Avctarii indici tomus quartus
Yüklə 19,02 Mb.
|
|
tia injusta posse aliquid accipi sine obligatione restitutionis; cùm tamen sententia injusta minimè sententia sit, neque jus ei conferat, pro quo est à judice pronuntiata, & ita quod datum est, revera est datum pro nihilo. Ad quod quidem dicendum instantiam esse non levem, sed quæ probabilitati non obstet. Et prætereà est diversa ratio, quia ex injusta sen-<-P>@@
jus favorem lata est, non secus ac si justa esset, quandoquidem eo est animo, ut re, circa quam lis est peracta, fruatur, ac si propria esset: qui verò munus pro electione accipit, sciens electionem futuram nullam, minimè accipe- ret, quia de re secundùm se iniqua non agitur. juxta ordinarium procedendi modum, ubi sup- ponitur eum, qui officium ambit, illud ita vel- le, ut nullam subeat ipsum restituendi obliga- tionem. Ex quo fit, si aliquid alio respectu ac- cipitur, pro nihilo accipi, quia officium non admittendum nihil est. Quæ explicatio si non placeat, ab ea equidem probabilitas dictæ sen- tentiæ non pendet, cùm alias habeat pro se so- lidas rationes. Et quod ad allatum attinet, ne- gando pro sententia in justa quidquam recipi posse, fit satis instantiæ, & negari quidem cum multis potest tunc non esse obligationem re- stitutionis, ut videri potest apud P. Vasquez in Opusculo de Restitutione Cap. 7. in 4. & 5. sen- propriam profert illis conformem juxta juris positivi obligationem, quòd cùm pro sententia justa quidquam recipi prohibeat, & incapacem receptionis reddat: potiori ratione prohibet dari
sunt illius verba: neque modò circa illud opor- tet disputationem texere longiorem, cùm hæc dicta sint occasione præmissæ probationis, ubi pro superiùs statuta positione contendimus, ut ejus possit probabilitas sustineri. tur, non teneri ad digniorum electionem ur- banos Senatores, dictum Cap. 2. & n. 12. addi- tum futurum grave peccatum veniale, si quis manifestè deprehendat majorem alicujus digni- tatem, & propter humanum aliquem respe- ctum minùs dignum eligat. Quod quidem erit qui fortè improbet, eo quòd non leve damnum Reipublicæ inferatur; & cùm absolutè obli- gatio sit, eaq́ue in materia grave, plusquam venialis apparet obligatio, vel certè nulla asse- renda est. Sic enim & contra Dianam argu- mentati sumus Tit. 1. nu. 147. asserentem tan- tùm esse culpam venialem in vendente res in- differentes illis abusuro, eo quòd emptor, si ipsi ab illo negetur, ab alio sit proculdubio emp- turus: quod parum Theologicè dictum asserui- mus, & ex eo probavimus. Nam aut mortale propter cooperationem ad mortale esse debet, aut nullũ, eo quod revera cooperatio non sit, quandoquidem etiam tali actione non stante, non desineret peccatum perpetrari. Sed verò id non est præfatæ assertioni contrarium. In ci- tato siquidem contra Dianam, & nonnullos alios ab ipso citatos loco de cooperatione ad peccatum mortale agitur, quæ si revera est, ut esse videtur, quandoquidem peccatum in ea recognoscitur, plusquàm veniale est, quia non ex indeliberatione, ut constat, neque ex par- vitate materiæ: quia hic & nunc tale pecca- tum non fieret sine hujusmodi cooperatione. In casu autem nostro de peccato mortali non agitur, sed juxta eam suppositionem procedi- tur illud in electione non agnoscentem: quid-<-P> @@0@ @@1@ neam venialis peccati continetur. Itaque ex Reipublicæ damno argui nequit, quod intra dictam lineam supponitur etiam grave non esse futurum. Erit autem grave intra lineam venia- lis ex acceptione personæ, cùm in ea, quæ omittitur, dotes plus multò æstimabiles eluces- cant. Ubi & tales illæ esse poterunt experien- tia commendatæ in magnum Reipublicæ be- neficium, ut non immeritò affirmari possit, in ejus omissione mortale peccatum extiturum. Dixi Experientia commendatæ, quia si ita non accidat, non est plena in talium electione se- curitas, ut etiam experientia comprobavit; cu- jus etiam magisterio notum viros plures me- diocrium talentorum optimos evasisse Reipu- cæ Magistratus. amplitudo diversarum est capax quæstionum, non est cur ampliùs immoremur; si enim quæ ibi dicta sunt, observari felici Reipublicæ ele- ctione contingat, non est cur desiderari alia debeant, nisi fortè quæ ad judicialem stylum spectant, legibus, consuetudine, & fori api- cibus regulandum, unde ad Juris civilis profes- sores forenses remittenda, cum pro conscientijs una sit nobis solicitudo præcipua, unde & Theologos potiùs, quàm Jurisperitos agere studeamus, id Jure ex vtroque delibantes, quod instituto possit nostro deservire. Prætermissis ergo alijs, circa circumstantiam peccatiadden- dum ex P. Bonæ-Spei Tomo 4. Disput. 5. nu. 37. & 38. ubi ait circumstantiam personæ nullam addere peculiarem malitiam, quæ in Confes- sione aperiri debeat (& tenet ille aperiendas circumstantias notabiliter aggravantes) nisi ex peccato oriatur scandalum, deturq́ue alijs liberior peccandi occasio. Exemplum in Epis- copo, Generali, & Prælato fornicante consti- tuit, intelligens ratione officij, nam ratione voti castitatis alia est ratio, circa quam esse du- bitatio nequit, de quo Auctor n. 12. Quando ergo in Judice scandalum est, certum item ag- gravantem in eo esse circũstantiam. Sed ex eo quòd Judex sit, speciale aliquid habeat, quando- quidẽ etsi judex non esset, scandali circũstantia in ejus reperiretur peccato, hoc videtur denega- ri, & ita dum peccatur occultè circumstantia est nulla. Sed quidem pręter communem illam ra- tionem aliam esse ratione officij, ex SS. Patrũ doctrina compertum habetur, ut vidimus n. 15. ex eorum enim peccatis etiam occultis fit, in- eptos reddi ad similium correctionem, circa quam si quid attentent, valde superficiali ma- nu negotium pertractabunt. Si & addamus peccata hujusmodi occulta esse vix posse, ut in exemplis adductis videtur manifestum. Quo- modo enim Episcopi occulta esse poterit tur- pitudo? & sic de alijs. tu, etiamsi contra id, quod Senatorum quibus- dam placet concludendum sit, de quo Cap. 4. argui ulteriùs potest ex Regijs Auditoribus, quibus abesse non licet, quomodocumque sint caussæ concludendæ. Pro quo & faciunt quæ adducit P. Fragosus Tomo 1. Lib. 7. Disp. 19. n. 3. scilicet quòd Decuriones regulariter nō egent<-P>@@
quibus tamen id erit amplectendum, non quòd major pars Concilij, seu Decurionum senserit, sed quod sanior pars deciderit. Cōstat ex Cap. 1. & 2. de his quæ fiunt à majori parte Capituli & 3. dist. 65. Cap. Plebs dist. 64. ubi quamvis regu- lariter sanior pars censeatur valida, quæ fit à majori parte: nihilominùs etsi hæc censeatur sanior ac præsumatur secundùm Glossam in Cap. de his, quæ fiunt &c. & Cap. Dudum de ele- ctione, id intelligitur nisi contrarium appa- reat, quòd major pars irrationabiliter movea- tur, & minor pars rationabiliter, ut declarat Hostiensis in Summa, de his quæ fiunt à majori parte Capituli §. finali. Non enim sunt numeran- da suffragia, quando constat, de meliori sensu, Gregorius Lopez in Glossa 1. tit. 14. l. 10. part. 1 per textum ibi expressum. Lucas de Peña in l, si quis extra ordinem. de excusat. artific. lib. 10. dicens standum esse majori parte Concilij, nifi à minori parte aliquid rationabiliter oppona- tur, quod deducit ex dicto Cap. 1. de his, cujus hæc sunt verba: Nisi à paucioribus & inferioribus Juvat Aviles prætor. Cap. 3. Vers. Iuridicion. n. 28. fol. 105. quatenus ait rebus, quæ tendunt ad utilitatem, vel saltem non tendunt ad malum, videri quod sit à tota universitate factum, quando major pars concordat, secus verò quan- do actio tendit ad damnum, necesse est ut om- nes concordent, & contradictionem unius cen- seri potentem ne censeatur gestum. Pro quo & textus alij apud Scriptorem citatum. Ex qui- bus videtur apertè deduci Decuriones ad Con- cilium vocatos debere concurrere, neque ob- stare prætextum dictum de certa in contrarium conclusione, quandoquidem rationabiliter de- cernentis suffragium, etiamsi non audiendus videatur, tanti possit esse momenti. Ubi & du- bitari possit, an si sciat à majori parte conclu- dendum juxta illius sensum, teneatur accedere, videtur enim tunc adducta ratio cessare. Sed dicendum debere: tum ex eo quòd major est futura decretis auctoritas, nec apparet quo pos- sit titulo rationabili se excusare. Tum etiam ex dictis, nam in Concilio esse aliqui pote- runt, qui rationabiliter adversentur, qui- bus auditis sit sententiam mutaturus. Hac enim ingenua dispositione animi ad Conci- lium accedendum, sicut ad quemlibet haben- dum Christiano ritu consessum, qui pro deli- beratione prudentissimè institutus. Et in hoc præsertim, de quo agimus, ubi Decuriones totam repræsentant civitatem, in quorum illa solicitudine requiescit. Videndus citatus Pater Disp. citata ab ejus exordio, ubi pro Decurioni bus plurima, sicut & pro Ædilibus aut Alcal- dijs Disput. 21. Circa id autem quod circa pre- tium rerum ad ordinarium usum pertinentia Cap. 5. sunt dicta: multa congerit etiam citata Disput. 19. §. 2. pro quibus & infra circa Tit. 9. unde ad alia transeundum, Depositarijs, (de quibus & Nos Cap. 6.) Disput. 22. nu. 15. & seqq. Et juxta communem do- ctrinam procedit de obligatione ex culpa lata, levi. ac levissima, ubi de foro interno nihil,<-P> @@0@ @@1@ cedere: licet ad speciales depositarios descen- dens de obligatione in foro conscientiæ deter- minet: sic enim Vers. Hinc fit, nautas & stabu- larios, aut caupones, qui aliquid recipiunt, in utroque foro teneri tamquam valde probabile proponit, aliquos pro eo adducens, juxta quos tamen secus sentiendum, si hospites tam in navi, quàm in diversorio, nautis & stabularijs videntibus res suas deponant, neque illis spe- cialiter in custodiam tradant, ubi sic addit: Mihi
Sic ille: pro quo ratio esse potest, quia prædi- cti eo ipso, quod ratione officij habeant hospi- tes simul cum eorum rebus recipere, eas tenen- tur custodire. Sed quidem ex hac ratione fit etiam in conscientia teneri, quia res præfatæ eo ipso quod recipiantur, obligationem impor- tant, non secus acsi specialiter fuissent com- mendatæ: unde idem debet esse effectus. Quod ex eo manifestiùs ostenditur ab ipso addito, scilicet in foro externo de levissima teneri. Es- set siquidem injustissimum talem per leges ob- ligationem imponi: pro culpa tali ijs, quibus neque in speciali, neque ratione officij com- mendatæ res fuissent. Magis ergo est rationi conforme, si nulla tunc in conscientiæ foro obligatio compensationis cujuslibet admitta- tur. Subdit etiam ex Alciato quòd si Deposi- tarius pro custodia modicum salarium accipiat, si res pereat, vel deterior fiat, apud eum, non teneri de levi, quia adhuc censetur deposita in gratiam deponentis. Id quod pro Depositarijs Indicis non militat, qui satis competens sala- rium accipiant: unde juxta ipsum de levi, & consequenter in foro conscientiæ tenentur, cùm etiam commoda alia habeant, de quibus dictum. positas pereuntes, cùm tamen res propriæ De- positarij evaserint incolumes, quidquid de foro judiciali sit, standum conscientiæ foro. Et qui- dem tunc contra Depositarium stringendum judicium, quia dolus præsumitur, ibidem ha- betur: ex quo & fit idem semper attenden- dum, cùm eadem generaliter ratio esse videa- tur. Et in alijs ad negotiationem, aut usum re- rum depositarum conformiter ad tradita à No- bis nu. 18. per incuriam omisso, & seqq. Est autem notandum, quod habet nu. 21. Cùm enim statuisset acquisitum negotiationem non esse subjectum restitutioni, sic subdit: Nec refert quidem doctrina in ordine ad praxim videtur inutilis. A quo enim sic errans petiturus est? A depositante? Irridebit ille, cùm pro se ha- beat Doctores possessioni faventes. A judice? Ast in foro externo rata est habenda traditio, ut asseritur. Id tantùm dici posset, licet petitio<-P>@@
locum esse compensationi. In quo quidem licet affirment communiter Scriptores debitum de- bere esse certum, probabile tamen est opinio- nem probabilem sufficere, de quo alibi. Et ut id aliàs sustinendum non sit, in casu tamen præsenti id est valde verosimile, quia sententia prædicta, quidquid Baldus & Alexander di- cant, receptissima est, & à Theologis, quibus adhærendum potiùs vix ullo reclamante his est temporibus approbata, ob solidissimas, quæ pro illa militant rationes, quod & de Prætori- bus, ac Regijs Officialibus, suis locis compro- batum. Pro quibus non plura. contractibus. ra etiam alibi, & specialius Tomo 2. Auctarij Parte 8. n. 89. & seqq.
tum opus circa Contractationis ejusdem Tri- bunal, vulgari lingua, sed non vulgari exornatione, cujus titulus. Norte de la Con- tratacion de las Indias Occidentales, Auctore illustri Equite D. Josepho de Veitia Linage, in eodem Tribunali Thesaurario, ex equestri Or- dine Divi Jacobi, qui Lib. 1. Cap. 17. de Con- sulatu Mercatorum agit dilucida expositione.
à Nobis dictum circa Assessoris judicium, quod non debeant semper Consulatus Judices am- plexari, sic enim ibi: Que el Iuez Oficial, que lo fuere de Alzadas, ò apelaciones del Consulado pueda tomar parecer de Letrado en los casos que lo juzgare necessario, se le permite por una Cedula de treze de Noviembre de 1554. en la qual se dexa à su alvedrio sin necesitarle à que lo haga: y en con- sequencia della, siendo yo Iuez de apelaciones, he sentenciado sin usar de la permision, aviendo estado conformes los Adjuntos de que no necesitaban de pa- recer de Letrado. Sic ille: qui Auditor quidem Regiæ Audientiæ non erat, ut esse Limæ so- let, & tamen neque ipse, neque duo mercatores adjuncti necessarium esse Advocati consilium judicarunt. Et Regia quidem Schedula, non imperans, sed permittens, id apertè indicat. Ubi & plus Mercatoribus videtur deferendum, quandoquidem Judex hujusmodi minùs ea in arte valet, unde Adjunctorum illi consortium injungitur cum judiciaria potestate. Regias schedulas prohibentes ne Factores, seu Commendatarij in Indijs, aut in navigatione<-P> @@0@ @@1@ nilia, aut merces, sub pœna dupli, & carcera- tionis menstruæ, scilicet per triginta dies: Y
cludendum videbatur; cùm etiam seclusis Schedulis, grave in talis ludi permissione pec- catum esse dicatur: & ita ad divinæ potiùs legis transgressionem peccati gravitas referen- da. Sed utcumque illud sit, quod de peccati gravitate dictum, est sanè verissimum. Dubi- tari tamen potest an obligatio tunc tantùm urgeat, quando Commendatarius non propria, sed aliena ludo exponit; nam tales solent & ipsi esse divites, vel certè nō leviter pecuniosi. Et videtur affirmativè respondendũ; quia si lu- dentes perdant propria, periclitantur aliena, ut vel ludo exponantur, vel in reddenda ratione fraudes plurimæ committantur. Rogari etiam ulteriùs potest an sic ludentes alienorum expo- sitione, si lucrentur, possint ea, quæ lucrati fue- rint, sine restitutionis gravamine retinere, quando collusor commendatarius non est, vel si fuerit, bona tamen propria exposuit ludo. Ad quod dicendum Commendatario obliga- tionem incumbere lucrum omne restituendi, si id, quod ludo exposuit; suum esse significavit, quia per fraudem nocivam induxit alterum ad ludendum, ubi manifesta intervenit injuria, un- de resarcire debet damnum omne subsecutum, ut cum Patribus Salas & Sancio observat Car- dinalis Lugo Tomo 2. de Iust. & Iur. Disp. 31. n. 59. Vers. Adverte tamen. Et cum PP. Molina, & Lessio P. Pereyra n. 1387. Quod videtur irrefragabile. Nisi fortè Commendatarius in ludi exordio aliquid exposuit de bonis pro- prijs, & fortunatis jactibus, aut sortibus alijs lucrum est quantumlibet assecutus. visum fuerit, quia & evidens: sunt tamen qui stante bona fide ex parte collusoris sentiant stare posse contractum: quod & cum P. Lessio amplectitur citatus Cardinalis. Et P. Lessius
quod ad restitutionem attinet, minimè contra- rius est, cujus est illud nu. 32. Cùm alter luden- ibi: qui de filiofamilias respectu bonorum, quorum habet plenum dominium, ut sunt ca- Yüklə 19,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|