| «Misbahuş-şəriə» kitabında belə bir rəvayət vardır: Əlinin (ə) səhabələrindən biri Əbu Dərdanın evinə gedib, xanımından onun harada olmasını soruşdu. Xanım dedi: Evdə yoxdur. Səhabə, nə vaxt qayıdacaq? deyə sual etdi. Xanım cavab verdi. Həyat və varlığımız əlində olan qüdrət, nə vaxt istəsə.
Müstəqil failin yalnız Allah olduğunu evin xanımı da bilməlidir. Çünki hər bir iş Pərvərdigarın istəyi ilə həyata keçir.
Deməli, təfvizin mənası, bəşərəi ixtiyari işlərində müstəqil fail hesab etməkdir.
Başqa cəhətdən baxanda bəşərin işləri «cəbr» də deyildir. Heç kəs deyə də bilməz ki, mən fail deyiləm, mənim əlimdən heç bir iş gəlmir, işlər yalnız Allahın iradəsi ilə həyata keçir.
Bütün işlərim məcburiyyət üzündəndir. Deməli bəşər faildir, amma müstəqil deyildir. Öz işlərində nə ixtiyarsızdsır, nə də ki, müstəqil. İxtiyarı vardır, işlərini öz iradəsi ilə görür, lakin bu ixtiyar və işinin baş verməsində müstəqil deyildir. «Əmrun beynəl əmreyi»in mənası, nə mütləq müstqillik, nə də ki, sırf icbariyyət deməkdir.
Dostları ilə paylaş: |
