Societatis iesv, segoviensis
Yüklə 14,73 Mb.
|
|
iustitiæ labes admisceri. Vt ergo hæc penitus pro- pulsetur, dici potest quintum quidem solui vt Regium dominium agnoscatur: nec tamen gra- tis accipi, sed pretio dato; quia scilicet pretium taxatum tale est, vt ad illud possit extendi. Si aliunde consideretur Indos Minerariis ad huius- modi opificium tribui sub moderatæ satis mer- cedis onere, qui si voluntarij accederent, maius laboris sui pretium reportarent. foro animæ ad contractûs impletionem; quia hic non occurrunt rationes illæ, quæ in Mineris aliis, vt possit obligatio soluendi cessare: quan- doquidem Mineræ in administrationem dan- tur, quarum inuentores non sunt administra- tores ipsi; si enim sint, nullum est discrimen. Hac autem ratione non extante, obligatio ea- dem resultat ad standum contractui, quæ in pri- uatorum contractu resultaret: si videlicet Mine- ra alicuius esset priuati, & alteri in administratio- nem traderetur. Est autem contractus innomi- natus, Do vt des; vel, Do vt facias: aut potius, Do & facio, vt des & facias. Nam & Rex Mi- neram tradit, & Indos distribuit, suisque desig- natis temporibus etiam pecunias confert, vt Mi- nerarij possint magno illo in labore progredi; qui ad laborandum, soluendum quintum, & vendendum Regi quidquid extraxerint, obli- gantur. Sed certè si ex parte Regis pacta non ex- actè seruentur, obligatio ista minuitur: si vide- licet aut Indi desint aut pecuniæ suis non tri- buantur temporibus, vt sæpè accidit: vnde cùm hæc scribo magna illis summa pecuniæ debetur. Quomodo enim possint illi singulis hebdomadis mercedem Indiis operariis reddere, si Rex in eâ negandâ perseueret? An sua omnia, & se ipsos vendent, ne mercenarij suo labore frustentur? Si ergo occultè metallum vendant, erit qui con- demnet nemo, ex communi Doctorum sensu: quoniam pactum tacitam illam semper habet conditionem. Modò tu illi stes. Pro quo P. Mo- lina Disput. 111. §. Quod verò. Vnde rarò in con- tractibus, qui cum Rege ineuntur, Officialium aut impotentiâ aut culpâ, fides integrè seruari potest. Vt enim est apud P. Lessium Lib. 2. Cap. 23. num. 58. §. Secundò, hunc, in contractibus cum Regibus magna sunt pericula, soluunt enim<-P>@@
ctus reuocant, si per eos læsi videantur. Et in hoc quidem graue non est Regij patrimonij dispen- dium: cùm enim id, quod ex venditione metalli colligunt in Mineræ administratione consumant, plus equidem est quod lucratur Rex, quàm id, quod amittit, nimium quantum administratione cessante perditurus: laturusque molestissimè si Indis laboris pretium retardetur. scilicet vendendi Regi quidquid extractũ fuerit, esse etiam dubitatio potest. Nam contractus em- ptionis & venditionis debet esse liber, & nemo contrahentium inuitus. L. Inuitus & L. Nec eme- re. C. de contrahenda empt. Et ita communiter tra- dunt Scriptores. Non ergo obligatio vendendi Minerariis imponi potest. Præterquam quòd pretium metalli iustum videtur illud, quod est à Rege taxatum, vnde propter illud traditur Mi- nerariis argentariis. Tunc vltra. Grauamen il- lud vendendi necessariò Regi est pretio æstima- bile: vnde vendens cum pacto retrò vendendi, minori debet pretio vendere propter grauamen: vt est receptissima doctrina, pro quâ videri po- test P. Lessius Lib. 2. Cap. 21. Dub. 14. præsertim
citati ab ipso. Ex quo sequitur plus aliquid vltra pretium taxatum esse reddendum, quo scilicet grauamen huiusmodi compensatur. nis non esse contra leges, quia & lex extat, quæ Regum prærogatiuam in rebus istis edicat. Sci- licet L. 1. C. de Metallariis: possunt enim vendito- res cogere vt sibi vendant iusto pretio quæ ne- cessaria habent, & ita Doctores tradunt, quos adducit Dom. Solorzanus Lib. 5. num. 33. & in Politicâ pag. 942. ad marginem §. La qual condi- cion. Quod si omnia, quæ venditor potest ven- dere, necessaria habeat, ad omnium potest com- pellere venditionem: ratio enim quæ pro qui- busdam militat, pro omnibus constat militare: & quando publica vtilitas vertitur, compelli posse, ex iure habetur. L. Si locus. §. vltimo. D. Quemadmodum seruitutes. Pro quo Doctores congerit Bonacina suprà Puncto 3. numer. 28. Vide etiam P. Fagundez Lib. 5. de Iustitia Cap. 28. & Pater Palaum Disp. 5. Puncto 19. vbi & exempla adducit, ex quibus nullum ita publi- cam vtilitatem concernit, ac illud, de quo agi- mus; cùm illa ad totum Christianum orbem ex- tendatur. Vnde Philippus Tertius venerandæ memoriæ Princeps in epistolâ Ann. 1618. ad Principem Squilacensem Peruuianum Proregem sic post alia: Os agra dezco el cuydado, que aueis pue-
Dom. Solorzanum suprà pag. 941. Hinc cùm Doctores de inualiditate contractûs agunt ob illatam vim, addunt, Si iniustè inferatur, vt videri potest apud P. Dicastillum Lib. 2. de Contractib.
diza Tomo 1. Lib. 10. Cap. 20. Pretium ergo à Rege taxatum haberi debet iustum etiam pro<-P> @@0@ @@1@ bus huiusmodi obseruandam maximè illi attenti sunt. Vnde cùm ante annos aliquot pretium Quintalis metalli huius esset quadraginta Octi- regalium, vt de suæ gubernationis tempore testa- tur Dom. Solorzanus citatâ pag. 941. §. Otras muchas; modò ad sexaginta accreuit, quia & ex- pensæ metallariorum excreuerunt. De quibus multa congerit D. Gaspar de Escalona in Gazo-
conscientiæ negotium non spectant, vel si quid- quam in illis tale, alterius est considerationis, de quâ inferiùs juuante Deo, nihil de illis disseren- dum. vtinam momenti sit alicuius, si ad hoc sit qui ve- lit animum remedij cupidum, & pro eodem vali- dum, applicare. Leges seuerissimæ metalli huius commercium inter priuatos prohibentes vim suam omnem, Regiis Officialibus, & Guberna- toribus ipsis annuentibus, amiserunt. Cùm enim pecuniæ ex contractu suis temporibus tribuendæ à Rege desint, vt diximus; ipsi Regij Ministri, ne opificium cum ingenti boni publici dispendio deficiat, commercio tali conniuent, non solâ dis- simulatione, sed notitiâ auctoritatem ministrante. Afferuntur à Minerariis Centilibræ metalli vi- ginti. E. g. Regiis promptuariis inferendæ. Ro- gat tunc Gubernator, Officialibus adstantibus, quot ex illis suo sint nomine recipiendæ? Et respondet Minerarius, quatuor: aliæ enim ad alios pertinent, quibus ab ipso venditæ: & quia eorum nomine inferri nequeunt, quia ex Mine- rariorum gremio non sunt, offeruntur aliquo- rum ex gremio nomina, & sic receptio con- summatur. Cùm etiam contingat vt Minerarij pecunias non habeant ad vrgendum opus, & subsidium hebdomadarium Indis tribuendum, Ministri prædicti intercessores accedunt, vt mercatores pecunias tribuant, metallum minori pro tertiâ parte pretio certis temporibus acce- pturi. Quæ quidem jure se facere existimant, & obsequium in eo præstare Regi, quia aliàs opus momenti tanti minimè progredietur. Ad hunc ergo Regiarum legum contemptum violatio Fi- dei debitæ contractui compellit. Vbi quidem Gubernatorum conscientia non potest non ni- moperè grauari, si possint, diligentia adhibita, pecuniarum exhibitione succurrere: nam ex eo fit & Regium Fiscum metalli huius Quinto, dum distrahitur occultè, fraudari, & Minerarios ma- gnam facere bonorum jacturam, dum metal- lum vendere pretio minori coguntur, & ali- quando summo emere, vt creditoribus tra- dant tempore præstituto; quia proprio ca- rent; aut in pecuniâ soluere. De cuius con- tractûs justificatione agendum alibi. Vide Titu- lo 9. cap. 5. @@ testatis telinquuntur. §. I.
dicuntur, quæ in Hispaniâ Mostrenca: & sunt illa, quæ aut dominum non ha- buerunt, aut si habuerunt penitus ignoratur post diligentem inquisitionem: vel etiam si agnosca- tur, ad illum tamen non pertinent, quia ea peni- tus dereliquit: vt accidit cùm quis in itinere re- liquit aliqua, quæ secum ferre non potest ob in- fortunium aliquod, vel aliâ ex caussâ. Et hæc omnia ad Regium Fiscum in Indiis pertinere, ex pluribus Regiis rescriptis habetur, quæ adducit Dom. Solorzanus Lib. 3. Cap. 25. num. 38. & in Politicâ Lib. 6. Cap. 6. Posse autem id jure fieri Auctores communiter dicunt, ex quibus videri possunt Couarruuias in Regula Peccatum, Parte 3. §. 1. vers. De legibus. Petrus Nauarra Lib. 4. Cap. 2. num. 57. Bonacina Tomo 2. Disput. 1. de Restit.
P. Lessius Lib. 2. Cap. 14. n. 3. & 45. P. Rebellus Lib. 2. Quæst. 12. in fine. P. Gaspar Hurtadus Disp. 2. de Iustitiâ & Iure Difficult. 36. in fine. P. Fragosus Tomo 1. pag. 263. §. Chassanæus: vbi alios addu- cit. Sed dubitari potest an in conscientiâ obli- gent leges dictæ. eum, qui aliquid inuenit, teneri illud tradere Fisco post condemnationem, sed non anteà. Sic Petrus Nauarra suprà. P. Sà V. Thesaurus: quod & vide- tur probare P. Hurtadus loco citato referens, nec contradicens. Cardinalis Lugo Disput. 6. de Iu-
esse vsu receptas cum obligatione. Et ipse ait consideranda esse verba & consuetudinem. Vbi aliquis fortè addat etiam post condemnationem, si occultare possit, eò quòd leges tales juri gen- tium videantur derogare, juxta quod ad inuen- torem pertinent, cùm nullius sint aut facto aut jure. Alij obligare in conscientiâ sentiunt, quia bona ista domino carent, & ita ad publicam po- testatem spectat de illis disponere: vnde qui per applicationem jus accipit, nequit sine iniuria illis priuari; & ita neque Fiscus, cui possunt propter vtilitatem publicam applicari. Sic plures, qui generaliter de legibus circa bona disponentibus id affirmant, eò quòd dominia rerum maximè ex legum dispositione proueniant, vt diximus num. 44. & in speciali Bonacina, P. Rebellus, P. Fra- gosus suprà. Aliter nonnulli, qui censent leges non esse æquitati conformes, quando ita appli- cant bona, vt domino eorum comparente, non sint illi restituenda, nisi de illis sint, quæ pro dere- licto habentur. Ita Couarruuias §. illo, De legi- bus. Quod & colligitur ex eorum sententiâ, qui dicunt, factâ compositione incertorum bono- rum per Pontificem, semper remanere obligatio-<-P> @@0@ @@1@ tifex nequit præiudicare juri priuatorum. Sic Corduba, P. Molina, P. Turrianus, Villalobos, & Emmanuel Rodriguez, quos adducit Cardi- nalis Lugo Disput. 21. num. 97. Caietanus, Sotus, & Ludouicus Lopez apud Villalobos, quod & cum aliis tenet P. Dicastillus Lib. 2. Tractat. 2.
etiam circa opera pia, neque Principes laici id posse videntur, qui priuatorum juri præiudicare velle numquàm debent intelligi; cùm talis volun- tas non sit conformis æquitati. obligant quoad forum conscientiæ, quàm leges aliæ de rebus huiusmodi ab Hispaniæ Regibus conditæ, & vsu comprobatæ. Id constat; quia non est vnde maior obligatio colligi queat, ne- que cur debeant Vasalli in remotis hisce regioni- bus degentes, fidelitatemque eximiam suis Re- gibus seruantes, ampliùs ceteris onerari. Quod quidem ex verbis primarii rescripti, quod habe- tur Tomo 1. pag. 306. apertè conuincitur, sic enim ibi: Bien sabeis como las cosas Mostrencas, que acaece à ver con esas Islas de que no se hallan à ellas dueños. Hechas las diligencias necessarias, que las leyes de nue- stros Reynes mandan, pertenecen à nuestra Camara è Fisco, è como tales, vos los nuestros Oficiales las cobreis, è hareis cargo de ellas al nuestro Tesorero. Por en de Yo vos mando &c. Iuxta obligationem ergo, quâ in regnis Hispaniæ res ista decurrit, Indicis est in partibus transigenda. nem dictam ad animalia oberrantia solùm exten- di, quæ perdiderunt domini, aut illum numquàm habuerunt, vt docent Nauarra, Salon, & P. Hen- riquez, quos adducit Dom. Solorzanus in Poli- ticâ pag. 961. quod & videtur tenere P. Hurtadus
dicat, quod pro adductâ faciat positione, sed tantùm asserat pecus perditum vocari Mostren- cum, de cuius applicatione per legem agit: Na- uarra tamen Lib. 4. cap. 2. num. 82. indubius affir- mat leges prædictas apertè loqui non de inuento omni, sed de los Mostrencos, quæ sunt animalia er- rantia & perdita, vt patet ex dictis legibus. Habet ergo sententia dicta non leue fundamen- tum.
ctas in conscientiâ non obligare. Probatur au- ctoritate ita sentientium, & adductis adde Trul- lench Tomo 2. lib. 7. cap. 14. dub. 5. vbi & de Mo- strencis asserit, quidquid dicat Thomas Hurta- dus Tractat. 8. Resolut. 29. Deinde. Quia durum satis est, vt qui rem aliquam inuenit, & omnem moralem diligentiam adhibet ad dominum ex- plorandum, in conscientiâ debeat rem inuentam Fisco tradere. Quæ regula pro aliis solet adhi- beri: ergo ex eâ saltem elicitur probabilitas talis assertionis. Neque est idem de thesauris, & mi- neralibus, quod tamen & aliqui concedunt, vt vidimus; quia in illis magna pars inuentoribus tribuitur, quod in iis, de quibus agimus, secùs accidit.
Quid circa obligationem distribuendi in opera pia. niâ, & in Indiis distribuere velit pau- peribus, tutâ id facere conscientiâ potest. Sicut etsi in alia opera pia. Sic P. Henriquez suprà, & sequitur ex Assertione præcedenti: id tamen ex- pressisse iuuat, vt in hoc casu maiorem proba- bilitatem, & conscientiæ securitatem adstrua- mus.
Dices parùm emolumenti ex resolutione po- sitâ inuentori accrescere, cùm obligatio sit resti- tuendi. Quid enim plus habet obligatio ad opera pia, quàm respectu Fisci? Sed certè paruum discrimen non est; quia in subleuatione paupe- rum, & piis operibus exercendis, eximia voluptas est, cum auctario gratitudinis in beneficiariis, sicut & speciale meritum & suffragia pro domi- no rei deperditæ. Quod tamen respectu Fisci non contingit, erga quem rarus erit qui piè affi- ciatur: vnde & formidabile est nomen confisca- tionis.
& obiectio, receptissimam sententiam de obli- gatione restituendi pauperibus res inuentas, aut in opera pia expendendi, de quâ P. Lessius Cap. 4. citato, Dub. 7. apud quem alij. Bonacina suprà,
Lugo Disput. 6. num. 139. Licèt quadam vtatur distinctione, de quâ posteà: & alij apud ipsum post D. Thomam 2. 2. quæst. 62. art. 5. ad 3. Sed certè licet valdè communis sit, & P. Vasquez pro eâ stare dicat Auctores, vno Soto excepto; plures alij sunt cum Soto sentientes, qui videri possunt apud citatum Cardinalem suprà, num. 138. vel qui saltem probabilem illius sententiam arbitrentur: quam & sequitur P. Hurtadus suprà, Difficult. 36. pro se afferens alios, in quibus sunt P. Sà V. Thesaurus. P. Layman Lib. 2. Tractat. 1. cap. 5. Trullench Tomo 2. lib. 7. cap. 14. dub. 5. num. 3. Thomas Hurtadus Tomo 2. Tractat. 8. Resolut. 28. vbi plures adducit. Videndus & Diana Parte 11. Tractat. 6. Resolut. 48. vbi cum multis tenet debita incerta, si proueniant ex contractu justo, aut si creditori ob distantiam nequeant reddi, posse retineri. Quod & circa inuenta proponit
Dicastillo, & Mendo, quibus addendus P. Beca- nus Quæst. 45. de Restitutione. tis acumine duo distinguit rerum inuentarum genera: aliæ enim sunt, quæ proculdubio do- minum habent, vt vestis, liber, gemma, &c. Et eum inueniri possibile est, quia varij esse casus possunt, per quos ille innotescat. Et vt pluri- mùm talia sunt quæ inueniuntur. Sicut autem in thesauris contingit, vt propter vetustatem do- minum amiserint, & sic possint occupari sine onere restitutionis pauperibus aut alteri facien- dæ: ita & ratione circumstantiarum accidere potest, vt res quædam dominum jam non ha-<-P> @@0@ @@1@ notum, vt gemmam, vel auri glebam, & paulò post moriatur. Res ergo istæ inuenientis sunt, & earum fit dominus sine restituendi obligatione absolutè loquendo: secùs priores illæ: vnde post adhibitam diligentiam, si non inueniatur dominus, expendendæ sunt in eius spiritualem vtilitatem eo modo, quo credibile est ipsum vo- liturum. Sic num. 140. & 141. Yüklə 14,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|