Xəstəlikləri” fənni Giriş. Dişlərin və ağız boşluğu selikli qişasının anatomo- fizioloji xüsusiyyətləri haqqında qısa məlumat

Dərin kariyes (caries profunda). Zədələnmənin bu formasında xəstələr hər növ 
qıcıqlandırıcının ağrı törətdiyindən şikayətlənirlər. Qızıqlandırıcı kənar edildikdə ağrı 
dayanır. Karioz boşluq böyük, yumşalmış və piqmentləşmiş dentin çox olur. Boşluğun 
dibinin zondla yoxlanması həmişə ağrı törədir. Pulpa 2-6 mkA elektrik cərəyanına 
reaksiya verir, lakin pulpanıqıcıqlandırdıqdda onun həssaslıq qabiliyyəti özünü 10-12 
mkA elektrik cərəyanı təsirində də göstərir.  
Dərin kariyesi,orta kariyes, kəskin hissəvi və xronik fibroz pulpit ilə diferensiasiya 
edirlər. Pulpit üçün xarici təsirlərdən asılı olmayan ağrı, qızıqıandırıcılar təsirindən 
yaranan uzunmüddətli ağrı xarakterikdir. Pulpanın elektrikdən qıcıqlanma 
qabiliyyətinin təyin edilməsi mühüm əhəmiyyətə malikdir. İltihab zamanı elektrikdən 
qıcıqlanma qabiliyyəti azalır. Belə halda 20-30 mkA və daha artıq elektrik cərəyanına 
reaksiya verir.  
ÜMUMİ MƏLUMAT  
Kariyes xəstəliyi ilə rasional mübarizə aparmaq üçün bir sıra profilaktika və müalicə 
metodları mövcuddur. Həm də daha uğurlu nəticə almaq üçün bu üsulların heç biri 
ayrılıqda yeterli deyildir. Ona görə də kariyeslə mübarizədə bu metodların 
tətbiqikompleks şəkildə aparılır. Yəni, kariyeslə mübarizədə profilaktika və müalicə 
metodlarının yalnızca biri deyil, iki və daha çoxundan istifadə edilir. Başqa sözlə, 
kariyesin müalicəsi kompleks şəkildə həyata keçirilir. Kariyesin ilkin mərhələlərində 
reminerallaşdırıcı terapiya, digər profilaktika və minimal invaziv metodlardan istifadə 
edilir. Kariyesin daha inkişaf etmiş mərhələlərində isə operativ texnologiyalardan 
müalicə məqsədilə istifadə edilir.  
Diş kariyesinin kompleks müalicəsinə daxil olan müalicə metodları rəngarəngdir. 
Tətbiq üçün onların hansılarının seçilməsi isə kariyesin xüsusiyyətindən, yəni patoloji 
prosesin dərinliyindən (minanı, dentini və ya sementi əhatə etməsindən), 
gedişindən, hansı nahiyələrdə lokallaşmasından, pasiyentin yaşından və ümumi 
vəziyyətindən asılıdır. 
 
Kariyesin kompleks müalicəsinin tərkib hissəsinə aşağıdakı profilaktik və müalicə 
metodları daxildir.  
• Kariyesogen şəraitin aradan qaldırılması üçün stomatoloji maarifləndirmə (düzgün 
gigiyena və didalanma); flüorlu preparatların tətbiqi; reminerallaşma və fissurların 
hermetikləşdirilməsi kimi profilaktik tədbirlər;  
• Ozonoterapiya;  
• Kimyəvi–mexaniki, hava–abraziv, ultrasəsli, lazer üsullarının daxil olduğu minimal– 
invaziv müalicə (ing: Minimal İntervention Treatment);  

---

• Operativ (invaziv) üsulla kariyesin müalicəsi.  
 
Digər xəstəliklərdə olduğu kimi kariyes xəstəliyinin də yuxarıda təsvir edilən müalicə 
üsullarını bütövlükdə iki qrup daxilində qruplaşdırmaq mümkündür:  
• Etiotrop müalicə  
• Simptomatik müalicə