint.
Probatur. Quia potuit esse iniuria notoria, non
tamen notabilis, quæ debeat adeò extraordina-
rio iudicio vindicari. Pro quo ita scribit Fr. Em-
manuel suprà: si aliquis furore choleræ accensus dicat
Fratribus, quod velint nolint, debet ingredi monaste-Emmanuel|Rodericus.
rium, & ingrediatur de facto, nullâ læsione secutâ:
si statim à tali furore desistat, & relinquat eos in
sua pacifica posseßione, non est dictus reus coram con-
seruatore Iudice conueniendus, cùm in hoc parum læ-
sum fuerit monasterium, & de minimis non est cu-
randum, & eorum Fratrum posseßio non fuit per-
turbata; cùm statim in ea pacifici fuerint relicti sine
aliquâ, vt dictum est, læsione & notabili violentiâ.
Sic ille. Iuxta quam doctrinam alij sunt casus si-
miles iudicandi, in quibus licèt facta sit iniuria,
aut damnum non relinquitur, aut satisfactio
offertur; & tales esse solent personales, nisi
quando personæ iniuria in damnum commune
redundat; vt si alicui proptereà fiat, quia in eius
religione non recognoscitur priuilegium, quod
illi possit fauere, vt exemptionis generalis, vel
in ordine ad aliqua: vnde in conseruatoriis à
Pontificibus concedi solitis defensio iurium &
priuilegiorum exprimitur.
§. II.
Assertio quinta magis specialis.
60 DIco quintò. Peccant grauiter Audito-Assertio 5.|Peccare|grauiter
res Indici, si ad approbandam nomi-<-P>@@
<-P>nationem Conseruatorum requirant notorias in-iuxta ge-|neralem|Canonum|doctrinam|proceden-|tes.
iurias iuxta generalem doctrinam Canonum, &
præsertim Cap. Statuimus de officio Iudicis dele-
gati, in Sexto, in quo sic statuit Innocentius Quar-
tus: statuimus vt Conseruatores, quos plerumque con-
cedimus, à manifestis iniuriis & violentiis defendere
poßint, quos eis committimus defendendos. Nec ad
alia, quæ iudicialem indaginem exigunt, suam possint
extendere potestatem. Sic Pontifex: dicuntur au-
tem indaginem requirere, quæ cùm notoria
non sint, debent per probationes varias explo-
rari: iuxta Glossam & Doctores communiter.
Peccant inquam, quia possunt esse priuilegia, in
quibus iudicialis indago concedatur, quod Glos-Priuilegia|Religionũ|pro iis etiā,|quæ iudi-|cialem in-|daginem|requirunt.
sa obseruat, sic dicens: & ista vera sunt, nisi per
priuilegia (al. priuilegijs) istorum Religiosorum, vel
aliorum, quibus dati sunt Conseruatores, aliud dice-
retur, videlicet, vt possent cognoscere de iniurijs, &
alijs caussis, etiam si requirerent iudicialem indagi-
nem, & communiter in priuilegijs apponitur illa clau-
sula. Sic Glossa. Quòd autem in priuilegiis, vt
testatur, apponi soleat dicta clausula, manifestum
est in iis, quæ Mendicantes præsertim habent,Et speciale|Societatis.
ex quibus Societas nostra amplissimo gaudet Pij
V. & Gregorij XIII. tum generali, tum pro In-
diis speciali, quo aliæ fruuntur, communicatio-
nem habentes. Verba Gregorij inter alia hæc
sunt: in Bulla quæ incipit: Æquum reputamus. Et
concessionem Pij habet insertam ad litteram:
Hoc non de quibuslibet molestijs, iniurijs, damnis, tum
præsentibus, & futuris; in illis videlicet, quæ iudicia-
lem requirerent indaginem, summariè, simpliciter,
& de plano, sine strepitu, & figurâ judicij, in alijs
verò, prout eorum qualitas exegisset, justitiæ comple-
mentum: occupatores, seu detentores, præsumptores,
& injuriatores hujusmodi, nec non contradictores quo-
slibet, & rebelles, etiamsi aliàs, quàm vt præfertur,
qualificati existerent, quandocumque, & quotiescum-
que expedisset, auctoritate Apostolicâ per sententias,
censuras, & pœnas Ecclesiasticas, aliaque opportuna iu-Vide Car-|dinalem|Lugo in|Respon-|sis moral.|Lib. 4.|Dub. 38.|n. 8.|Decretalẽ|hodie esse|inutilem.
ris & facti remedia, appellatione pospositâ compescen-
dos &c. Hinc eft, vt adducta Decretalis deci-
sio hodiè ferè inutilis sit, vt cum Ioanne Andrea
Archidiacono, Dominico, & Refusso affirmat
Emmanuel suprà §. Nec his. Cùm conformior
forma recepta sit & quidem meritissimè; nam ad
eludendam, & elidendam notorietatem iniuriæ
possunt euasiones multiplices inueniri; vt videri
apud citatos potest, & etiam apud Siluestrum.
V. Conseruator. Qui Glossam Ioannis Andreæ
ad verbum transcripsit, & apud P. Fragosum.
Tomo 2. lib. 4. Disp. 12. qui n. 6. §. Porro, ait vix
reperiri posse tam notorium, quod non possit
aliquâ excusatione obtenebricari.
61 Neque his obstat quorumdam scripto-Quorum-|dam Scrip-|torum do-|ctrinam|non obsta-|re, quando|expressum|habetur|priuilegiũ.
rum doctrina, dicentium Conseruatorum munus
tantùm esse defendere à manifestis iniuriis, &
ita licèt litteræ habeant hæc verba. In quibuscum-
que causis, juxta prædictum sensum esse interpre-
tanda: sic P. Fragosus suprà num. 4. qui plures
Auctores adducit; cùm tamen illi tantùm gene-
raliter loquantur, & non in casu præsenti, quan-
do scilicet additur. In quibuscumque causis: vt vi-
deri præsertim potest apud P. Suarium Tom. 5. in
3. partem, disput. 31. sect. 3. num. 17. P. Molinam
Disput. 29. de jurisdictione, num. 2. & 6. P. Azor
Tomo 2. Lib. 5. Cap. 35. Quæst. 7. & 13. Ludoui-<-P>
@@0@
@@1@118 Thesauri Indici Titulus IV. Cap. IX.
<-P>cum Mirandam Parte 2. Quæst. 47. Artic. 8. Con-
clus. 2. Sed vt demus ita esse, quod citatus scriptor
ait, eo ductus fundamento, ne scilicet recedatur
à iure communi; quod non est magnum incon-
ueniens, quando recessus talis Apostolicâ aucto-Pontificiæ|potestatis|amplitudo.
ritate conceditur, quæ circa hoc amplissimam
habet potestatem, auocando etiam causas Eccle-
siasticorum ad sæcularia tribunalia spectantes, vt
benè ex iure ostendit Emmanuel Rodricus suprà
§. Quantùm cum Couarruuia & aliis; vt demus
inquam ita esse; non tamen habet locum vbi pri-
uilegium est manifestum, & concedit conserua-
tores etiam ad causas, quæ requirunt indaginem,
quæ cùm necessaria est, jus prohibet circa illas
Conseruatores procedere, juxta dicta n. præce-
denti.
62 Non item obstat lex Regia citata num.Neque legẽ|Regiā esse|contrariā,|quia non|tollit priui-|legia.
56. 1. scilicet & 2. Titul. 15. lib. 2. Verba illius,
1. scilicet, sunt: Los conseruadores dados, y deputados
por nuestro muysancto Sadre, no sean osados de pertur-
bar nuestra juridiccion seglar, ni se entremetan à conocer,
saluo de iniurias, y ofensas mænifiestas, y notorias, que
suelen ser hechas à las Yglesias, ô Monasterios, y perso-
Dostları ilə paylaş: |