Tevhid Akidesi 4 İmanın Rükünleri 4

Yüce Allah'ın Sıfatları

Allah Tealâ'nın Kur'an'ı Kerim'de saydığı birçok sı­fatlan vardır. Fakat bunlar başlıca yirmi kadardır. Ve dörde ayrılırlar:

1. Sıfat-ı Nefsiyye Allah'ın varlığını ifade eden sıfat­tır.

2. Sıfat-ı selbiye Allah'a yakışmayan şeyleri Al­lah'tan izale eden sıfatlar.

3. Sıfatul Meâni: Allah'ın zatıyla kaim olan sıfatlar.

4. Sıfatı Maneviyye: Sıfatul Meaniden kaynaklanan sıfatlar. ¹⁸
Sıfat-ı Nefsiyye
Bundan maksad Allah'ın var olduğunu varlığım ge­rektiren vucüd sıfatıyla muttasıf olduğunu ifade etmektir. Bu yalnızca "Vücud" sıfatıdır.

Allah'ın varlığı mutlaktır. O'nun varlığı başka etken­lerden kaynaklanmaz. Varlığı vaciptir. Yokluğu kabul et­mez.

Kendisinden Başkalarının varlığı ise eksiktir. Her şey ona muhtaçtır.

"O size anlatılan Allah (c.c.)'tır. O'ndan başka İlah yoktur. O her şeyin yaratıcısıdır. Onun için O'na

kulluk edin,o her şeye vekildir." (En'am: 102) ¹⁹
Sıfat-ı Selbiye
Bunlar Allah'a (c.c.) isnadı mümkün olmayan sıfatlan Allah'dan tenzih eden sıfatlardır. Beş tanedirler:

1. Vahdaniyet: Allah zatında, sıfatlarında ve işlerinde tektir.

Allah zatında tektir: Yani; Allah birdir. Cüzlerden de meydana gelmemiştir. Ortağı yoktur.

Allah sıfatlarında birdir. Yani; Hiç kimsede Allah'da bulunan sıfatlara benzer bir sıfat yoktur.

Allah fiillerinde tektir. Hiç kimse Allah gibi yapamaz. O herşeyi yapan, icad edendir. Bütün işler O'nun elindedir.

"Eğer yer ve gökte Allah'tan başka ilâhlar bulun­saydı yer ve gök kesinlikle bozulup giderdi." (Enbiya: 22)

"Allah evlat edinmemiştir. O'nunla beraber hiçbir İlah da yoktur. Aksi takdirde her ilah kendi yarattığını sevkü idare eder ve bir gün mutlaka onlardan biri di­ğerine galabe çalardı. Allah onların (müşriklerin) ya­kıştırdıkları şeylerden münezzehtir. (Müminûn: 91)

"De ki: Eğer söyledikleri gibi Allah'la beraber başka ilâhlarda bulunsaydı, o takdirde bu ilâhlar arşın sahibi olan Allah'a ulaşmak için çareler arayacaklardı. Allah onların söyledikleri şeylerden münezzehtir, son derece yücedir ve uludur.". (İsra: 1-2-43)

2. Kıdem: Allah'ın varlığının başlangıcı bulunmama­sı demektir.

el-Akidetüt-Tahaviyye'de şöyle denmektedir. (Allah c.c): "Başlangıcı olmayan ezeli, sonu olmayan ebedidir.".

"O hem eveldir, hem âhirdir." (Hadid: 3)

3. Beka: Allah'ın ebedi olması, dima var olması, var­lığının sonu olmamamasıdır.

"Yeryüzünde bulunan her canlı yok olacak ancak azamet ve ikram sahibi Rabbinin zatı baki kalacak.". (Rahman: 26-27)

4. Kıyam Binefsihi: Allah (c.c.) kendi kendine kaim­dir. Başkasına muhtaç değildir. Allah her şeyden önce ve hatta zamandan bile önce vardı. "Allah sameddir." (Yani o hiçbir şeye muhtaç değil fakat her şey ona muhtaçtır. (İhlas: 2)

5. Muhalefettin Li'1-Havadis: Allah Tealâ kainattan ve mahlukattan hiçbir şeye benzemez.

"Onun benzeri hiçbir şey yoktur. O pek işiten ve görendir." (Şura: 11)

Ebu Hanife "el-Fıkhul-Ekber" adlı eserinde der ki: "O (Allah c.c.) mahlûkatından da hiçbir şeye benzemez. Bütün sıfatları mahlûkatmınkine zıttır. (Ondan başkadır). Bilir fakat bizim bilmemiz gibi değil. Her şeye gücü ye­tendir. Ancak bizim gibi değil. Görür fakat bizim görme­miz gibi değil." Allah'ın bütün sıfatları umumidir, kap­samlıdır. Mahlûkatın sıfatları ise kapsayıcı değildir. "En yüce sıfatlar ise Allah'a aittir. O her şeyden üstün ve hikmet sahibidir." (Nahl: 60) ²⁰
Sıfatü'l-Meânî
Bu sıfatlara subuti sıfatlar da denir. Bunlar Allah Te-alâ'nm zatıyla kaim olan sıfatlardır. Yedi tanedirler. Kud­ret, irade, ilim, semi, basar, kelam, hayat.

1. Kudret: Yüce Allah'ın zatıyla bulunan ezeli bir sıfattır. Allah her şeyi bununla yapar ve yok eder ve şekil­lendirir. Allah herşeyi kadirdir. Hiçbir şey onu aciz bıraka­maz.

Yeri, gökleri, gece ve güdüzü ve bütün evreni düşüne­rek bu sıfat idrak edilebilir.

"Mutlak hükümdarlık elinde olan Allah yüceler yücesidir ve O'nun her şeye gücü yeter. O öyle yüce Al­lah ki hanginizin daha güzel davranacağını sınamak için ölümü ve hayatı yaratmıştır. O mutlak galiptir, çok bağışlayandır.". (Mülk: 1-2)

"Ne göklerde ne de yerde Allah'ı aciz bırakacak bir güç yoktur. O, bilir ve güçlüdür.". (Fatır: 44)

"Göklerin ve yerin mülkü Allah'ındır. Dilediğini yaratır, dilediğine kız çocukları, dilediğine de erkek ço­cukları bahşeder. Yahut onları hem erkek hem kız ol­mak üzere çift verir. Dilediğini de kısır bırakır. O her şeyi bütünüyle bilendir, (her şeye) gücü yetendir.". (Şu­ra: 49-50)

2. İrade: Allah Tealâ'yla kaim ezeli bir sıfattır. Allah Tealâ bu sıfatla mümkinatı varlık yokluk ve şekille tahsis eder. Yani dilerse var eder, yok eder, kısa eder, uzun eder, âlim eder, cahil eder. Burada da yapar başka bir yerde de. Kâinatta dilediği gibi hareket edebilme yalnızca Allah'a aittir.

"Biz bir şeyin olmasını istediğimiz zaman ona sö­zümüz sadece "ol" dememizdir. Hemen oluverir.".

(Nahl: 40)

"Allah bir topluma kötülük diledimi artık onun için geri çevrilme diye bir şey yoktur. Onların Al­lah'tan başka yardımcıları da yoktur.". (Rad: 11)

3. İlim: Yüce Allah'la kaim olan'ezelî bir sıfattır.

Bu sıfatla Allah her şeyi bilir ve bilgisiyle kaplar. Al­lah her şeyi bilendir. Geçmiş, şimdiki zaman, gelecek kı­saca her şey O'nun malumu olur.

Allah'ın bilgisi tamdır ve mekan'a bağlı değildir. Ka­inatın düzeni, sağlamlığı da bunun bariz delilidir.".

"Hiç yaratan bilmez mi O en ince işleri görüp bi­lendir. Ve her şeyden haberdardır.". (Mülk: 14)

"Onun ilmi her şeyi kuşatmıştır.". (Tana: 98)

"O öyle bir Allah'tır ki O'ndan başka ilâh yoktur. Görülmeyeni ve görüleni bilendir. O esirgeyen bağışla­yandır.". (Haşr: 22)

"Allah kalblerinizde olanı bilir. Allah hakkıyla bi­len cezada acele etmeyendir.". (Ahzab: 51)

"Göklerde ve yerde olanları Allah'ın bildiğini gör­müyor musun? Üç kişinin gizli konuştuğu yerde dör­düncü mutlaka O'dur. Beş kişinin gizli konuştuğu yer­de altıncısı mutlaka O'dur. Bunlardan az veya çok ol­sunlar ve nerde bulunursa bulunsunlar mutlaka O, on­larla beraberdir. Sonra kıyamet günü onlara yaptıkla­rını haber verecektir. Doğrusu Allah her şeyi bilen­dir,". (Mücadele: 7)

4. Semi: Allah'ın zatıyla kaim ezelî bir sıfattır. Dinle-nen-işitilen bütün varlıklarla ilgilidir. Ne hayalden ne de evhamdan kaynaklanır.

Allah her şeyi işitendir. O, karanlık gecede sonsuz çölde bile siyah karıncanın yürümesini işitir.

"Allah'a tevekkül et çünkü o çok iyi işiten ve pek iyi bilendir.". (Enfal: 61)

"Allah adaletle hükmeder. Onu bırakıp taptıkları ise hiç bir şeyle hükmedemezler. Şüphesiz Allah kak-kıyla işiten ve görendir.". (Gafir: 20)

5. Basar: Allah'ın zatıyla kaim ezelî bir sıfattır. Gö­rünen varlıklara tealluk eder. Hayal ve evhamdan kaynak-| lanmaz. Duyu organlarının etkisiyle de oluşmaz.

"Şüphesiz ki O her şeyi hakkıyla görendir." (Mülk: 19) "Böyle iken kiminiz kafir kiminiz mümindir. Allah yaptıklarınızı görendin". (Teğabun: 2)

6. Kelâm: Allah Tealâ'nın zatıyla kaim ezeli bir sıfat­tır. Allah Tealâ bu sıfatla emreder nehyeder.

el-Akidetüt-Tahaviyye" adlı eserde şöyle denmekte­dir: "Kur'an Allah Kelamıdır. Söz biçimi olmaksızın Al-lah'dan sadır olmuştur. Allah onu vahiy ile peygamberine indirmiş, müminlerde onu hak olarak tasdik etmiş ve onun Allah kelamı olduğuna kesin iman etmişlerdir. İnsanların sözleri gibi mahlûk (yaratılmış) değildir. Kim onu dinler de beşer kelamı olduğunu iddia ederse şüphesiz kafir olur.".

"Ve Allah Musa ile de gerçketen konuştu." (Nisa: 164)

"De ki, Rabbimizin sözleri için derya mürekkeb olsa ve bir okadar da ilave getirsek dahi, Rabbimin sözleri bitmeden önce deniz tükenir.". (Kehf: 109)

"Şayet yeryüzündeki ağaçlar kalem deniz de mü­rekkep olsa ve hatta buna yedi deniz daha eklense yine Allah'ın sözleri yazmakla tükenmez.". (Lokman: 27)

7. Hayat: Allah Tealâ ile kaim ezeli bir sıfattır. Önc&j ki sıfatların varlığı bu sıfatla hasıl olabilir.

"Allah kendinden başka hiçbir ilâh bulunmayaı Allah'dir. O hayy ve kayyumdur.". (Bakara: 255)

"O daima diridir ondan başka hiçbir ilâh yoktur". (Gafir: 65) ²¹
Sıfat-Maneviyye
Bu sıfatlar, mana sıfatlarının sonuçlan durumundadır. O sıfatlardan kaynaklanır. Mana sıfatlarına parelel olarak yedi tanedirler; Allah'ın; Kadir, Mürid, Alim, Semi, Basar, Mütekillim ve Hayy olmasıdır.

Bu sıfatlara sahip olmak, mana sıfatlarına sahip olma­nın gereği olduğundan bunlara da manevi sıfatlar denmiş­tir.

Zira kudret sıfatına sahip olmayana kadir; irade sıfatı­na sahip bulunmayana da mürid denemez. ²²