Ünden bugüN

İOANNES PRODROMOS KİLİSESİ

Kuruçeşme'de, Kuruçeşme Caddesi üzerinde, doğusunda Yeşilpmar Çıkmazı bulunan kilise, içinde yer aldığı avluyu doğu-batı doğrultusunda ikiye böler. Avlu-

nun doğu ve batı duvarları kilisenin köşelerine bitişiktir.

Yapı, 18. yy'ın sonunda tarihçi S. Hovan-nesyan tarafından "Ay Yani" adıyla, "Sarraf Burnu" denilen yerde eski bk kilise o-larak tanımlanmıştır. Kilisenin güneş cephesindeki kitabesi 1835 tarihlidir. Naosta, güney yan nefin doğu duvarında yer alan kitabe ise bir anı yazıtıdır. Mimari

Kilise, doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen planlı olup, batıda kuzey ve güneye doğru çıkıntılıdır. Yapıyı dışta örten çift yüzlü çatıya, batıda ters yönde dik ve ortalı iki yüzlü çatı bindirilmiştir. Çatıların kesim yerinde bulunan kubbe silindirik kasnak üzerindedir. İçte ve dışta sıvalı olan yapı, kaba yönü taş ile inşa edilmiş, köşelerde daha düzgün malzeme kullanılmıştır. Cephelerde yer yer devşirme malzeme görülür.

Yapı, bazilikal plan tipindedir. Üç nef-li naos, doğusunda orta nef hizasında, içte yarım yuvarlak ve derin olmayan apsis ile sınırlıdır. Naosta nef ayrımı kuzeyde üç, güneyde beş ahşap taşıyıcının bulunduğu sıralar ile sağlanmıştır. Orta neften daha kısa olan yan nefler, doğuda ikinci taşıyıcılar hizasına kadar uzanır. Yan nefler, orta neften bir basamak yüksektir. Orta nefin doğusunda, güney sıranın ilk taşıyıcısı hizasında belirlenen bema ise orta neften iki basamak yüksektir.

Kuzey duvarının doğusunda bulunan, kuzey-güney doğrultusunda, yuvarlak tonozlu mekân, konumu nedeni ile litürjik amaçla kullanılmış olduğu izlenimini vermektedir. Naosun kuzeybatı köşesinde Hagios Sotirios Ayazması yer alır. Batıdaki son taşıyıcılar ve bunlar arasındaki iki ahşap dikmeye oturan galeri, orta ve kuzey yan nef üzerinde, kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen planlıdır. Galeriye çıkış, naousun güneybatı köşesindeki merdiven ile sağlanmıştır.

Naosta nefleri sınırlayan ahşap taşıyıcılar arşitravla bağlanır. Kübik ahşap altlıklar üzerindeki taşıyıcıların kare başlıkları üstte silmelerle oluşturulmuştur. Kilisenin ahşap örtü sistemi orta nefte basık tonoz, yan neflerde düz tavandır. Güney yan nefin tavanı eğimlidir. Orta nef örtüsü ekseninde, apsis önündeki silindirik kasnak üzerinde, küçük ve basık kubbe yer alır.

Kilisenin naosa açılan tek girişi, güney cephesinin batısında yer alan dikdörtgen açıklıktır. Kuzey ve güneyde bulunan karşılıklı beşer dikdörtgen pencerenin doğudan ikisi orta nef e, diğer üçü yan neflere bakar. Yan neflere bakan pencereler basık kemerlidir. Doğu ve batıda orta nef hizasında üstte yer alan karşılıklı üç pencere basık kemerlidir. Kubbe kasnağında dört dikdörtgen pencere vardır.

Naousun doğusundaki yuvarlak kemerli üç nişten ikisi apsise yanlarda simetriktir. Daha büyük olan diğeri ise be-manın güney duvarında yer alır.

Naosta orta nefin doğusunda yer alan ahşap ikonostasis, oyma ve aplikasyon tekniğinde, bitkisel ve geometrik motiflerle bezenmiştir. Kuzeydeki taşıyıcı sıranın doğudan ikinci sütununa oturan ahşap ambon ve bunun karşısında yer alan ahşap despot koltuğu, oyma tekniğinde geometrik motiflerle bezelidir.

ZAFER KARACA