Societatis iesv, segoviensis



Yüklə 14,73 Mb.
səhifə46/143
tarix14.08.2018
ölçüsü14,73 Mb.
#70987
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   143

quispiam addubitet an obligent in conscientiâ.

Quod fundari potest ex eo, quòd correctio le-

gum vitanda est, ex leg. vlt. C. de Appellationibus.



& ex Cap. cùm expediat, de electione in sexto. ac re-

ceptissimâ sententiâ Doctorum: ergo vbi non

constat de legislatoris voluntate, prioris disposi-

tioni standum est, & licet ignorantia legis non

præsumatur in legislatore, ex Cap. licet de constitu-

tionibus in sexto, & Cod. de Testamentis l. Omnium.Quando|ignorantia|possit in le-|gislatore|præsumi.

Id tantùm est firmum quando lex prior est inser-

ta in Corpore iuris, vt etiam constat ex L. sed &

posteriores, de legibus ibi Nisi contrariæsint; quod ta-

men in casu præsenti non contingit; cùm non

constet tempore datæ posterioris legis, priores

in Corpore Indici iuris extitisse. Præterquam

quòd probabiles aliæ doctrinæ sunt, iuxta quas

ignorantia in legislatore præsumitur, ne abroga-

tio legis admittatur, vt quando prior lex est spe-

cialis, & posterior generalis, de quo P. Suares lib.

6. de legibus Cap. 27. num. 13. & quando ex præ-

sumptione scientiæ aliquod sequitur inconue-

niens, vt quòd violauerit iuramentum de non

abrogandâ lege, aut similium, de quo P. Palaus.



Tom. 1. Tract. 3. Disp. 5. Puncto 2. §. 1. num. 8.

ergo, & in casu nostro præsumi ignorantia po-

test, cùm aliàs constet in legibus Indicis frequen-

tem contrarietatem reperiri; quæ ex eo accidit,

quòd Indiæ valde remotæ sint, & relationes

non consonent, de quo superiùs non semel di-

ctum.

  74 Sed hæc non vrgent: quia doctrina, deNihil ex|præfata do-|ctrina con-|trarium|sequi As-|sertioni.



abrogatione legis per contrariam illi, receptissima

est, & generaliter procedit, non solùm quando

prior in Corpore iuris continetur, sed etiam de

statutis, quæ fiunt à particularibus communita-

tibus, vel legislatoribus, qui scire possunt, & de-

bent sua statuta, vt bene P. Suarez supra num. 12.

iuxta omnium mentem. Vbi illud addendum:

etiamsi legislator priorem legem ignoret, pro

posteriore illius voluntatem stare, quæ est iuri

communi conformis, iuxta quòd, cùm contra-

riæ sunt leges, pro posterioris valore iudican-

dum. Deinde: schedulæ ille priores nimis quan-

tùm erant notæ, quia in volumine Indicarum

contentæ, vnde à Consiliariis omnibus supremi

Indiariarum Consilij non potuerunt ignorari.

Probabiles autem doctrinæ illæ non faciunt adProbabiles|doctrinas|adductas|nihil ad|rem fa-|cere.

rem, quia prior de lege speciali, & generali ap-

plicari nullo modo potest, quia vtraque in casu

præsenti specialis est, cum Iudicibus commisso-

rum loquens, qui ex Togatis designantur: &

quando leges tales sunt, posterior debet præua-

lere, vt cum communi Doctorum assensu docet

P. Suarez num. 12. citato; doctrina autem altera

de inconueniente, à præsenti instituto valde alie-

na est: quia in eo, quòd posterior valeat, incon-

ueniens nullum est, immò conuenientiæ maxi-

mæ, quas leges Regiæ expromunt, dum sic in il-

lis habetur: Porque teniendo como tienen, salarioLegis te|nor.



mio, por razon de sus plaças, y officios. No era Iusto se

los permitiesse lleuar las dichas tercias partes. Quod

autem vltimò dicebatur, nullius momenti est:

tum quia iam per dicta satisfactum, & notitia suf-

ficiens demonstrata. Tum etiam: quia res hæc<-P>@@



<-P>non est ex iis, quæ in relationibus ex Indiis trans-

missis fundantur, sed in rei ipsius conuenientiâ,

quam, vt vidimus, verba legis manifestant. Tan-Oppositum|non esse|probabile.

dem sic est praxi inconcussâ receptum: vnde exi-

stimo oppositum omni esse probabilitate desti-

tutum. Quidquid Dom. Solorzanus num. 57.



& seqq. & in Politicâ pag. 773. §. Y esto. in con-

trarium videatur adducere, cum Carleualio, le-

gum auctoribus eo in Iudicio condemnatis. Li-

cet ergo commissio ista non adhæreat necessariò

Auditorum officio, salarium tamen ad illius labo-

rem se extendit, quia sub eo onere datur, sic de-

clarante Senatu, vt si subeundus sit, nihil debeat

ampliùs corrogari.

  75 Non ergo hîc locum habet doctrina P.Doctrinam|P. Molinæ|liberantis|ab obliga-|tione resti-|tutionis hic|locum non|habere.

Molinæ suprà, vt quando pœnæ ipsismet mini-

stris publicis essent legibus applicatæ ad nullam

restitutionem teneantur: & vt quando ex parte

ipsis essent applicatæ, non teneantur ad restitu-

tionem eius partis, quę ipsis esset applicata. Quod

procedit quando legem violantes ministri tales

deprehensos in commisso minimè condemna-

runt. Nam de Auditore Iudice loquendo, siCui fa-|cienda re-|stitutio.

quid accipiat, iam vidimus non posse hac se do-

ctrinâ tueri, cùm nihil illi per legem appli-

cetur. Aliunde autem doctrina ista difficilis ap-

paret, casui, de quo loquimur, applicata;

quia lex applicat tertiam partem ministro, qui

suo officio rectè fungitur; qui autem dissimu-

lat, legis præuaricator est; ergo ad præ-

mium illud non habet ius, ex quo fit, quòd si

aliquid accipiat, illud iustè retinere nequeat. Re-

stituat ergo: sed cui? Nam fisco non debetur,

cui suæ designatæ sunt partes; nec auctori com-

missi, quia per legem est eo priuandus; neque a-

lius extat ad quem videatur pertinere. Si dicas

restituendum fisco ex ordinationibus Audientiarum

Indicarum Anni 1563. Cap. 17. vbi statuitur sub

pœna quadrupli tertiam partem non accipien-

dam à Iudice: cùm dispositio illa pœnalis sit, &

pœnam adeò seueram contineat consonans l.



Sancimus C. ad L. Iuliam repetun. contra malè ca-

pientes aliquid ratione officij publici; ante iu-

dicis sententiam non obligat reum: de quo Cita-Legem pœ-|nalem ante|sententiam|non obli-|gare ad re-|stitutionẽ.

ti num. 69. qui ex eo etiam probant iudicem non

teneri ad compensationem pœnæ fisco, aut aliis

acquirendæ. Et prætereà P. Thomas Sancius



lib. 9. de Martrim Disp. 30. num. 1. & lib 2. Operis

moralis. Cap. 22. num. 7. & 8. P. Palaus Tom. 1.

Trac. 3. Disp. 2. Puncto 2. P. Fragosus To. 1. pag. 421.

num 64. Qua ratione pœna dupli, quam Conci-

lium Tridentinum statuit. Sessione 24. Cap. 3. deCirca spe-|cialem pœ-|næm dupli|à Tridenti-|no imposi-|tam id sta-|tuit quo-|rumdam|sententia.



Reformatione, quæ & extat in Cap. exigit, de Censi-

bus in Sexto; ante sententiam non obligat. Pro

quo Nauarrus Consilio 11. de Censibus. Meliùs er-

go dici potest restituendum ei, qui dedit, stante

sententiâ de obligatione restitutionis: quia si iste

non potuit accipere, neque alius dominium

transferre; vnde domino est reddendum. Nec

verum est eo debere priuari, nisi fortè id, quod

debet ex mercibus ipsis prohibitis, sit; tunc enim

videndum quid lex disponat, & iuxta id restitu-

tio facienda: & in mercibus sericis, quæ ex SinaQuod cùm|cōmissũ est|in merci-|bus prohi-|bitis.

afferuntur, magnus solet obseruari rigor, & ali-

quando in Regiis apothecis visæ computresce-

re; aliquando non ita. Redduntur ergo Re-

giis ministris, & ipsi, quid de illis sit faciendum,<-P>




@@0@

@@1@122 Thesauri Indici Titulus IV. Cap. XI.



<-P>Prorege consulto, prouidebunt: Iuxta id, quod

præcipitur in schedula Anni 1620. quòd scilicet

in Hispaniam remittantur. Sed quis erit red-

dens, & laudabimus eum? Fecit enim mirabilia

in vitâ suâ.


CAPVT XI.

De Auditore pro defunctorum bonis Iu-

dice constituto. Et qualiter illius

possit conscientia in huius officij exe-

cutione grauari.



§. I.

Explicatum officium & prior pro illo

resolutio.



76 SAnctum quidem hoc Regum nostro-Tribunalis|pro defun-|ctorum bo-|nis institu-|tio.

rum inuentum, vt ab intestato dece-

dentibus, aut quorum hæredes ab-

sentes sint, vel etiam legatarij, piaque opera in

Hispaniâ facienda mandauerint, non desit, qui

eorum vltimas impleri faciat voluntates; Peruiæ



sunt enim semper iniuriis facultates absentium, &

quodammodò videtur occasio homines in delictum tra-

here, quæ non potest animum prouidentis de resulta-

tione terrere, vt Cassiodorus scribit Lib. 1. 15. VnusCassiodo-|rus.

ergo ad munus hoc Auditorum adlegitur bien-

nali successione, ab vnâ classis expeditione vsque

ad aliam, quando collecta solent remitti bona;

sic enim rectæ administrationi visum est oppor-

tuniori posse industriâ responderi. Suum igitur

Iudex talis habet tribunal cum necessariis mini-

stris, & caussas omnes in primâ cognoscit, & con-

cludit instantiâ, quæ ad talem spectant colle-

ctionem. Potest tamen circa hoc multipliciter

peccari, & quod sanctè institutum est, in damna-

tionis argumentum detorqueri: circa quod

  77 Dico primò. Cùm arca haberi debeatAssertio 1.|Peccare|grauiter|Auditorem|clauem|arcæ aliis|tradentem.

trium clauium pro bonis prædictis asseruandis,

quarum vnam ipse habere debeat Auditor, duas

alias præcipui ministri; peccat ille grauiter, si

eam non teneat apud se, sed aliis tradat, aut non

assistat quando est aliquid extrahendum. Id

constat; quia ex negligentiâ, aut nimiâ confi-

dentiâ istâ, statim apparet, quàm ingentia possint

incommoda resultare, & quidem lex ita dispo-

nens, de qua Dom. Solorzanus Lib. 4. Cap. 7. n. 6.

& in Politicâ lib. 5. Cap. 7. pag. 799. §. Pero final-

mente, nihil superuacuum in hac cautione præscri-

bit; ergo id ad plenam securitatem omnino ne-

cessarium iudicauit; qui ergo circa hoc negligen-

ter se habet, grauiter peccat, quia ex eo fit plenam

securitatem non haberi. Videat iudex, si in ar-

ca tali suas haberet facultates, an illius clauem à

se pateretur auelli, & inde colligat qualem erga

bonorum ad defunctos spectantium curam, &

custodiam debeat adhibere. Non hoc quidemEx lata|culpa obli-|gationem|esse restitu-|tionis cum|graui pec-|cato.

leuis, aut leuissimæ culpæ negotium est, sed latæ:

quæ cùm datur, communis Doctorum sententia,

Juri sic disponenti, conformis, graue in eo piacu-

lum cum restitutionis onere recognoscit. Pro

quo videri potest. P. Lessius lib. 2. Cap. 7. n. 24.

& Bonacina Tom. 2. Disp. 3. quæ est de contracti-

bus Quæst. 1. Puncto 6. & alij passim, qui cul-<-P>@@

<-P>pam latam sic explicant, vt sit defectus diligen-Quando|contingat.

tiæ in re alterius custodiendâ, quam solent ho-

mines adhibere in suis rebus custodiendis. Si er-

go quis thesaurum suum habens in arca, alteri

clauem non traderet, vt apud se diutiùs haberet,

aut cùm extrahendum aliquid esset, id minimè

alterius curæ committeret; signum manifestum

est, in huiusmodi defectu erga arcam dictam cu-

stodiendam, graue ab Auditore iudice crimen

admitti. Ante annos aliquot vidimus in hac Re-

gum vrbe notabile in hoc genere portentum: exFurtiuum|portentum.

arcâ enim dictâ immensa est diuitiarum copia

furtim extracta, pessimi tabellionis industriâ, qui

erat è tribus clauigeris vnus, iuxta id, quod lege

disponitur: & licet solus in pœna fuerit suspen-

dio addictus, culpa tamen solius non fuit, cùm de-

positum illud attẽtiori seruari custodiâ debuisset.


§. II.

Duplex pro eodem Assertio.



78 DIco secundò. Iudex prædictus graui-Assertio 2.|Peccare|item gra-|uiter ex-|pensarum|multiplica-|tione.

ter peccat, & cum restitutionis onere

in collectione bonorum expensas multiplicans,

vt ministros, aut familiares ita sibi obsequentio-

res reddat, aut aliis humanis respectibus, vbi di-

uini tantùm attendendi. Hoc ita est planum, vt

non egeat probatione: in quo sæpiùs peccare

communis testatorum persuasio videtur com-

probare, qui, vt bona, quæ relinquunt, in pote-

statem tribunalis huius non veniant, & sic dimi-

nutionem notabilem patiantur, hæredes confi-

dentiarios designant, & facienda in Hispaniâ o-Non pecca-|re hæredes|confiden-|tiarios as-|signantes.

pera pia aut alia tribuenda legata eorum fidei

committunt, instructione secretâ. Fit ergo pie-

tatis depositum auaritiæ spolium, & grandis

quandoque censûs expensarum titulo ad mise-

randam redigitur paruitatem. Non ergo pec-

cant si in extremis disponentes, vt rebus suis con-

sulant, neque ipsis operam præstantes suam, vl-

timarum voluntatum administri meliores.

  79 Vbi dubitari potest an executores talesHæres con-|fidentia-|rius an|iurare|possit ce-|lans veri-|tatem.|Pro quo|probabiles|doctrinæ|adducun-|tur.

à iudice præfato sub iuramento interrogati, veri-

tatem dicere teneantur, vel abstractione aliquâ

eam possint occultare. Ad quod dico non te-

neri, si contra eos semiplena probatio non sit,

iuxta satis receptam sententiam, quam tenent P.

Lessius Lib. 2. Cap. 31. Dub. 3. num. 8. P. Thomas

Sancius Lib. 3. Operis moralis, Cap. 6. num. 26. vbi

quamplures adducit. P. Vincentius Tancredi

de Religione Tract. 4. libr. 3. Disp. 3. numer. 26. & alij.

Idem etiam dicendum, si dubitet an iuridicè in-

terrogatur: quod etiam tenet P. Lessius. supràSi dubitet|de iuridi-|ca interro-|gatione.

num. 10. P. Vincentius. §. Vel si dubium. P. Fa-

gundez lib. 2. in Decalogum Cap. 11. num. 18. addu-

cens præter P. Lessium citatum, Caietanum, So-

tum, & Adrianum. Cuius sententiæ non est leue

fundamentum, quòd in dubio potiùs fauendum

est reo, nec certum onus ab incertâ est potestate

sub pœnâ æternæ damnationis admittendum. SiEt et iamsi|legitima|quia fa-|ctum non|est crimi-|nosum.

autem legitima ad interrogandum fundamenta

sint, etiam in eo casu probabile est non obligari

ad manifestandam veritatem sed amphibologiâ

vti posse, dicendo testatoris voluntatem eam esse,

quam verba testamenti declarant, eam inquam,

quoad scripturam, quia sic scribi voluit vel aliter,<-P>

@@0@

@@1@De Auditore Iudice bonorum Defunctorum. 123

<-P>si sub aliâ verborum formâ interrogatio propo-

natur. Probatur ex doctrinâ P. Sancij suprà n.

29. vbi aitquoties factum exterius contra legem

excusatur à culpa ratione alicuius circumstantiæ,

posse rogatum iuridicè de illo facto, id negare,

intelligendo de facto criminoso. Quod & tenet

Diana Part. 3. tr. 6. res. 3. §. 15. P. Lessius suprà n. 14.Etiamsi|venialiter|tale sit.

addens id verũ esse, etiamsi factum contra legem

non excusetur à culpâ veniali. Item ex doctrina

eiusdẽ P. Sancij suprà n. 24. vbi ait iuridicè interro-

gatum posse æquiuocatione vti, quando non te-

netur ob aliquam caussam testimonium ferre; vt

quia ipsi damnum notabile sequeretur &c. InEt ratione|damni &c.

casu autem nostro ita contingeret, quia verita-

tem aperiens non parum grauari posset, tum vt

legis transgressor, quamuis verè talis non sit;

quia lex Iudicem bonorum defunctorum consti-

tuens, neminem vetat considentiâ vti, aut iuxta

eam procedere, sed iuxta manifesta prouidentiam

vult Regiam exerceri. Tum item, quia plura ex-

torqueri possent, quàm re ipsâ sibi concredita

fuerint, & litibus molestissimis pro eo, quod sua

nihil interest, perturbari: & doctrinam dictam

probat P. Tancredi citat. n. 26.

  80 Et propter eamdem rationem ingentiumHabentem|bona de-|functorum|non teneri|manifesta-|re.

detrimentorum in facultatibus relictis, poterit

quis habens aliqua defuncti ab intestato bona, aut

de quibus, etiamsi testatus fuerit, non constat, eò

quòd testamentum factum aliquot per annos an-

te mortem fuerit, ea non manifestare iudici, sed

cum omni securitate ad hæredes transmittere; sic

enim voluntatem defuncti meliùs exequitur, &

viuentium vtilitati meliùs consulitur. Quod a-

liunde potest ostendi, ex communi scilicet sen-

tentia de legibus in præsumptione fundatis, quod

scilicet non obligent, quando præsumptio in ca-

su particulari deficit, & quando finis adæquatus

cessat in particulari: pro quo quamplures Aucto-Esse legem|in præsum-|ptione fun-|datam.

res adducit Diana Part. 1. Tract. 10. Resolut. 27.

& 28. Cùm ergo finis legis statuentis præfatum

iudicem, ille sit, vt morientium voluntates im-

pleantur, & eò quòd non ita impleri, cùm exe-

cutio priuatis personis committitur, bonis con-

iecturis præsumatur: ex eo habetur posse quem-

uis prædicta exequi, in quo præsumptio talis

nullum habet fundamentum; cùm aliunde maior

in eo deprehendatur pro viuis, & mortuis vtili-

tas, quam præsertim Catholici Reges talibus sta-

tutis intendunt.

  81 Dico tertiò: Peccat grauiter iudex præ-Assertio 3.|Graue et-|iam esse|peccatum|retardatâ|executione.

dictus, cuius negligentiâ executio circa bono-

rum dispositionem retardatur. Ratio est clara:

quia ex tali retardatione grauia sequuntur in-

commoda. Nam inprimis defunctorum non

implentur voluntates. Deinde iidem multis ani-

marum suarum suffragiis defraudantur. Quin et-

iam ij, ad quos bona spectant, eorum fructu pri-

uantur. Ob quas rationes peccati grauis rei iu-

dicantur testamentorum executores, qui dispo-

sitiones testatorum diutiùs protrahunt. Pro quo

videri potest P. Molina Disput. 251. §. dubium

item. P. Thomas Sancius Tom. 2. Consilior. lib. 4.

Cap. 1. Dub. 53. qui alios adducit, præsertim

Conclus. 4. Quæ autem sit notabilis dilatio nonQuæ sit di-|latio nota-|bilis.

potest certis regulis designari L. Nulli. C. de Epis-



copis, & Clericis dicitur, sine vlla cunctatione. Quis

autem non videat per menses aliquot cunctan-<-P>@@



<-P>tem, dici non posse sine vllâ exequi cunctatione.

Sunt tamen, qui in Sacerdotibus ad Missas di-

cendas ob stipendium receptum obligatis, duos

menses non censeant notabile esse spatium, bene

autem vlterius. Pro quo videri potest DianaSententiæ|circa obli-|gationem|dicendi|Missas.

Tom 1. Tract. 14. Resolut. 25. & Hieronymus

Garcia in Summa morali de Sacerdotio Tract. 3. diffi-



cult. 10. dub. 8. & dicenda à nobis infrà in Appen-

dice pro Clericis post Titulum. 19. numer. 3. Iuxta

quod in casu nostro idem poterit non improba-

biliter sustineri. Quamquàm in ordine, ad ea,

quæ ad Hispaniam sunt transmittenda, aliter

philosophandum videatur. Si enim ob negli-

gentiam duorum mensium elabatur occasio

transmissionis, spatium iam nimis longum est;

cùm annus prætereà integer expectandus sit, qui

inter expeditiones classis solet currere, si autem

non elabatur occasio, neque propter dilationem

debita fiant deterioris conditionis, quæcumque

illa sit non videtur graue in illâ peccatum reperi-

ri: cum nullum ex eâ damnum cuiquam subse-

quatur.


  82 Dico quartò: Collectæ defunctorum

pecuniæ nullo modo possunt negotiationibusAssertio 4.|Pecunias|Collectas|pro nullo|effectu ex-|trahi posse.

exponi, siue ad iudicis commodum siue aliorum,

neque ad necessitates quaslibet, quantumuis pu-

blicas & vrgentes, inuerti aut etiam mutúari;

& hæc quidem omnia satis ex se videntur iusti-

tiæ conformia; eôdem enim modo pecuniæ istæ

tractandæ sunt, acsi ij, qui illas morientes relique-

runt, viui adessent, & ita nullus eas contrectare

contra eorum posset voluntatem, nisi furti crimi-

ne diffamandus. Nihilominus ad maiorem fir-

mitatem legibus stabilita sunt, de quibus Dom.

Solorzanus num. 6. & quod ad negotiationes at-

tinet, inferiùs discutiendum, cùm de Regiis Offi-

cialibus subierit sermo. Quòd autem non pos-

sint in necessitates alias conuerti, non tollit com-

munem doctrinam, iuxta quam dispositiones

defunctorum mutari possunt in alias, quando illæ

nequeant executioni mandari, aut conuerti in

meliores, iuxta aliquorum sententiam: pro qui-

bus videri potest Pater Thomas Sancius Tom. 2.

Consilior. Lib. 4. Cap. 2. per septem priora Capita.Regi mu-|tuæ dari|possunt.


Yüklə 14,73 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   143




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin