Ünden bugüN

İPEKÇİ KARDEŞLER

184

185

İPSİLANTİ YALISI

Yüzyılın başından bir kartpostalda îplikhane-i Amire binası.

Ayşe Yetişkin Kubilay koleksiyonu

rinin barındığı belirtilir. Kilisenin nartek-sindeki kitabelerden en eski tarihlisi, yapının Patrik II. Paisios döneminde (1726-1733) 15 Haziran 1733'te, Giritli Nikeforos tarafından inşa ettirildiğine ilişkindir. Diğer kitabede ise 1831, 1852 ve 1855'te onanldığı belirtilen kilise, yaklaşık 300 yıldan beri Sina Dağı'ndaki Azize Ekaterini Manastın'nın metohion'udur.

Mimari

Kilise, doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen planlıdır. Doğuda, kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen planlı apsis dışa çıkıntı yapar, iki yüzlü kırma çatı ile örtülü yapıda apsislerin örtüsü tek yüzlü çatıdır. Kilisenin batısına sonradan eklenen nar-teks, kagir ve kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen planlı olup, dışta tek yüzlü çatı içte düz tavan ile örtülüdür. Batı cephesi sıvalı olan yapı, kaba yönü taşı ile inşa edilmiştir. Cephelerde yer yer devşirme malzeme ve tuğla sıralan görülür.

Kilise bazilikal plan tipindedir. Üç nef-li naos, doğusunda nefler hizasında içte yarım yuvarlak üç apsis ile sınırlanır. Na-osta nef ayrımı sekizer sütunlu sıralar ile sağlanmıştır. Doğudaki birinci sütunlar hizasında belirlenen bema, neflerden bir basamak yüksektir. Naosun batısında son sütunlara oturan galeri, nefler üzerinde kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen planlıdır. Galeriye çıkış, güneybatı köşesinde bu amaçla düzenlenen mekândaki ahşap merdiven ile sağlanmıştır. Naosun güneybatısında, kilise ile aynı adlı ayazma yer alır.

Nefleri sınırlayan sütunlar sivri kemerlerle bağlanmıştır. Sütunlar, yuvarlak altlıklar üzerine oturur ve stilize edilmiş Ko-rint tipi başlıklıdır. Boyalı olan sütun gövdeleri ahşap üzerine alçı kaplama, başlıklar kartonpiyer tekniğindedir. Kilisenin ahşap örtü sistemi orta nefte basık tonoz, yan netlerde düz tavandır. Apsislerin örtüsü içte yarım kubbedir.

Kilisenin naosa açılan tek girişi, batıda eksende yer alan, yuvarlak kemerli dikdörtgen açıklıktır. Kuzey ve güneyde bulunan karşılıklı dörder pencere yuvarlak kemerlidir. Doğu ve batıda orta nef hizasında üstte yer alan karşılıklı üçer pence-

reden eksendeki büyük ve yuvarlak kemerli, yanlardakiler dikdörtgendir. Doğuda apsislerin ekseninde, batıda ise girişte yanlarda simetrik birer dikdörtgen pencere vardır.

Orta nef apsisinde bir, kuzey ve güney nef apsislerinde üçer niş bulunur. Nişler, eş büyüklükte ve yuvarlak kemerlidir.

Naosun doğusundaki üç nefi kapsayan ahşap ikonostasis, oyma ve kabartma tekniğinde, bitkisel ve geometrik motiflerle bezenmiştir. Kuzeydeki taşıyıcı sıranın doğudan dördüncü sütununa oturan ahşap ambon, sedef kakma tekniğinde, güneydeki sıranın üçüncü sütunu önündeki ahşap despot koltuğu ise oyma ve kabartma tekniğinde bitkisel motiflerle bezelidir.

Bibi. Gerlach, Stephan Gerlahs dess Aelteren Tage-Bucb, Frankfurt, 1674; Inciciyan, istanbul; Z. Karaca, İstanbul'da Osmanh Dönemi Rum Kiliseleri, İst., 1994; P. Kerameus, "Naoi tes Konstantinoupoleos kata to 1583 kai 1604", Ho en Konstantinoupolei Hettenikos Philologi-kosSyllogos, C. XXVIII (1904), s. 118-145; Kö-mürciyan, istanbul Tarihi; Schneider, Byzanz. ZAFER KARACA