1. ÜMumi DİLÇİLİk I indd

si (eramızdan əvvəl 170–90-cı illər) ilk dəfə olaraq yunan 
dilinin sistemli qrammatikasını yazmışdır. Bizim eranın II 
əsrində Apolloni Diskol yunan dilinin sintaksisini tədqiq 
etmişdir.
İsgəndəriyyə dilçiləri nitq hissələri haqqında təlimi və 
eləcə də morfologiyaya aid digər bir sıra məsələləri sintak-
sisə nisbətən daha dərin və geniş işləmişlər. Aristarx yu-
nan dilində 8 nitq hissəsi müəyyənləşdirmişdir: isim, feil, 
feili sifət, əvəzlik, zərf, bağlayıcı, önlük, artikl.
İsgəndəriyyə filoloqları feilin zamanlarını (keçmiş, in-
diki, gələcək), feil formalarını və başqa bir çox morfoloji 
məsələləri də aydınlaşdırmışlar.
Yunan dilçiliyinin, xüsusilə qrammatika sahəsindəki 
nailiyyətlərin bir çoxu bu gün də öz əhəmiyyətini saxlayır. 
Hazırda bütün Avropa xalqlarının qrammatikaları yunan 
qrammatik anlayışlarına əsaslanır. İndi qrammatikalarda 
istifadə olunan terminlər latınlaşdırılmış yunan qramma-
tika terminləridir.
Nəhayət, deməliyik ki, yunan dilçiliyi dil haqqında 
elmin tarixində əvəzsiz əhəmiyyətə malikdir. Bu klassik 
ənənə hələ qədim dövrdə Roma dilçiliyinin yaranmasında 
da xüsusi rol oynamışdır.
5. QƏDİM ROMADA DİLÇİLİK
Qədim Yunanıstanın Roma elminə güclü təsiri olmuş-
dur. Bu təsir, sözün tam mənasında, dilçilik elminə də aiddir.
Bizim eradan əvvəl II əsrdə yunan mədəniyyəti Roma-
da çox geniş və həm də sürətlə yayılırdı. Qədim Romada 
gənclərə hüquq, fəlsəfə və başqa elmlərlə bərabər, yunan 
dili də öyrədilirdi. Yunan dilinin tədrisində yunanların 
yaratdıqları qrammatikadan, o cümlədən Dionisinin qram-
matikasından istifadə edilirdi. Romalılar yunan qrammati-

---

Ü M U M İ D İ L Ç İ L İ K – I C İ L D
47
ka təlimi ilə yaxından tanış olduqdan sonra bu qrammati-
kanın təsiri altında latın dilini tədqiq etməyə başlamışlar. 
Lakin qədim yunan mədəniyyətinin güclü təsirinə məruz 
qalan Romada yeni dilçilik məktəbi yaranmadı. Roma dil-
çiləri yalnız yunan dilinin qrammatik sxemlərini latın di-
linə tətbiq etməklə məhdudlaşdılar. Bununla belə, Roma 
dilçiliyi yunan dilçiliyinin Avropada yayılmasında və yu-
nan dilçilik terminlərinin Avropada vətəndaşlıq hüququ 
qazanmasında çox mühüm rol oynadı.
Eramızdan əvvəl I əsrdə görkəmli Roma alimi Mark