Avctarii indici tomus quartus
Yüklə 19,02 Mb.
|
|
legem reddentes difficilem ac duram ignorare, probabili inquam conjectura, pro loco, tem- pore, ac consuetudine, ut concludit severus aliàs hoc in genere Giuniparus Disput. 6. de Iure Pontificio Quæst. 3. in fine. Unde id à proscrip- tione procul. legitimè philosophatur, quòd ex præfata D. Pauli auctoritate deducit, cùm aliàs asserat posse à Pontifice leges invitis imponi, licet de facto aliter res se habeat: sic enim ille scri- bit in Theologia fundamentali n. 673. Vers. Et profectò: Sed nullas leges ante acceptationem obligare, certum est. Ecce effectum communem, quia à non acceptatione sequitur non obligatio. Sed cur leges illæ non obligant? Quia neuter Princeps (Ecclesiasticus & sæcularis) in tali casu subditos invitos obstringere vult, & iste non potest. Sic ille. Qui cùm ex D. Pauli auctoritate arguat ut invitis leges nequeant imponi, illam tamen reipsa ipsis concedit, & solùm pro actuali obli- gatione denegat voluntatem. Si enim ex invi- torum obligatione destructio & non ædifica- tio timeri potest, non velle Pontificem ad po- testatis est referendum, sicut & in Principe sæ- culari, defectum. Et esset equidem inutilis po- testas numquàm ad actum reducenda. Divus ergo Paulus leges invitis non damnat imposi- tas, quia & illæ esse in ædificationem possunt, & non in destructionem. Ex quo clarè infer- tur quomodocumque imponantur debere ac- ceptari, quia existimandum est esse in ædifica- tionem, cùm aliter nequeant imponi: nisi ali- quid interveniat, quod ad factum spectat; ex quo supplicandum circa obligationem videa- tur, ob quam rationem multę Pontificiæ Bullæ in Regia Cancellaria concluduntur. Non ergo habenda ratio est solius repugnantiæ: aliàs in pœnas non erit vitabilis incursus, quas præ-<-P>@@ <-P>fatus SS. Alexander in taliter sentientes pro- nuntiavit; licet non in sic agentes: solius enim doctrinæ ratio habita est ab ipso; nam & cum recto circa doctrinam sensu stare potest culpa- bilis transgressio, ut passim videre est in pec- catis fidelium, qui vident meliora, probant- que, cùm tamen sequantur deteriora. Et ut ad D. Paulum pro peculiari adservatione calamum revocem, est illa dignum ex præfato loco op- positum manifestè elici D. Caramuelis posi- tioni, sic enim ibi: Oramus autem Deum ut nihil dit: Ideò hæc absens scribo, ut non præsens duriùs agam, secundùm potestatem, quam Dominus dedit mihi in ædificationem, & non in destructionem. De potestate ergo ad duriùs agendum cum Corinthijs, sicut & cum alijs fidelibus loque- batur, pro quo illi non poterant se præstare in- vitos, & hoc ad ædificationẽ & non ad destru- ctionem pertinere pariter protestatus. Pro qui- bus hæc satis, non enim præstat contra D. Ca- ramuelem ex instituto belligerare, antagonista stante validiore, à me aliàs ob ingenium, & singularem erga Societatem nostram affectum & æstimium collaudatum: licet in decursu quæ minùs verosimilia occurrerint, non sim veritus detrectare.
& 26. quando de illo est actum, exequen- tibus quæstuosum; cùm tamen jam vix tertiam attingat partem, eo quòd magnis illud constat expensis, & minus sit lucrum, plus invale- scentibus caussis, propter quas dictum ibi mi- nus profectò emolumentum posse ad Regem pervenire. In hujus tamen mercimonij praxi illud notandum occurrit, cùm pretium libra- rum sit justa cum moderatione taxatum, in pondere ferè semper esse defectum, circa quod sine scrupulo videtur procedi, non enim adhi- betur statera, sed ad bonum, ut dici solitum, traditur oculum, cùm tamen revera bonus non sit, cùm prædictus in eo defectus comperiatur. Et ut tolerari possit favet modus ipse vendendi, in quo non potest, ut dixi, commodè adhiberi statera. Cùm ergo ad oculorum sit examen recurrendum, venditor sibi potiùs debet con- sulere quàm emptori, in repræsertim, in qua defectus aliqualis non videtur in consideratio- ne habendus, quia nullum ex ipso emptori in- fertur considerabile nocumentum. Quòd au- tem sibi potiùs venditor consulere debeat quàm emptori ex eo probari potest, quod ante traditionem est rei legitimus possessor, & me- lior debet esse conditio possidentis, quod non solùm in dubio verum habere debet, sed etiā in possessore certo, cui in pari caussa semper fa- veri debet, in qua est potior, l. in pari caussa de Regul. jur. 171. Ubi & accommodari potest<-P> @@0@ @@1@ circa justum pondus. Item sicut ad emptorem spectat sibi circa emptionem consulere, ita & ad venditorem circa venditionem: Atqui hic modus sibi consulendi videtur satis conve- niens, quia circa illum nullus alius potest inter- venire: si enim aliquis, maximè emptor; ast ille nequit, quia ad eum tantùm spectant quæ emptionem concernunt. Et hoc quidem vide- tur verosimile, si tantùm dicto modo praxis præfata procedat. Stare autem alio modo po- test, si videlicet scienter de pondere detraha- tur, quod quidem absolutè loquendo fieri ne- quit, ut est apud omnes Doctores compertum, qui & obligationem restitutionis in cumulo minutiarum istarum agnoscunt, & modum ostendunt eamdem faciendi. quòd revera nivis libra plus valeat, & substra- ctione particulæ ad pretij æqualitatem redi- gatur. Id quod fieri posse tradunt Cardinalis Toletus, P. Valentia, P. Rebellius, Dominicus Sotus, quos adducit & sequitur P. Salas de
alij, quod ut probabile amplectitur P. Tambu- rinus Lib. 8. in Decalogum Tract. 3. Cap. 6. §. 11.
neque enim certum est generaliter id fieri pos- se, ut apud P. Rebellium sine limitatione affir- mant plures 2. par. Lib. 9. Quæst. 10. nu. 7. qui nu. 8. perniciosam & omnino damnandam ju- dicat talem doctrinam, nisi quis injustè coactus vendat, vel ars vendendi tales res sit Reipu- blicæ necessaria. Et hoc ultimum in casu no- stro locum habet, ut sine scrupulo possit praxis præfata decurrere, stante majoris pretij digni- tate; non vendentium præcipitato judicio, sed cum verosimili fundamento veritatis. Sic idem Pater minimè damnabiles censet panificas mi- nores panes conficientes eo quòd ars pistoria Reipublicæ necessaria sit. Licet autem ille cum tanto rigore loquatur, alij circa hoc beni- gniores sunt, ex quibus Cardinalis Toletus, cujus est in delectu opinionum explorata ma- turitas, solùm rationabilem caussam sufficere affirmat Lib. 8. Cap. 49. nu. 4. Vel propter aliam caussam rationabilem. Satis autem rationabilis caussa est rei venditæ pretium non amittere, & indemnem se in contractu servare, nul- lum qui emit detrimentum patiente. Pro quo & P. Pereyra Tomo 1. nu. 1183. cum P. Molina
ciente, quæ huic loco opportuna non est. Addi ulteriùs potest pro justitia praxis dictæ illam à Magistratibus tolerari, ne si violentiam circa id inferant, pœnarum inflictione, ut in alijs ac- cidit, ab eo contractus genere arceantur, ex quo gravis molestia civibus inferetur. Unde & videtur posse aliquantulùm pretium augeri, quod minimè momenti alicujus incommodum judicatur, cum ex eo damnum considerabile non possit timeri, & fortè in multorum cedet commodum, quibus potus nimiùm frigidus posset non leve detrimentum comparare. In quo tamen quia potest esse notabilis excessus, circa id poterit, & debebit eorum ad quos hoc spectat, providentia vigilare. Quis autem sit<-P>@@ <-P>notabilis excessus non erit nimis operosum de- prehendi: neque cum aliarum rerum vendibi- lium æstimatione quod ad nivem attinet men- surandum, in hac enim minùs incommodi, quàm in alijs, juxta nuper dicta. bus & vendibilia alia ad esculenta spectantia, & pro frequenti usu necessaria, singulari apud Indias nomine dictum Cap. 25. & novum pro recollectione pecuniarum inventum pro debita erga Reges nostros observantia defensatum. De quibus breviter D. Solorzanus in Politica Lib. 5. Cap. 1. pag. 751. ubi de illarum agit no- mine, scilicet Pulperia, & ait coincidere cum nomine Pulqueria, à Pulque usitatissimo in No- va-Hispania poculo, & easdem esse cum ijs, quæ in Hispania dicuntur Abacerias; quod no- men apud ipsum tantùm legi, & parum in usu communi esse arbitror, à me in Hispania audi- tum numquàm, sed communissimum Tienda, sicut & Taberna in qua solum vinum venditur. Quia vero Latinis generalius illud, à me pro ijs, de quibus agitur usurpatum, in quibus vi- num, mel, oleum, panis, candelæ, & alia com- munioris usus, & quotidiani ut plurimùm re- cursus venditantur. Et quod ad nomen attinet conjectura est quidem verosimili pronuntia- tum, sed non certo originis fundamento, circa quod non est profundioris operæ pretium di- stineri. Et quidem in Peruvio Pulque incogni- tum poculũ est, nec facilè credendum ex Nova- Hispania nomen sine significato adductũ, & si adductũ, cur non integrum conservatum? Multa quidem hujusmodi occurrunt, quorum igno- rantur origines. Et in receptissimo illo Tienda id videre licet, quia neque Latinam, neque Arabi- cam habere potest, unde in Hispania illæ fre- quentissimæ. Quod enim à Tentorio dictum autumat eruditus Covarrubias in Thesauro Hi-
quidquid de hoc sit, quod ad rem attinet, desi- gnatæ auctoritate Regia prædictæ tabernæ sunt, & contingit non semel Tabernarios istos ære alieno gravatos insalutato designatore fu- gere. Quid tunc? An debitum Regi alijs præ- ferendum? Communis sensus Doctorum Fis- cum inter privilegiatos creditores constituit, & leges circa hoc statuentes obligare in con- scientia apud ipsos occurrit de ordine restitu- tionis agentes. Sed quidem genus hoc debiti ad illa non videtur pertinere, de quibus proce- dunt leges, dum de purè personalibus non dis- ponunt ratione contractus, neque aliquid ex- tat: supra quod cadere executio possit, ut est pro hypotheca requisitum. Ut omittam quod Navarra tradit Lib. 4. Cap. finali nu. 52. scilicet leges in Hispania locum non habere, quæ Cæ- sarei juris sunt, juxta quas talis ordo videtur constitutus: quæ autem Hispaniæ propriæ sunt ante sententiam non loquuntur: licet addat re- gulariter ac ferè semper locum habere in foro conscientiæ. Modus autem obligationis præ- dictæ talis est, ut meritò possit non compre- hensus in regulari illo processu judicari. Et ta- lium fuga, sicut & aliorum, qui domos ad Re- ligiones pertinentes quas inhabitarunt, clam deserunt, nihil de solutione conductionis soli-<-P> @@0@ @@1@ Ecclesiæ prælatio esse debeat accuratur, de- bitis talibus inter communia computatis. errore typographico habetur, Multùm, cùm ta- men esse debuisset Mustum. Et multa ibi circa legum obligationem, & interpretationem, oc- casione earum, quæ contra vinearum planta- tionem sunt à Regibus nostris jampridem sche- dularum usu constanti transmissæ. Et quidem jam vinearum proventus minor. Ubi & mira- bile illud, cùm minor sit vini copia, pro illa pauciores extare emptores, & plenum usitatis vasis Callaicum emporium videatur. Id quod & in rebus alijs est cernere ad victum spectan- tibus, ut nescio quo indigentiæ imperio ho- mines sint ad prudentis parsimoniæ cultum re- vocati. In quo equidem erit quod damnetur nihil, nisi fortè quod ad servos attinet, qui je- junare pro dominis compellantur. Sicut & de Indorum servitio in agris, de quibus aliàs di- ctum. Ut verò ad vindemias admitti queant, de quo cit. n. 201. id ulterius conducere potest, sine ipsis stare illam non posse, & vinearum dominos, si eo destituantur subsidio, magnis incommodis obnoxios remansuros, cùm tota pro vitæ sustentatione substantia ad vineæ pro- ventum redigatur, ex quo non solùm illorum sequitur commodum, sed publica utilitas. Pro quo deservire potest id, quod pro communi re- gula proponit P. Tamburinus Lib. 5. in Decalo-
rige Aliquo) in actione, quæ non est intrinsecè mala, sed in se considerata indifferens est: si ipse illam actionem ordinet ad finem bonum, id est, vel ad suam neceßitatem avertendam, vel ad suam uti- litatem consequendam, quamvis alius ea abutatur ad peccandum. Sic ille: pro quo & P. Pereyra n. 478. 479. & 1169. ubi se ad dicta refert lo- co priori. Licet autem illi de venditione præ- sertim loquantur, & de alijs, in quibus admis- cetur peccatum: casui nostro non ea tantùm ratione videntur adaptanda, quia stare potest ut Indi multoties mortaliter non peccent, sine sufficienti consideratione mustum haurientes: unde quod videtur specialem difficultatem in- gerere, periculum eorum est, ex loci & vini contrarietate descendens, unde frequenter in- teritus. Ad quod id tantùm dici potest eos in præfata functione spontaneos laborare: Et quando id accidit, necessitatem admissioni fa- vere, ut non culpabilis habeatur. Et quidem Doctores, juxta quorum mentem Regula ad- ducta procedit, casum periclitantis vitæ modo dicto non excipiunt, licet de morte violenta aliter loquantur, regulariter loquendo; nam & de illa etiam admittitur, si caussa proportio- nata succurrat, de quo omnes, ut non debeat præfata positio inverosimilis penitus judicari.
non esse gabellam, & præter dicta ibi, id videtur apertè colligi ex tenore rescripti Regij Anni 1641. ad Marchionem de Mance- ra; jubetur enim sub hac forma verborum: En muletur non usus in tribunalibus Ecclesiasti- cis. Si autem de gabella ageretur, non erat dissimulatione agendum, cùm manifestum es- set Ecclesiasticos ad illam non teneri. Deinde dicitur ut dum aliud non statuitur in contra- rium, sic procedatur. Supponitur ergo con- trarium statui posse, & ita Ecclesiasticos ad observantiam pragmaticæ posse Regio manda- to constringi. Id quod stare nullo pacto posset, si de gabella ageretur, quod Regi est, & ejus Consiliarijs exploratum. Prætereà Proregibus indicitur, ut sagaci industria curent apud Ec- clesiasticos usum prædictum introduci. Ubi supponitur Ecclesiasticos posse in illum sine conscientiæ gravamine convenire. Atqui hoc admitti nequit, quando lex gabellaria est: Ec- clesiastici enim non possunt suo privilegio re- nuntiare, ut dictum Tit. 4. n. 121. & magis juxta terminos præsentis materiæ Tit. 3. n. 114 ubi ex Concilio Lateranensi sub Leone X. il- lud Neve à sponte etiam dantibus &c. Cùm er- go sic habeatur mens Catholici Regis nostri Philippi Quarti perspecta, non videtur posse circa præsentem articulum dubitari. bellaria debeat improbari lex, bene tamen qua- tenus aliundè Ecclesiasticæ contraria libertati: id quod nobis ita visum, si ad Ecclesiasticos tenderetur. Contra quod tamen potest non leviter argui ex præfatis verbis Regiæ decisio- nis: Mientras no se determina otra cosa en contra- rio. Potest ergo in contrarium aliquid determi- nari, ex quo evincitur id quod determinatum fuerit, non futurum libertati præfatæ contra- rium, contra quam impium est velle agere Re- ges nostros, non asserere quidem, sed etiam suspicari. Item. Lex suo primario tenore om- nes comprehendit, unde in illa pro Ecclesiasti- cis exceptio nulla. Sic Anno 1638. & in alia 1639. Id autem quod ad Ecclesiasticos spe- ctat, An. 1641. quia benè visum est superse- dere executioni, eo quod fuerit contra obliga- tionem indicatam in illis ab aliquibus non me- diocris auctoritatis conclamatum, sicut & Li- mæ vidimus. Et satis indicat Dom. Arauxo<-P> @@0@ @@1@ apertè, & in praxi etiam excepti, non erat cur pro Ecclesiastica immunitate adeò acriter ageretur. His addendum quod de Clericis dis- ponitur litigantibus in laicis tribunalibus, de quo inferiùs. Et quid ad hæc? Illud sanè Re- gem opinionem amplexum, quæ Consiliarijs suis visa est secura, quia probabilis; cùm tamen opposita Theologis plus placeat, idque opti- mis ductis fundamentis, quod in alijs hujus ge- neris videre licet, circa quas multus Diana. In casus ergo contingentia nihil turbidum atten- tandum, cùm spes non sit futura exitus feli- cioris, & quidem D. Escalona citato Cap. 29. §. 3. ad marginem n. 12. exceptionem dictam cir- ca Ecclesiasticos juridicam agnoscit, ubi ita scribit: Clerici non tenentur ad munera persona-
19. lib. 9. recopil. Garcia Glossa 9. n. 53. Sylva respons. 7. part. 5. Trident. Seßion. 23. Cap. 6. Sic ille: qui Iuristarum more in citationibus pa- rùm fidelis, siquidem in citato Tridentini loco nihil ad rem. Melius posset adduci Caput. 20. Seßionis 25. de Reformat. ubi de immunitate, & omnia circa illam statuta commendantur & innovantur, ac obligationis suæ Christiani Principes admonentur. Regiam dispositionem: Y en caso que muy vo- luntariamente no la admitan, los Eclesiasticos que litigaren en los Tribunales seglares reusaren Yüklə 19,02 Mb. Dostları ilə paylaş:
|