Namaz ilk yıllarda………..değil, ………….iki…………iki rekat olmak üzere …..…vakit olarak kılınırdı
Beş vakit namaz……………..sırasında farz kılınmıştır.
Beş vakit namazla ilgili Kur’andan deliller…………………………………………………
Beş vakit namazın detayları başta vakitleri ve diğer uygulamaları …………………………öğrenilmiştir.
Farz namazlar ikiye ayrılır. Bunlar…………………………………………………………
Kılınması “farz-ı ayn” olan namazlar………………vakit namaz ve ……………………..namazıdır.
Şâfiî mezhebine göre, öğlenin sünnetlerini dörder rek‘at kılmak, ikindinin farzından önce dört rek‘at, akşamın farzından önce iki rek‘at namaz kılmak gayr-i müekked sünnet sayılmıştır. Cuma namazının sünnetlerini dörder rek‘at olarak kılmak da böyledir. Hanefîler'den farklı olarak Şâfiîler'de, yatsının farzından önce dört rek‘at sünnet yoktur, buna mukabil yine Hanefîler'in tersine olarak akşam namazından önce iki rek‘at sünnet vardır.
Cenaze namazı kılmanın hükmü………………………………………………………………
Namazda avret yerlerinin bilerek açılması halinde namaz bozul………; kasıtsız olarak…………………………miktarında avret yeri açılacak olsa……………………………………kapatılmalıdır. Aksi halde namaz…………………………
Hanefilere göre erkeklerin diz kapağı avretten sayıl…...
Erkeklerin örtülmesi gereken uzuvları ………..altından dizleri altına kadar olan kısımdır. Sağlam görüşe göre diz kapağı da uyluktan olup avret yeri sayıl….. Delil, Hz. Peygamberin şu hadisidir: "Erkeğin avret yeri göbeği ile diz kapağı arasıdır" (Ahmed b. Hanbel, II, 187). Diz kapağı avret yerindendir" (Zeylai, Nasbu'r-Raye, I, 297).
Namazda bir uzvun ……….. birden fazlası, namaz kılanın kendi fiili ile açılsa, bir rükun eda edecek kadar beklemeğe gerek olmaksızın derhal namaz bozulur. Kadının başörtüsünü namazda iken kendisinin çıkarması gibi. Bu durumda başörtüsünü yeniden örtse namaz geçerlilik kazanmaz.
Ancak avret yerleri olan ön ve arka uzuvları ile, bu iki yer dışındaki "hafif avret" sayılan uzuvlardan birinin tamamı veya en az dörtte biri kendiliğinden açılır ve bu durum bir …………. edecek kadar devam ederse namaz bozulur. Eğer açık kalma süresi bir ……….. eda edecek süreden az olursa namaz bozulmaz. Düşen başörtüsünün hemen başa konulması gibi. Meselâ; bir kimsenin karnının veya uyluğunun, yahut hayalarının, yine bir kadının saçlarından sarkan kısmın dörtte biri bir rükun eda edecek kadar açık kalırsa namaz bozulur (ez-Zühaylî, el-Fıkhu'l-İslâmî ve Edilletüh, Dimaşk 1405/1985, I, 585, 586).
Çok küçük çocukların avret yeri ……….. Bunun sınırı dört yaşa kadardır. Bu yaştan küçüklerin bedenine dokunmak veya bakmak mübahtır. Sonra kendilerine cinsel istek duyulabilecek çağa kadar, yalnız haya yerleri avret yeri sayılır. Daha sonra on yaşına kadar sadece ön ve arka uzuvları ve bunların çevresi ile uyluklar avret kabul edilir. Çocukların on yaşından sonra erkek olsun kız olsun, avret yerleri, namazda ve namaz dışında, erginlik çağına ulaşmış kimselerin avret yeri gibi sayılır (İbn Abidîn, Reddü'l-Muhtâr, Mısır, (t.y), I, 378
Hanefilere göre diz kapağı avretten, Şafiilere göre ise göbek avretten sayılır.
Avret konusunda Hanbeli ve Malikilerde daha geniş sınırlar vardır. Hanbelilerde Avret kısmı sadece seveteyndir, yani iki çirkin yerdir, ön ve arkadır. Maliki’nin bir kavli de, Hanbeli mezhebi gibidir
Şafiilere göre kadının eli ve yüzü dışında her yeri avret…………., Hanefilere göre el, yüz ve ayaklar avretten sayıl…...
Kadının başının ¼ veya uyluğunun ¼ ü açık olsa Ebu Hanife ve Muhammed e göre namazı bozulur, …………….. göre başının yarıdan fazlası açık kalmadıkça namazı bozulmaz
Kadınların yabancı sayılmayan erkekler ve kadınlar yanında giyebildikleri kıyafetleri ile (baş ve kolları açık vb ) şekilde Kur’an okumaları…………………………………………………..
Maliki mezhebine göre başörtüsüz kılınan namaz vakit içerisinde yeniden kılınması tavsiye edilmekle beraber vakit çıktıktan sonra iade etmesine gerek yoktur.
Namazda avret yeri isteyerek açılsa namaz hemen bozulur, irade dışı olursa örtülmesi gereken yerin ¼ üne ulaşmışsa ve bir rükün eda edecek kadar süre geçmişse namaz bozulur.
Kadınların namaz kılarken başarını örtmeleri gerektiğine “Buluğa ermiş kadının namazını Allah kabul etmez351, ve “kadın buluğa erince elleri ve yüzü dışında kalan yerlerinin başkasına görünmesi helal olmaz352” hadislerine dayanılarak karar verilmiştir.
Hz. Peygamber (s.a.s) örtünme ile ilgili ayetlerin tefsirini yapmış ve uygulama esaslarını göstermiştir. Hz. Âişe'den rivâyete göre, bir gün Hz. Ebû Bekir'in kızı Esmâ ince bir elbise ile Allah Resulunun huzuruna girmişti. Resulullah (s.a.s) ondan yüz çevirdi ve şöyle buyurdu: "Ey Esma! Şüphesiz kadın erginlik çagına ulaşınca, onun şu ve şu yerlerinden başkasının görünmesi uygun değildir." Hz. Peygamber bunu söylerken yüzüne ve avuçlarına işaret etmişti" (Ebu Davûd, Libâs, 31). "Allah Teâlâ ergin kadının namazını başörtüsüz kabul etmez" (İbn Mâce, Tahâre, 132; Tirmizî, Salât, 160; Ahmed b. Hanbel, IV, 151, 218, 259).
Kadın ve erkeğin kendisine karşı avreti ………….. Yani kişinin kendisinde bakmak ve dokunmak haram olan yeri ……………...
Erkeğin kendisi ve eşi dışındaki tüm kadın veya erkeklere karşı avreti …………………………………………………..arasındaki yerleridir. Erkek aynı zamanda namaz içinde asgari bu yerleri mutlaka kapalı olarak namaz kılabilir.
Kadının kendisine ve eşine karşı avreti ……………..
Kendileriyle aralarında yakın akraba ilişkileri -kan veya sıhriyet yoluyla- olanlara karşı “ anne, baba, kardeşler, yeğenler, çocuklar, torunlar, hala, teyze, amca ve dayılar, kayınpeder ve diğer kadınlar353” aşırı dekolte ve açıklık – çıplaklık olmamak kaydıyla başı kolu, diz altına uzanan etek ve benzeri bir kıyafeti ile yanlarında bulunulabilir. (Kocası, babası, kayın pederi, oğlu, kocasının oğlu, erkek kardeşi, erkek kardeşinin oğlu, kız kardeşinin oğlu, Müslüman kadın, kölesi ve cariyesi, erkekliği kalmamış hizmetçiler, kadınlarla ilgili bilgisi olmayacak kadar küçük çocuklar, dede, amca, dayı ve süt kardeşler hakkındaki tesettür tümüyle yabancı olanlar gibi değildir. Bunlardan kocası ile arasında hiçbir sınır yoktur.)
Kadınlar kendilerine tümüyle yabancı hükmünde olanlara karşı ise el, yüz ve ayakları dışında kalan diğer yerlerini kapalı tutmakla yükümlüdürler. Kadınların namaz esnasında da dikkat etmeleri gerekli olan tesettür bu ölçülerde olmalıdır.
Avret sayılan yerlerin kapatıldığı elbiselerin şeffaf ve transparan olmaması, vücudu saracak ve yapışacak şekilde dar ve vücut hatlarını deşifre edecek özellikte olmaması da önemlidir. Bu ölçüleri taşımak kaydıyla kadın ve erkeğin kendisi için normal karşılanan her türlü renk ve çeşitteki kıyafeti giymesi caizdir.
Kadınların ev içerisinde eşofman ve benzeri şeyler giymeleri, dışarıya çıkarken üzerine pardesü veya uzunca bir üstlük giymeleri halinde pantolon giymeleri de caizdir. Dar bir pantolon ve vücuda tümüyle yapışan büluz türü şeylerin üstsüz olarak giyilip yabancıların yanına çıkılması veya görünmesi ise uygun değildir.
Kıyafetine özen göstermek kaydıyla kadın erkek karışık toplantı ve faaliyetlere de katılmak caizdir. Bu konuda dikkat edilecek şey “birbirine yabancı kadın ve erkeğin kapalı ve kimsesiz bir mekanda yalnız başlarına kalmamaları”dır.
Kadınların ev içinde ve yabancı olmayan kişilerin yanında başlarını kapatmaları farz değildir. Kadınların evlerinde yabancı yoksa bile kapalı durmaları gerektiği, aksi halde melekleri rahatsız edecekleri yönündeki söylentiler dini değil, dünden kalan bir bilgidir. Çünkü o günkü şartlarda evler bu kadar özel değildi. Bir hanede birbirine yabancı çok fazla kişi yaşamaktaydı. Herkesin ayrı odası yoktu. Her karı koca için bile ayrı oda olmayan, özel banyo olmayan şartlarda ve hemen herkesin ortalama imkânları böyle olan durumlarla ilgili olduğunda setri avret konusunda son derece kısıtlayıcı cevaplar ve fetvalar olması anlaşılır bir durumdur. Çünkü ev değil, sanki sokak ortamı vardır.
Kadınların yüzünden veya ezber Kur’an okumak için evlerinde veya kendilerine karşı yabancı olmayanların yanında başlarını kapatmaları da mutlak şart değildir. Ancak buna özen göstermeleri kendileri için müstehab bir davranış olarak düşünülebilir.
İslâm erkeklerden ve kadınlardan belli bir kıyâfete bürünmelerini değil, örtülmesi gereken, "zînet ve avret" diye ifade edilen yerlerini örtmelerini, örtmek için giydikleri elbisenin, altını gösterecek kadar ince ve örtülen yerin şeklini apaçık (açık görüldüğünde yapacağı etkiyi yapacak şekilde) dışa yansıtacak kadar dar olmamasını istemektedir.
Birbirine yabancı kadın ve erkeğin tokalaşması konusunda mutlak bir yasak olmadığı için haram denemez. Müslüman erkek ve kadınlar konuya karşı hassas davranmalı, taraflardan biri diğerini buna zorlamamalıdır. Bazı alimler "bakılması caiz olan yerlere âdet gereği dokunmak -eğer cinsellik, cinsel olarak yararlanma gibi bir amaç olmazsa- caizdir diye fetva vermişlerdir. Protokol ve yine konu hakkında bilgisi olmadığı için kendi alışkanlıkları gereği elini uzatanların elini reddetmek ve rencide etmek yerine bu ve benzeri durumlarda bu fetvadan yararlanmak mümkündür. (bunun için bkz. www.hayrettinkaraman.net) (Konuyu sınıfta tartışınız……!)
Transparan –vücudu gösteren- bir kıyafetle namaz kılı………………………………………
Erkeklerin çorapsız, kısa kollu gömlekle, başları açık namaz kılmalarının namazlarının sıhhatine bir engeli bulunmamaktadır. Din görevlileri resmi kıyafetleri olmaları sebebiyle özellikle cami içerisinde çorapsız, cübbesiz ve sarıksız namaz kıldırmamaya özen göstermelidir.
Kıble:
Müslümanlar.....................yılına kadar namazlarını......................doğru yönelerek kılmışlardır.
Mescidi Aksa’ya doğru yönelerek namaz kılınmasının sebebi………………………………………………..
Kıble değişikliği hicretten yaklaşık……………….kadar sonra ……….veya …………kılınırken namazın devam ettiği bir sırada gerçekleşmiştir.
Namaz kılarken kıble yönünün yanlış olduğunu ve doğru yönü fark eden kişi namazını boz………………………………………………………………………………………………………………
İlk yıllarda Kıble olarak Mescidi Aksa’ya dönülmesinin sebebi Kabe’nin içinin putlarla dolu olması olabilir mi? ………………………………………………………….……………………
Kıbleyi bilmeyen bilen varsa sorar, sormadan kılar ve yanlış olmuşsa namaz iade edilir. Kıble yönünden sağ veya sola ….. derecelik kaymalar sapma sayılmaz.
Bir kimse, soracak kimse yoksa kıble yönünü bulmaya çalışır, bulduğu yöne yönelir ve kılar. Namazda doğru yönü bulsa o yöne yönelir. Namaz bittikten sonra ise yanlış bile olsa iade etmez.
Kıbleyi hiç araştırmadan kılsa ve isabet etse Ebu Yusuf’a göre iade etmek gerekmez. Ancak bilinçsiz yaptığından iade gerekir diyen alimler de vardır. Buradan kişinin bilinçli hareket etmesine değer verildiği anlaşılıyor.
İki kişi kıble yönünde anlaşamasalar herkes ……………………….. dönerek kılar, cemaat yapmazlar.
Herhangi bir sebep kıbleye dönmeyi engelliyorsa en rahat yöne doğru namaz kılınabilir.
Şafiilere göre bir kimse kıbleyi araştırıp namazı kıldıktan sonra kararında hata ettiği kesin olarak ortaya çıkarsa, en zahir kavle göre kıldığı namazı kaza etmelidir. Namazda iken kararında hata ettiğini anlarsa, namazım bozup yeniden kılması vaciptir. Daha namazda iken ilk kararı değişirse, ikinci kararı ile amel eder ve namazını kaza etmez. Hatta dört rekâtlık bir namazda iken her rekâtta kararı değişir ve her bir rekâtı ayrı yönlere doğru kılarsa namazı sahih olup kaza etmesi gerekmez.
Kıble saati………………………………………………………………………………………
Saatin akrep ve yelkovanı üzerinden kıble yönü belirlenirken………………………………
Müslüman mezarlarına bakarak kıble yönünün tespiti yapılırken…………………………………………....
Vakit:
Vakti belirli olan farz namazlar……………………………………………………………
Vakti belirli olan vacip namazlar……………………………………………………………
Vakti belirli olmayan farz namaz……………………………………………………………
Namazı vaktinde kılmaya…………….., vaktinden sonra kılmaya……………., vakit içerisinde tekrar kılmaya…………………………………..
Beş vakit namazın delili………………………………………………………………………
Namazın belli vakitlerde farz olduğunun delili………………………………………………
Hiçbir namaz kılınmayan vakitler……………………………………………………………
Nafile namaz kılmanın mekruh olduğu vakitler……………………………………………
Mekruh vakitler ile ilgili bilgiler, hükümler………………………dayanmaktadır.
Vaktinde kılınmayan farz namazların kaza edilmesi de………………………………………..dır.
Hiç namaz kılmayanlar ve namazlarında devamsızlığı olanların öldükten sonra namaz borçlarını üzerlerinden düşürmeleri için her namaz vakti için tazminat sayılabilecek bir meblağı belirleyip bunu devir usulü ile ödettirmenin bir aslı bulunmamakta, hatta örf haline gelmesi ve namaz borçlarını bu şekilde sildirmek mümkün gibi anlaşılması nedeniyle bunun çok yanlış bir uygulama olduğu bilinmelidir. Iskat ve devir gibi uygulamalar ibadetlerin de bir fiyatı varmış gibi bir algıya maalesef sebep olmuştur. (ıskat konusunu ibadetler özelinde araştırınız ve tartışınız)
Namazların hiç olmazsa farzları vakti içerisinde eda edilmelidir. Vaktinden sonraya namaz bırakmak Müslüman’a yakışmaz. Sadece darda ve zorda kalanlar için uygun vakitler, bir vakit öncesine takdim veya sonrasına tehir ile cem etme imkânı meşru görülebilir.
Yazın sıcak günlerinde öğle namazını biraz geciktirerek kılmaya……………………………………….
Sabah namazını ilk vakitlerinde/havanın karanlığının baskın olduğu zamanda kılmaya………denir.
Sabah namazını ortalığın biraz aydınlanmasına kadar geciktirerek kılmaya…………………..denir.
Ezan:
Ezan ve kamet ………………………..değil……………………………..sünnetidir.
Ezan okunurken, henüz bitmemişken namaz kılın…………………………………………
Ezanın delili ve ilk uygulaması………………………………………………………………
Ezanı Arapça dışında bir dil ile okumak…………………………………………………………
Niyet:
Niyetten maksat………………………………………………………………………………
Namazlara niyet kalb ile olsa yeterli…... dil ile söylenmesi şart ……………, müstehaptır, kalp ile dil çelişse kalbe bakılır.
Niyet ile iftitah tekbiri arasına namazla bağdaşmayacak bir davranış sokulmamalıdır. Şafii mezhebine göre niyetin mutlaka tekbirden önce olması gerekir.
Farz kılmak üzere namaza başlayan unutarak sünnet gibi biz düşünceyle-zanla kılmaya devam etse bu kişinin namazı sahihtir. Niyeti namazın sonuna kadar hatırda tutması şart koşulmamıştır.
İmamın cemaate imam olmaya niyet etmesi……………………………………………………
İftitah tekbiri Hanefilere göre namazın şartı (!), diğer üç mezhebe göre rüknüdür. Buna göre bir kadın iftitah tekbirinden sonra açık olan başını kolunu kapasa, Hanefilere göre namaz geçerli diğerlerine göre geçersizdir. (şart ve rükün sayılması arasındaki fark ne olabilir konuşunuz!)
Kıyam, farz namazlarda………….., sünnet namazlarda……………………………………
Farz namazlarda kıyamın terk edilmesi ancak…………………………………….durumlarda caizdir.
Sabah namazının sünneti dışında nafile namazlarda kıyam Hanefilere göre sünnettir. Farz ve vacip namazlarda ise özürsüz olarak kıyam terk edilemez.
Kıyamda duramayan namazı…………………………………………………………………
Namaz kılarken ellerin bilinen şekliyle bağlanması ………………….. Ellerin nereden ve nasıl bağlanacağı konusunda mezheplerin farklı tercihleri bulunmaktadır. Hatta ellerin hiç bağlanmamasını bile tercih eden mezhepler bulunmaktadır.
Kadınların çalıştıkları yerlerde veya başka yerlerde erkeklerin kendilerini görecekleri sebebiyle namazlarını oturarak kılmaları gerek………………………………………………………………
Yalnız başlarına namaz kılan kadın ve erkeğin (yabancı olsun, akraba olsun) yan yana veya kadının erkekten daha önde olarak namaz kılması caiz……………………………………………
Kadınların namaz kılmak için camiye gitmeleri………………………………………………
Erkeklerin namaz kılmak için camiye gitmemeleri………………………………………….
Kıraat:
Kıraat…………………………………………………………………………………demektir.
Namazda farz olan kıraatin yerine gelmiş olması için asgari……………………………………………………olması gerekir.
Pepe olanın kendisi gibi pepe olana uyması sahihtir. Şu şartla ki yanlarında pepe olmayan imamlık yapacak yetenekte bir kimsenin bulunmaması gerekir. En iyinin imam olmasına özen gösterilmelidir.
Hanefilere göre nafile ve vacip namazların her rekatında kıraat …………….. Üç ve dört rekatlı farz namazlarda ise herhangi………… rekatında olması …………... İlk ikisinde olması vaciptir. Üç ve dördüncü rekatlarda fatiha okumak tercih edilen görüşe göre sünnettir.
Şafiilere göre farz ve nafile tüm namazlarda fatiha okumak ……………………….fatiha okumayanın namazı……………………….
Şafii mezhebine göre cemaat olan kimse de kıraat yapar. Sesli namazlarda fatihayı sessiz namazlarda hem fatiha hem de sureyi okurlar.
İmamı Azam’a göre Mushaf ve benzeri bir şeye bakarak namazda kıraat yapı………. Hanefi İmamlardan Ebu Yusuf ve İmam Muhammed nafile namazlarda bunun namaza zarar vermeyeceği görüşündedir. Onlar bunu kerahetle de olsa caiz sayarlar.
Nâfile namazların bütün rek‘atlarında kıraat farzdır.
Hiç Kur’an bilmeyen kişilerin asgari miktarda öğrenene kadar namazlarını cemaatle kılmaları halinde Hanefi mezhebine göre zaten kıraat etmeleri gerekmediğinden namazları tamamdır. Namazla mükellef olacak kadar akıllı olan bir kimse iki namaz arasında namazda asgari kıraat edecek kadar bir ayeti rahatlıkla ezberleyebilir. Cemaatle kılarsa, namaz hareketlerine de becerisi çabuk gelişir. Yani, kıraat namaz için kolaydır zor değildir…
Namazdaki kıraat hataları için zelletu’l-kari “okuyucu hataları” ile ilgili detaylı düzenlemeler olmakla beraber bunların önemli bir kısmı iyi Arapça ve Kur’an bilgisi ile anlaşılabilecek şeyler olduğundan, namazda okunacak yerlerin iyi bilinen yerlerden seçilmesi ve buraların okunması tercih edilmelidir. Şafii ve Hanbeliler özellikle fatiha suresinin yanlışsız okunması halinde diğer hatalarla namazın ifsat olmayacağını söylerler. Bir imam en azından hatasız bir fatiha okumalıdır.
Cemaat için “zelletu’l-Kari” sayılan şeyler İmamlar için “zilletü’l- Kari” sayılır. İmamlar “İzzetü’l- Kari” yi temsil etmelidirler. (bu konu üzerinde herkes ağırlığınca sorumluluk duygusu taşımalıdır)
Fatihayı sureden önce okumanın hükmü ……………………………...................................
Hanefilere göre namazda mushafa bakarak okumanın hükmü…………………………………………………
Farz namazlarda, Hasan Basri’ye göre bir rekatta, Hanefilere göre iki rekatta, Malikilere göre üç rekatta, Şafiilere göre ise her rekatta kıraat farzdır.
Hanefilere göre iki rekatta kıraat yapılmasının farz olmasının gerekçesi……………………………………..
Rekatlarda sureleri tertip üzere kıraat etmenin hükmü…………………………………………………………
Sehiv Secdesi:
Namazın vaciplerinden birini kasten terk edene sehiv secdesi ……………………………; davranışı için .......... etmesi gerekir ve namazı iade etmesi ………………………………………
Sehiv secdesi………………….tehiri; ……………..terk ve tehirinde gerekir.
Sehiv secdesi yapmayı unutan kişi namazdan çıktıktan sonra bu namazı iade etme………..
Üç ve dört rekatlı farz namazlarda birinci oturuşun hükmü………………………………...
Şafiilere göre teravih namazı …………………………………..selam verilerek toplam ……….selamla kılınır.
Şafiilere göre sehiv secdesinin hükmü …………………….. Terkinden dolayı namaza zarar gelmez.
Şafiilere göre sehiv secdesi gerektiren sebepler……………………………………………………………………………………………….
Namazın vacipleri unutularak terk edildiğinde …………………………………..gerekir. kasten terk edildiğinde………………………………………………….
İkindi namazının ve yatsı namazının sünnetinde ikinci rekatta oturmak ……….oturuş sayılır
Teravih namazındaki tüm oturuşların hükmü………………………………........................
Şâfiîler'e göre nâfile namazlarda iki rek‘atta bir selâm vermek sünnet iken, Hanefîler'e göre iki veya dört rek‘atta bir selâm verilebilir. Gündüz kılınan nâfilelerde dört, gece kılınan nâfilelerde sekiz rek‘attan fazlasını tek selâm ile kılmak mekruhtur.
Ruku da tumenine Şafiilere göre …….., Hanefiler göre ………., kavme (itidal) Şafiilere göre ………… Hanefilere göre …………... Bunun dışında secde ve celselerin de erkanına uygun olarak yapılması Şafiilere göre farz iken Hanefilere göre vaciptir.
Hanefilere göre secdede ayakların ve alnın yere konması farz, burnun yere konması vaciptir. Şafiilere göre de yedi uzvun bir kısmı yere değmelidir.
Teşehhüt miktarı, tahıyyat okuyacak kadarlık bir süredir. Son oturuşta bu kadar beklemek farzdır. Şafiilere göre son oturuşta salavat farz iken, Hanefilerde sünnettir.
Namazda zikirlerin, duaların ve teşehhüdün (Tahiyyat'ın) aşikare okunması da sehiv secdelerini gerektirmez
Namazın rekatlarından birindeki iki secdeden biri
yanılarak terk edilip ondan sonraki rekatın veya ka’de’nin sonunda hatırlansa, bunun geciktirilmesinden dolayı namazı iade gerekmez, hemen o secde kaza edilir. Eğer son oturuşta iken hatırlansa, bu secde yapılır ve ondan sonra bu oturuş (kade) iade edilir.
Ondan sonra da sehiv secdeleri yapılır. Bu durumda son rekatta beş secde ile üç kade bulunmuş olur. Çünkü bir rekatta iki secde vardır. Böyle tekrarlanan bir rüknün kısmen sonraya bırakılması, farzı terketmek sayılmadığından namazın iadesini gerektirmez.
Fakat bir rekattaki iki secdeden ikisi de yanılarak öne alınsa, önce iki secde ve ondan sonra rükü yapılmış bulunsa, bu halde farz olan tertibe riayet için tekrar rükü ve ondan sonra secdelere gidilir. Bu tekrar ve iadelerden dolayı da namazın sonunda sehiv secdeleri yapılır
Ta’dil-i erkan…………………………………………………………………….demektir
Tadil-i erkan Hanefiler dışındaki üç mezhep ve Hanefi Ebu Yusuf’a göre ………., Ebu Hanife ve İmam Muhammed’e göre ………..
Şafii mezhebine göre birinci selam ……….., Hanefilere göre ise ……………...
Hanefi mezhebine göre namazın vaciplerinden birinin kasten terk edilmesi halinde bu namazın iade edilmesi tavsiye edilmiştir, ancak sehven olmuşsa namazdan çıkmadan sehiv secdesi yapılarak kusurun telafisine çalışılır. Selamdan sonra namaza aykırı bir fiil işlenmişse artık secde yapılmaz ve namaz iade de edilmez.
Şafiilere göre namazın eb'adı sayılan kunut, kunut için kıyam, ilk teşehhüdü okumak ve ilk teşehhüt için oturmak gibi bir fiil, keza en zahir kavle göre, Peygambere salât ve selâm sehven terk edilirse, sehiv secdesi yapmak sünnettir. Namazın sair sünnetlerini ikmal etmek için sehiv secdesi yapılmaz. Bir kimse kunutu okumayı unutur ve secdedeyken hatırlarsa geri dönmez. Henüz secdeye varmadan hatırlarsa kıyama döner ve kunutu okur. Ancak eğilmesi rükû sınırına varmışsa sehiv secdesi yapması lazım gelir. Üç rekât mı yoksa dört rekât mı kıldığından şüphe ederse, bir rekât daha kılıp sehiv secdesi yapar. Bu şüphesi selâmdan önce zail olsa da en sahih kavle göre, sehiv secdesi yapması lazımdır.
Şafii mezhebine göre sehiv secdesi namaz secdesi gibi iki secdedir, imam'ın son kavline göre sehiv secdesi teşehhütten sonra, selâmdan önce yapılır. Şayet bilerek selâm verirse, en sahih kavle göre secdeyi kaçırmış sayılır. Şayet yanılarak selâm verir de araya uzun bir fasıla girerse, imam'ın son kavline göre yine secdeyi kaçırmış olur. Fasıla uzun değilse İmamın kesin görüşüne göre secdeyi kaçırmış sayılmaz. Secde ederse en sahih kavle göre namaza dönmüş olur.
Hanefi mezhebine göre namazın herhangi bir vacibini terk ya da tehir eden kimse son oturuşta tahıyyattan sonra sağa ve sola (cemaatle kılınan namazlarda sadece sağa vermesi daha uygun olur) selam verir, sehiv secdesini yapar ve sonra tekrar teşehhüt yapar.
Tilavet secdesi Hanefilere göre vacip, Şafiilere göre sünnettir
Namazda fatiha okumak Hanefilere göre vacip, diğerlerine göre farzdır. Fatiha’dan sonra ayet ya da sure okunması Hanefilere göre 3 ve 4 rekatlı farz namazların iki rekatı dışında vacip, diğer çoğunluğa göre sünnettir.
Hanefilere göre vacip sayılan bazı fiiler, Şafiilere göre bazen farz veya bazen sünnet olarak kabul edilir.
Şafiilere göre sabah namazının kunutunda imama uyan namazı tamamlarken kunutu tekrar eder.
Şafiilere göre de namazın rükûunda imama yetişen o rekata yetişmiş sayılır.
Şafiilere göre Her iki bayram namazı da sünnet-i müekkede’dir. Bu namazlar ikişer rekat olarak kılınır. Birinci rekâtta ihram tekbirinden hariç olmak üzere ve kıraate başlamadan yedi defa tekbir alınır. İkinci rekâtta kalkış tekbirinden ayrı olmak üzere yine kıraatten önce beş tekbir getirilir. Cemaatsiz kılmak da sünnet olduğu gibi, köle, kadın ve misafir için de sünnettir.
Hanefilere göre kendisine Cuma namazı farz olanlara bayram namazları vaciptir. Birinci rekâtta fatihadan önce 3 zait tekbir, ikinci rekâtta fatihadan ve sureden sonra rükûdan önce 3 tekbir alınır.
Şafiilere göre “vitir namazı” farz namazlara bağlı sünnetlerin en müekkedi ve en önemlisidir. Yatsı namazının farzından sonra kılınır. En azı bir; en çoğu onbir rek'at’tır. Fazilet bakımından en azı üç rek'attır. En faziletli kılınış şekli iki rek'atta bir selam vermek ve tek rek'atı en son ayrı bir niyetle kılmaktır. Vitir namazı üç rek'at kılındığında Fatiha'dan sonra birinci rek'atta "Sebbihisme rabbike'l â'la" suresini, ikinci rek'atta "Kâfirun" suresini ve son rek'atta 'İhlas, Kuleûzu bi rabbilfalak ve Kuleûzu birabbinnas ' surelerini okumak sünnettir. 5 rek'at veya daha çok kılındığında mezkur surelerin son üç rek'atta okunması yine sünnettir.Vitir namazı farzlara bağlı diğer sünnetler gibi cemaatle değil, tek başına kılınır. Ancak Ramazan ayının onaltıncı gecesinden itibaren son gecesine kadar son rek'atın rükuûndan itidala kalkınca itidal halinde iken Kunut Duası'nı okumak sünnettir
Şafiilere göre namaz kılan kimse Fatiha'yı ayakta iken tamamlamalıdır. Eğer Fatiha tamamlanmadan rükû’a gidilirse kıraat fasit olur. Bu durumda tekrar kıyam'a dönmeli ve Fatiha'yı yeniden okumalıdır
Şafiilere göre ezan sünnettir. Tek başına kılan için sünnet-i ayndır.
Şafiilere göre Kamet:"Allahu ekber Allahuekber. Eşhedü en la ilahe illallah. Eşhedü enne Muhammeden rasulullah. Hayya âla's-salah. Hayya âlal felah. Kad kame-tis* salatu kad kametis'salah. Allahuekber Allahu ekber. La ilahe ilalllah." (Hanefilerle mukayese ediniz ve delillerini bulunuz)
Veccehtü duası (……) okumak Şafiilere göre namazın sünnetidir. Fatiha’dan önce okunur.
Şafiilere göre fatiha’nın besmele ile birlikte okunması ………….
Şafiilere göre sehiv secdesi sünnettir. Selamdan önce yapılır. Hanefilere göre ise sehiv secdesi…………………………………………………....
Şafiilere göre de fıtır sadakası ayni değil, Hanefilere göre olduğu gibi nakdi de verilebilir. Buna fetva verilmiştir.
Gayr-ı Müekket sünnetlerde birinci oturuşun hükmü………………………………………
İkindi veya yatsı namazının sünnetini kılarken birinci oturuşta “Allahumme salli ve barik” dualarını okumadan kıyama kalkanın sehiv secdesi yapması gerek……………………
