Societatis iesv, segoviensis
Yüklə 14,73 Mb.
|
|
citatis P. Sancius; quod quidem meliùs potest causæ præsenti applicari, in quâ Auditor non peccat ministerium suum exequens, nec possessor malæ fidei est, juxta dicta: & cùm illius labor eodem modo vtilis sit, acsi matrimonium non contraxisset, simile debet stipendium habere. Item, priuatum ab officio non esse priuatum be- neficio, nisi id exprimatur, multorum grauium- q́ue scriptorum sententia est, quos adducit, & sequitur P. Sancius suprà, quibus adde P. Azor
reticis etiam loquentes idem tenent P. Suarez Disput. 22. de fide, sect. 21. §. 19. P. Vasquez Tom. 1. in 1. 2. Disput. 172. num. 11. P. Henriquez Lib. 13. Cap. 56. num. 2. P. Palaus Tom. 1. Tractat. 4. Disput. 4. Puncto 5. numer. 4. §. Requiritur. P. Becanus de Fide Cap. 15. quæst. 5. num. 3. qui alios citant. Requirunt igitur Auctores dicti saltem sententiam declaratoriam: quorum ratio est; quia pœna non debet imponi, nisi à jure id ex- primatur, quod tamen in casu prædicto non con-<-P> @@0@ @@1@ contrarii videntur, discurrendo: quod præsertim exequitur P. Suarez. Idem autem in casu, de quo loquimur, etiam contingere ex eodem funda- mento constat; nulla enim lex de hoc statuens, priuationem ita indîcit, vt sententiam saltem declaratoriam necessariam esse videatur infi- ciari.
Nauarrus in Manuali Cap. 23. num. 67. ex eo ar- guit, quod eleganter prosequitur P. Bauny suprà
quæ hominum est propria, abhorret, vt quis con- tra se jus dicat, in se ipsum sæuiat, sibi pœnam sta- tuat, aut statutam à judice effectui tradat: quod eum tamen facere esset necessarium, si esset op- posita sententia vera. Quod quidem licèt gene- raliter verum habeat, in casu nostro robustius vr- get, vbi quod relinquitur, tantùm dignitatis, & emolumenti habet, vt cùm illud viri litterati comparant, se felicissimos arbitrentur. Deinde citatus Auctor sapienter in hunc modum philo- sophatur: cùm id agere pauci probabili admo- dùm coniecturâ sint animum inducturi, de se vt pœnas sumant, de eo mandatum dare, esset eo- rum conscientiis laqueum iniicere: quàm non est ergo probabile legi pœnali quemquam debere obsequi, nisi post sententiam. Qui discursus in causam præsentem quadrat aptissimè. Quid enim ex iis, de quibus loquimur, erit, qui dignitatem tantam, nullo impellente, deponat? Et certè viri docti, & Christiani sic fecisse comperiuntur, vt ex eo etiam aliquod possit positioni isti firma- mentum accrescere, vt ea possit sine conscientiæ remorsu sustineri. Quæstiunculæ aliquot circa hoc, quia forum conscientiæ non ita spectant, vi- deri possunt apud Dom. Solorzanum in Politica citato cap. 9.
stionem meritò videtur exigere; quod ad filios attinet occulti matrimonii tempore pro- creatos. Cùm enim vt tales tractari nequeant, ne coniugium detegatur, neque filii ipsi quando- que parentes agnoscant, etiam in grandiori ætate, in eo quoddam inhumanitatis genus apparet, & naturalis ponderis violenta retardatio. Videmus in animalibus recèns natos partus matres agno- scere, & inter gregis numerum confusum, eas quærendo dignoscere; & ita pro quodam quasi naturæ prodigio habetur, si tale aliquid in non- nullis non reperiatur. Pro quo iuuat Cassiodo- rum audire sic loquentem Lib. 2. 19. Ferarum catuli sequuntur parentes; à cespite suo virgulta non discrepant: propago vitis propriæ seruit origini: & discrepat homo à suo fusus initio? Perdicibus etiam mos est oua perdita per alterius matris damna sarcire: vt adoptione alienæ sobolis incommoda suæ reparent orbi- tatis. Sed mox vt natifiduciam habere cœperint ambu- landi, ad campos exeunt cum nutrice; qui vt fuerint maternâ voce commoniti, ouorum suorum potiùs geni- tricem petunt, quamuis ab alijs furtiuis fætibus educan- tur. Sic ille: eâ in exordio exclamatione vsus:<-P>@@ <-P>Quis poßit accusare jam reliqua, si pietatis nomina pro- bantur esse crudelia? Naturæ ipsius illa vox est apud Virgilium. Eclogâ. 4. Reddit autem statim rationem, nam eo risu fasti- dia gestati vteri videntur matri compensari.
Pergit item vates infelicitatem denuntians, si non incipiat cognitionem à risu parentum auspi- cari, sic dicens: Nec Deus hunc mensâ, Dea nec dignata cubili est. Simplicior intellectus, vt & lectio, nam alii ha- bent. Qui non risêre parentes: vt risus parentum risui recèns nati respondeat: & quando hic risu illos cognoscere incipit, incipiant & illi risu co- gnoscere natum: sin minùs, infelix ille, nec mensâ, nec cubili, à Ioue, aut Genio, ac Iunone, fabulo- sis numinibus condonandus. Pro quo P. Ponta- nus consulendus. Infelicitas ergo filiorum sat magna est suos parentes ignorare; sicut & insi- gnis parentum crudelitas se illis non reddere ma- nifestos, sed vt alienos tractare struthionis adin- star, de quo Iob 39. v. 16. Duratur ad filios suos, quasi
spuriorum iniquâ fortunâ premuntur: tales enim dicuntur, quia sine patre, vt apud Gram- maticos vulgare; sine patre inquam noto; vt ha- bere incognitum perinde ac nullum habere ve- niat æstimandum. dispositione. Nam exponens filium, si spontè id faciat, repetere eum nequit, Nec enim dicere
in Cap. Si Expositus, 87. distinct. vbi pereuntem dicit, qui à parentibus ita abiicitur, vt eosdem non agnoscat, nam perire dici aliter nequit, cùm ideò exponatur, ne pereat, sed pietate alienâ sub- leuetur. Et id quidem ad tempus, quandoquidem de eo agitur, qui conatur repetere, non ergo fi- lium voluit à se perpetuò separare. Cap. Exposi- tus, distinct. citatâ: idem statuitur sed cum mode- ratione, de qua ibi. Contestationis (inquit) peni- tus Epistola, vt si is, qui collectus est, intra decem dies quæsitus, agnitusq́ue non fuerit, securus habeat, qui col- ligit. Sanè qui post prædictum tempus calumniator extiterit, vt homicida Ecclesiasticâ districtione damna- bitur, sicut Patrum sanxit auctoritas. Ex Concilio Toletano 4. Cap. 71. vbi dici nequit, id pro- ptereà statui, quia alimenta denegantur: nam ea possunt à repetente exigi, & soluere ille paratus esse potest; cùm etiam stare possit, vt nulla pro- ptereà debeatur compensatio, si puerorum edu- catio ex pietate procedat, vt videri potest apud P. Fragosum Tom. 3. pag. 33. num. 129. Pro quo hæc dici possent. vt toto vitæ tempore patrem non agnoscat, graue peccatum esse videtur. Probatur ex dictis; quia id contra omnia naturæ jura esse videtur, & ita à legibus indicatur. Item filius priuatur bono maximo contra id, quod paterna pietas exigit; priuatur namque agnitione parentum, quæ ma- ximè connaturalis est hominibus, & exoptatissi- ma; ex quâ etiam alia subsequi bona possunt, reuerentia inquam erga illos, jus ad hæreditatem,<-P> @@0@ @@1@ etiam oportet filium non ignorare. Præterquam quòd suspensio illa excitare in filio potest graues suspiciones, quòd si alius illi assignetur pater; o- bligatio imponitur specialis obseruantiæ, ad quam non tenetur, & sic alia accumulari incon- uenientia possunt. nere secretum, donec scilicet filius ad annos dis- cretionis perueniat, & secretum etiam ipse ser- uare possit, non videtur lethale crimen habere. Id probo: quia rationes naturalis obligationis videntur cessare: quia ex eo damnum notabile filio non emergit. Item, ex sententiâ satis pro- babili, iuxta quam pater potest bona aduentitia filiorum ad longum tempus alienare. Videatur P. Rebellus de iustitia Libr. 14. Quæst. 5. num. 8. vbi pro illâ Pinellum adducit cui & ipse annuit. Cùm præsertim secretum hoc in ipsorum filio- rum bonum videatur cedere, quorum interest parentes in officio conseruari. Accedente au- tem ætate dictâ, nequeunt filij ad secretum obli- gari, si ipsorum intersit illud non seruari; quia est de iuribus naturæ parentum agnitio; nisi quando reuelatio in eorum infamiam redunda- ret. Quemadmodum filiis à parentibus impediri coniugium nequit, iuxta dicta num. 134. quia de iure naturali est, sicut nec seruo dominus. Peculiaris casus disquisitio. modò sub lite est: Senatori enim cuidam ab æmulo opponitur filiam intra Prouinciam, immo & in eâdem ciuitate, in quâ Regia Curia existit, nuptui tradidisse. Sed respondit ille non esse filiam suam, sed vxoris sororem, filiam autem soceri, & socrûs, quod & ipsi suis testa- mentis declararunt. Quid veri res habeat Deus scit; & Senatoris sapientia, & probitas adeò perspecta est, vt fides ei possit adhiberi. Demus autem filiam esse: an id agi tutâ conscientiâ pos- sit, vt eam pater neget, affirment suam aui, dos illi ex legitimâ cum aliis fratribus accipiendâ portio- ne designetur? Negatiuè profectò responden- dum, si talis filia Catastrophem istam ignoret; si autem sciat, suo agere iure potest. Primum constat ex dictis, quia ad æternam parentum suo- rum ignorantiam condemnatur. Secundum i- tem; quia vt diximus, ætatem habet, & quid sibi expediat potest peruidere. Quòd si tacente pa- tre res iuridicè probetur, non tenetur testamento fidem habere, cùm explorati iuris sit parentum attestationem in testamento per probationes in contrarium elidi. Cap. Transmissæ, qui filij sint le- gitimi; ibi standum est verbo viri, & mulieris, nisi cer- tis indiciis, & testibus, tibi constiterit filium esse illo- rum iuuenem memoratum. Quod ad legitimam verò attinet, potuit quidem ita disponi, & secre- tò peragi, inter Soceros, & Generum rerum ista- rum peritissimum, vt nihil contra filiorum ius in legitimæ assignatione iniustum misceretur, Se- natoris vxore melioratâ, non publicè, sed secre- tò, vt sic nepti æqualis legitima cum legitimis<-P>@@
damnanda venit transformatio ista neptis in fi- liam, sed ex aliis dictis, si ignoratio fuerit diu- turna.
fama, vt videatur omnibus præfatis naturæ iuri- bus præferenda. Cùm enim illi intentata lis fue- rit de matrimonio sine licentiâ contracto, & na- ta ex eo filia, ipseque constanter semel, & ite- rum se defenderit probationibus in contrarium; si res tandem detegatur, manifestum fiet contra veritatem illum militasse, quod in iudice supre- mo in ordine constituto semper indignum ap- parebit. Ne ergo periclitetur honor, res secreta retinetur, nec filiæ ipsi aperitur, quia nec filiæ adeò fidi potest, ob periculum in eo sexu com- munibus experientiis comprobatum. Pro quo Aristophanes apud Stobeum sic ait. Siue omnibus in foro præconibus narrare? Quod & de coniunctissimis accipiendum iuxta firi$unclearniorem propheticum sermonem Michææ 7. ra autem nomina inter consanguineos, filius, & filia, frater, & soror præ aliis sunt: sed femineus præsertim sexus designatus, dum dormientibus in sinu ea aut infidelitas aut infirmitas exprobra- tur Hoc ergo in casùs contingentiâ ponderan- dum; sed non politicè tantùm cùm Christianus potiùs in negotio conscientiæ debeat respectus præualere. talem esse filiam omnino credendum ab eâ, de qua est quæstio, etiamsi contrarium sit testamen- to declaratum, quia vt non credatur testamen- to; ea ratio esse potest, de qua dictum, voluisse scilicet illos indemnitati Senatoris eiusdem gene- ri sui consulere officioso mendacio, in quo graue peccatum non esse, potuerunt bonâ fide existi- mare. Vt autem Senatori non credatur, nulla esse ratio potest, tum ob personæ dignitatem; tum quia nullum ex eo emolumentum reportat, & quia, vt sibi credatur, irrefragabiles adiiciet coniecturas. Vnde hîc locum habet decisio Cap. Transmissæ citata; quia per apertas probationes testimonium in testamento aliter asserentium in- firmatur. Vnde & si per testes probetur illam non esse filiam. Idem dicendum; quia si testibus in extremo vitæ positis non creditur in hoc casu, multò minùs est credendum aliis, cùm in rebus huiusmodi doceat experientia non multum le- gales esse solitas ciuium depositiones. Pro quibus non plura.
Indicis. possessionem accipiunt, iuramentum emittunt, vnde manifestum est ad il- lius custodiam obligari; & quidem sub mortali, quando negotium, de quo tractatum in con-<-P> @@0@ @@1@ tione eius, vel suffragiorum circa illud, graue possit inconueniens pullulare. Quando autem graue, quando vero tale non sit, ex rerum cir- cumstantiis æstimandum. Si illud adnotemus, leuitatem non debere iuxta communem æstima- tionem iudicari: nam quod in communi homi- num agendi ratione leue esse potest, in eo, de quo loquimur, debet multoties graue censeri. Exempli gratiâ: Si quis dicat aliquem in conuer- satione priuata amicorum mendacium dixisse, grauiter non peccat, vt communiter tradunt Scriptores; si autem de Auditore hoc diceretur, in dicendâ scilicet sententiâ mendacio vsum, gra- ue videretur fore peccatum, quia hoc valde illius opinioni incommodat, & si propalatum sciret, materia grauis doloris existeret; & hoc quidem secluso iuramento, quod videtur nouam mate- riam non concernere, sed obligationem ex se grauem ita firmare, vt secretum fregisse sacrile- gium sit, & ita mortale peccatum. Neque enim videtur dicendum leuia in eo genere, quæ esse profectò possunt iuxta dicta; addito iuramento esse venialia sacrilegia, iuxta communem senten- tiam P. Suarij, & complurium aliorum, quos ad- ducit & sequitur P. Vincentius Tancredi de Reli- gione Tract. 4. Disp. 6. Quæst. 1. dicentes iuramen- tum de re leui non esse mortale; licet alij ab eo- dem adducti teneant contrarium. Hæc enim do- ctrina vera est, quando iuramentum cadit supra leuem materiam: quod in casu nostro non con- tingit. Togatus enim secreti custodiam iurans, de materiâ leui non cogitat, sed de graui, quia id est conforme intentioni legislatoris, dum iura- mentum emittendum statuit. Sicut enim de mi- nimis non curat Princeps, vt ea seruanda cum iuramenti obligatione decernat. Quibus ita con- stitutis, pro ampliori explicatione uelare, non est semper mortale. Id probo: nam multoties ex reuelatione non sequitur inconue- niens, quia partes nequeunt contra suffragantes grauem offensionem incurrere; immò quando- que etiam ad indignationem temperandam op- portunum accidet, dum modò in parte contrariâ nihil simile timeatur. In quodam Indiarum præ- torio quidam vir non ignobilis litigabat; & ex Auditoribus vnum sibi putabat aduersum. Ade- rat cùm subcellia ascenderent, & cùm descen- dentes, aut post secretum consessum exirent; & cùm singularia honoris signa exhiberet aliis, vni illi vix se præbebat vrbanum, à quo nihil sibi commodum expectabat. Et tamen vnus ille præ- cipuus erat caussæ talis litigantis defensor. Vnde Senatores illi hominis mirabantur errorem, & officia erga se ipsos adeò inæqualiter dispensata. Si ergo tunc illi aliquis eorum veritatem aperi- ret, non videtur de iuramenti violatione dam- nandus; nisi pars collitigans ex eo indignationem consimilem conceptura crederetur. Simile quid in Limano hoc prætorio accidit, de quo testari possum. Auditor enim ex aliâ Audientiâ pro- motus, quorumdam narratione constanti, Reli- gioni nostræ rebus putabatur aduersus. Cum- que in negotio quodam Iudicum discordia fuis- set, & res eius accessu feliciter terminata; nulli in mentem venit præfatum dominum fauoris<-P>@@
testimonio enim collegæ id mihi perspectum, qui & dicere tutò potuit conscientiæ suæ mode- ratori, & vt Religio suspicionem illam depone- ret, quæ, vt dici apud nos solitum, bonum san- guinem nequit creare. claue geritur, cuius reuelatio in Auditorum de- decus cedere potest, non stat sine lethalis culpæ reatu. Exemplo sit, quod nunc in ore habetur complurium: Auditorem, inquam, de cuius integritate communis est vox, & cuius suf- fragium, iustitiæ suffragium dicitur, à Prorege grauiter reprehensum; cùm Religiosorum quo- rumdam negotium satis turbidum ageretur, eò quòd eorum supremum Prælatum sibi Compa- trem elegisset in nati nuper filij Baptismo: cùm tamen non sit credibile eam ob caussam Audi- torem præfatum iustitiæ limites transgressurum. Sed erunt, qui aut credent, aut suspicari pote- runt auditâ reprehensione, temerè ab aliquo pa- riter considente vulgatâ. Non ergo sine letha- lis culpæ reatu stabit huiusmodi publicatio, & si- militer de aliis iudicandum. Yüklə 14,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|