TüRKÇE Özne (İşi yapan, üstlenen)


Sümerbank ve Etibank'ın Kurulması



Yüklə 1,32 Mb.
səhifə9/15
tarix22.01.2019
ölçüsü1,32 Mb.
#101418
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   15

Sümerbank ve Etibank'ın Kurulması

1933'te Sümerbank ve 1935'te kurulan Etibank, sanayicilere kredi vererek yeni sanayi tesislerinin kurulmasinda önemli görevler üstlenmişlerdir. Maden Tetkik Arama Enstitüsü (MTA) 1935 yılında kurulmuştur.



Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı:

1931 yılında hazırlanmasına başlanılan Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı 1934 yılında uygulamaya konulabildi. Planın amaçları, özellikle zirai üretim^ dayanan ve hammaddesi Türkiye'de bulunan sanayi işletmeleri kurmak, ithalat konusu olan temel tüketim mallarının üretimine öncelik vermekti. Bu amaçla dokuma, maden, kimya ve porsel^n sanayilerinin kurulması öngörülüyordu. Yatırımların önemli bir bölümü Sümerbank ve İş Bankası tarafından yapıldı. Ayrıca devlet bütçesinden her yıl ayrılan belli tutarlar ve bazı dış krediler sanayileşme programlarına tahsis edildi. D^vlet madencilik alanına da önemli yatırımiar yaptı. Bu amaçla 1935 yılında Maden Tetkik Arama Enstitüsü kuruldu. Uygulanmakta olan korumacı gümrük politikası sanayi planının yürütülmesi için elverişli bir ortam yaratmıştı. Başarılı olarak uygulanan Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı üç yıl sürmüştür.



İkinci Beş Yıllık Sanayi Planı:

İkinci Beş Yıilık Sanayi Planı 1937 yılında hazırlandı; uygulanmasına 1938'de geçildi. İkinci pian, ara malları ve yatırım malları üretimine öncelik veriyordu ve daha geniş kapsamlıydı. Bu planda yatırım yapılması öngörülen alanlar, başlıca elektrifikasyon, madencilik, limanlar gibi altyapı tesisleri, makine, gıda, kimya, yakıt sanayileri ve deniz ulaşımı idi. Bu plan ile ihracata da yönelmek hedefleniyordu. Ancak ikinci Beş Yıllık Sanayi Planı, İkinci Dünya Savaşı'nın çıkması üzerine uygulanamadı.



Ticaret Alanında Yapılan Yenilikler

Osmanlı Devleti'nde ticaret daha çok azınlıkların elindeydi. Kapitülasyonlar aracılığı ile ticaret alanında gelişme engellenmişti.



Merkez Bankasının Kurulması

30 Haziran 1930'da Merkez Bankası kuruldu. Böylece ülkedeki sermayenin akışı denetim altına alınmış ve piyasa güvenliği sağlanmış oldu.



Türkiye İş Bankası'nın Kurulması:

Türkiye'de yeterli sermaye birikiminin bulunmaması, sanayi yatırımlarının azlığının temel nedeniydi. 26 Ağustos 1924'de yeni kurulacak sanayi işletmelerinin sermaye ve kredi sorunlarına yardımcı oimak ve Türkiye'de milli tasarrufun ve mevduatın gelişmesinde öncülük yapmak üzere Türkiye İş Bankası kuruldu.



Kabotaj Kanunu'nun Kabulü (1 Temmuz 1926)

Kapitülasyonlar yüzünden deniz ticareti ve işletmeciliği yabancı gemilerin tekelindeydi. 1 Temmuz 1926 yılında kabul edilen Kabotaj Kanunu'yla Türk karasuları içinde taşıma işleri Türk gemilerine bırakıldı. Böylece Kabotaj hakkının elde edilmesiyle Türk denizciliği ve Türk deniz ticareti de gelişmeye başladı.



BİI9İ Notv !

Kabotaj Kanunu (1 Temmuz 1926) vatandaşlara limanlarımız arasında gemi işletme hakkı sağladı.



Tarım Alanında Yapılan Yenilikler

Türk ekonomisinin temeli tarıma dayalıydı. Tarım alanında ilerleme kaydetmek için öncelikle köylünün durumu iyileştirilmeliydi. Atatürk'e göre "Türkiye'nin gerçek sahibi ve efendisi, gerçek üretici olan köylüdür. 0 halde herkesten daha çok refah, mutluluk ve servete hakkı olan ve daha layık olan köylüdür."



Aşarın Kaldırılması (17 Şubat 1925):

Osmanlı Devletinde Ziraat kesimi üzerindeki vergi yükü çok ağırdı. Şer'i bir vergi olan aşar (öşür) onda bir anlamına geliyor ve çiftçinin ürettiği ürün üzerinden ve ürün olarak alınıyordu.

Aşar Osmanlı İmparatorluğunun son dönemlerinde baskıcı ve adaletsiz iltizam yöntemiyle tahsil edildiğinden çiftçiyi çok bunaltmiştı.

17 Şubat 1925'te aşarın kaldırılması, Cumhuriyet idaresinin mali reformlarının da başlangıcıdır.



  • Ziraat Bankası'nın köylüye kredi ve tohumluk
    ürün yardımı

  • 1926'da çiftçilerin kooperatifler kurmaları
    sağlandı.

-TARIH-

63

  • 1934 yılında ödünç tohumluk ve yemeklik
    dağıtılması sağlandı.

  • Ormanları koruma ve geliştirme çalışmaları
    yapıldı.

  • Hayvancılığı geliştirme ve ıslah çalışmaları
    yapıldı.

Bayındırlık ve Ulaştırma Alanında Yapılan Yenilikler

Birinci beş yıllık plan çerçevesinde bayındırlık işlerinde de çalışmalara başlandı. Modern şehircilik anlayışı içinde şehirlerin gelişmesi sağlandı. Ulaşım sorunlarına el atılarak kara, deniz, hava taşımacılığında yeni atılımlar yapıldı. Özellikle demiryoluna önem verilerek, Batı Anadolu demiryolunu ülkenin diğer köşelerine bağlamak için çalışmalara başlandı.



Sağlık ve Tıp

TBMM'nin açılmasıyla sağlık hizmetleri devlet hizmeti olarak ele alınmış ve 2 Mayıs 1920'de Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı kurulmuştur. 1930 yılında çıkartılan Belediye ve Umumi-( Hıfzısıhha Kanunlarında koruyucu sağlık hizmetleri : yönünde düzenlemeler yapıldı.



"5

UJ

ATATÜRK İNKILAPLARI




r







f




\

r







r







r

SİYASİ ALANDA İNKILAPLAR




HUKUK ALANINDA İNKILAPLAR




EĞİTİM ALANINIDA İNKILAPLAR




TOPLUMSALALANDA İNKILAPLAR




EKONOMİALANINDA İNKILAPLAR

TBMM'nin açılışı

Saltanatın kaldırılması

Cumhuriyet'in ilanı

Halifeliğin kaldırılması

Siyasi partilerin kurulması

Ankara'nın başkent olması

Medeni Kanun'un kabalü

İsviçre'den Borçlar Kanunu'nun Alınması

Almanya'dan Ticaret Kanunu'nunAtınması

Italya'dan Ceza Kanunu'nun Alınması

Türk Kadınına Belediye Seçimlerine Katılma Hakkı

Türk Kadınına Milletvekilliliği Seçme Seçilme Hakkı

Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun Kabulü

Ankara Hukuk Mektebinin Açılması

Maarif Teşkilatı Hakkında Kanunun çıkartılması

Medreselerin kapatılması Milli Mekteplerin açılması

Latin Harflerin Kabulü Türk Tarih Kurumu'nun Açılması

Türk Dil Kurumu'nun Açılması Halk Evlerinin Açılması

İstanbul Üniversitesinin Açılması Ankara Dil Tarih ve Coğrafya Fak.'nin açılması

Yüksek Ziraat Enstitüsünün Açılması Güzel San. Akademisi ve Dev. Kons. Açılması

Şapka Giyilmesi Hakkında Kanun Çıkartılması

Kılık Kıyafet Kanunu'nun Çıkartılması

Tekke Zaviye ve Türbelerin Kapatılması

Soyadı Kanunu'nun Çıkartılması

MiladîTakvimin Kabulü

Saat ve Ölçülerde Değişiklik Yapılması

Hafta Tatilinin Cuma'dan Pazar'aAlınması

Uluslararası Rakamların Kabul Edilmesi

İzmir İktisat Kongresinin Toplanması

Aşar Vergisinin Kaldırılması Tarım Kredi Kooperatiflerinin Açılması

Ziraat Bankasının Geliştirilmesi

Yüksek Ziraat Enstitülerinin ve Veteriner Yiiksek Okulunun Açılması

İş Bankası'nın Kurulması Merkez Bankası'nın Kurulması

Kabotaj Kanunu'nun Çıkartılması

Türk Parasının Kıymetini Koruma

Kanunu'nun Çıkartılması

Teşvik-i Sanayi Kanunu'nun

Çıkartılması

I. Beş Yıllık Kalkınma Planı'nın

Uygulanması

Etibank'ın Kurulması

MTA'nın Kurulması

II. Beş Yıllık Kalkmma Planı'nın

Uygulanması



-TARİH-

65







ÇOZUMLU KONU KAVRAMA TESTİ

1. Tarımın geliştirilmesi ve köylülerin durumun iyileştirilmesi için düşünülen, ancak günümüze kadar tam olarak uygulanamayan inkılâp aşağıdakilerden hangisidir?

  1. Tarım Kredi Kooperatifleri'nin kurulması

  2. Köylüye destek amaçlı devlet bankalarının
    açılması

  3. YüksekZiraat Enstitüleri'nin açılması

  4. Aşar vergisinin kaldırılması

E) Toprak reformunun yapılması

4. Aşağıdakilerden hangisi Türk ekonomisini geliştirmek amacıyla yapılmış bir çalışma değildir?

  1. Aşar vergisinin kaldırılması

  2. Teşvik-i Sanayi Kanununun çıkarılması

  3. Devlet Konservatuarının açılması

  4. Devletçilik ilkesinin kabulü

E) İzmir İktisat Kongresi

5. Yabancılara verilen denizlerimizde gemi işletme hakkı, hangi kanunla kaldırılmış ve bu hak Türk denizcilerine verilmiştir?

  1. Kabotaj Kanunu

  2. Teşvik-i Sanayi Kanunu

  3. Türk Medeni Kanunu

  4. Tevhid-i Tedrisat Kanunu

E) Maarif Teşkilatı Kanunu


2. Aşağıdakilerden hangisi Cumhuriyetin ilanından önce kabul edilmiştir?

  1. Ankara'nın başkent olması

  2. Halifeliğin kaldırılması

  3. Tevhid-i Tedrisat Kanunu

  4. 1924Anayasası

E) Tekke ve zaviyelerin kapatılması

6.

Cumhuriyetin ilanında etkili olmamıştır?

aşağıdakilerden hangisi


3. Saltanatın kaldırılması ile;

Devlet başkanlığı



Devletin rejiminin ne olacağı

gibi sorunlar ortaya çıkmıştır. Mustafa Kemal aşağıdaki inkılâplardan hangisi ile bu sorunların çözülmesini sağlamıştır?

  1. Halifeliğin kaldırılması

  2. Cumhuriyetin ilanı

  3. Ankara'nın başkent olması

  4. Tevhid-i Tedrisat Kanununun çıkarılması

E) Medeni Kanunun kabulü


  1. Meclis Hükümeti sisteminin bunalımlara neden
    olması

  2. Ankara'nın başkent yapılmak istenmesi

  3. TBMM başkanlığı sorunu

  4. Devletin rejiminin belirlenmemiş olması

E) Milli egemenliği gerçekleştirme isteği

7. Aşağıdaki inkılâplardan hangisinin toplumda laik eğitim sisteminin yerleşmesi için yapıldığı sövlenemez?

  1. Aşar vergisinin kaldırılması

  2. Latin harflerinin kabul edilmesi

  3. Milli mekteplerin açılması

  4. Medreselerin kapatılması

E) Tevhid-i Tedrisat Kanunu

66-

-GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR DERGİSİ-




laikliğe geçişin

arasında
8. I. Saltanatın kaldırılması

  1. Devletin rejimi konusu

  2. Devlet başkanlığı meselesi

Yukarıdaki olaylar, aşağıdakilerden hangisini zorunlu hale getirmiştir?

  1. Halifeliğin kaldırılması

  2. Yeni bir anayasa yapılması

  3. Lozan Antlaşmasının onaylanması

  4. Cumhuriyetin ilanı

E) Medeni Kanun'un kabulü

11. Aşağıdakilerden hangisi aşamalarından degildir?

  1. Saltanatın kaldırılması

  2. Halifeliğin kaldırılması

  3. Med9ni Kanunun kabulü

  4. Devletçilik ilkesinin kabulü

E) Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun çıkarılması

12. Cumhuriyet'in ilanının sonuçları aşağıdakilerden hangisi voktur?


9. I. Saltanatın kaldırılması

  1. Halifeliğin kaldırılması

  2. Cumhuriyetin ilanı

Yukarıdaki gelişmelerin aşağıdakilerden hangisidir?

kronolojik sırası


  1. Mustafa Kemal'in cumhurbaşkanı seçiimesi

  2. Meclis Hükümeti sisteminin sona ermesi

  3. Devlet başkanlığı sorununun çözümlenmesi

  4. Devletin rejiminin belirlenmesi

E) Çok partili sisteme geçilmesi


A)

l-ll

-III

B)

l-lll

l-ll

C)

II-I

-III

0)

II -II

II-I

E)

III-!

II-I

13. Türkiye'de aşağıdakilerden hangisi diğerlerinden sonra gerçekleşmiştir?

  1. Çok partili hayata geçilmesi

  2. Halifeliğin kaldırılması

  3. Cumhuriyetin ilanı

  4. Saltanatın kaldırılması

E) TBMM'nin açılması


10. Aşağıdaki olaylardan hangisi halifeliğin kaldırılması ile ilgili bir gelişme değildir?

  1. Altı yüz yıllık Osmanlı saltanatının sona ermesi

  2. Ordunun siyasetten ayrılması

  3. Din işleri kurulunun oluşturulması

  4. 1924 Anayasasında devletin dininin açıkça
    belirtilmesi

E) Laikleşme sürecinin hızlandmlması

14. Atatürk Türk toplumunun çağdaşlaşması, demokrasinin yerİ9şmesi için çalışıyordu. Özelükle TBMM'de sorunlara çözüm bulunması, hükümetin denetlenmesi, Mecliste farklı görüş ve düşüncelerin ortaya çıkmasını istiyordu.



Atatürk'ün bu amaçla yaptığı ancak başarılı olamadığı en önemli çalışma aşağıdakilerden hangisidir?

  1. Devletçilik ilkesinin kabul edilmesi

  2. Halifeliğin kaldırılması

  3. Çok partili hayat denemeleri

  4. Türk Tarih Kurumunun kurulması

E) Türk Dil Kurumunun kurulması

-TARIH-

67


o

I 10.



co
15. Mustafa Kemal dinin ve din kurumlarının kullanılarak halkın sömürülmesine şiddetle karşıydı. Bu yüzden şeyh, derviş, mürid gibi tarikat mensuplarının faaliyetlerinin engellenmesi gerektiğine inanıyordu.

Aşağıdaki inkılâplardan hangisi bu amaçla yapılmıştır?

  1. Saltanatın kaldırılması

  2. Türk Medeni Kanunu'nun kabul edilmesi

  3. Tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması

  4. Halifeliğin kaldırılması

E) Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun kabul edilmesi

ÇÖZÜMLER

1. Tarımı geliştirmek ve köylünün durumunu iyileştirmek için gündeme getirilen ancak uygulanamayan düşünce toprak reformudur.

(Cevap E)

2. Ankara 13 Ekim 1923 tarihinde başkent olmuştur. Halifelik 3 Mart 1924'te kaldırılmış, Tekke ve zaviyeler ise 30 Kasım 1925 tarihinde kapatılmıştır.

(Cevap A)

3. Saltanatın kaldırılması ile babadan oğula geçen padişahlık sistemi kaldırılmıştır. Cumhuriyetin ilanıyla hem rejim, hem de demokrasi ve halkın seçimi ile yönetim belirlenmiş oldu.

(Cevap B)


açılışı sanat alanında

4. Devlet Konservatuarının yapılan bir gelişmedir.

6. Bu dönemde TBMM başkanlığı sorunu yoktu. TBMM başkanı devlet başkanı statüsünde de görevli kişiydi.

(Cevap C)

7. Aşar vergisi tarım ürünleri üzerinden ^Q oranında

alınan bir vergidir. İktisat kongrelerinde alınan tarım ve çiftçilikle ilgili bu kararlar tarımın gelişmesi için alınmıştır.

(Cevap A)

8. Cumhuriyetin iianıyla devletin rejimini kesinlik
kazanmış ve cumhurbaşkanlığı ve devletin
başkanlığı seçimleri cumhuriyetin ilanıyla karara
bağlanmıştır.

(Cevap D)

9. Saltanat 1 Kasım 1922'de kaldırılmıştır, Cumhuriyet
29 Ekim 1923'te ilan edilmiştir. Halifelik ise 3 Mart
1924'tekaldırılmıştır.

(Cevap B)

Osmanlı saitanatı halifeliğin kaldırılmasından daha önce 1 Kasım 1922'de Saltanatın kaldırılmasıyla zaten sona erdirilmiştir.

(Cevap A)

11. Devletçilik ükesi devletin ekonomi alanındaki
uyguladığı politikasıdır.

(Cevap D)

12. Cumhuriyet'in ilanı ile ilk 4 madde çözümlenmiş.
Ancak çok partili sisteme geçilmesi kolay olmamıştır.
İlk iki geçiş döneminde başarısız olunmuş. Tam
olarak 1946'da Demokrat Partinin kurulup Meclise
muhalefet olarak girmesi ve 1950'de hükümete
seçilmesi ile çok partili hayata geçilmiştir.

(Cevap E)



(Cevap C)

5. Kabotaj kanunu ile denizlerimizde gemi işletme hakkı Türk denizcilerine verilmiştir.

(Cevap A)

13. Çok partili hayata geçiş denemeleri yapılmış ama iki kez başarısız olunmuştur. 1946 yıliarında çok partili hayata geçilecektir.

(Cevap A)



68-

-GENEL YETENEK GENEL KÜLTÜR DERGİSİ-






ÇIKMIŞ SORULAR ve ÇÖZÜMLERİ

14. Mustafa Kemal demokrasinin şartlarından çok partili hayata geçmek istemiş ve geçiş denemeleri olmuş, ancak başarılı olunamamıştır.

(Cevap C)



15. 30 Kasım 1925'te tekke, zaviye ve türbeleri kapatan; şeyhlik, dervişlik, dedelik, seyitlik, çelebilik, müritlik vs. gibi ünvanları kaldıran, bunlarla ilgili kıyafet giymeyi yasaklayan bir kanun çıktı.

(Cevap C)



1. Aşağıdakilerden hangisi, Cumhuriyet döneminde iç ve dış ticaretimizi geliştirmek amacıyla yapılan çalışmalardan biri degildir? (99 DMS OÖ)

  1. Kabotaj Kanunu'nun çıkarılması

  2. Ağnam vergisinin artırılması

  3. Kapitülasyonların kaldırılması

  4. Birinci Beş Yıllık Plan'ın kabut edilmesi

E) Teşvik-i Sanayi Kanunu'nun çıkarılması


o >

Ağnam vergisi küçük baş hayvanlardan alınan vergiye verilen addır. TBMM tarafından çıkarılan kanunla ağnam vergisi arttırılmıştır.

Ağnam vergisinin arttırılması iç ve dış ticareti geliştirmekle ilgili değildir. Mali destek sağlamak için arttırılmış bir vergidir.

(Cevap B)




Ui

«3

2. İlk TBMM döneminde, ülke yönetimindeki ikilik, aşağıdakilerden hangisiyle sona erdirilmiştir? (99 DMS 00)

  1. Büyük Millet Meclisi Hükümeti'nin kurulması

  2. Cumhuriyet'in ilanı

  3. Halifeliğin kaldırılması

  4. Saltanatın kaldırılması

E) İlk anayasanın hazırlanması

1 Kasım 1922 yılında Saltanatın TBMM tarafından kaldırılması ile ülke yönetimindeki ikilik sona ermiş, güç TBMM'ye geçmiştir.

(Cevap D)

-TARIH-

69


3. I. Saltanatın kaldırılması


  1. Şeyh Sait İsyanı'nın çıkması

  2. Takrir-i Sükûn Kanunu'nun çıkarılması

  3. Cumhuriyet'in ilan edilmesi

gelişmelerinden hangileri, halifeliğin

kaldırılmasına ortam hazırlamıştır? (99 DMS OÖ)

A) Yalnızl B) Yalnız II



IvelV

D)

C) Yalnızl! E) HvelV

5. Aşağıdakilerden hangisi, cumhuriyet yönetiminin özelliklerinden biri degildir? (99 DMS OÖ)

  1. Yargının bağımsız olması

  2. Yönetimde, yurttaşlar arasında ayrım
    yapılmaması

  3. Toplumda halk sınıflarının olmaması

  4. Özgürlüklerin tam olarak sağlanmaya çalışılması

E) Halk tarafından seçilen temsilcilerin görev
süresinin sınırsız olması


Saltanatın kaldırılması ve Cumhuriyetin ilanı halifeliğin kaldırılmasına ortam hazırlayan gelişmelerdendir. Halifelik TBMM tarafından 3 Mart 1924'de kaldırılmıştır. Şeyh Sait İsyanı 13 Şubat 1925'te çıkmıştır. Takrir-i Sükun Kanunu 4 Mart 1925'te Şeyh Sait İsyanı'nı bastırmak için TBMM tarafından çıkartılmıştır.

(Cevap D)

E seçeneğinde verilen halk tarafından seçilen temsilcilerin görev süresinin sınırsız olması Cumhuriyet yönetiminin özelliklerinden değildir. Cumhuriyet yönetiminde halk tarafından seçilen temsilciler belirli bir süre için seçilmektedir. Diğer verilenler ise Cumhuriyet yönetiminin özelliklerindendir.

(Cevap E)



"o

C ÜJ Q CO W Q_



Yüklə 1,32 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   15




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin