Zbekiston respublikasi oliy va

BOB grafik organayzerlar mohiyati va undan foydalanish
2.1 Grafik organayzerlar mohiyati
“Baliq skeleti” Grafik organayzeri.
Grafik organayzer o’quvchi (talaba)larda mavzu yuzasidan muayyan masala mohiyatini tasvirlash va yechish qobiliyatini shakllantiradi. Uni qo’llashda o’quvchi (talaba)larda mantiqiy fikrlash, mavzu mohiyatini yorituvchi tayanch tushuncha, ma’lumotlarni muayyan tizimga keltirish, ularni tahlil qilish ko’nikmalari rivojlanadi.
Undan foydalanish quyidagicha amalga oshiriladi:

1. 
   O’qituvchi o’quvchi (talaba)larni GOni qo’llash sharti bilan tanishtiradi;
   
2. 
   O’quvchi (talaba)lar kichik guruhlarga biriktiriladi;
   
3. 
   Guruhlar topshiriqlarni bajaradi;
   
4. 
   Guruhlar o’z yechimlarini jamoaga taqdim etadi;
   

5) Jamoa guruhlarning yechimlari yuzasidan muhokama uyushtiradi.


O’quvchi (talaba)lar topshiriqlarni quyidagi tasvir asosida bajaradi:
1-yechim

(omil) 3-yechim
(omil) 5-yechim
(omill)

Tahlil qilinadigan muammo

4-yechim
(omil)

2-yechim
(omil)

“Venn diagrammasi” Grafik organayzeri.

Grafik organayzer o’quvchi (talaba)larda mavzuga nisbatan tahliliy
yondashuv, ayrim qismlar negizida mavzuning umumiy mohiyatini o’zlashtirish (sintezlash) ko’nikmalarini hosil qilishga yo’naltiradi. U kichik guruhlarni shakllantirish asosida aniq sxema bo’yicha amlaga oshiriladi.
Yozuv taxtasi o’zaro teng to’rt bo’lakka ajratiladi va har bir bo’lakka quyidagi sxema chiziladi:

1

2

3

Grafik organayzer o’quvchi (talaba)lar tomonidan o’zlashtirilgan o’zaro yaqin nazariy bilim, ma’lumot yoki dalillarni qiyosiy tahlil etishga yordam beradi. Undan muayyan bo’lim yoki boblar bo’yicha yakuniy darslarni tashkil etishda foydalanish yanada samaralidir.

O’quvchi (talaba)lar to’rt guruhga bo’linadi
Uni qo’llash bosqichlari quyidagilardan iborat:



Yozuv taxtasiga yopshiriqni bajarish mohiyatini aks ettiruvchi sxema chiziladi


Har bir guruhga o’zlashtirilayotgan mavzu (bo’lim, bob) yuzadidan alohida topshiriqlar beriladi

Liderlar guruh a’zolari tomonidan bildirilgan fikrlarni umumlashtirib, yozuv taxtasida aks etgan diagrammani to’ldiradi

Topshiriqlar bajarilgach, guruh a’zolari orasidan liderlar tanlanadi

Grafik organayzer ni qo’llash jarayonida har bir guruh muayyan mavzuga oid topshiriqlarni bajaradi. O’quvchi (talaba)larning e’tiborlariga quyidagi jadvalni taqdim etish mumkin:

Guruhlar	Diagrammaning tartib raqami	Topshiriqlar mazmuni
1-guruh	1-diagramma
	2-diagramma
	3-diagramma
2-guruh	1-diagramma
	2-diagramma
	3-diagramma
3-guruh	1-diagramma
	2-diagramma
	3-diagramma
4-guruh	1-diagramma
	2-diagramma
	3-diagramma

“Bilaman. Bilishni hohlayman. Bilib oldim(BBB) grafik organayzer
Grafik organayzer o’quvchi (talaba)larga muayyan mavzular bo’yicha bilimlari darajasini baholay olish imkonini beradi. Uni qo’llashda o’quvchi (talaba)lar guruh yoki jamoada ishlashlari mumkin. guruhda ishlashda mashg’ulot yakunida guruhlar tomonidan bajarilgan ishlar tahlil qilinadi.
Guruhlar faoliyti quyidagi ko’rinishda tashkil etilishi mumkin:





Har bir guruh umumiy sxema asosida o’qituvchi tomonidan berilgan topshiriqlarni bajaradi; mashg’ulot yakunida loyiha bo’yicha guruhlarning munosabatlari umumlashtiriladi.



Guruhlar umumiy sxemaning alohida bandlari bo’yicha o’qituvchi tomonidan berilgan topshiriqlarni bajarib, g’oyalarni umumlashtiradi.

O’quv faoliyati bevosita yozuv taxtasi yoki ish qog’ozida o’z aksini topgan quyidagi sxema asosida tashkil etiladi:

Bilaman	Bilishni xohlayman	Bilib oldim

Grafik organayzerdan foydalanish uch bosqichda amalga oshiriladi:

O’quvchilarning o’rganilishi rejalshtirilayotgan mavzu bo’yicha tushunchalarga egalik darajalari aniqlanadi




O’quvchilarning mavzu bo’yicha mavjud bilimlarini boyitishga bo’lgan ehtiyojlari o’rganiladi



O’quvchilar mavzuga oid ma’lumotlar bilan batafsil tanishtiriladi

Bosqichlar bo’yicha amalga oshirilgan harakatlarning tafsiloti quyidagicha:

1. 
   O’quvchi (talaba)lar kichik guruhlarga biriktiriladi;
   
2. 
   O’quvchi (talaba)larning yangi mavzu bo’yicha tushunchalarga egalik darajasi o’rganiladi;
   
3. 
   O’quvchilar tomonidan qayd etilgan tushunchalar loyihaning 1-bandiga yozib boriladi;
   
4. 
   O’quvchi (talaba)larning yangi mavzu bo’yicha mavjud bilimlarini boyitishga bo’lgan ehtiyojlari o’rganiladi;
   
5. 
   O’quvchi (talaba)larning ehtiyojlari sifatida bayon etilgan tushunchalar loyihaning 2-bandiga yozib qo’yiladi;
   
6. 
   O’qituvchi yangi mavzuga oid umumiy ma’limotlardan o’qituvchilarni xabardor qiladi;
   
7. 
   O’quvchi (talaba)lar tomonidan o’zlashtirilgan yangi tushunchalar aniqlanadi;
   
8. 
   Bayon etilgan yangi tushunchalar loyihaning 3-bandiga yozib qo’yiladi;
   
9. 
   Mashg’ulot yakunida yagona loyiha yaratiladi.
   

“Jadval” Grafik organayzeri.
Grafik organayzer o’quvchi (talaba)larda o’rganilayotgan mavzu, muhokama etilayotgan masala yoki muammoning nazariy mohiyatini jadval yordamida aks ettirish qobiliyatini shakllantirishga xizmat qiladi. Uni qo’llashda o’quvchi (talaba)lar mavzu (masala, muammo) mohiyatini og’zaki bayon yoki yozma matn ko’rinishida emas, balki asosiy g’oya, tayanch tushuncha, muhim
jihatlarni jadvalda aniq, qisqa ifodalash ko’nikmalarini o’zlashtiradi.
Mashg’ulotda grafik organayzerni qo’llash bo’yicha o’quvchi (talaba)larga quyidagi jadval namunasini taqdim etish mumkin:

Mohiyati	Ijtimoiy tarbiya turlari
	Ma’naviy-ahloqiy tarbiya	Aqliy tarbiya	Jismoniy tarbiya	Estetik tarbiya	Mehnat tarbiyasi
Maqsadi
Vazifalari
O’ziga xos jihatlari

“T-Jadval” Grafik organayzeri.

Grafik organayzer tayanch tushunchalarni bir-biri bilan o’zaro solishtirish, qiyoslash asosida o’rganilayotgan mavzu yoki masalaning muayyan jihatini bir necha sosiy belgilarga ko’ra batafsil yoritish maqsadida qo’llaniladi. Ko’p hollarda grafik organayzer mavzu mazmunida yoritiladigan bir necha holatlarning afzallik yoki kamchiliklarini, samaradotli yoki samarasizligini, bugunki kun va istiqbol uchun ahamiyatini taqqoslash maqsadida qo’llaniladi.
Texnologiyani qo’llash quyidagi tartibda amalga oshiriladi:



O’quvchi (talaba)lar e’tiboriga o’rganiladigan mavzu havola etiladi

O’quvchi (talaba)lar GOni qo’llash tartibi bilan tanishtiriladi

O’quvchi (talaba)lar guruh (juftlik)larga biriktiriladi



Belgilangan vaqtda o’quvchilar jadval asosida topshiriqqa ko’ra qiyoslashni amalga oshiradi (jadvalning chap va o’ng tomonlarida bir-biriga zid holatlar ko’rsatiladi)





Guruh (juftlik)lar tomonidan to’ldirilgan jadvallar o’zaro solishtiriladi





Masalaning yechimi bo’yicha yakuniy xulosaga kelinib, yagona jadval shakllantiriladi





O’qituvchi jamoa yordamida barcha ishlarni tahlil qilib, eng yaxshi ishni aniqlaydi





O’qituvchi guruh (juftlik)larning ishini baholab, mashg’ulotga yakun yasaydi