Bu çalışmanın konusu, yazılı basının, açık ve fiziksel şiddete konu olan olayları sunma biçimindeki söylemi incelemektedir

SONUÇ

Günümüzde, kitle iletişim araçlarının yaygınlaşan kullanımı ile şiddet içerikli haberler ve gösterimler, gittikçe artan bir etkinlik ve yoğunlukta sunulmaktadır. Bu sunumda dikkat edilmesi gereken, kitle iletişim araçlarının, şiddetin toplumda meşrulaştırılması, kültürel yönden normalleştirilmesi ve içselleştirilmesi konusunda yaptığı katkıdır. Bu katkı, kitle iletişim araçlarının, şiddete dayalı insan ilişkileri içinde yaşayan ve yaşamı bu ilişkilerle örülü bir dünya olarak görmek durumunda kalan bireylere, bu algılama biçimlerine uygun bir sunma biçimiyle gerçekleştirmektedir. Bu durumda, kitle iletişim araçlarının şiddeti bir davranış kalıbı olarak sunması, öğretmesi, meşrulaştırması ve bir anlamda telkin etmesi, şiddeti yoğun ve etkili bir biçimde sunmasından değil, şiddeti kendine temel almış varolan realitenin anlatılma biçiminden, bir başka deyişle, bu araçların, haberi varolan realitenin etiğinin aynısını haklılaştırıp, meşrulaştıran bir biçimde sunmasından kaynaklanmaktadır.

Bu çerçevede, yazılı basın sözü ettiğimiz katkıyı, şiddete yönelik olaylar üzerinde yoğunlaşan ve olaylar arasındaki nedensellik bağlarını göstermeyen abartılı ve magazinleşmiş bir söylem tarzının kullanıldığı bir sunum şekliyle yapmaktadır. Söz konusu sunumdaki söylemin, bir yandan, olaydaki gerçekliğin hem zaman ve mekan boyutunda, hem de olay kişileri adına yeniden yazımında, imgesele doğru kayan bir dille sunulduğu görülürken, yine bu sunumun, bir şiddet baskısı ve üslubuyla verildiği görülmektedir. Böylece, yazılı basının, özellikle şiddet olaylarını ele alarak, ancak bunları yaratan etkenleri de vermeyecek bir biçimde bir şok görüntüsü altında sunarak, neredeyse çevremizin, dünyamızın kötülükle, felaketle ve krizli olduğu hissini yaratmaktadır. Sonuçta; bir yandan, sorunların şiddet yoluyla çözülebileceği bir şiddet kültürünü yaratırken, diğer yandan, bunlara aklımızın ermeyeceği, gücümüzün yetmeyeceği inancını verecek bir biçimde, yoğun ve peş peşe verilen bu haberler yoluyla gerçekleşen enforme ediş biçimiyle yüz yüze kalan bireylerin, toplumu yönetme görevini yöneticilere/profesyonel kadrolara bıraktıkları bir toplumsal yaşamı kendi elleriyle oluşturmalarına katkıda bulundukları söylenebilir.

Bu noktada unutulmaması gereken, toplumdaki şiddetin yaygınlaşması ve meşrulaştırılması konusunun, sadece basının ve çalışmaya konu olan yazılı basının tek başına işlev ve etkinliklerini içine alan açıklamamalarla sınırlı kalamayacağıdır. Bu nedenle sözü edilen durum, daha önce belirttiğimiz gibi, sorunların çözümünün toplumsal yapıya ve onun değişmesine bağlı olduğunu göstermekten neredeyse vazgeçmiş bulunan kitle iletişim araçlarının, yabancılaşmaya ve şiddete dayalı egemen kültürü benimsetmek, rasyonalize etmek şeklinde işlevlendirilmekte olduğunu söyleyen açıklamalarla yetinilebilecek bir boyutu aşmaktadır. Çünkü; toplumsal yaşamda bireyle, kitle iletişim ortamına “katılmadan” önce, yaşamın diğer alanlarında gerçekleştirilen düzenlemelerle, çoktan şartlanmış, maniple edilmiş durumda olmaktadır. Bu yaşı içerisinde asıl soru, kitleler ile kitle iletişim araçları arasındaki iletişimin kendisi değil, onu da kuşatan ve geniş kesimlerin toplumsal yaşama katılımını ve müdahale etme olanaklarını engelleyen ve bu biçimde tecrit eden toplumsal yapı olmaktadır.

Bu durumda sorunu çözümü; basının ve onun genel toplumsal sistemle olan ilişkilerini göz ardı etmeyen ve bununla birlikte, geniş toplumsal kesimlerin, kendi toplumsal konumlarının gerektirdiği biçimde bilgilenebilmeyi, görüşlerini dile getirebilmeyi, iletişim süreçlerine yaygın ve etkin bir şekilde katılabilmeyi ve istem ve beklentilerini duyurabilecek bir kurumsallaşmayı, birey ve toplum düzeyinde sağlayıcı gelişken bir ekonomik ve sosyo-kültürel bir alt yapının varlığını önemseyen bakış açılarına bağlı bulunmaktadır.

KAYNAKÇA

Ağaoğulları, Mehmet Ali (1990) “Aşırı Milliyetçi Sağ, Geçiş Sürecinde Türkiye”, BelgeYayınları.

Althusser, Louıs (1989) “İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları”, Çev: Yusuf Alp-Mahmut Özışık, İletişim Yayınları.

Alemdar, Korkmaz (1981) “Tarih ve İletişim”, GÜ BYYO Yıllık.

Aktan, Coşkun Can (1992) “Politik Yozlaşma ve Kleoptokrasi; 1980-1990 Türkiye Deneyimi”, Afa Güncel Olaylar Dizisi No: 8.

Angın, Şükrü (1992) “Postmodern Yaşanı (lar), Medya ve Biz (ler)”, Birikim Temmuz Sayısı.

Arolat, S.Osman (1989) “Basında Sermayenin Kaynağı, Türk Basınının Beş Sorunu”, Basın Konseyi Yayınlar.

Belge, Murat (1992) “12 Yıl Sonra 12 Eylül”, Birikim Yayınları.

Belge, Murat (1986) “Müzik-Arabesk-Fotoroman, Tarihten Güncelliğe”, Alan Yayıncılık.

Belge, Murat (1987) “Türkiye Sosyalizm ve Gelecek”, Birikim Yayınları.

Boratav, Korkut (1991) “1980’li Yıllarda Türkiye’de Sosyal Sınıflar ve Bölüşüm Politikaları”, Gerçek Yayınları.

Büker, Erkan (1988) “Televizyonda Şiddet”, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.

Ergil, Doğu (1980) “Türkiye’de Terör ve Şiddet”, Turhan Kitabevi.

Ergil, Doğu (1983) “İletişim Araçları ve Şiddet Üzerine, Kitle İletişim Araçları ve Şiddet”, Hürriyet Vakfı Eğitim Yayınları.

Eroğul, Cem (1995) “Çok Partili Düzenin Kuruluşu (1945-1971), Geçiş Sürecinde Türkiye”, Belge Yayınları.

Gevgili, Ali (1990) “Türkiye’de Yenileşme Düşüncesi, Sivil Toplum, Basın ve Atatürk”, Bağlam Yayınlar.

Godenzi, Alberto (1992) “Cinsel Şiddet”, Çev: S.K.Çoşar, Ayrıntı Yayınları.

Gürbilek, Nurdan (1992) “Vitrinde Yaşamak-1980’lerin Kültürel İklimi”, Metis Yayınları.

Halloran, James D. (1983) “Kitle İletişimi Şiddetin Belirtisi mi Yoksa Nedeni mi?”, Çev:Ruşen Keleş, Türk Sosyal Bilimler Derneği Yayınları.

Halloran, James D. (1985) “Kitle İletişim Araçlarının Şiddete İlişkin Çalışmalarını Etkileyen Koşullar”, Kitle İletişim Araçları ve Şiddet Adlı Kitaptan.

Howlana, Hamid (1990) “Uluslar arası Kitle İletişiminde Bilgi Akımı”, Doğan Yayınları.

Hürriyet Vakfı Eğitim Yayınları, (1985) “Kitle İletişim Araçları ve Şiddet”.

İnsel, Ahmet (1985) “Türk Toplumunun Bunalımı”, Birikim Yayınları.

İnsel, Ahmet (1992) “Bilinçli Şiddetin Meşrutiyeti”, Birikim Yayınları.

Kaya, Raşit (1985) “Kitle İletişim Sistemleri”, Teori Yayınları.

Kazancı, Metin (1981) “Kitle İletişim Olayı İle Yığınların İdeolojik Yönlendirilmesi ve İki Örnek Üzerine”, AÜ SBF BYYO Yıllık.

Keleş, Ruşen (1982) “Kent ve Siyasal Şiddet”, AÜ SBF Yayınları.

Kentel, Ferhat (1992) “Kimlik, Şiddet ve Medya”, Medya Aylık Pazarlama İletişim Dergisi, Sayı:6.

Kepenek, Yakup (1983) “Türkiye Ekonomisi”.

Keyder, Çağlar (1987) “Türk Demokrasisinin Ekonomi-Politiği, Geçiş Sürecinde Türkiye”, Belge Yayınları.

Kıray, Mübeccel (1987) “Büyük Kent ve Değişen Aile”, Türk Sosyal Bilimler Derneği Yayınları.

Kocabaşoğlu, Uygar (1974) “Haber Kavramı Üzerine”, AÜ SBF BYYO Yıllık.

Kozanoğlu, Can (1992) “Cilalı İmaj Devri-1980’lerden 1990’lara Türkiye ve Starlar”, İletişim Yayınları.

Küçükömer, İdris (1989) “Düzenin Yabancılaşması”, Alan Yayınları.

Marcuse, Herbert (1975) “Tek Boyutlu İnsan”, Çev:Afşar Timuçin-Teoman Tunçdoğan, May Yayınları.

Mardin, Şerif (1990) “Din ve İdeoloji”, İletişim Yayınları.

Mchaud, Yves (1991) “Şiddet”, Çev: Cem Muhtaroğlu, İletişim Yayınları.

McPhall, L. Thomas (1990) “Yeni Uluslar arası Enformasyon ve İletişim Düzeni”, Akt: Yusuf Kaplan, Enformasyon Devrimi Efsanesi Adlı Kitaptan, Rey Yayıncılık.

Meriç, Cemil (1990) “Batılılaşma, Cumhuriyet Dönemi”, İletişim Yayınları, Cilt:1.

Mılls, Wrıght (1974) “İktidar Seçkinleri”, Çev: Ünsal Oskay, Bilgi Yayınevi.
Oktay, Ahmet (1992) “Şiddet Üzerine”, Milliyet 14.07.1992.

Oktay, Ahmet (1990) “Kitle İletişimi, Kitle Kültürü: Sorunlar ve Varsayımlar”, Yeni Düşün.

Oktay, Ahmet (1997) “Toplumsal Değişme ve Basın”, B/F/S Yayınları.

Oktay, Ahmet (1991) “Zamanı Sorgulamak”, Remzi Yayınları

Oskay, Ünsal (1992 a) “Özgürleşim Açısından Erotizm ve Porno”, Varlık.

Oskay, Ünsal (1985) “Algılama Bunalımı, İletişim Araçları ve Şiddetin Kültürel Yönden Normalizasyonu”, Hürriyet Vakfı Eğitim Yayınları.

Oskay, Ünsal (1989) “Modern Toplumlarda Gündelik Hayatın Sistemle Bütünleşmemiz ve Birey Olamayışımız Açısından Önemi” Adlı Önsöz’den, Yazan: Bruce Brown, Çev: Yavuz Alogan, Ayrıntı Yayınları.

Oskay, Ünsal (1982) “Kitle İletişimin Kültürel İşlevleri”, AÜ SBF Yayınları.

Oskay, Ünsal (1980) “Kitle İletişimi Açısından Toplumsal Egemenlik ve Kültürel Donanımları”, Kurgu.

Oskay, Ünsal (1990) “Kültürde Nasıl Bir Yenileşmeye Gitmeliyiz?”, Yeni Düşün.

Oskay, Ünsal (1987) “Toplumsal Gelişmede Radyo ve Televizyon”, AÜ SBF Yayınları.

Oskay, Ünsal (1992 b) “İletişimin ABC’si”, Simavi Yayınları.

Oskay, Ünsal (1983) “Yeni Bir Ortaçağa Hazır mısınız?”, Gösteri.

Özek, Çetin (1989) “Siyasal İktidar, Ceza Yasası ve Basın Özgürlüğü”, Türk Basınının Beş Sorunu, Basın Konseyi Yayınları.

Özkök, Ertuğrul (1985) “İletişim Kuramları Açısından Kitlelerin Çözülüşü”, Tan Yayınları.

Özkök, Ertuğrul (1981) “Kitle Kültürü Çağında Haberin Yeni Konumu”, GÜ BYYO Yıllık.

Özkök, Ertuğrul (1986) “Basının Değişen Görünümünde Hükümet, Dünya ve Siyasal Gruplarla İlişkiler”, Hürriyet Vakfı Eğitim Yayınları.

Özötün, Erdoğan (1980) “Türkiye Gayri Safi Yurt İçi Hasıla”, DİE Yayınları.

Özükan, Bülent (1989) “Basında Tirajlar”, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, Cilt: 1.

Parla, Taha (1989) “Ziya Gökalp, Kemalizm ve Türkiye’de Korporatizm”, İletişim Yayınları.

Rodecki, Thomas (1989) “Şiddete Dayalı Eğlenceler”, Kitle İletişim Araçları ve Şiddet Adlı Kitaptan.

Sarı, Ayşe (1987) “Kitle Kültürü Neyi Hedefliyor?”, Yeni Düşün Aralık sayısı.

Şenyapılı, Tansı (1987) “Bütünleşmemiş Kentli Nüfus Sorunu”, ODTÜ Y.

Timur, Taner (1990) “Osmanlı Mirasi, Geçiş Sürecinde Türkiye”, Belge Yayınları.

Topuz, Hıfzı (1991) “Uluslar arası Haber Dolaşımında Bozukluklar ve Yeni Evrensel Habercilik ve İletişim Düzeni”, Basın.

Tolan, Barlas (1992) “Medyalarda (Basın ve Televizyon Reklamlarında) Kadın ve Aile İmgesi”, Türkiye Günlüğü, Sayı: 18.

Toprak, Binnaz (1990) “Dinci Sağ, Geçiş Sürecinde Türkiye”, Belge Yayınları.

Tuncay, Mete (1989) “T.C.’inde Tek Parti Yönetiminin Kurulması (1923-1931)”, Cem Yayınevi.

Uğur, Aydın (1991) “Zihinlerimizin Yeni Efendileri: Medyalar”, Birikim Dergisi Mayıs sayısı.

Vassaf, Gündüz (1992) “Cehenneme Övgü: Gündelik Hayatta Totalitarizm”, Ayrıntı Yayınları.

Yavuzer, Haluk (1992) “Çocuk ve Suç”, Altın Kitaplar.

Yerasimos, Stefanos (1990) “Tek Parti Dönemi, Geçiş Sürecinde Türkiye”, Belge Yayınları.

Görüşmeler ve Süreli Yayınlar

Evin Göktaş ile 08.12.1992 tarihinde yapılan görüşme

Uğur Şevket ile 24.11.1992 ve 02.12.1992 tarihinde yapılan görüşme

1992 Yılı Medya Pazarlama İletişim Dergileri

Özgür Basın 1990, 1991, 1992 Yılı Bültenleri, Basın Konseyi Yayını
Resmi Yayınlar:

DİE İstatistik Göstergeler (1923-1990), Yayın No:1472

DİE 1981 İstatistik Yıllığı, s.401

DPT 1973 Gelir Dağılımı Araştırması, Ankara, 1976

Günlük Basın:

İncelenen Dönemler; 1990, 1991, 1992, 1993

Aydınlık

Bugün

Cumhuriyet

Meydan

Türkiye

Tercüman

Zaman