Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 29 iyun 2021-ci IL f-300 saylı əmri ilə təsdiq edilmişdir baki- 2021

2.1 Strateji menecment konsepsiyasının formalaşması prinsipləri və təhlili

Strateji idarəetmənin konsepsiyası, klasifikasiyası, strategiyası haqqında müasir elmdə tələb olunan səviyyədə araşdırmalar aparılmış və təcrübələr toplanmışdır.
Beləki, V.S.Katkalo “Strateji menecmentin nəzəriy­yə­sinin təkamülü” tədqiqatında apardığı araşdırmalar nəticə­sin­də daha çox məşhur olan aşağıdakı yanaşmaları qeyd etmişdir:

• 
  Strategiya prosesləri və mahiyyəti arasındakı dixoto­miyaya əsaslanan D.Şendel və K.Xoferin klassifikasiyası;
  
• 
  Strategiyanın nəticələri və onun formalaşdırılması arasındakı fərqlərə əsasən R.Vittinqton klassifikasiyası;
  
• 
  E.Çafrinin xətti, uyğunlaşma (şəraitə və tələblərə) və eyniləşdirmə klassifikasiyası;
  
• 
  L.Rulo və F.Segenin dörd (klassik, vəziyyətə müvafiq, sosial-siyasi və sosial-koqnitiv) bölməyə ayrılan strategiya­la­rının klassifikasiyası;
  
• 
  D.Tisa və həmmüəlliflərə görə konkret qüvvələrin kon­sepsiyası, strateji konflikt konsepsiyasına və dinamik sistem konsepsiyalarına əsaslanan klassifikasiya.
  

Yuxarıda göstərilən və bu isti­qa­mət­də tədqiqat aparan və stra­teji menecmentin əsaslarını ya­ra­dan mütəxəsisislərin töv­siy­yələrinə əsasən strateji menecmentin aşağıdakı istiqa­mətlərini qeyd etmək olar.


Cədvəl 2.1. Strateji menecment prosesinin mahiyyəti

S/s	İstiqamətlər	Mahiyyəti
1	Dizayn	Təkəmül prosesi kimi formalaşan strategiya
2	Planlaşdırma	Formal proses kimi strategiyanın qurulması
3	Proqnozlaşdırma	Analitik proses kimi strategiyanın qurulması
4	Sahibkarlıq	Öncədəngörmə proses kimi strategiyanın qurulması
5	Koqnitiv	Mental proses kimi strategiyanın qurulması
6	Təhsil	Strategiyanıı inkişaf prosesi kimi formalaşdırılması
7	Hakimiyyət	Strategiyanın danışıqlar prosesi kimi formalaşdırması
8	Mədəniyyət	Strategiyanın kollektiv proses kimi formalaşdırılması
9	Xarici aləm (mühit)	Strategiyanı reaktiv proses kimi formalaşdırılması
10	Yenidənqurma (konfiquryasiya)	Strategiyanın keçid (transformasiya) kimi formalaşdırması

Qeyd olunan klassifikatorların hər biri çox sayda təd­qi­qat­la­rın mənbəyi əsasında sistemləşdirilib. Ancaq, təklif olunan klas­sifikatorların dərin öyrənilməsi bir sıra çatışmamazlıq və kə­nar­laşmaların olduğunu göstərir. Beləki, qeyd olunan hər bir isti­qa­mət müəssisə və təşkilatın inkişaf strategiyası prosesinin bu həlqəsinin for­ma­laşdırılmasını tam və mükəmməl əks etdirir, yəni onun hər han­sı bir vacib cəhətinə diqqət edir. Ona gö­rə də menecerlər strategiyanı formalaşdırarkən onun, yəni strateji menecmentin konstruktiv nəzəriyyəsinin tarixi tə­kamüll cəhətlərini dai­mi nəzərdən keçirməli, bu məqsədlə sahədə fundamental təklifləri hazırlayan mütəxəssislərin faktiki məlumatlarına, terminalogiyaların sadə və uyğunluğuna xüsusi diqqət ver­mə­li­dir­lər. Hal-hazırda strateji planlaşdırmanın və idarəetmənin üç kons­truktuv nəzəriyyəsi geniş məlumdur, han­sı ki, bunlar müasir iqti­sad elminin müasir baxışlarına mü­va­fiq müəssisənin konkret in­ki­şaf strategiyasının formalaşdırılmasını təmin etməyə imkan verir. Ümumiyyətlə, müəssisənin inkişaf strategiyasının hazır­lan­ması prosesində yuxarıda qeyd edilən müxtəlif nəzəriyyələrlə ya­naşı müəssisənin fəaliyyətinin plan­laş­dırılması və idarəedilməsi sahəsində in­ki­şaf strate­giya­sının konkret inkişaf mərhələlələri cədvəldə gös­tərilən istiqa­mətlər üzrə nəzərdən keçirilməli, təhlil edilməli və təkmil­ləşdirilməlidir.