Bəxtiyar Tuncay Prototürklərin Şimali Qafqazda qurduqları daha bir möhtəşəm mədəniyyət-Maykop mədəniyyəti

2 №-li qəbir. Şərq kamerada qadın olduğu ehtimal edilən, yanı üstə, bükülü vəziyyətdə uzadılmış skelet aşkar edilmişdir. Onun üzərinə də oxra səpələnmişdi. Amma oxra çox seyrək idi. Onun baş tərəfindən muncuqlu qalın qızıl üzüklər, əl tərfində müxtəlif materiallardan, o cümlədən qızıldan düzəldilmiş muncuqlar aşkar edilmişdir. Qəbrin şərq divarı boyunca müxtəlif mis qablar – cam, badya, kuzə və iki qazan düzülmüşdü. Burada da çox sayda gümüş üzlük fraqmentləri və gümüş mismarlara rast gəlinmişdir.

Maykop mədəniyyəti nümunələri
3 №-li qəbir. Qərb kamerasında dəfn edilənin də qadın olduğu ehtimal edilir. O da yanı üstündə, bükülü vəziyyətdə dəfn edilmişdi. Üzərinə seyrək oxra səpələnmişdi. Burada çox sayda muncuğa, o cümlədən qızıl muncuğa rast gəlinmişdir. Məzarın şimal-qərb küncünə böyük çini qab qoyulmuşdu. Burada da gümüş üzlük fraqmentləri vardı (Отчёт Н. И. Веселовского.., 1896).

N. Veselovskinin fikrincə, əsas qəbirdən tapılan 9 dəstəkli əsa skipeter idi və hakimiyyət rəmzi rolunda çıxış edirdi. B. Farmakovski isə onların məzar örtüyünü saxlayan dirəklər olduğunu ehtimal etmişdir. Biz də o N. Veselovski kimi o fikirdəyik ki bu əsalar skipeter idilər və fikrimizcəi, onlar xana tabe olan doqquz bəyliyə işarə edirdi. 12 oxa gəlincə isə, onların xanın 12 oğluna və onlardan törəyən nəsillərə işarə etdiyi fikrindəyik.

Qaynaqça

1. 
   Иессен А. А. К хронологии больших кубанских курганов // Советская археология. 1950. Вып. XII.
   
2. 
   Sokolov A. S., Nedoluzhko A. V., et al. Six complete mitochondrial genomes from Early Bronze Age humans in the North Caucasus // Journal of Archaelogical Science, 17. 07. 2016.
   
3. 
   Кореневский С. Н. Древнейшие земледельцы и скотоводы Предкавказья: Майкопско-новосвободненская общность, проблемы внутренней типологии. —М.: Наука, 2004. 243 с.
   
4. 
   Крупнов Е. И. Древнейший период истории Кабарды // Сборник по истории Кабарды. Вып. 1. Нальчик, 1951.
   
5. 
   Мунчаев Р. М. Бронзовые псалии майкопской культуры и проблема возникновения коневодства на Кавказе // Кавказ и Восточная Европа в древности. М., 1973.
   
6. 
   Недолужко А. В поисках корней майкопской культуры // Генофонд.рф, 21. 08, 2016.
   
7. 
   Отчёт Н. И. Веселовского о раскопках Майкопского кургана в 1897 г. // Рукописный архив ИИМК РАН. Фонд 1, 1896 г., д. № 204, лл.52—52 об.
   
8. 
   Резепкин А. Д. Поселение Новосвободненское // Археология Кавказа и Ближнего Востока: сб. к 80-летию члена-корреспондента РАН, профессора Р. М. Мунчаева. М.: ТАУС, 2008, c. 156-176. 
   
9. 
   Трифонов В. А., Крайнева А. А., Зайцева Г. И., Плихт Х., Богомолов А. А., Бурова Н. Д., Семенцов А. А., Ришко С. А. Дольмен «Шепси» и ранние формы коллективных мегалитических гробниц на Северо-Западном Кавказе в эпоху бронзы // Цивилизационные центры и первобытная периферия в эпоху раннего металла: модели взаимодействия. Тезисы докладов круглого стола, посвященного памяти Н.Я. Мерперта. — М.: Институт археологии Российской академии наук, 2013., с. 37-38.
   
10. 
    Формозов А. А. Каменный век иэнеолит Прикубанья. М., Наука, 1965.
    
11. 
    Чернопицкий М. П. Майкопский «балдахин» // Краткие сообщения Института археологии. М.: Наука, 1987. Вып. 192, c. 33-40.
    
12. 
    Шишлина Н. И. Майкопские погребения Южных Ергеней // Нижневолжский археологический сборник. Волгоград, 2002. Вып. 5, c. 164-173.