Alevi İslam iLMİhali

İKİ ÇEŞİT BOŞAMA VARDIR

1. Sünnete uygun boşama.

2. Bidat boşama. (Ehl-i Beyt yoluna göre dinde olmayan sonradan ortaya çıkmış bir boşama türü.)

Ehl-i Beyt erkânına göre, Kur’ân ve Sünnete uygun olarak gerçekleşen boşama-boşanma da bir kaç çeşittir:

2. 
   Talak-ı ric’î. (Ric’î boşama.)
   
3. 
   Talak-ı bâin. (Bâin boşama.)
   
4. 
   Talak-ı hul. (Hul ile boşama.)
   
5. 
   Talak-ı mübârât. (Mübârât ile boşama.)
   

RİC’Î BOŞAMA
Erkeğin, iddet halindeki hanımına geri dönme hakkı olan bir boşamadır. Ric’î boşama, nikahtan sonra cinsel birliktelik olmuş ise meydana gelebilir.

Örneğin; Bir erkek, şartlara uygun olarak eşini boşar, fakat o arada pişmanlık duyarsa iddet müddeti içerisinde eşine geri dönebilir. Tekrar eşine geri dönmüş olsun ya da olmasın, iddet süresi bittikten sonra, yine şartlara uygun bir şekilde bir boşama daha gerçekleşirse, erkek dilerse yeni bir nikah gerekmeksizin eşine geri dönebilir. Bu şekilde, yeni bir nikah ve mehire gerek kalmaksızın geri dönüş câiz olan boşama “Ric’î boşama” (Dönüşü mümkün olan boşama) dır.

Ric’î talakta eşler birbirlerine döndüklerini ifade ederler veya birbirlerine döndüklerini hal ve hareketleriyle belli ederlerse yeterlidir. Evli olarak hayatlarına devâm ederler.

Eşini, geri dönüş mümkün olan bir boşama (Ric’î talak) ile boşayan kimse kadını evden atamaz, bu konuda yüce Allâh’ın kesin yasağı vardır.

Bir kadın uygun şartlarda iki kez boşanmış ve tekrar eşi ile evlilik yaşamlarına dönmüşlerse, -Allâh etmesin- üçüncü boşamadan sonra o kadın eski kocasına haram olur. Ancak, başka bir erkek ile normal şartlar altında sürekli bir nikahla evlenmiş, onunla cinsel beraberliği olmuş, doğal bir şekilde ondan da boşanmış veya kocası ölmüş ise kadın ikinci kocadan ayrıldıktan sonraki gereken iddeti bekler ve eski kocası ile yeniden evlenebilir. Zâhiren buna benzer bir evlilik, halk dilinde “Hulle evliliği” olarak ve kadının sonradan evlendiği kocası ile anlaşmalı veya geçici bir evlilik yapması ve ondan boşanarak eski eşine dönmesi şeklinde bilinir ki, böyle bir uygulama Ehl-i Beyt’in @ pâk yoluna göre uygun değildir. Bu şekilde yapılan bir evlilik ve nikah da, boşama da geçersizdir.

Yani; üç talak ile şartlara uygun olarak boşanmış bir kadın gönüllü olarak, hiç bir hile ve anlaşmaya baş vurmaksızın dâimî bir evlilik yapmış, tamamen doğal olarak o eşinden de boşanmış ya da eşi ölmüş ise kadın eski eşi ile yeniden nikahlanarak evlenebilir. Bu uygulama görünüşte hulle olarak bilinen hileli evliliğe benzer gibi ise de aslında onunla hiç bir ilgi ve alakası yoktur. Yüce Allâh bu konu ile ilgili olarak şöyle buyuruyor; “Erkek (üçüncü kez eşini) boşarsa artık bundan sonra kadın başka bir kocaya varmadan kendine helal olmaz. O (evlendiği adam da) onu boşarsa, Allâh’ın koyduğu sınırlar içerisinde duracaklarına inandıkları takdirde (eski karı-kocanın) tekrar birbirlerine dönmelerinde kendilerine bir günah yoktur...” [Bakara (2): 230]

BÂİN BOŞAMA
Erkeğin boşamadan sonra yeni bir nikah kıyılmadan hanımına dönme hakkı olmayan boşamadır.

Aşağıdaki dört boşama şekli bâin boşamadır ve tekrar nikah kıymayı gerektirir;

2. 
   Hayızdan, nifastan kesilmiş, yâise kadının boşanması.
   
3. 
   Nikahtan sonra kendisiyle cinsel beraberlik yaşanmamış olan kadının boşanması.
   
4. 
   Kadının şartlara uygun olarak üç kez boşanmış olması.
   

Eşlerin Hul ve mübârât boşama ile birbirlerinden ayrılmış olmaları.
HUL BOŞAMA
Eşine meyil ve ilgisi olmayan bir kadının, mehirini veya kendisine âit olan bir malını kocasına kendisini boşaması için bağışlaması sûretiyle gerçekleşen boşamadır.

Koca hul yolu ile gerçekleşen boşamada, dilerse vermiş olduğu mehirden daha fazlasını isteyebilir. Fakat eşlerin birbirlerini zorda bırakmamaları İslâm ahlak ve öğretilerinin bir gereğidir.

MÜBÂRÂT BOŞAMA
Karı-koca birbirlerini istemezlerse ve kadın kendisini boşaması için kocasına bir miktar mal verirse o şekilde gerçekleşen boşamaya “mübârât boşama” denir.

Mübârât boşamada erkek vermiş olduğu mehirden fazlasını talep edemez.

Kadın, hul veya mübârât boşamada, boşama iddetinde iken kendi bağışladığından vazgeçerse, koca eşine geri dönebilir ve aralarında yeni bir nikaha da ihtiyaç duyulmaz. İddet dolduktan sonra anlaşma ve geri dönüş ortamı olursa bâin boşama da belirtildiği üzere eşler ancak yeni bir nikah ile birbirlerine helal olurlar.
BİD’AT BOŞAMA
Kadını; hayız veya nifas halindeyken, iddet beklemeden, boşama süresi içerisindeki temizlik (iddet) müddetinde kadın ile ilişkiye girildiği halde, bir boşamada üç talakla boş ol... vs gibi boşamalar Ehl-i Beyt yoluna göre bidat boşamalardır, geçersizdir ve bir anlam ifade etmez. Ancak üç talakla yapılan boşama (seni üç talakla boşadım, üçten dokuza boş ol... vs.) boşanma hükümlerinde belirtilen diğer şartlarla birlikte gerçekleşirse bir talak-boşama sayılır. Kur’ân âyetinde de buyurulur ki; “Boşama iki defadır. (bundan sonrası kadını) ya iyilikle tutmak (evliliği devam ettirmek), ya da güzelce salıvermek-ayrılmaktır....” [Bakara (2): 229]

BOŞANMIŞ KADININ İDDETİ

İddet; kocası ölen veya boşanan kadının bu evliliğiyle dînî bağının kesilmesi ve yeniden evlenebilmesi için beklemesi gereken müddettir.

Kadınlar duruma göre farklı farklı iddet beklerler:

Hayızdan (âdetten), nifastan kesilmiş yâise kadınların (menopoza girmişlerin) iddeti yoktur. Kocası onunla ilişkiye girmiş bile olsa boşandıktan sonra hemen evlenebilirler. Ancak yâise olup olmadıkları konusunda bir ihtilâf ve şüphe hâsıl olursa üç ay iddet beklemelidirler. Yâise olma yaşı Kureyş soyundan gelenlerde altmış (60), diğer kadınlarda ise elli (50) dir.

Hayız gören kadınlar ise, temizlik anında kocasından boşandıktan sonra iki defa hayız görmeli ve temizlenmelidir. Üçüncü hayızı da gördükten sonra iddet tamamlanmış olur, yeniden evlenebilirler. Yâni; üç temizlik süresi geçmelidir.

Evlendikten sonra kocası ile ilişkiye girmemiş kadının ise, iddet beklemesi gerekmez.

Hayız görmeyen bir kadın, hayız gören kadınların yaşındaysa, kocaları ile ilişkide bulunduktan sonra boşanmışlarsa üç ay iddet beklemelidirler.

Hâmile olarak boşanmış kadının iddeti ise çocuğunun dünyâya gelmesi veya her hangi bir sebeple çocuğun düşmesine kadardır.