Transport vositalari detallarining ishlash qobiliyatini tiklash I. B. As q arov

Korrozion mexanik yeyilish
. Detallar yuzalarda mikro notekislik-
lar mavjud. Bu detallarning ishqalanib ishlaydigan yuzalarida
 
maqalliy 
kontaktlar paydo bo‗ladi. Bu kontaktlarda esa solishtirma bosim juda 
oshib ketadi. Shu tufayli yuzadagi moy pardalarida uzilishi sodir bo‗ladi 
va ishqalanib ishlaydigan detallarning yuzalaridagi notekisliklar bir-
biriga tegib katta bosim hamda ishqalanish natijasidagi yuqori harorat 
ta‘sirida payvandlanib qoladi. harakat davomida payvandlangan joylar 
sinadi, ya‘ni detalning yeyilishi yuzaga keladi. 
Mexanik yeyilish
– mexanik ta‘sirlar natijasidagi yeyilish bo‗lib, u 
abraziv, gidroabraziv (gazoabraziD), erozion, gidroerozion (gazoero-
zion), kavitatsion, fretting, toliqish va qadalishdagi yeyilishga ajratiladi. 
Abraziv yeyilish
 – 
mashinalarda mikroplastik deformatsiyalarning 
sodir bo‗lishi va metallni ishqalanish sirtlari orasidagi qattiq abraziv 
zarrachalar kesishi oqibatida vujudga keladi. Atrof-muhitdan tushgan 
yoki boshqa turdagi yeyilish mahsulotlaridan hosil bo‗lgan abraziv 
zarrachalar ko‗pincha o‗zining qattiqligi jihatidan ishqalanuvchi detallar 
qattiq1igidan yuqori bo‗ladi va kesuvchi asbob sifatida ta‘sir ko‗rsatadi. 
Shu
 
boisdan abraziv yeyilish o‗zining tabiati va kechish mexanizmi 
jihatidan metallarni kesishda kechadigan hodisaga juda o‗xshab ketadi. 
Abraziv muhitda ishlaydigan mashina detallari (gusenitsali traktorlar va 
yo‗l qurilish mashinalarining yurish qismlari, qishloq; xo‗jalik 
mashinalarining ish organlari va hokazo) abraziv yeyilishning ana shu 
turiga moyildir. 
Gidroabraziv (gazobrazid) yeyilishni
– suyuqlik (gaz) oqimi 
siljitadigan abraziv (qattiq)- zarrachalar keltirib chiqaradi. Abraziv 
zarrachalar 
pala-partish 
zapravka 
qilish, 
suyuqlikning 
yaxshi 
filtrlanmaganligi va tozalanmaganligi oqibatida ifloslanish hisobiga 
suyuqlik (gaz) oqimiga tushadi. Bu turdagi yeyilish suv, moy va yonilg‗i 
nasoslari, gidrokuchaytirgichlar, tormoz va boshqa sistemalarning 
detallari, silindr-porshen gruppasi detallari va hokazolar uchun 
xarakterlidir. 
Ishqalanuvchi sirtlar qattiqligini oshirish va ularga ishlov berish 
sifatini yaxshilash, barcha turdagi remont paytida barcha zichlash 
qurilmalarini yaxshilab germetiklash, shuningdek yonilg‗i va moylash 
materiallarini 
mexanik 
aralashmalardan 
tozalash 
hamda 
ishlatilayotganda barcha zichlash (qistirmalar, g‗iloflar va hokazo) va 
tozalash (yonilg‗i va moy filtrlari, havo tozalagich) qurilmalarini toza 

---

22 
holatda tutish abraziv yeyilishga qarshi kurashning eng samarali 
usullaridir.