IV. Rozliczenia międzyokresowe 165,4 426,0 728,8 453,2
i przychody przyszłych okresów
PASYWA RAZEM 15.168,3 16.553,5 18.257,8 27.898,9
Źródło: Prospekt emisyjny „Garbarni Brzeg” S.A.
Rachunek zysków i strat
Tabela nr 31
Lp. Wyszczególnienie Za okres
roku 1994 r. roku 1995 r. roku 1996 r. I pół. 1997 r.
I. Przychody netto ze sprzedaży 29.256,1 36.718,9 43.635,1 22.901,6
towarów i produktów
1. Przychody netto ze sprzedaży 194,0 358,7 439,9 117,6
towarów i materiałów
2. Przychody netto ze sprzedaży 29.062,1 36.360,2 43.195,2 22.784,0
produktów
II. Koszty sprzedaży towarów, 24.156,1 32.394,8 36.990,4 19.751,0
produktów i materiałów
1. Wartości sprzedanych towarów 175,1 223,7 402,5 114,5
i materiałów
2. Koszt wytworzenia sprzedanych 23.981,0 32.171,1 36.587,9 19.636,5
produktów
III. Zysk brutto ze sprzedaży 5.100,0 4.324,1 6.644,7 3.150,6
IV. Koszty sprzedaży 97,3 127,0 230,7 123,0
V. Koszty ogólnego zarządu 2.401,5 2.498,8 3.596,3 1.990,9
VI. Pozostałe przychody operacyjne 51,6 73,2 177,6 59,4
VII. Pozostałe koszty operacyjne 418,5 375,1 420,7 53,4
VIII. Zysk na działalności operacyjnej 2.234,3 1.396,4 2.605,6 1.042,7
IX. Przychody z udziałów w innych - - 0,6 -
Podmiotach, w tym:
1. Od podmiotów zależnych - - - -
2. Od podmiotów stowarzyszonych - - - -
X. Przychody z pozostałego finans. - - - -
Majątku trwałego, w tym:
1. Od podmiotów zależnych - - - -
2. Od podmiotów stowarzyszonych - - - -
XI. Pozostałe przychody finansowe 182,2 394,0 267,1 176,4
XII. Koszty finansowe 314,4 559,9 460,3 158,9
XIII. Zysk na działalności 2.102,1 1.230,5 2.413,0 1.060,2
Gospodarczej
XIV. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych -3,5 -23,9 -1,6 -181,0
1. Zysk nadzwyczajny 2,7 - 6,3 -
2. Straty nadzwyczajne 6,2 23,9 7,9 181,0
XV. Zysk brutto 2.098,6 1.206,6 2.411,4 879,2
XVI. podatek dochodowy 974,8 684,3 1.191,2 351,4
XVII. Pozostałe obowiązkowe 6,3 - - -
zmniejszenia zysku
(zwiększenia straty)
XVIII. Zysk (strata) netto 1.117,5 522,3 1.220,2 527,8
XIX. Zysk netto na jedną akcję w zł 3,97 1,86 4,34 1,88
Źródło: Prospekt emisyjny „Garbarni Brzeg” S.A.
WNIOSKI
Pozycja rynkowa spółki
„Garbarnia Brzeg” S.A. jest znaczącym producentem skór bydlęcych i świńskich na rynku krajowym. Swoją pozycję rynkową spółka buduje na produkcji wysokiej jakości skór i ich atrakcyjności cenowej. W efekcie oferowane przez nią produkty z powodzeniem konkurują z ich odpowiednikami krajowymi i zagranicznymi. Na uwagę zasługuje zdobycie przez spółkę stabilnego udziału w sprzedaży na poziomie 10% w 1996 r. na rynku garbarskim w Polsce. Przedsiębiorstwa, które podobnie jak „Garbarnia Brzeg” S.A. posiadają wiodącą pozycję w branży, mają porównywalne udziały w rynku. Żadne z przedsiębiorstw nie ma zdecydowanej przewagi nad innymi.
„Garbarnia Brzeg” S.A w okresie od 1994 do 1996 roku oraz w I pół. 1997 r. odnotowała systematyczny wzrost przychodów ze sprzedaży. Największy przyrost sprzedaży w ujęciu wartościowym o 151,1%, spółka odnotowała w grupie produktów skór bydlęcych w latach 1994-1996.
„Garbarnia Brzeg” S.A. realizuje sprzedaż głównie na rynku krajowym. Analiza struktury sprzedaży w podziale na kraj i eksport wskazuje tendencję wzrostową wartości. Sprzedaż krajowa w latach 1994 – 1996 i I pół. 1997 roku wzrosła wartościowo o 12.402,2 tyś. zł w ujęciu minimalnym, natomiast udział procentowy w sprzedaży produktów i towarów utrzymuje się na takim samym poziomie i wynosi średnio 84% całości. Przyczyny przyrostu sprzedaży zrealizowanej tak na rynku krajowym, jak i poza granicami kraju można upatrywać w wysokiej jakości i atrakcyjności asortymentu oferowanego przez spółkę.
Sprzedaż eksportowa stanowiła w 1996 r. 16% przychodów ze sprzedaży produktów, a w pierwszym półroczu 1997 r. 15%. Spółka sprzedaje swoje wyroby do Francji, Słowacji i Niemiec. W strukturze sprzedaży eksportowej widoczny jest wzrost sprzedaży i udziału sprzedaży eksportowej ogółem do Francji, w pierwszym półroczu 1997 r. wynosił 74,3%.
Odbiorcami wyrobów „Garbarni Brzeg” S.A. za granicą są przede wszystkim pośrednicy, sprzedający skórę producentom wyrobów finalnych: butów, odzieży skórzanej, galanterii itp.
Sprzedaż krajowa w 1996 r. wynosiła 143.635,1 tyś. zł i była większa o 21,6% w porównaniu do sprzedaży w 1995 r. w ujęciu nominalnym. Na rynku krajowym spółka sprzedaje swoje wyroby bezpośrednio do odbiorców finalnych – są to głównie zakłady obuwnicze oraz w niewielkim stopniu do hurtowni.
Z danych zawartych w TABELI nr 10 wynika, że drugie półrocze charakteryzuje się większą sprzedażą, stanowiąc około 55% całkowitej sprzedaży. Związane jest to bezpośrednio ze specyfiką rynku skórzanego, szczególnie zaś z sezonowością występującą w branży obuwniczej.
W okresie jesienno – zimowym, przedsiębiorstwa branży obuwniczej zwiększają zapotrzebowanie na skóry, niezbędne im do produkcji materiałochłonnego obuwia jesiennego i zimowego. Wahania sezonowe związane ze strukturą produkcji spółki znajdują odzwierciedlenie w wynikach finansowych osiąganych w poszczególnych kwartałach. Większe korzyści finansowe przynosi spółce drugie półrocze, ze względu na większe przychody ze sprzedaży w tym okresie.
W przypadku skór świńskich największa sprzedaż w 1994 r. przypadła w drugiej połowie roku i wynosiła 56,8%, w latach następnych sytuacja uległa zmianie – największa sprzedaż przypadła na pierwsze półrocza, odpowiednio w 1995 roku – 54,2% i 1996 roku –52,7% sprzedaży rocznej skór świńskich.
Większą część sprzedaży skór bydlęcych w badanym okresie realizowano w dwóch ostatnich kwartałach kolejnych lat, odpowiednio: 1994 r. – 56,8%, w 1995 r. – 58,3% oraz 1996 r. – 57,9% rocznej sprzedaży skór bydlęcych.
W okresie ostatnich trzech lat obrotowych oraz w I półroczu 1997 r. przychody ogółem spółka osiągała głównie ze sprzedaży produktów z działalności podstawowej. Stanowiły one ok. 99% całości przychodów ze sprzedaży. Sprzedaż obejmuje produkty tj. skóry bydlęce i świńskie oraz wysokobiałkowe odpady produkcyjne – głównie dwoiny i osłonki białkowe.
Analiza struktury sprzedaży produktów „Garbarni Brzeg” S.A. pozwala stwierdzić, że największy udział w przychodach ze sprzedaży spółki posiadają skóry bydlęce licowe, które stanowiły 70,27% w 1996 r. oraz odpowiednio 66,86% w I pół. 1997 r. Ich udział w sprzedaży utrzymuje się na względnie stałym poziomie w ostatnim okresie.
Udział dwoin świńskich w strukturze sprzedaży w ciągu ostatnich trzech lat zmniejszył się z 10,23% w 1994 r. do 8,3% w 1996 r. i 9,73% w I pół. 1997 r. Udział kruponów świńskich podszewkowych kształtował się na poziomie od 17,97% w 1994 r. do 15,7% w 1996 r. i odpowiednio 17,3% w I pół. 1997 r. Spadek sprzedaży skór świńskich związany jest ze zmniejszającą się podażą skór świńskich surowych.
INWESTYCJE
Efektami nakładów inwestycyjnych dokonanych przez spółkę w latach 1994-1996 oraz za pierwsze półrocze 1997 roku są takie czynniki, jak: poprawa jakości oferowanego asortymentu, rozbudowa zaplecza lokalowego spółki (nowe budynki produkcyjne, przebudowa starych budynków), modernizacja linii technologicznych oraz budowa oczyszczalni ścieków. Wartość głównych nakładów inwestycyjnych na środki trwałe w latach 1994-1996 i I pół. 1997 przedstawia podana TABELA nr 21.
Inwestycje te wpłyną na poprawienie jakości produkowanego surowca, zwiększenie rentowności produkcji, na wzrost wydajności pracy oraz doskonalenie struktury asortymentowej produkcji. Obecnie po dokonaniu dotychczasowych inwestycji "Garbarnia Brzeg" S.A- dysponuje bardzo nowoczesnym parkiem maszynowym pozwalającym na produkcję skór wysokiej jakości.
WSKAŹNIKI
Uzyskiwane przez "Garbarnie Brzeg" S.A. wskaźniki rentowności wskazują, że po okresie załamania w 1995 r., nastąpiła poprawa wyników spółki w roku 1996. Zmniejszenie wskaźników w roku 1995 było spowodowane wyższym niż w poprzednich latach zwiększeniem kosztów, ich wzrost był związany ze zwiększeniem kosztów surowca, który nie znalazł odzwierciedlenia we wzroście wyrobów z uwagi na równowagę na rynku.
W roku 1996 odnotowano duży wzrost wszystkich wskaźników. Poprawa, która nastąpiła spowodowała, że spółka osiągnęła wielkość wskaźników z 1994 r. Szczególnie wzrosła marża zysku brutto, z poziomu 3,2% w roku 1995 do 5,5%. Marża zysku netto w roku 1996 wynosiła 2,8%, co na tle branży jest wielkością zadowalającą.
Należy zwrócić uwagę, że na zmniejszenie się wskaźników w I półroczu 1997 r. miała wpływ sezonowość sprzedaży. Co roku w pierwszym półroczu następuje spadek sprzedaży związany ze spadkiem popytu na produkty spółki.
Na dobrym poziomie utrzymują się wskaźniki płynności finansowej, co wskazuje na poprawę zarządzania zasobami finansowymi spółki.
We wszystkich analizowanych latach Przedsiębiorstwo utrzymywało wysokie wskaźniki płynności finansowej, przy czym uwagę zwraca wzrost wskaźnika płynności liczony stosunkiem środków pieniężnych i zrównanych z nimi papierów wartościowych w pierwszym półroczu 1997 roku. Jest to związane z aktywną polityką zagospodarowania nadwyżek finansowych "Garbarni Brzeg" S.A., w wyniku otrzymania środków z emisji akcji serii B.
Wykres nr 9
16 wrzesień 3,70
18 październik 3,30
18 listopad 2,85
25 listopad 3,23
7 grudzień 3,30
8 styczeń 3,65
4 luty 3,90
18 luty 3,95
13 marzec 3,59
15 marzec 3,90
24 marzec 4,70
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z „Gazety Wyborczej”.
Powyższy wykres przedstawia kształtowanie się cen akcji spółki „Garbarnia Brzeg” w miesiącach od września do marca. Najniższą cenę akcji tej spółki odnotowano na giełdzie 18 listopada i wynosiła ona 2,85 zł. Był to najlepszy moment w przeciągu minionych sześciu miesięcy do zainwestowania w nią, ponieważ później cena akcji stopniowo rosła. Szczytowym miesiącem był marzec, gdyż cena akcji ustabilizowała się i w dniu 24 marca osiągnęła cenę 4,70 zł za jedną akcję.
Gdybyśmy w listopadzie zainwestowali w tą spółkę przykładowo 28 500 zł kupując 1000 akcji, to w przeciągu 6 miesięcy zarobilibyśmy 47 000 zł. Po odjęciu sumy zainwestowanych pieniędzy i kosztów operacji nasz zysk wyniósłby:
47 000 zł – 28 500 zł – 427 zł – 705 zł = 17 368 zł.
Nasza praca dyplomowa jest dowodem na to, że jednak inwestowanie na giełdzie może być opłacalne. Jest to jednak uwarunkowane poziomem wiedzy dotyczącej funkcjonowania giełdy oraz samej spółki w której akcje zamierzamy inwestować.
Bibliografia
1.Stanisław Dębski „Ekonomika i organizacja przedsiębiorstw”
2.Bożena Klimczak „Mikroekonomia”
3.Wiesław Sodawski „Statystyka dla ekonomistów”
4.„Podstawy rachunkowości” Praca zbiorowa pod redakcją Kazimierza Sowickiego
5.„Rynek pieniężny i kapitałowy” Praca zbiorowa pod redakcją Ireny Pyki
6.Mieczysław Nasiłkowski „System rynkowy”
7.Roman Milewski „Elementarne zagadnienia Ekonomii”
8.Marek Rekowski „Wprowadzenie do mikroekonomii’
9.Prospekt emisyjny „Garbarni Brzeg” S.A.
I. PERIODYZACJA ROZWOJU GOSPODARCZEGO ŚWIATA
1. Wspólnota pierwotna
2. Niewolnictwo ok. V w. n.e.
3. Kształtowanie się i utrwalanie stosunków feudalnych VI-X w.
4. Feudalizm klasyczny X-XIII w.
5. Kryzys feudalizmu w Europie XIV-XVI w.
6. Kształtowanie się stosunków kapitalistycznych, XVI-poł. XVIII w.
7. Kapitalizm wolnokonkurencyjny poł. XVIII w.- ok. 1970r.
8. Kapitalizm monopolistyczny 1873 - 1918
9. Kryzys oraz wzrost interwencjonizmu państwowego w życie gospodarcze 1918-1939. Rozwój gospodarki radzieckiej.
10. Druga wojna światowa 1939-1945
11. Okres odbudowy i przeobrażeń społeczno-gospodarczych w gospodarce światowej 1945-1975. Przejście do kapitalizmu państwowo-monopolistycznego. Wzrost znaczenia Związku Radzieckiego i ukształtowanie się krajów demokracji ludowej. Rozpad systemu kolonialnego i rozwój gospodarczy państw Afryki i Azji. II rewolucja przemysłowa.
II. PERIODYZACJA ROZWOJU GOSPODARCZEGO POLSKI
1. Wspólnota pierwotna do VII w. n.e.
2. Feudalizm VII-XVIII w.
a. wczesny feudalizm VII-XII w.,
b. rozkwit feudalizmu. Gospodarka czynszowa XIII-poł. XV w.,
c. rozwój gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej od poł. XV do poł. XVII w.,
d. kryzys gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej i upadek gospodarczy Polski od poł. XVII do XVIII w.
3. Kształtowanie się gospodarki kapitalistycznej od końca XVIII do poł. XIX w.
4. Kapitalizm poł. XIX w. - 1939r.
a. kapitalizm na ziemiach polskich od II poł. XIX w. do końca I wojny światowej,
b. kapitalizm w okresie gospodarki polskiej1918-1939
5. Gospodarka w okresie II wojny światowej.
6. Rozwój gospodarczy Polski Ludowej 1945-1975.
a. kształtowanie się nowego systemu gospodarczego i odbudowa gospodarcza Polski 1945-1949,
b. pierwsza faza industrializacji 1950-1970. Budowa podstaw przemysłu,
c. druga faza industrializacji i jej skutki w latach 1971-1975. Dysproporcje,
d. specyficzne cechy rozwoju gospodarczego Polski Ludowej.
III. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA FEUDALIZMU
1.Istota feudalizmu. Poglądy
a. marksistowski,
b. tradycyjny - historyków gospodarki,
c. tzw. feudalizm agrarny.
2. Ewolucja stosunków feudalnych: wczesny, rozwinięty, kryzys oraz jego różnorodność form w różnych społeczeństwach.
3. Spory o konieczność występowania feudalizmu
a. feudalizm klasyczny,
b. feudalizm rozszerzony: powszechny, pierwotny, wtórny.
4. Typy własności ziemi i jej struktura
a. własność pełna: alodium, folwark,
b. własność podzielona: ziemia chłopska,
c. własność gminna. Serwituty
d. własność królewska, rycerska, kościelna
5. Formy zależności chłopów
a. zależność gruntowa i jej wyraz: renta gruntowa,
b. zależność osobista i jej główny wyraz: przywiązanie do ziemi,
c. zależność sądownicza i jej wyraz: prawo sądzenia poddanych przez pana.
IV. GOSPODARKA FEUDALNA W POLSCE
VII - POŁ. XVIII W.
1. Kształtowanie się i utrwalanie stosunków feudalnych VII-XII w.
2. Rozwój stosunków feudalnych w XII-poł. XV w.
a. kolonizacja na prawie niemieckim,
b. rozwój gospodarki czynszowej,
c. rozwój miast, rzemiosła i handlu.
3. Rozwój gospodarki folwarczno - pańszczyźnianej od poł. XV w. do poł. XVII w.
a. istota systemu gospodarki folwarczno -pańszczyźnianej: wzrost obszaru ziemi folwarcznej i produkcji rolnej, pańszczyzna głównym źródłem siły roboczej, poddaństwo chłopów i renta odrobkowa, gospodarowanie oparte na zasadzie: jak najniższe wydatki na produkcję i maksymalne wydatki na konsumpcję
b. osłabienie władzy królewskiej i wzrost wpływów szlachty,
c. czynniki rozwoju folwarku pańszczyźnianego: koniunktura na rynku zewnętrznym i wewnętrznym, rozwój ludności, rozwój rzemiosła, handlu, miast, rewolucja cen w Europie.
4. Kryzys gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej i jego przyczyny, poł. XVII - poł. XVIII w.
a. sprzeczność między wysokotowarowym gospodarstwem folwarku a naturalną gospodarką chłopską
dominacja przy podziale dochodu folwarku wydatków na luksusową konsumpcję i ograniczenie wydatków na inwestycje.
b. sprzeczność interesu szlachty i chłopów: ograniczenie praw użytkowych chłopa, mała dbałość chłopa o własne gospodarstwo, ograniczony kontakt gospodarki chłopskiej z rynkiem, miastem i rzemiosłem.
c. wzrost obszarów „pustych”, mała wydajność gleby, zły stan zabudowań wiejskich,
d. bierność i opór chłopa, zbiegostwo, walka klasowa chłopów,
e. wzrost kosztów produkcji folwarku: powiększenie personelu nadzorczego, dodatkowe koszty uzupełniające,
f. czynniki zewnętrzne: rozwój intensywnego rolnictwa zachodnioeuropejskiego i spadek koniunktury na zboże polskie, wzrost eksportu zboża przez Rosję, trudności wynikające z wojen, zniszczenia, rekwizycje.
V. DUALIZM GOSPODARCZY W EUROPIE -
POŁ. XV-XVII W.
1. Wzrost koniunktury gospodarczej w Europie zachodniej.
a. rozwój ludności oraz zmiany w jej strukturze społeczno-zawodowej,
b. ekspansja kolonialna Europy i jej znaczenie,
c. rozwój miast, handlu, rzemiosła,
d. rozwój systemu pieniężnego i rewolucja cen,
e. wzrost popytu i cen na artykuły rolne.
2. Różnicowanie się dróg rozwoju gospodarczego Europy zachodniej i wschodniej
a. odmienność kształtowania się stosunków w rolnictwie - dualizm agrarny,
b. odmienność zmian w strukturze produkcji i strukturze społeczno-zawodowej,
c. odmienność struktury eksportu i importu.
3. Przyczyny dualizmu agrarnego
a. zmiany w rolnictwie zachodnioeuropejskim
- zmiany gospodarki czynszowej oraz renty pieniężnej jako głównej formy świadczeń feudalnych,
- towarowy charakter produkcji rolnej oraz jej specjalizacja,
- rozwarstwienie wsi, powstanie gospodarstw dochodowych, upadek słabszych,
- kurczenie się ziem uprawianych przez feudała oraz rozwój systemu dzierżawy ziemi w zamian za rentę pieniężną,
- rozszerzenie praw do własności ziemi użytkowanej przez chłopów,
- stopniowe zanikanie poddaństwa osobistego chłopów, np. prawo opuszczania wsi, zależność od sądów powszechnych.
b. utrzymanie w przeobrażonej formie stosunków feudalnych w rolnictwie Europy wschodniej. Rozwój gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej,
- powiększenie obszaru ziemi uprawianego przez feudała i produkcji rolnej,
- renta odrobkowa główną formą świadczeń feudalnych,
- poddaństwo osobiste: zakaz opuszczania wsi przez chłopa, prawo sądzenia chłopa przez pana,
- gospodarowanie folwarku oparte na zasadzie: niskie wydatki na inwestycje a wysokie na konsumpcję i aparat nadzoru,
- gospodarstwo chłopskie sprowadzone do funkcji działki wyżywieniowej, reprodukcji siły roboczej i inwentarza.
4. Zmiany w strukturze produkcji i strukturze społeczno-zawodowej
a. Europa Zachodnia
- wzrost produkcji rolnej, a szczególnie hodowlanej,
- wzrost popytu na zboże,
- powiększenie się udziału ludności miejskiej i pozarolniczej,
- rozwój zatrudnienia w rzemiośle, budownictwie, marynarce i handlu,
b. Europa Wschodnia
- dominacja produkcji zboża w folwarku pańszczyźnianym o charakterze ekstensywnym,
- wzrost nadwyżek zboża poprzez ograniczenie konsumpcji chłopa,
- struktura produkcji podporządkowana rynkowi zewnętrznemu i dużym miastom,
- ograniczenie władzy centralnej oraz wzrost wpływów szlachty: poddaństwo chłopów, przywileje celne i handlowe, eliminowanie z handlu mieszczaństwa,
- naturalizacja dóbr szlacheckich: rozwój manufaktur szlacheckich,
5. Odmienność struktury eksportu i importu
a. Europa Zachodnia
- dominacja w eksporcie towarów przemysłowych, orientalnych, kolonialnych, charakteryzujących się dużym nakładem pracy i kapitału. Import z Europy Wschodniej towarów tanich i masowych,
b. Europa Zachodnia
- dominacja w eksporcie towarów żywnościowych i surowcowych charakteryzujących się niskim stopniem przetworzenia i nakładów kapitałowych. Import z Europy zachodniej towarów drogich i rzadkich,
c. nieekwiwalentność wymiany między Europą Wschodnią a Zachodnią - niekorzystne terms of trade,
d. dodatni bilans handlowy Europy wschodniej. Rola kruszców w wyrównywaniu ujemnego bilansu handlowego Europy zachodniej.
VI. KSZTAŁTOWANIE SIĘ STOSUNKÓW KAPITALI-
STYCZNYCH W EUROPIE OD XVI DO POŁ. XVIII W.
1. Ogólna charakterystyka przemian społeczeństwa w XV-XVI w.
a. zmiany w świadomości społecznej,
b. wzrost znaczenia pieniądza i jego funkcja w przemianach społecznych.
2. Warunki i etapy rozwoju kapitalistycznego sposobu produkcji
a. ożywiony rozwój handlu
- ekspansja kolonialna krajów zachodnioeuropejskich i wysokie zyski na rynku zewnętrznym,
- napływ kruszców i rewolucja cen,
- wzmożone obroty między Europą Wschodnią a Zachodnią,
- nowe formy organizacji handlu: gildie kupieckie, kompanie handlowe,
- zmiany głównych szlaków handlowych. Rozwój głównych miast handlowych w Europie,
b. proces akumulacji pierwotnej
- akumulacja pierwotna jako okres historyczny oraz jako proces ekonomiczny,
- źródła akumulacji pierwotnej w Europie: zmiany w strukturze agrarnej, handel z koloniami, pożyczki, podatki,
- powstanie banków i ich funkcje,
- funkcje giełdy pieniężnej,
c. techniczno-ekonomiczne i organizacyjne stadia rozwoju przemysłu
- łączenie się kapitału handlowego z produkcją; skup, nakład,
- rozkład rzemiosła cechowego i rozwój produkcji pozacechowej,
- manufaktura scentralizowana i zdecentralizowana,
- rewolucja techniczna i powstanie fabryk,
- symbioza kapitału przemysłowego i bankowego.
VII. KAPITALIZM WOLNOKONKURENCYJNY OD POŁ. XVIII DO OK. 1870 R.
1. Cechy kapitalistycznego sposobu produkcji
a. prywatna własność środków produkcji,
b. powszechność produkcji towarowej i pieniądza,
c. podstawowym celem staje się zysk,
d. siła robocza staje się towarem. Przymus pozaekonomiczny zastąpiony zostaje przymusem ekonomicznym,
2. Charakterystyka kapitalizmu wolnokonkurencyjnego
a. przyśpieszenie rozwoju sił wytwórczych
- dynamiczny rozwój ludności i zmiany w jej strukturze społeczno-zawodowej,
- rewolucja przemysłowa w Anglii i na kontynencie europejskim,
- rewolucja agrarna,
- wzrost akumulacji i produkcji,
b. różnicowanie się społeczeństwa
- zmiana społeczeństwa stanowego w społeczeństwo klasowe,
c. dominacja zasad liberalnych
- wolność osobista jednostki,
- formalna równość praw,
- liberalizm gospodarczy i polityka wolnego handlu,
d. ekspansja kolonialna pod wpływem rozwoju przemysłu
- rozpad wcześniejszych systemów kolonialnych i zwycięstwo tendencji liberalnych,
- dominacja kolonializmu angielskiego,
e. wzrost znaczenia banków w życiu gospodarczym,
f. rozwój systemu pieniężnego
- złoto wyłącznym środkiem wypłat w stosunkach międzynarodowych.
3. Rozwój gospodarczy Stanów Zjednoczonych do 1870
a. przyczyny i skutki wojny secesyjnej.
VIII. REWOLUCJA PRZEMYSŁOWA.
PROCES INDUSTRIALIZACJI.
1. Pojęcie rewolucji przemysłowej i przewrotu technicznego, industrializacji, wzrostu gospodarczego, rozwoju gospodarczego. Zakres występowania rewolucji przemysłowej
a. zmiany techniczne
- wielkość innowacji technicznych w przemyśle włókienniczym, hutniczym i metalowym, np. maszyna parowa,
- konieczność systematycznej pracy robotnika w fabryce,
- komplementarność poszczególnych gałęzi przemysłu,
- etapowość przewrotu technicznego,
- rozwój infrastruktury ekonomicznej i społecznej,
b. zmiany ekonomiczne
- nowa organizacja produkcji. Zmiana funkcji przedsiębiorstwa i zasada kalkulacji,
- wzrost wydajności pracy, obniżka kosztów jednostkowych, masowość produkcji,
- przemysł źródłem akumulacji,
c. zmiany w strukturze społecznej
- zerwanie przez robotnika kontaktu z ziemią,
- urbanizacja, powstanie skupisk robotników wokół fabryk,
d. rozwój przemysłu w układzie przestrzennym
-terytorialna koncentracja produkcji,
-przesłanki lokalizacji przemysłu,
- zjawisko nierównomierności pod względem rozwoju przemysłu.
2. Warunki społeczno-ekonomiczne do uprzemysłowienia
a. przekształcenie struktury społecznej,
b. głębokie przemiany w rolnictwie,
c. akumulacja pierwotna,
d. rozwój rynku wewnętrznego i zewnętrznego.
Dostları ilə paylaş: |