1. ÜMumi DİLÇİLİk I indd

Terensi Varron (eramızdan əvvəl 116-27-ci illər) “Latın dili­
nin qrammatikası haqqında” adlı irihəcmli əsər yazmışdır. Bu 
əsər 25 kitabdan ibarət idi. Varron və eləcə də başqa Roma 
alimləri yunan qrammatika terminlərini eynilə öz əsərlə-
rində işlətmişlər.
Bizim eranın I əsrində qədim Romanın ən məşhur 
müəllimlərindən biri olan Mark Fabiy Kvintilian (35-100) 
“Natiqlik dərsliyi” adlı əsər yazmışdı. 12 kitabdan ibarət 
olan bu əsərin natiqliyə həsr edilməsinə baxmayaraq, bu-
rada qrammatika məsələlərinə də xüsusi fikir verilmişdir.
Eramızın başlanğıcında Romada leksikologiya sahə-
sində də tədqiqatlar aparılmışdır. Həmin illərdə görkəmli 
Roma dilçisi Flakk daha böyük işlər görmüşdü. O, leksiko-
logiyaya aid özündən əvvəlki tədqiqatları da yekunlaşdı-
raraq böyükhəcmli əsər yaratmışdır.
II əsrin ortalarında dilçi alim Donat latın dilinin qram-
matikasını yazmışdır. O öz əsərində latın dilinin qramma-
tik quruluşuna aid kateqoriyalara dair ətraflı və dərin elmi 
məlumat vermişdir.
Qədim Roma dilçiliyinin inkişafı prosesində bir sıra 
yeniliklər, nailiyyətlər əldə olunmuşdur.
1. Yunanlardan fərqli olaraq, romalılar qrammatikadan 
əlavə, üslubiyyat məsələləri ilə də maraqlanmışlar.

---

Ü M U M İ D İ L Ç İ L İ K – I C İ L D
48
2. Romalılar nitq hissələri cərgəsinə yeni bir morfoloji 
kateqoriyanı – nidanı artırmışlar.
3. Nitq hissələri cərgəsindən artikli çıxarmışlar, çünki la-
tın dilində bu nitq hissəsinə aid anlayış yoxdur.
4. Roma dilçiləri sayları fərqləndirib mənaca iki yerə 
bölmüşlər: miqdar sayları və sıra sayları.
Bütün yuxarıda deyilənlərdən göründüyü kimi, qə-
dim dövrdə dilçiliyin inkişafında iki ənənənin – hind və 
yunan dilçiliyi ənənələrinin əhəmiyyəti böyük olmuşdur. 
Bu ənənələrin dünya dilçiliyinin yaranması tarixində və 
inkişafında rolu əvəzsizdir.