Avctarii indici tomus quartus
Yüklə 19,02 Mb.
|
|
sic factum, dubitari potest: ex eo siquidem vi- detur errandi ulteriùs occasionẽ remanere. Et Vulgatam omnes Scriptores Societatis sequũ- tur, Cornel. Bonart. Mariana, Sa, Menochius, Piña, unum P. Tirinum excipias. Sicut & Fr. Joannem de la Haye, qui in Textu habet Dorix, duplici errore. Et posteà pro versione Vulgata, Diorix, initiali semper majori. In expositione autem diorix, congrua juxta Vulgatam inter- pretatione. In quo mihi Vulgatæ lectioni de- ferendum videtur, sed cùm docti Scriptores aliter in eo se gerant, ex eo fiet lectionem aliam, aut Scriptionem non esse damnandam. Et ea de caussa sic in Vulgata videtur disposi- tum, quod vox Græca sit: & quia specialem quamdam Scriptura hujusmodi confert sen- tentiæ majestatem, in qua magnum aliquod delitescit arcanum, quod à Nobis est citato n. propalatum. Neque insolitum in Scripturis sacris ut appellativa nomina ritu propriorum conscribantur. Sic enim Gen. 1. v. 5 Appella- & 10. Vocavitque Deus firmamentum, Cælum. Et vocavit Deus aridam, Terram. Exodi 7. v. 3. In Terra Ægypti. v. 4. de Terra Egypti. Et sic alibi. quæ nec levis videtur esse momenti. Nam in Vulgata ante ultimam recognitionem non erat Dioryx, ut modò, ut scilicet pro fluvij fossa sumi debeat, unde Arias Montanus habet Fossa. Ut nomen ergo fluvij legebatur, & ita juxta id docti Interpretes mysticis sensibus dis- currebant, ut videri potest apud P. Cornelium. Ex quo videtur fieri aliquid falsum ab Ecclesia propositum communi credulitati. Vel si fal- sum non fuit, neque modò erit, & ita poterit sensus antiquior retineri. Ex quo fundamento non semel à Nobis nonnullæ stabilitæ verita- tes, quia Ecclesia numquàm errare potest, & ita neque errat, neque errasse unquam debet uti certum dogma à legitimis ipsius filijs susti- neri. Ad quod respondeo Ecclesiam numquàm ut fluvium peculiarem proposuisse Dioryx, neque majorem auctoritatem lectioni voluisse tradere, quàm ipsa mereretur, cùm esset cer- tum nomen prædictum fossam significare: sed ex parùm attenta vocis significatione, & Græ- cæ linguæ ignorantia, quæ præteritis invaluit sæculis, in discursus ineptos divagatum. Ut modò etiam contingere potest, constante legi- tima lectione, si quis censeat nomen Fluvij, esse nominativum pluralis numeri, & fluvios esse, qui Dioryx vocabulo censeantur, aut licet unus sit, pluralis voce notetur, ad magni- tudinis significantiam, ex vulgari Grammati- eorum figura Enallage. Licet autem ex eo quòd circa nomen fluvij error obrepserit, diu toleratus, occasio desumi potuerit ad errorem præfatum, id, ut dixi, minùs eruditæ legen- tium est considerationi tribuendum. Et stante etiam nominativo fluvius, idem potuit sensus haberi, duabus siquidem illis vocibus & fluvius & fossa indicabantur, licet non ita expedita esset eorum connexio. Ex quibus tamen Scrip- toris sacri habebatur intentum, scilicet Sapien-<-P>@@
parari; vel aquæductui, qui pariter esset flu- vius. Unde contra stabilitum dogma de infal- libili judicio Ecclesiæ, nihil potest ex præfata varietate corrivari. subsequitur, dum pro Auctus, habetur Acutus. Et de divini Verbi processione erat sermo, dum sic de illo ad prædictum locum cum præce- dentibus: Ego quasi trames &c. Solent aquarum capita esse non magna, &c. Ac de corde Patris trames aquæ immensæ procedit Filius, non auctus in discursu &c. Ubi cum Non acutus, Lector minùs eruditus invenerit, hærebit quidem, & de sensu penitus dubitabit, nullus enim videri poterit opportunus. Licet aliqualis modò oc- currat ex eo quòd id, quod acuitur, aliquid amittit, & mole minor fit. Sed id ad terminos habiles aptari nequit, dum de fluvijs, aquædu- ctibus, & magnis aquarum fluentis tractaba- tur. Est insuper aliud, propter quod nequeat substitutio verbi ullatenus retineri: siquidem de divinæ Sapientiæ spiritu sic habetur Sa- pient. 7. v. 22. Est enim in illa spiritus intelligen- tiæ sanctus, unicus, multiplex &c. acutus, quem nihil vetat &c. Ubi de Filio, æterna ac natio- nali Sapientia, esse sermonem affirmant D. Augustinus, D. Ambrosius, D. Gregorius Bæ- ticus, Origenes, Concilium Sardicense apud P. Cornelium in Cit. Cap. v. 21. Qui & circa præ- dictum epithetum pro sapientia divina abso- lutè sumpta expositionem tantùm jucunda prosequitur varietate. Et quidem quæ ab eo adducuntur, cùm aliàs Filio, quà Deus est, congruant, etiam incarnato congruere extra dubium omne est: possunt autem illo ipsi etiam post Incarnationis mysterium specialiter ad- aptari: id quod alterius diligentiæ remitto, cùm non acutum, sed auctum textus noster habeat, & illo admisso, hoc fuerimus inficiati. Unde ad præsens negotium non spectat circa illud immorari. quid, quod æternam generationem, de qua erat sermo, aliquomodo concernat, & cum tramite illo aquæ immensæ possit conciliari. Aliqui pro acuto velocem accipiunt, & legunt, ex quibus Cantacuzenus apud P. Cornelium. In Psalmo autem nostro expressa velocitas: Lingua mea calamus scribæ velociter scribentis. At dicas id Patri, & non Filio adscribi. Sed quidem velocitatem etiam attribuendam Filio ex ijs, quæ Parallelo 2. dicta sunt, habetur ma- nifestum, præsertim nu. 779. in cujus fine ob- servatum aliquos esse qui velint scribam velo- citer scribentem esse Verbum, ubi & additum id non videri à vero abire: nam cùm Verbum non solum sit, quo operatur Pater, sed quod cum illo pariter operatur, & Scribæ calamus, & scriba item potest non immeritò compellari. Sic ergo & velox, juxta adductam pro acuto lectionem. Deinde quidquid tramite immen- so aquarum de Verbo dictum, ad illius sapien- tiam spectat, cùm ipsa sapientia sit, unde & ad cognitionis acumen: visus enim perspicax acutus dicitur; unde Horatianum illud lib. 1.
@@0@ @@1@ Hinc Sponsi oculi aquis comparati Cant. 5. v. 12. ubi licet cum columbis componantur; illæ tamen super rivulos aquarum, & resident juxta fluenta plenißima. Neque Sponsæ tales, quales Cap. 7. v. 4. celebrantur ab ipso, nisi & ab ipso similitudine derivata: Oculi tui sicut piscinæ in Hesebon. Prætereà referri id potest ad summam æterni Patris in genitali illa eructatione volup- tatem. Sunt enim & cibi acuti, qui miscendi dulcibus, ut sic in convivio gustui ex integro blandiatur; nam acuti magis nati sunt appeti- tum proritare. Unde illud Plinij Epist. 123. Vt enim si cœnam tibi facerem, dulcibus cibis acres acutosque miscerem &c. Procedit Verbum ex cognitione Patris, qua Verbum ipsum & Spi- ritum Sanctum perfectissimè comprehendit, ut dictum nu. 765. & probatum ex professo ali- bi. Cognoscere autem Patrem manducare est, quod ibidem ostensum. In Spiritus sancti man- ducatione mirabili cibus dulcis fuit, quia ex vi suæ processionis amor, quo nihil dulcius, unde & à D. Bernardo Sermone 3. Pentecost. as- sertum dulcissimum quiddam in Deo esse Spi- ritum sanctum. In Verbo autem acutus cibus, quia ut nuper vidimus, acutum ad sapientiam spectat, quia videre est cognoscere, & cognos- cere dicitur etiam sapere, unde sapientiæ no- men. Hinc ergo eructatio illa tramitis aquæ immensæ, Verbi, inquam, ut idem sit Exivi, ac Eructatus sum: idq́ue cum immensa pariter eru- ctantis pectoris voluptate. Et hoc pacto quòd acutum dicatur, cum aquarum immensitate potest sine aliqua improprietate constare; quamvis ut dictum num. præced. explicatio ibi adducta minimè conveniens videatur, ut per- pendenti fiet levi quamvis adhibita conside- ratione compertum. ad Hebræos clamat, de quo & superiùs, dum ait: Vivus est enim sermo Dei, & efficax, & pe-
vino Verbo agere communis Expositorum sen- tentia est, ut videri apud P. Cornelium potest. Ex quo venit exponendum quod post addu- ctum epithetum sequitur citato Cap. 7. Sap. dum sic dicitur: Acutus, quem nihil vetat. Ex eo enim quòd acutus sit, nihil est, quod vetare intimam penetrationem possit, cùm sit pene- trabilior, vel, ut habet D. Joannes Chrysosto- mus, penetrantior omni gladio. Quæ videtur satis genuina expositio inter alias non ita accommodatas, & licet quod ad perfectam cognitionem attinet omnibus sit commune di- vinis Personis, Filio tamen ratione processio- nis id titulo speciali tribuitur, sic enim genita sapientia est. Sicut & quod efficax dicitur, quia omnia per ipsum facta sunt, Joan. 1. v. 3. ea ratio- ne, de qua n. 337. & 775. Sed quid hoc ad tramitem aquæ immensæ, & fluvij Dioryx? Id equidem, quia & aqua illa gladio est etiam pe- netrantior. In divino siquidem Verbo & divi- dendi vis est, in quo & gladio similis: etiam<-P>@@ <-P>quæ diviserit inundandi. Unde & sequitur: Penetrabo omnes inferiores partes terræ, v. 45. Vt irriget scilicet, de quo & præmiserat: Dixi: Ri- gabo hortum meum plantationum. v. 42. Ne au- tem putaret quispiam ad hortum tantùm irri- gationem extendi, additum, Penetrabo &c. Vtinam & me irrigatio ista pertingat, etiam si compages ipsas ac medullas sit opus disrumpi, ut obtingat & illud: & inebriabo prati mei fructum, v. 42. Fructus enim talis supra ipsam debet vitam æstimari. Pro excellentia gratiæ, Christi illustre te- stimonium, cum errorum quorumdam Correctione. Ttestetur, cùm deberet dici Theolo- gia testetur. Num. 777. col. 2. Ab ijs conscriptas s finali. 778. col. 3. Aggregatione g addita. 779. in fine Expectavimus, pro Spectavimus. 787. Poßit, pro Poscit. col. 2. 787. Col. 1. in meritò, pro im- meritò, Sancto Dei pro Sancto Deo. col. 2. Quos Sponsus, pro Quo Sponsus. 791. col. 1. Deceßit, pro Acceßit. 793. col. 2. Optionem pro Adoptio- nem. col. 3. in Ruperti auctoritate. Membra nulla. 794. col, 3. Tu si que eres el hermoso: non ut ibi. Licet autem illorum occasione hone- stissimis & jucundissimis possemus calamum agitare discursibus, ab illis opportunius duxi- mus temperandum, ne, ut dictum aliàs, novum potiùs opus moliri videamur, quando recogni- tionibus tantùm navare operam moderatam intendimus, ne nimiùm expatiantibus inter copiosas lineas, illa quæ ultima rerum, super- veniat, & imperfectas nativo suo genio lucu- brationes, aliunde etiam imperfectas, & ad perfectionem qualescumque an helantes, reli- quisse compellat. Dei voluntas fiat. Vers. 3. Diffusa est gratia in labijs ejus &c. à Nobis ostensum de benedictionibus agi Chri- sti, quæ & Angelis & hominibus prima sua oblatione promeruit, ubi primùm Verbum caro factum est, & habitavit in nobis, labia- q́ue illa odoratiora lilijs, & aromatibus primis ad salutis humanæ, & negotium Vniversi per- movit. Pro quo apprimè deservit id, quod ha- bet D. Joannes Chrysostomus in eum locum, ubi adducta Septuaginta Interpretum versione, quæ & Vulgatæ est, aliam, quæ ipsi est visa congruere, subinfert, sed defectu typographi- co eadem omnino est: ex contextu autem vi- detur præpositio deficere, & sic legendum; Diffusa est gratia à labijs tuis. Iuxta quam per- git magnitudinem gratiæ perpendens, quæ in ipso, & ab ipso, & post adductum Isaiæ locum:
11. v. 2. ita loquitur: Sed illi quidem est inte- gra & universa gratia: in hominibus autem pa- rum quid, & gutta ex illa gratia. Proptereà non dixit: Do Spiritum, sed effundam de spiritu meo super omnem carnem (Ioel. 2. v. 28.) Hoc itaque evenit. Omnis enim orbis terrarum accepit ex illo Spiritu. Incæpit enim donum à Palæstina, proceßit<-P> @@0@ @@1@ Cor. 1. v. 22.) dedit arrham Spiritus in cordibus nostris, hoc est partem operationis. Hæc os aureum illud, numquam conticescens. mis locum Ioelis ab ipso adductum diverso modo à Divo allegari Petro Act. 2. v. 17. sic enim ibi: Effundam de Spiritu meo, juxta quam lectionem aptissimè contrapositio Doctoris sancti decurrit inter gratiam residentem in Christo, & ab eo diffusam, efficacissimo la- biorum officio. Sed quidem in eo contrarietas nulla, nam D. Petrus sic locutus, manifestè etiam protestatus est in eadem Concione Spi- ritum sanctum effusum v. 33. Dextera igitur illius supponit, & varietatem ac divisionem donorum exponit; quæ quidem unica tantùm gutta sunt, si cum donis in Christo repertis conferantur. Deinde in loco Apostoli non ha- betur arrha, sed pignus; sed similis nomen utrumque significationis: licet ex Divis Au- gustino, Hieronymo, Chrysostomo, & Vene- rabili Beda affirmet P. Cornelius in Ephes. 1.
sanctum meliùs arrham quàm pignus dici; quia pignus soluto debito repetitur, non ita arrha, quæ pro securitate contractus dari solita, & numquàm redhibenda, sed quidem Vulgatæ honori deferendum, neque admittendum ap- tiorem aliam esse translationem. Unde in præ- senti asserendum pignus & arrham pro eodem sumi debere: cùm enim Græcè sit αῤῥαβιὸν,
conscius de utriusque nominis significatione, dubitari non potest, nihil diversum significare voluisse. Pignus ergo vertit, sed non repeten- dum, quod ex eo ostenditur, quia signum, aut signaculum pariter affirmavit ibidem. Qui & signavit nos, & dedit pignus &c. Sic enim expo- nendum, ut Spiritus sanctus totum id sit, quod ab Apostolo pronuntiatur, pro quo citatus In- terpres, apud quem alij. Signum autem aut signaculum, non est repetitioni obnoxium; id quod in charactere, de quo plures, quod de sig- naculo affirmatur, accipiunt, manifestũ est fidei dogma, cùm sit penitùs indelebilis. Item quam- vis pignus soluto debito reddi debeat, id qui- dem est si is, qui illud deposuit, jure suo uti velit: ex liberalitate autem potest illud pigno- ratario relinquere: id quod in Deo habere maximè locum potest liberalissimo largitore, & qui bonorum nostrorum non eget, juxta Vatem regium Psal. 15. v. 1. & de quo Apo- stolus Rom. 11. v. 29. Sine pœnitentia sunt dona Dei. @@ dum in præfata S. Doctoris sententia, quod de propagatione legis Evangelicæ ab ipso procla- matur, universum scilicet Orbem suo tempo- re fuisse Christianum: quidquid scilicet in notitia illorum temporum versabatur, Asiam scilicet, Africam, & Europam: quamvis dubi- tari nequeat Provincias aliquas seriùs errores patrios dimisisse. Ex quo aliquorum est admi- ratio periculosa componenda, qui videntes Catholicam fidem ad pauca regna reductam, nescio quas minùs dignas cogitationes fovent: non penitus animo tranquillato. Audiant ergo illi mundum Christianum fuisse, & tunc ita Scriptum, cùm si res aliter se haberet, de men- dacio posset aperto Scriptor quicumque esset ille convinci. Erat tunc ergo fides Christi triumphans, & cujuscumque benè affectus animus in ejus veritate tantopere firmata po- terat tranquillari. Defecit in multis, & paula- tim ad paucos comparatione errantium revo- cata. Quid inde? Homines sunt & liberi, & fragiles, in malum proni ab adolescentia sua Gen. 8. v. 21. neque aliunde, nisi quia perire volunt, pereuntes. Cur autem Deus efficacia illis non præbuerit auxilia, quibus in fidei vero tramite constitissent, ad occulta est illius judi- cia referendum, qui & per tot annorum millia distulit redemptionem, & hominum perditio- nem adeò immensam noluit, cùm sit pientissi- mus, evitare. Itaque quidquid de hoc sit, unum illud inspiciendum an Christiana religio eadem modò sit, quæ felicibus illis sæculis mundum occupans triumphabat. Si enim eadem, ad pauciores devenisse, ejus nequit obstaculum parere veritati. Esse autem eamdem adeo est clarum, ut nemo, nisi cæcutire in meridiana velit luce, id valeat inficiari. Illorum tempo- rum Magistros habemus suis in scriptis vivos; Evangelium quod illi sunt amplexi, comple- ctimur. Viros & feminas sanctitate insignes habemus. Frequentissima coruscant miracula, ut quod de Divo Martino dictum: O ineffabilem virum, per quem nobis tanta miracula coruscant? de multis possit nunc etiam temporis inclama- ri. Ut de Virgine taceam multis in Sanctuarijs perenni miraculorum fonte. Hîc ergo, hîc ad- est Deus, hic Christi fides, hîc salus, hîc vita, vel nullibi, contra attestationem Christi: Et portæ inferi non prævalebunt adversus eam. Matth. 16. v. 18. & 28. v. ult. Et ecce ego vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem sæculi. Cum ijs enim agimus, qui Evangelium ad- mittunt: quamvis & contra omnes argui ex eo validissimè possit, quòd scilicet Deus legem dare hominibus debet, qua in beatitudinem dirigantur, quandoquidem animas illis tribuit immortales: nulla autem præter Evangelicam ad id conducens potest inveniri: quod eviden- ter ostenditur ex manifestissimis aliarum erro- Yüklə 19,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|