3.4VERİLERİN NİTELİKLERİNE İLİŞKİN ÖLÇÜTLER
Veriler, mekânın yerleşmeler sisteminin ve yerleşmelerin gelişimi ve değişiminin izlenmesine, karşılaştırmalı analiz yapmaya, hedef ve politika belirlemeye ve sonuçlarının izlenmesine, uygun olmalıdır.
Verilerin belirlenmesi ve seçiminde, amaca en uygunu, günceli ve kurumsal olarak belgelenmiş olanının tercih edilmesi, veri toplama sürecinin çok aktörlü olması ve ilgili kurumların sürece dahil edilmesi, göz önüne alınmalıdır.
-
Verinin Geçerliliği, verinin mekânsal strateji planlarının amacına uygun olması, ölçeğin gerektirdiği niteliklere, planın analiz ve karar konularına altlık oluşturması,
-
Elde Edilebilirliği, yıllık ya da belli periyotlarda elde edilebilmesi, güncellenebilmesi, kurumsal kaynağın belli olması
-
Güvenirlik ve Süreklilik, verinin sistemli ve yansız biçimde derlenmiş olması,
-
Veri Toplama ve Derleme Yöntemleri, güvenilir ve standart olmalı,
-
Değişimlere Yanıt Verme, değişimlere yanıt vermesi değişimleri yansıtabilmesi, ölçülebilir olması,
-
Anlaşılırlık, anlaşılabilir ve yorumlanabilir, analiz edilebilir, karşılaştırılabilir olması,
-
Politika Belirlemeye Uygunluk, kamusal politikalarla, plan, hedef ve politikası belirlemeye uygun olmalı,
-
Temsil Edilebilirlik, veri ilgili olduğu alanın özelliklerini temsil edebilmelidir.
-
Mekânsal planlama çalışmaları için gereken veriler, planlama yaklaşımına ve yöntemine, planın amaç ve hedeflerine, planlama plan karar konularına ve düzeyine alanının niteliklerine, sorun ve potansiyellere, amaç ve hedeflere bağlı olarak değişeceği göz önüne alınmalıdır.
3.4.1VERİ SİSTEMİ İÇİN MEKÂNSAL BİRİMLER
-
Ülke ve bölge olmak üzere iki kademede yapılması öngörülen Mekânsal Strateji Planlarında, alt mekânsal birim olarak ilçe alanının/ biriminin alınması durumunda, bölge içindeki farklılaşma, uzmanlaşma vb. konularının mekânsal analizine imkan vereceği düşünülmektedir.
-
Mahalle ve köy düzeyindeki analizler ölçek nedeniyle bölge ve ülke planları için anlamlı değildir. Mekânsal Strateji Planlarına esas veri taban alt sınırının ilçe düzeyinden başlaması ve analizlerde bu bilgilerin kullanılması daha anlamlıdır.
-
Kurum ve kuruluşların ilçe yönetimi düzeyindeki örgütlenmeleri (ilçe müdürlükleri) daha çok uygulayıcı birimlerdir. İl, bölge ve ülke düzeyindeki örgütlenmelerinde veri üretme kapasitelerinin daha yüksek olduğu varsayılmaktadır.
-
Yerleşmeler ve yerleşme sistemleri Mekânsal Strateji Planlaması’nın temel konuları arasında olması nedeniyle Belediyeler, Büyükşehir ve İlçe Belediyelerinden, yerleşmelerin, planlama, mekânsal yapı, çevre ve altyapı, yapılaşma, büyüme, uzmanlaşma vb. konulardaki bilgilerinin analizi ve karşılaştırmaları yapılabilir. Belediyelerin kent bilgi sistemlerinin gelişmesi ile bu konuda, sağlıklı güncel bilgi edinilmesi mümkün görülmektedir.
3.4.2MEKÂNSAL STRATEJİ PLANLARI İÇİN GEREKEN VERİLER
-
Ülke ve bölge düzeyindeki mekânsal strateji planlarında kullanılabilecek verilerin konu başlıkları ana hatları ile aşağıda sıralanmıştır.
-
Coğrafi/ Fiziki Yapı, jeomorfolojik, topografik yapı, yer bilimsel veriler, iklim koşulları, meteorolojik veriler
-
Doğal Kaynaklar, havzalar ve su kaynakları, deniz, göl ve kıyılar, toprak kaynakları, tarım alanları, tarımsal sulama alanları, ormanlar, ağaçlandırma ve yeşil kuşak projeleri meralar, madenler, mineral kaynaklar, enerji kaynakları
-
Korunan Alanlar, kara ve deniz ekosistemleri, biyoçeşitlilik, flora ve fauna, hassas zonlar, biyosfer rezerv alanları, doğa koruma alanları, milli park, tabiatı koruma alanı, yaban hayatı koruma alanı, doğal, arkeolojik ve kentsel sitler
-
Doğal Tehlike ve Riskler, fay zonlar, depremsellik, tsunami, yer kayması, kaya düşmesi, sel, taşkın ve çığ tehlikesi, erozyon, iklim değişiklikleri
-
Çevre Kirliliği ve Çevresel Etkiler, su havzaları, akarsu, göl ve deniz ortamı, toprak ve hava, sanayi, enerji, tarım vd. kirlilik kaynakları, evsel ve endüstriyel atık sular ve katı atıklar
-
Nüfus, Demografik Yapı, nüfusun mekânsal dağılımı, nüfus artışı, doğum ve ölüm oranı, yaş ve cinsiyet yapısı, iç ve dış göçler, nüfusun sosyal ve ekonomik nitelikleri, eğitim, meslek, istihdam durumu
-
Sosyal Yapı, eğitim, sağlık, kültür, spor, sivil toplum, istihdam ve gelir dağılımı, yoksulluk, cinsiyet eşitliği, dezavantajlı gruplar, sosyal güvenlik, sosyal yardım
-
Ekonomik Yapı, sosyo- ekonomik gelişmişlik ve rekabet edebilirlik göstergeleri, gayrisafi yurtiçi hasıla, istihdam, işgücünün ekonomik faaliyet kollarına dağılımı, yatırımlar, sektörel yoğunlaşma, teknoloji ve yenilik kapasitesi
-
Tarım Sektörü, bitkisel üretim, hayvancılık, su ürünleri, ormancılık, tarımsal gelişme ve kırsal kalkınma projeleri, organize tarım bölgeleri
-
Sanayi Sektörü, imalat sanayi, küçük ve orta sanayi, KOBİ’ler, organize sanayi bölgeleri, sanayinin yığılma alanları, enerji üretimi ve ihtisas enerji bölgeleri, yenilenebilir enerji, madencilik
-
Hizmetler ve Ticaret, toplumsal ve kişisel hizmetler, kamu hizmetleri, iç ve dış ticaret
-
Ulaştırma, Lojistik ve İletişim, karayolu, denizyolu, demiryolu ve havayolu taşımacılığı, limanlar, havaalanları, demiryolları, karayolu ağları, enerji nakil hatları boru hatları, lojistik merkezler, ülke giriş kapıları, iletişim hizmetleri
-
Turizm Sektörü, turizm kaynakları ve potansiyeli, turizm tesisleri ve yatırımları, tanıtım ve pazarlama
-
Konut Sektörü, konut stokunun nitelikleri, konut üretim stratejileri, konut finansmanı, konut sahipliliği
-
Ulaşım ve Altyapı, kent içi ulaşım sistemleri, ulaşım ağı ve işletmeciliği, toplu taşıma hizmetleri, su ve atıksu yönetimi, katı atık yönetimi
-
Ulaşım, ulusal ve bölgesel altyapı ve yatırımlar, enerji koridorları, trans Avrupa ulaşım sistemi vd. projeler
-
Yerleşmeler Sistemi ve Mekânsal Gelişme, yerleşmelerin kademelenmesi, uzmanlaşması, kentsel bölgeler, fonksiyonel alanlar, mekânsal kümelenme, kentsel mekan ve yaşam kalitesi, kentsel hizmetler, kentsel kırsal arazi kullanımı, yapılı çevre, kentsel sektörler
-
Mekânsal Planlamanın Kurumsal Yapısı, merkezi ve yerel yönetimler planlama, yetki ve sorumlulukları, uygulama, izleme ve katılım mekanizmaları, plan uygulama araçları, yasal düzenlemeler, düzenleyici ve finansal araçlar, teşvik sistemleri
-
Mekânsal Planlama İlke, Esas ve Standartları, alan kullanım standartları afet tehlike ve risklerinin azaltılması, mekân ve yaşam kalitesinin artırılması, mekânsal eşitsizliklerin giderilmesine yönelik ilke, esas ve stratejiler
-
Mekânsal Planlar, Çevre Düzeni, imar planı vd. arazi kullanım planların, sektörel ve tematik planların hedef, karar ve uygulamalar plan uygulama araçları yaptırımlar, mekânsal koruma, gelişim ve dönüşümde etkinlikleri
-
Ulusal Strateji Belgeleri, mekâna ve mekânı biçimlemeye ilişkin stratejiler ve eylem önerileri
-
Sektörel Ana Planlar, Master planlar, proje ve uygulamalar
-
Mekânsal Planların, Başarı Ölçümü İçin Göstergeler, demografik, sosyal, ekonomik yapı, yönetişim ve katılım, mekânsal yapı, çevre ve altyapı gelişme göstergeleri
3.4.3MEKÂNSAL STRATEJİ PLANLARI VERİ KAYNAKLARI
Mekânsal strateji planları için gereken kurumsal verilerin kaynakları aşağıdaki tabloda özetlenmiştir. Tablonun düzenlenmesinde mekânsal içerikli verilere öncelik verilmiştir. Tablonun hazırlanmasında, kurumların görev, yetki ve sorumluluk alanları, göz önüne alınmış, bilgiyi üreten, kuruşlar adres gösterilmiştir.
Tablo : Mekânsal Strateji Planlarının Veri Kaynakları
-
Konu, Sektör
|
Veri/Doküman
|
Veri Kaynakları, Kurumlar
|
Haritalar
|
1/25.000 Sayısal Vektör Harita ve Sayısal Yükseklik Haritası vd. sayısal haritalar
1/100.000, 1/250.000, 1/500.000 1/1.000 ölçekli, fiziki, idari, Raster Haritalar
|
Harita Genel Komutanlığı
|
1/1000, 1/5000 Ölçekli Sayısal Halihazır Haritalar
|
İller Bankası A.Ş.
Belediyeler, İl Özel İdareleri
|
Sınırlar
|
İdari sınırlar, il, ilçe belediye sınırları vd.
|
İçişleri Bakanlığı
İller İdaresi Gn. Md.
Mahalli İdareler Gn. Md.
|
Planlama sınırları, kanunla belirlenen özel statülü alan sınırları (ör: sulak alan, sit alanı vd.)
|
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Mekânsal Planlama Gn. Md.
|
Uydu Görüntüleri
|
Yüksek (50-60 cm), orta (100-250 cm) düşük (5-10m) çözünürlüklü UTM 3-6 derece uydu görüntüleri
|
Servis Sağlayan Firmalar
|
Fiziki Coğrafya
|
Türkiye Jeomorfoloji Haritası
|
MTA Maden Tetkik ve Araştırma Enstitüsü
|
Türkiye Jeoloji Haritası
|
MTA, Maden Tetkik ve Araştırma Enstitüsü
|
İklim Verileri
|
Meteorolojik veriler, sıcaklık, basınç, nem, yağış, rüzgar vd.
|
Meteoroloji Genel Müdürlüğü
|
Doğal Kaynaklar
|
Akarsu Havzaları, su potansiyeli
Yer altı ve yerüstü su kaynakları, barajlar
|
DSİ, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü
|
Toprak Kaynakları, toprak kabiliyeti, tarımsal arazi kullanımı, tarım arazileri, meralar
|
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı
|
Tarımsal sulama, sulama kanalları ve drenaj, vd.
|
DSİ, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü
|
Orman alanları, orman işletme ve kadastro haritaları
Ağaçlandırma ve yeşil kuşak projeleri
|
OGM, Orman Genel Müdürlüğü
|
Madenler, petrol, doğalgaz jeotermal kaynaklar,
|
MTA, Maden Tetkik ve Araştırma Enstitüsü
|
Rüzgâr ve güneş enerjisi potansiyeli
|
Meteoroloji Genel Müdürlüğü
|
Doğal Tehlike Ve Riskler
|
Türkiye Diri Fay Haritası
|
MTA, Maden Tetkik ve Araştırma Enstitüsü
|
Deprem, tsunami, yer kayması, kaya düşmesi, çığ tehlikesi, vd. doğal afet alanları
|
AFAD, Afet Acil Durum Yönetimi Başkanlığı
|
Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası
|
AFAD, Afet Acil Durum Yönetimi Başkanlığı
|
Su baskını, sel, taşkın alanları, taşkın koruma projeleri
|
DSİ, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü
|
Meteorolojik kaynaklı afetler, iklim değişikliği, fırtına, kuraklık, çölleşme, erozyon vd. doğal tehlike
|
Meteoroloji Genel Müdürlüğü
|
Çevre
|
Akarsu, yer altı suyu, göl ve deniz kirliliği, hava kirliliği, evsel ve endüstriyel atık sular, katı atıklar
|
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Çevresel Etki Değerlendirmesi İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü
|
Korunan Alanlar
|
Doğa Koruma Alanları, Milli park, tabiatı koruma alanı, yaban hayatı koruma alanı, sulak alan
Özel Çevre Koruma Alanları
Doğal sit alanları
|
OSİB, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü
ÇŞB, Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü
|
Arkeolojik, tarihi ve Kentsel Sitler
|
KTB, Kültür Varlıklarını Koruma ve Müzeler Genel Müdürlüğü
|
Nüfus Ve Demografi
|
Nüfusun mekânsal dağılımı, Nüfus artışı, Doğum ve ölüm oranı, Yaş ve cinsiyet yapısı, İç ve dış göçler, Nüfusun sosyal ve ekonomik nitelikleri, Eğitim, meslek, istihdam durumu
|
İçişleri Bakanlığı, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü
TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu
|
Sosyal Yapı
|
Eğitim Hizmetleri,
|
MEB, Milli Eğitim Bakanlığı,
YÖK Yüksek Öğretim Kurumu,
TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu
|
Sağlık Hizmetleri
|
Sağlık Bakanlığı, TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu
|
Sosyal güvenlik
|
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu
|
Sosyal hizmetler
|
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Yerel Yönetimler, TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu
|
Kültürel Hizmetler
|
Kültür ve Turizm Bakanlığı
Yerel Yönetimler, Türkiye İstatistik Kurumu
|
Ekonomik Yapı
|
Sosyo ekonomik gelişmişlik ve rekabet edilebilirlik
Gayrisafi yurtiçi hasıla, İstihdam, İş gücünün ekonomik faaliyet kollarına dağılım Yatırımlar, Sektörel yoğunlaşma, Teknoloji ve yenilik kapasitesi
|
Kalkınma Bakanlığı, Yatırımcı Kuruluşlar, TOBB Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği vd. meslek kuruluşları, TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu
|
Tarım
|
Bitkisel üretim, su ürünleri, hayvancılık
Tarımsal gelişme ve kırsal kalkınma projeleri, Organize tarım bölgeleri
|
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı
Bitkisel Üretim Gn. Md.
Hayvancılık Gn. Md.
Balıkçılık ve Su Ürünleri Gn. Md.
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Gn. Md.
|
Sanayi
|
Organize Sanayi bölgeleri, Küçük Sanayi Bölgeleri, Teknoloji Geliştirme Bölgeleri, İmalat sanayi, KOBİ’ler
Sanayinin yığılma alanları, Enerji üretimi ve ihtisas, enerji bölgeleri, Yenilenebilir enerji, Madencilik
|
Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı,
Sanayi Gn. Md.
Sanayi Bölgeleri Gn. Md.
Bilim ve Teknoloji Gn. Md.
TOBB, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği
TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu
|
Turizm
|
Turizm kaynakları ve potansiyeli
Turizm tesisleri ve yatırımları
Tanıtım ve pazarlama
|
Kültür ve Turizm Bakanlığı
TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu
|
Konut ve İnşaat Sektörü
|
Konut stokunun nitelikleri
Konut üretim stratejileri
Konut finansmanı, konut sahipliliği
|
TOKİ, Toplu Konut İdaresi Bşk.
Türkiye İstatistik Kurumu
|
Kara Ulaştırması
|
Otoyollar, Devlet Karayolları ve İl Yolları, Mevcut Yol Ağı, Etüt Plan ve Projeler
Karayolları Trafik Yükleri
|
UDHB Karayolu Düzenleme Gn. Md.
TCK, Karayolları Gn. Md.
|
Hava Ulaştırması
|
Havalimanları ve Havalimanı Projeleri
|
UDHB, Altyapı Yatırımları Gn. Md.
|
Havaalanı İşletme
|
DHMİ Devlet Hava Meydanları İşletmesi Gn. Md.
|
Havaalanı Mania Planı
|
UDHB, Sivil Havacılık Gn. Md.
|
Deniz Ulaştırması
|
Liman, İskele, Yat Limanı, Barınak vd. Kıyı Tesis ve Yapıları ve Projeleri
Ulaştırma ve Turizm Kıyı Yapıları Master Planı
|
UDHB Altyapı Yatırımları Gn. Md.
|
Liman, İskele, Barınak, Tersane, Deniz içi Boru Hattı, Dolgu ve Kıyı Tesisleri İmar Planları
|
ÇŞB, Mekânsal Planlama Gn. Md.
|
Liman ve Denizcilik İşletmeleri
|
UDHB, Deniz Ticareti Gn. Md.
Deniz Ticaret Odaları,
|
Tersanecilik
|
Gemi İnşa, Bakım ve Onarım Tesisleri
Tersaneler Master Planı
|
UDHB, Tersaneler ve Kıyı Yapıları Gn. Md.
|
Demiryolları Ulaştırması
|
Demiryolları Ağı ve Demiryolları Projeleri
|
UDHB, Demiryolu Düzenleme Gn. Md.
TCDD, Devlet Demiryolları İşletmeleri Gn. Md.
|
Demiryolu İşletmesi, Lojistik, Köyler ve Liman İşletmeleri
|
TCDD, Devlet Demiryolları İşletmeleri Gn. Md.
|
Arazi Kullanım Planları
|
Bölge Planı
Bölge Kalkınma Planı
|
Kalkınma Bakanlığı
Kalkınma Ajansları
|
Çevre Düzeni Planları
|
ÇŞB, Mekânsal Planlama Gn. Md.
|
Doğa Koruma Alanları Uzun Devreli Gelişim Planları
|
ÇŞB, Tabiat Varlıkları Koruma Gn. Md.
|
Nazım ve Uygulama İmar Planları
|
Büyükşehir Belediyeleri, Belediyeler İl Özel İdareleri
|
Koruma Amaçlı İmar Planları
Turizm Merkezi İmar Planları
|
Kültür ve Turizm Bakanlığı, Belediyeler
|
Organize Sanayi Bölgeleri
İhtisas OSB İmar Planları
|
Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
|
İletişim
|
İletişim merkezleri, iletişim ağları ve iletişim merkezi
|
UDHB Haberleşme Gn. Md.
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu
TÜRKSAT Uydu Haberleşme Kablo TV ve İşletme A.Ş
PTT Posta Telgraf Teşkilatı
|
Enerji
|
Hidroelektrik Santraller
|
ETKB, Elektrik Üretim A.Ş Gn. Md.
EPDK, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu
|
Termik Santraller
|
ETKB, Elektrik Üretim A.Ş Gn. Md.
|
Jeotermal Enerji
|
ETKB, Enerji İşleri Gn. Md.
|
Güneş Enerjisi
|
ETKB, Enerji İşleri Gn. Md.
ETKB, Yenilenebilir Enerji Gn. Md
|
Rüzgar Enerji Santralleri
|
ETKB, Enerji İşleri Gn. Md.
|
Nükleer Santraller
|
ETKB, Nükleer Enerji Proje Uygulama Dairesi Başkanlığı
TAEK, Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Başkanlığı
|
Doğalgaz Santralleri
|
ETKB, Enerji İşleri Gn. Md.
|
Enerji İletim Hatları
|
ETKB, Enerji İşleri Gn. Md.
Türkiye Elektrik İletim A.Ş.
|
Petrol ve Doğalgaz İletim Hatları
|
ETKB, Petrol İşleri Genel Müdürlüğü
BOTAŞ, Boru hatları ile petrol taşıma A.Ş. Gn. Md.
|
Ülke Giriş Kapıları
|
Gümrük kapıları, giriş çıkışlar
|
Gümrük Bakanlığı
Kültür ve Turizm Bakanlığı
TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu
|
Kentsel Ulaşım
|
Raylı Sistem
Toplu Taşım
|
UDHB, Ulaşım Dairesi Başkanlığı
|
Kentsel Altyapı
|
İçmesuyu Kaynakları ve İsale Hatları
Atıksu Sistemi, Atıksu Arıtma Tesisleri, Katı Atıklar
|
Devlet Su İşleri Gn. Md.
Belediyeler
|
Büyükşehir Su ve Kanalizasyon İdaresi Bşk.
|
Yerleşmeler
|
Yerleşmelerin mekan yapısına ilişkin bilgiler, arazi kullanımı, kentsel veriler
|
ÇŞB Mekânsal Planlama Gn. Md.
|
ÇŞB, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
UDHB – Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı
OSİB- Orman ve Su İşleri Bakanlığı
KTB- Kültür ve Turizm Bakanlığı
TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu
ETKB, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
Dostları ilə paylaş: |
