Societatis iesv, segoviensis
Yüklə 14,73 Mb.
|
|
sius num. 66. & alii. Secundam affirmantium de- bere fraudari, pro quâ P. Rebellus adducit Co- uarruuiam, Nauarrum, & Valascum, quos & se- quitur, licèt oppositum censeat non esse impro- babile; cùm pœna suos auctores egredi non de- beat. L. Sancimus. C. de pœnis. Quorum ratio est, quia ita leges absolutè disponunt. Et quidem etiam quando modo licito inuenitur thesaurus, potuerunt eum Fisco penitus applicare, aut certè nullâ parte domino fundi applicatâ; & ita leges Hispaniæ disponunt; ergo & in speciali casu di- cto, cuius motiuum esse potest, ne quis maleficio locupletetur, siue proprio siue alieno, & occa- sionem habeat gaudendi de illo; quod quidem in Fisco non ita accidit, cùm Principes in odium maleficij pœnam statuant arte legibus odiosâ, vt Imperator loquitur lege 1. citatâ. Addi P. Hur- tadus non solùm partem innocenti tradendam post sententiam, sed etiam totum, si per indu- striam thesaurus sit quæsitus. Quod non video quàm sit aptè dictum; cùm enim per artem magi- cam sit inuentus, manifestum est ex industriâ quæsitum; ergo semper applicandus totus, & non tantùm illius pars. respondendo. Primò opinionem priorem adeò esse grauium Doctorum auctoritate firmatam, vt in casûs contingentia nullus videatur futurus, qui eam non amplectatur. Cùm enim ad onera<-P>@@
pauci & minùs probati Doctores excusant; quod fiet quando tot pro excusatione militant, & bonâ ducuntur ratione? Hoc ergo constante, non videtur multùm de vlteriori discussione cu- randum.
minùs auctoritatis habeat, solidiori potest funda- mento probari. Nam vt demus leges esse pœna- les, lex pœnalis obligare in conscientiâ potest, quando pœna versatur circa dominij impeditio- nem. Sic qui obtento Parochiali Beneficio, suâ culpâ intra annum non ordinatur sacerdos, illud in conscientiâ dimittere tenetur, sicut & Episco- patum qui intra sex mentes non consecratur, nec facit fructus suos; qui non recitat diuinum Offi- cium, fructuum etiam perceptione priuatur, sicut & non residens, qui ratione Beneficij tenetur re- sidere. Quas exceptiones, & alias opponunt Doctores, qui sententiam de lege pœnali prædi- ctam consectantur, vt videri potest apud Bona- cinam Tomo 2. Disput. 1. Quæst. 1. Puncto 7. §. 2. num. 9. 17. & seqq. vbi plures adducit Auctores, præsertim ex Societate. Tunc sic. Leges de the- sauris diabolico adminiculo repertis tractantes, ad hunc modum disponunt: ergo stante obli- gatione in conscientiâ legum huiusmodi, ex eo quòd pœna in illis extet non desinunt obligare. Antecedens constat ex earum tenore. Nam leg. Leo Imperator: nam in suis quidem locis vnicuique, dummodo sine sceleratis & puniendis sacrificijs, aut aliâ qualibet arte legibus odiosâ, thesaurum (id est, condita ab ignotis dominis tempore vetustiore mobilia) quærere, & inuento vti liberam tribuimus facultatem. Sic ille. Vbi manifestè, vt frui thesauro quis possit, condi- tio decentis inquisitionis apponitur. Dictio enim nitur vt dispositio vim habere incipiat, & non fa- ciendum aliquid tantùm indicat post dispositio- nem completam. Pro quo videndus P. Molina Disput. 208. §. Iuxta & seqq. Quod in casu nostro videre est, vbi dispositio legis non versatur circa aliquod post completam dispositionem facien- dum, vt in exemplis ab eodem Patre adductis, sed circa dispositionem ipsam, vt vim habere in- cipiat, quòd scilicet inquisitione sacrilega, & arte legibus odiosâ non quæratur, vnde per in- quisitionem non odiosam nec sacrilegam vim habere incipit. Licèt autem Marius Antoninus
dicat cum Rotâ dictionem Dummodò modum im- portare; id ita intelligendum vt ex P. Molina, & aliis dictum, quando scilicet disponitur aliquid faciendum post completam dispositionem, vt in casu ab eodem Mario adducto donationis à patre factæ filio primæ tonsuræ, vt adueniente ætate legitimâ posset ad sacros Ordines promoueri. Est ergo non obscura præfatæ legis mens: neque alia est legis alterius, de quâ suprà. in Hispaniâ statur, quando aliquid per leges spe- ciales statutum non inuenitur. Licèt autem casus præsens non inueniatur in particulari decisus, ex generali dispositione colligitur, juxta quam the- sauri applicantur Fisco, quintâ parte inuentori designatâ, vt communiter Hispani testantur<-P> @@0@ @@1@ quomodocumque thesaurus inueniatur: an au- tem quintam in casu, de quo loquimur, ex nullâ lege habetur: Nam citata ex iure Cæ- sareo, de toto thesauro loquitur, quem quis suis in locis inuenit, vt iam vidimus: nec vult inuentorem habere illum; licet ratio decisionis ad partes etiam videatur extendi, sicut ad inue- nientem in locis alienis, vbi potior est ratio. Sed cùm pœnalis sit, non ita admittetur ab omnibus extensio: vnde sententia dicentium leges istas non obligare in conscientiâ ad restitutionem, in Hispaniâ præsertim locum habebunt. Pro In- diis autem, de quibus præcipuè agimus diis inuentori thesauri conceditur, potest ab eo retineri, etiamsi diabolicis illam artibus compa- rarit. Constat in primis ex probabilitate senten- tiæ sic generaliter affirmantis. Deinde ex nuper dictis, quia non habemus legem, ex cuius verbis deduci queat dominij acquisitionem impediri, cùm nulla inueniatur pro Indiis circa casum, de quo loquimur. Lex autem iuris communis in a- lio procedit, & licet valde probabile sit ob ra- tionis identitatem extendi posse; quia tamen communissima sententia contrarium tenet, pro quâ videri potest Bonacina Tomo 2. Disp. 1. Quæst. 1. Puncto 8. num. 23. vbi alios adducit: ideò illa securè potest sustineri: præsertim cùm non sit ratio omnino eadem in toto, & in parte. Et vbi similitudo quomodolibet deficit, non valet ar- gumentum à simili, etiamsi dissimilitudo parua sit, ex adductis à Marco Antonino suprà Resolut. 39. num. 34. vbi ex Menochio, quod argumen- tum à simili est leue & infirmum. Fauet id, quod habet P. Azor Tomo 3. Lib. 1. Cap. 13. in fine, vbi quæstionem tractans, & duas sententias con- trarias adducens, sic concludit; At nunc in Ca- stella est vsu receptum vt thesauri vbicumque inue- niantur, ad Principem, vel Rempublicam pertineant, & inuentoribus quædam pars aßignetur l. 1. tit. 13. lib. 6. nouæ Collectionis. Sic ille. Iuxta quam in ca- su, de quo erat sermo, inuentionis scilicet per artem Magicam, non derogatur inuentori pars, vt scilicet in foro conscientiæ possit eam retinere. De quibus hæc satis.
quibusdam aliis. pars Regi debetur per leges, de qui- bus Dom. Solorzanus in Politicâ pag. 952. Y de derecho. Vbi quæstio similis agitatæ du- dum occurrit, an scilicet lex talis in conscientiâ obliget; in quâ ad negandum maius est quàm in metallis fundamentũ, quia plures sunt qui negent res istas ad Regalia pertinere, vt videri potest a- pud Dom. Solorzanum suprà pag. 951. §. Pero vi-
264. in fine, vbi ait constare ex Institutâ de re- rum diuisione §. Item lapilli, esse primò occu- pantis, vnde eas non censet inter Regalia com- putandas. Sic etiam P. Mendus in Bullam Cru-
scribit: Quædam sunt, quæ numquàm fuerunt in bo- nis alicuius, sicut lapilli, & gemmæ, quæ inueniuntur in littore maris; & talia occupanti conceduntur. Sic ille. Qui licet statim addat eamdem rationem esse de thesauris; subiungit tamen sic: nisi quòd
ctor sanctus, ex quibus apparet differentia inter margaritas, lapillos, & thesauros; quia de istis leges sunt, non de illis pro medietate, aut parte aliâ Principibus tribuendâ, si ergo lex etiam pro illis extet, non ita æquitati conformis sicut illa, debet reputari. Licet P. Turrianus 2. 2. Tomo 2.
nam illi, cùm decimas sibi à Pontifice concessas in Ecclesias refuderunt, decimas margaritarum, & gemmarum sibi reseruarunt; vt constat ex An- tonio de Herrera in Historia generali Indiarum De- cade 1. Lib. 6. Cap. 19. Ergo saltem ex illis deci- ma reddenda pars in foro conscientiæ. Quòd verò ex prædictis decimæ exigi possint, constat ex dictis num. 46. & quod ad margaritas attinet, ex Cap. Peruenit, de decimis, vbi specialiter ex- primuntur Piscariæ, margaritas autem piscatio- ne colligi manifestum est; vnde in Indiâ Orien- tali celebris ille tractus, in quo illæ conquirun- tur, Piscariâ dicitur. De lapidibus autem pretio- sis eadem est ratio, quæ de metallis, pro quibus videri potest P. Suarez Tomo 1. de Religione Lib. 1.
credi citato num. adductus. etsi Reges nostri prædictas decimas sibi reserua- runt, id fuit quoad habitum, non quoad actum; id est, reseruasse sibi potestatem eas exigendi, de facto autem non constare de huiusmodi exa- ctione ex vi priuilegij: nam si ita esset, non quin- tam partem exigerent, sed duplo maiorem; & ita cùm illam exigant, alio videntur iure vti; & sic non adeò strictam obligationem incumbere ad illius præstationem. Quæ responsio negari nequit quin suam habeat verisimilitudinem, vnde nequit euidenter impugnari. Nihilominùs non videtur credibile ita seriò & constanter hoc sibi reseruasse ius, quo tamen numquam vsi fuerunt vel ipsi, vel eorum posteri. Prætereà. Non dixe- runt ius sibi reseruare, sed decimas: ergo earum exactio in vsu est: atqui non alia apparet, nisi dicta, quatenus scilicet decimæ in quintâ parte includuntur; ergo in foro illæ conscientiæ de- bentur.
dorum cadauera ex veteri ritu pretiosa aliqua in- uenirentur, Regio est rescripto cautum vt ea Fi- sco seu Cameræ applicentur, inuentoribus dimi- diâ parte designatâ. Quod an in conscientia o- bligat dubitari potest. Sed certè de illis eadem videtur esse ratio, quæ de thesauris; quod enim in terra ipsa, aut intra mortuorum corpora, di- uitiæ asseruatæ sint, minimi discriminis est ad propositum, sicut si in arcâ, aut extra illam, con- dita fuissent. posita, dum illæ Regio fisco addicuntur; sed exi- tu ferè inutili, & non modico Indorum grauami-<-P> @@0@ @@1@ Politicâ Lib. 6. Cap. 3. stante quidem lege tali, quæ tamen Peruuio abrogata est, aut ei pro tem- pore supersedere præceptum; non deberet pec- cati mortalis damnari, qui ex salinis eam salis quātitatem tolleret, quam ad proprium vsum ha- beret necessariam: esset enim nimis durum id le- ge rigidâ prohiberi, vbi salis abundantia eximia copiam sui facere omnibus videtur indigenis, pro quorum vtilitate à Deo est liberali exhibitione tributa: & vt hîc aliquid speciale adiiciam, dignum equidem quòd inter illa recenseatur, quorum Dom Solorzanus suprà luculentam intulit men- tionem. Iuxta oppidum Acos Cuscensis diœcesis, vidi montem altitudinis non exiguæ, ex cuius medio cliuo aqua salsa abundanter erumpit; quæ ad complures tumulos, mensarum instar, limpi- dissimis lapidibus superimperitis artificiosè de- ducta, in candidissimum breui salem efformatur. Et est profectò mirabile, ad radices montis flu- uium satis celebrem, quem Incolæ Apuerimas indigitant, dulcis aquæ decurrere; vt non appa- reat quomodo in propinquo monte perennis il- le salsarum aquarum fluxus consistere possit. Hinc ergo Indigenis nefas sit sumere, quod vsui necessarium habent, aut ex quo lucellum a- liquod comparare queant? Aut non liceat om- nibus eò accedentibus, quod indigenis fas est, vbi Deus mirabili illâ copiâ, & naturæ miraculo, videtur omnes ad vsum cum Auctoris prouiden- tissimi laude prouocare?
lumentis conscientiæ nocumenta possint admisceri.
quatenus in ipsius extractione Indi plus videntur grauari, quàm iustitia, & Christiana charitas patiantur. Et n. quidẽ 116. narrationem adiecimus, ex quâ compertum ha- betur quàm hoc grauamen fidei eorumdem offi ciat, cui & aliam recentissimā hîc iuuat adnectere, vt appareat quantùm oporteat oneris huius le- thale impedimentum quantocyus, iuxta Regis nostri pollicitationem piissimam, amouere. An- te paucos menses in oppido Totorhuailas Cus- censis diœcesis, cuius incolæ Huancabelicensi torturæ per vices addicuntur; cùm viderent pro- fectionis tempus iam propinquum, sic agentibus quibusdam, in hunc modum discurrerunt. Deus Christianorum parùm nobis propitius est, qui ab hoc nos grauamine non curat liberare. Ad Huacas ergo nostros, & propitiora Numina re- curramus. Dictum factum. Conuocantur om- nes, & vt vnusquisque aliquid ex iis, quæ offerre in sacrificiis soliti, afferat, commonentur. Cùm ergo sic fuisset animitus destinatum, ex indige- nis quidā rem detestatus, quia fides Christiana in illo firmiores egerat radices, duobus ex Societate nostra Patribus, qui eò deuenerant, Prouinciam totam per Missiones vtilissimas obeuntibus, quid- quid erat destinatum aperuit, vt remedium op-<-P>@@
præstitum, sed non sine ingenti difficultate: adeò illorúm corda pro horrore intolerandæ mole- stiæ longè à fidei castris exularant. Et hoc qui- dem quod in oppido isto deprehensum, in alijs accidere grauamini isti designatis satis est verosi- mile, vbi & ratio est eadem, & Indorum indoles non diuersa. Videant ergo ij, ad quos maximè spectat prouidisse, vt de remedio efficaciter ad- hibendo prouideatur: ni velimus Deum rebus nostris infensissimum experiri. Dicat, dicat tan- dem Piissimus, & Religiosissimus Princeps, quod aliàs Deus Regis Vatis voce Psalm. 11. vers. 6. tum hoc Nunc: sed protensum adeò, vt Nunc æ- ternitatis esse videatur. Nec moueat quod de nouo opere, quo labor sublatus operariis, ni- mium quantum D. Gaspar Escalona commemo- rat in Gazo phylacio Peruuiano Lib. 1. Parte 1. Cap. 14. 44. & 45. Totum enim opus illud suo est fine frustratum, metalli venâ præcipuâ disparente. Quod tamen nuper repertum est, licet minùs molestiæ habeat; habet tamen non leues, & est illud de duratione suspectum; vt Scripturæ ver- bis vti liceat. Erat ergo videre miseriam. 2. Matth. 6. 29. Regiæ Coronæ adiudicatæ non sint; quæ tamen argenti viui sunt adeò iudicantur pretiosæ, vtpotè sine quibus auri & argenti copia non suppetat, vt cum auriferis & argentariis veniant numerandæ. Immò præ illis æstimatio increuit, nam cùm aliæ priuatis dentur, cum onere quintariæ præstatio- nis, & qui eas possident, dicantur Minarum do- mini; hydrargyriæ in Regiâ potestate retinentur. Et priuatis administratio sola committitur, qui- bus duo onera imponuntur quasi vsufructuariis, qui quod colligunt, faciunt suum. Primum, vt quintum Regi soluant. Secundum, vt quidquid extraxerint, eidem vendant, taxato pretio grauis- simis pœnis impositis vendentibus, & ementibus contra Regiam prohibitionem. Vnde ad solum Regium spectat arbitrium, Supremis Guberna- toribus commissum, illud pro diuersis Minera- rum elaborationibus dispartiri. Nullum autem ex hoc commercio Fisco speciale emolumentum accrescit, quia sicut emitur, ita & venditur, ad- ditis comportationis expensis; quia vnicuique vbi illi est opus tribuitur Regiis sumptibus ex- portatum. Emolumentum tamen magnum du- citur Minerarios hoc singulari & mirabili natu- ræ adminiculo iuuare, vt sic vberiores thesauri in Regium Fiscum inducantur. test, quia vt testatur Dom. Solorzanus suprà §. Y tambien pag. 942. non extat rescriptum aliquod Regium, quo Minerariis dictis onus quinti sol- uendi impositum reperiatur, quando Mineræ in Regio dominio conseruantur, licet extet quando in priuatos dominos transferuntur, aut nouis in- uentoribus pro tempore aliquo per modum v- susfructus cedunt vt præmium industriæ, de quo D. Escalona in Gazophylacio Parte 2. pag. 101. num. 2. Sed ad hoc fieri satis potest, Primò quia Rex ipse auctor legis de quinto soluendo gene- raliter ex Mineris istis, sic suam legem interpre-<-P> @@0@ @@1@ nem datishoc debeat intelligi; & interpretatio- nem istam vsus ipse confirmat. Deinde. Quia cùm Mineræ istæ Regis sint, aliquod speciale emolumentum habere debet ex illis: cumque ex commercio emptionis & venditionis nullum ha- beat, vt diximus; satis est conueniens vt illud ex quinto accepto consequatur. Prætereà. Ad omnem difficultatem tollendam præcedit con- tractus sub eâ conditione; cumque de pretij inæ- qualitate non sit ratio dubitandi, & illud tum quinto, tum ceteris partibus debitâ proportione respondeat in venditione, nulla videtur in eo in- iustitia committi. Quod à Dom. Solorzano su- periùs obseruatum, sed debuit ampliùs explicari. Nam aut quintum absolutè debetur, aut non, si primum: ergo non erat necessarium id in con- tractum deduci. Si autem secundum, & alioqui centilibris (vulgo Quintal) iusto non accipitur pretio, cùm pro eâ nihil detur, videtur in eo in- Yüklə 14,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|