Antalya büTÜnleşİk kiyi alanlari yönetim plani projesi

Uygulama Araçları ve Yöntemler

Bütünleşik Kıyı Alanı Planı sürecinin düzgün ilerleyebilmesi için bu kurul bünyesinde bir yürütme organının oluşturulması gerekmektedir. Kurulun Vali Yardımcısı düzeyinde bir başkanlığın altında oluşturulması önerilmektedir. Kurul üyelerinin katılımı, stratejilerin uygulama, denetim ve izleme faaliyetleri bu yürütme birimi tarafından yapılacaktır. Bu organın içinde stratejilere uygun faaliyetlerin denetlenebilmesi için teknik personel; kurul üyelerinin bünyesinden veya danışmanlık olarak dışarıdan sağlanacaktır.
Yürütme organı periyodik raporlarla Bütünleşik Kıyı Alanı Planlamasının ilerleyişi hakkında kurul üyeleri ve kamuoyunu bilgilendirecektir. Bütün faaliyetler ve raporlar kamuoyuna açık şeffaf bir şekilde yapılacaktır.

Şekil 2: Yerel Bütünleşik Kıyı Alanı Planlama Kurulu Faaliyet Yapısı

ANTALYA BÜTÜNLEŞİK KIYI ALANLARI PLANLAMASI

YEREL BÜTÜNLEŞİK KIYI ALANLARI PLANI KURULU

Uygulamaların izlenmesi ve faaliyetlerin denetlenmesi sonucunda Antalya Bütünleşik Kıyı Alanı Planının başarısı değerlendirilebilecektir. Belirlenen göstergelerin ve bunların sonuçlarının kamuoyu ile paylaşımı sonucunda gerekirse strateji ve uygulama araçlarının gözden geçirilmesini sağlayacaktır.

Mevcut yasa ve yönetmelikler çerçevesinde kıyı bölgesinde yetki ve sorumluluğu olan kuruluşların Antalya Bütünleşik Kıyı Alanı Planlama Alanı kapsamında planlama ve uygulama faaliyetlerinde Yerel Bütünleşik Kıyı Alanı Planlama kurulunun fonksiyonu aşağıdaki şemada tanımlanmaktadır. Kurul Bütünleşik Kıyı Alanı Planı kapsamında Planlama Alanı ile ilgili delen talep ve önerileri değerlendirerek görüş bildirecek ve yapılan uygulamaların izleme ve denetlemesini gerçekleştirecektir.
Şekil 3’te renkli olarak gösterilen kutular, Türkiye’de planlama faaliyetlerinde olmayan bir kurumsallaşmayı ve faaliyetleri tanımlamaktadır. Bütünleşik Kıyı Alanı Planı kapsamında kurumsal yapılanma ile eşgüdümün geliştirilmesi ve izleme, denetleme, bilgilendirme faaliyetlerinin yerine getirilmesi temel amaçlardan birisidir.
Şekil 3: Antalya Bütünleşik Kıyı Alanı Planı Plan Tekliflerinin Değerlendirilmesi

ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI

Milli Park

Alanlarında

Finansal Yapı

Bütünleşik Kıyı Alanları Planı Yönetim Modeli doğrultusunda oluşturulacak Yerel Kurul’un çalışabilmesi için temel kaynak Valilik ve Büyükşehir Belediyesinin bütçelerinden ayıracakları paydır. Bunun dışında kurul bünyesinde yer alan diğer belediyeler de belli bir oranda bu bütçeye katkı sağlayacaklardır. Diğer kişi kurum ve STK’lar personel ve ekipman temini, teknik konularda danışmanlık hizmeti ve özellikle kamuoyu bilgilendirme ve katılımcılık konularındaki görevleri üstleneceklerdir. Kurul gerekirse ek kaynak sağlama ve bunun için protokol ve girişimlerde bulunacaktır.

Özel konularda araştırma, geliştirme ve doğa onarımı projeleri, eğitim çalışmaları, katılım toplantıları gibi faaliyetler için gerekli kaynaklar da dikkate alınmalıdır. Bu kapsamda AB projeleri ve fonları da sisteme destek olarak değerlendirilmeli ve kullanılmalıdır.

ANTALYA BÜTÜNLEŞİK KIYI ALANLARI PLANI NİHAİ AÇIKLAMA RAPORU

1. GİRİŞ

Ülkemizde yeni bir kavram olan “Bütünleşik Kıyı Alanları Planı” kıyıların planlanması ve yönetiminde tüm dünyada öne çıkan bir yaklaşımdır. Türkiye’deki öncü çalışmaların bir kısmı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu bağlamda; 2008 yılında onaylanan “İzmit Körfezi (Kocaeli-Yalova) Kıyı Alanları Bütünsel Planı, İskenderun Körfezi Kıyı Alanları Bütünsel Planı ilkleri oluşturmuştur.

Stratejik bir yaklaşımla elde edilen Bütünleşik Kıyı Alanları Planlama çalışmaları sonucunda elde edilen doküman kıyı bölgesinin özellikle deniz tarafı için tüm planlama ve uygulamalara yol gösterecek bir yol haritası niteliğindedir, ancak bu doküman ve ekleri fiziksel bir plan olarak değerlendirilmemelidir. Bütünleşik Kıyı Alanı Planı, kıt bir kaynak olan kıyı bölgesinin sürdürülebilirliğini temel alarak; çeşitli sektörler itibarıyla kullanımları, talepleri ve çatışmaları yönetmeyi; kıyının planlama sürecini, ilke ve stratejileri, kurumlar arası işbirliğini geliştirmeyi amaçlamaktadır.
Antalya Bütünleşik Kıyı Alanı Planlamasında, kıyının mevcut durumu, eğilimler, talepler, kamu yararı, kıyının ekonomik potansiyeli, kent yaşamı, doğal ve kültürel değerler, yasal statüler, kazanılmış haklar vb. tüm verilere ve yapılan değerlendirmelere göre kararlar üretilmiştir. Ayrıca uluslararası Bütünleşik Kıyı Alanı Planlama yaklaşımları, ilke ve değerleri göz önüne alınmış; Avrupa Birliği’nin bu yöndeki çalışmaları incelenmiştir. Bir turizm kenti olarak Antalya ile benzer özellikler gösteren İspanyanın Barselona şehrine bir teknik çalışma gezisi düzenlenerek kıyıdaki planlama ve uygulamalar ile yöntemler değerlendirilmiştir.
Antalya kıyı bölgesi yönetimi için bir model önerilmiş ve Planlama Alanı özelliklerine göre alt bölgelere ayrılmıştır. Bu alt bölgelerde kamu yararı ilkesi ve sürdürülebilirlik öncelikli olarak göz önünde tutulmuş ve bölgesel temel gelişme stratejileri üretilmiştir.

2. ANTALYA BÜTÜNLEŞİK KIYI ALANLARI PLANININ KAPSADIĞI ALANIN MEVCUT YAPISI

Planlama Alanı, batıda Muğla il sınırı, doğuda Gazipaşa Belediye sınırına kadar olan alanı kapsamaktadır. Planlama Alanı kıyıdan itibaren yaklaşık 1.5 km derinliğinde ve yaklaşık 77.000 ha’lık bir alanı kapsamaktadır.

Antalya Türkiye turizminin başkentidir. Temel turizm faaliyeti, Deniz-Güneş-Kum ekseninde yer alan kıyı kullanımına yöneliktir.
Antalya il genelinde 24 adet Turizm Merkezi Alanı ve Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi yer almaktadır. Bunların 19 tanesi Antalya Bütünleşik Kıyı Alanları Planlama Alanı içinde veya etkileşimindedir.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 2008 verilerine göre Antalya’da yatırım ve işletme belgeli yaklaşık 350.000 yatak; 2006 verilerine göre belediye belgeli 87.000 yatak bulunmaktadır. Bu tesislerin büyük bir kısmı kıyı bölgesindedir. Tüm Antalya’da yer alan turizm tesis alanlarının yaklaşık %93’ü proje alanı içinde yer almaktadır.
2010 yılında 1.978.333 olan Antalya İl nüfusunun, Üst ölçekli planlama çalışmaları tahminlerine göre 2023 yılında 5 milyonu aşacağı tahmin edilmektedir. Kentleşme hızı yüksektir. Nüfusun yaklaşık % 70’i il ve ilçe merkezlerinde yaşamaktadır. 2020 li yılların ortalarında bu oranın çok daha yüksek olması beklenmektedir.
Antalya’da yoğun biçimde “Kıyılaşma” yaşanmaktadır. İl merkezi en büyük kentsel yerleşmedir. Antalya Büyükşehir Belediyesi sınırları içinde yaklaşık 1 milyon kişi yaşamaktadır. Kıyılaşma ve nüfusun ilin güneyinde yoğunlaşması Bütünleşik Kıyı Yönetimi ve kıyıya olan talep açısından değerlendirilmesi gereken en önemli dinamiktir.
Tablo 2: Antalya İlçeleri Nüfus Durumu (2010)

		KENTSEL			KIRSAL			TOPLAM
		Toplam	Erkek	Kadın	Toplam	Erkek	Kadın	Toplam	Erkek	Kadın
Proje Alanı İlçeleri	Aksu	45,094	22,990	22,104	17,957	9,212	8,745	63,051	32,202	30,849
	Konyaaltı	112,647	56,148	56,499	5,352	2,674	2,678	117,999	58,822	59,177
	Muratpaşa	416,576	206,612	209,964				416,576	206,612	209,964
	Alanya	98,627	50,130	48,497	149,659	77,176	72,483	248,286	127,306	120,980
	Gazipaşa	21,976	11,057	10,919	26,549	13,427	13,122	48,525	24,484	24,041
	Manavgat	89,307	45,861	43,446	95,827	50,140	45,687	185,134	96,001	89,133
	Serik	52,647	26,554	26,093	54,233	27,895	26,338	106,880	54,449	52,431
	Kemer	20,785	11,280	9,505	15,225	8,294	6,931	36,010	19,574	16,436
	Kaş	7,041	3,759	3,282	46,104	23,535	22,569	53,145	27,294	25,851
	Finike	11,329	5,662	5,667	34,809	17,439	17,370	46,138	23,101	23,037
	Demre	15,899	8,040	7,859	9179	4661	4518	25,078	12,701	12,377
	Kumluca	31,525	15,988	15,537	34,127	17,332	16,795	65,652	33,320	32,332
	TOPLAM	923,453	464,081	459,372	489,021	251,785	237,236	1,412,474	715,866	696,608
Diğer İlçeler	Elmalı	14,636	7,273	7,363	23,120	11,526	11,594	37,756	18,799	18,957
	Akseki	3,441	1,910	1,531	12,471	6,128	6,343	15,912	8,038	7,874
	Gündoğmuş	1,991	1,017	974	7,172	3,490	3,682	9,163	4,507	4,656
	Kepez	399,006	202,706	196,300	7,813	3,980	3,833	406,819	206,686	200,133
	Korkuteli	20,508	10,217	10,291	29,922	14,806	15,116	50,430	25,023	25,407
	Döşemealtı	27,995	14,035	13,960	14,438	7,306	7,132	42,433	21,341	21,092
	İbradı	1,944	964	980	1402	684	718	3,346	1,648	1,698
	TOPLAM	469,521	238,122	231,399	96,338	47,920	48,418	565,859	286,042	279,817
	İL TOPLAMI	1,392,974	702,203	690,771	585,359	299,705	285,654	1,978,333	1,001,908	976,425

Kaynak: www.tuik.gov.tr
Tablo 2’de görülen proje alanı içinde yer alan yerleşimlerden Serik ve Manavgat dışında kalanların ilçe merkezi proje alanı sınırları içine girmektedir. Bu iki ilçe proje alanı içine girmemesine rağmen kıyıya yakın ve kıyı ile etkileşimlidir.
Planlama Alanı içinde kalan ilçelerin kentsel nüfusunun toplamı il toplamının yaklaşık %65’dir. Bu değere kıyı bölgesi ile doğrudan ve dolaylı etkileşim halindeki, büyükşehir belediyesine bağlı Kepez ve Döşemealtı belediyelerinin nüfusları da eklendiği zaman bir milyonun üzerinde ve il toplamının %92’sini oluşturan bir kentsel nüfusa ulaşılmaktadır.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın 2008 Yılı Sınır İstatistiklerine göre Antalya’ya 8,544,653 kişi havayolu, 19,942 kişi deniz yolu ile olmak üzere toplam 8,564,595 kişi yabancı ziyaretçi giriş yapmıştır. Antalya Türkiye’nin en önemli giriş kapısı durumundadır; Türkiye’ye giriş yapan yabancı ziyaretçilerin yaklaşık %33’ü Antalya’dan giriş yapmaktadır. 2008 yılı itibarı ile Türkiye’ye giriş yapan yabancı ziyaretçilerin illere göre dağılımı Tablo 3’te gösterilmektedir.
Tablo 3: Türkiye’ye Giriş Yapan Yabancı Ziyaretçi Sayılarının Başlıca İllere Göre Dağılımı (2008)

İller	Hava	Kara	Tren	Deniz	Toplam	Toplam Oran (%)
Ankara	380,932	0	0	0	380,932	1.45
Antalya	8,544,653	0	0	19,942	8,564,595	32.52
Aydın	-	-	-	594 240	594 240	2.26
Edirne	0	2,448,565	43,170	-	2,491,735	9.46
İstanbul	6,565,600	-	-	485,148	7,050,748	26.77
İzmir	696,879	-	-	337,185	1,034,064	3.93
Muğla	2,386,392	-	-	489,809	2,876,201	10.92
Diğer İller Toplamı	264,279	2,939,743	29,150	110,990	3,344,162	12.70
Türkiye Toplam	18,838,735	5,388,308	72,320	2,037,314	26,336,677	100.00

Kaynak: www.kulturturizm.gov.tr
Sınır istatistiklerindeki veriler Antalya’nın Türkiye’nin turizm başkenti özelliğini doğrulamaktadır. Antalya’ya gelen yabancıların neredeyse tamamı kıyı kullanımlarına yönelik turizm faaliyetleri için gelmektedir. Kıyı bölgesi ile etkileşimli kentsel nüfus, turizm kullanımlarına yönelik yerli ve yabancı ziyaretçiler ile Antalya kıyı bölgesi, yıl boyunca önemli sayıda insana turizm, ticaret, barınma, konaklama, rekreasyon vb. faaliyet ve fonksiyonlar için ev sahipliliği yapmaktadır.
Antalya İlinde 3 adet Özel Çevre Koruma Alanı yer almaktadır. Bu üç Özel Çevre Koruma Alanı da Planlama Alanı içindedir. Bunlar, Belek Özel Çevre Koruma Alanı, Patara Özel Çevre Koruma Alanı ve Kekova Özel Çevre Koruma Alanıdır. Aynı şekilde Beydağları (Olimpos) Sahil Milli Parkı’nın kıyı kesimi Planlama Alanı içindedir.
Antalya kıyı bölgesinde planlama kapsamında kalan farklı koruma statüleri bulunan pek çok doğal ve kültürel değer bulunmaktadır. Planlama Alanı içinde antik kentler, arkeolojik kalıntılar, tarihi kentsel dokular ve doğal sit alanları bulunmaktadır. Planlama Alanı içinde kalan koruma statüsü bulunan doğal ve kültürel açıdan önemli 44 adet sit alanı bulunmaktadır.
Planlama Alanı içinde veya kıyı bölgesi ile etkileşimli 77 adet yerleşim merkezi bulunmaktadır. Bu yerleşim merkezlerinin 42’si proje alanı içinde; 35’i ise dışındadır. Planlama Alanı dışında kalan bu yerleşim merkezleri kıyı ile etkileşimli veya kıyı bölgesinin çeperlerinde yer almaktadır. Tespit edilen yerleşim merkezlerinin 10 Tanesi İlçe Merkezi (Kemer, Konyaaltı, Muratpaşa, Aksu, Manavgat, Alanya, Gazipaşa, Kaş, Demre, Finike), 36 Belde belediyesi ve 31 tanesi ise Köy statüsündedir.
Planlama Alanı 13 ilçenin sınırları içine girmektedir. bu ilçelerden 3 tanesinin (Kumluca, Serik ve Manavgat) yerleşim merkezleri Planlama Alanı Dışındadır. Ayrıca üç tanesi de Büyükşehir Belediyesi’ne (Konyaaltı, Muratpaşa ve Aksu) bağlıdır. Planlama Alanı içinde veya etkileşimli toplam 34 adet ilçe ve belde belediyesinin 23 tanesinin sınırları Turizm Alan, Merkez ve KTKGB içine girmektedir.