Dr nazim beratli

MİTOLOGYA’DA BİR YOLCULUK

Efendiiim...

Bilindiği gibi, Yunan mitolojisinde, Tanrılar'ın tanrısı, Zeus'tur. Mitolojiye göre, Zeus'un da anası vardır. Yer ve zamana göre adı, Kibele, Dindimene, Sipylene, Ma, Anaitis, Hubel, Kıble, Rhea, giderek Athena, Eştar ve Artemis olarak değişse de bu, Bereket Tanrıçası'dır. Sembolik heykellerde, göğsünde bir sürü meme olan tanrıça... Biz, Kibele adını kullanalım.

YENİ BİR ÇAĞIN SEMBOLÜ

Aslına bakarsanız, Kibele eski Yunan inancında, Altın çağ denen çağın bitimi ve Olimposlu Tanrılar Çağı denilen çağın da başlangıcı olup, adını da Frig dilinden almıştır. Olimposlu Tanrılar'ın en ulusu, Zeus'un anası olmasından öte, anaerkil dönemden, ataerkil döneme geçişin de sembolüdür o...

Önceleri, yalnız Kıbele vardır. Sonra, bir de erkek tanrı peydah olur: Kronos... Sonradan, ikisi evleneceklerdirler. Kronos'un bir kötü huyu vardır... Yeni doğan çocukları yemektedir. Kibele, tanrıça falan ama bir kadın... Aşık olur, sevişir, kıskanır yani insan gibi davranır... Günün birinde Frigya'lı genç ve yakışıklı Attis' e aşık olur. Ebedi sadakat sözüne karşılık, Kibele kendi mezhebini yayma görevini, Attis' e verir. Ne var ki Attis, sözünde durmaz ve Sangraid adlı bir peri kızıyla kırıştırmaya başlar. Kibele, bunu öğrenince, çok sinirlenir. Önce Sangraid'i (Sakarya Nehri'nin kızı demektir) öldürür. Attis, bu olaya çok üzülerek, kendi erkeklik organını keser ve kendi canına da kıymaya girişir. Kibele, onu acıyarak, çam ağacına çevirir. Bugünkü Sakarya Vadisi'ndeki çam ağaçlarının, Attis'ten geldiğine inanılırdı. Attis çam ağacına döner ama Kibele onu rahat bırakmaz. Erkeklik organını kesmiş olmak da Attis'i kurtaramaz, ana tanrıça, onu her baharda canlandırır, Sakarya Vadisi'nde onunla buluşur ve sevişirdi. Temmuz'a kadar... Temmuz'da Attis, yeniden çam ağacına dönermiş. Aşna fişne derken, bunlar bugünkü Sakarya nehri vadisinde çamlar altında buluşup, al takke ver külah, halvet olurlarmış.

( Noel'lerde evlere dikilen çam ağaçlarının kutsiyetinin kaynağını oluşturan inanç işte buradan gelmektedir. Sonradan çok uzun yüzyıllar boyunca, Anadolu'da , Attis rahipleri, her ilk baharda yapılan bereket törenlerinde, çam dalları ve kozalaklarını, dölleyici erkekliğin simgesi olarak kullanmışlar ve erkeklik organlarını keserek, toprağa atıp, bereketin böylece sağlanacağını sanırken, kozalakları, yitip giden erkekliklerinin bir sembolü olarak kullanmışlardır.)

SPİRAL’İ BİLMEYEN TANRIÇA

Nihayet bir defasında, Kibele'cik, bu vuslattan huzur bulmuş olarak ayrılır ama bir süre sonra, aylık mutad rahatsızlığı, gelmez. Hamile olduğunu anlar. Kibele, yavrusunu tek başına doğurmak ve Kronos'tan da gizlemek zorundadır.

Günü saati geldiğinde, doğumu gerçekleştirmek için, Girit'teki Olimpos Dağı'na gidip, bir mağaraya saklanır. Sancılar sıklaşınca, yere uzanır ve ıkınmaya başlar. Yer, çamurdur. Kibele'nin acı ile kavradığı toprakta, beş parmağının izi kalır. Ve sonunda, doğum gerçekleşir, Zeus doğar. Tanrıların tanrısı...

Ana tanrıça, bebeği gizlemek zorundadır. Zira Kronos, yeni doğmuş bebekleri yemeğe pek meraklıdır. Oysa, bebek Zeus bir dağın zirvesinde, tek başına bırakılırsa, bu kez de kurda kuşa yem olacaktır. Ana tanrıça, kocası da bir tanrı olduğundan onun karşısında acizdir ama ne de olsa, bir tanrıçadır. Derhal yerdeki beş parmak izinden, beş muhafız yaratır. Pende Daktili , Beş Muhafız diye anılan bu koruyucular, Zeus'un bakımını ve Kronos'tan korunmasını üstlenirler ve Kibele içi rahat, görevinin başına döner.

(Beşparmak kültünün kökeninin nerelerden geldiğine bakar mısınız?)

O BİR AY PARÇASIDIR

Mitolojide, ay Kibele'nin simgesidir. Zira o, ayni zamanda, ay tanrıçasıdır da... Orman ve mağara tanrıçası da olduğu gibi. Hilal, Kibele'nin genç kızlığının; dolunay hamileliğinin, batan ay ise olgun kadınlığının simgesidirler.. Beş köşeli yıldız ise, beş daktilin sembolüdür. Hilal ile beşköşeli yıldız birlikte olduğu zaman, Yunan mitolojisinde, Zeus'un doğumunu simgelermiş...

O antik Kıbrıs parası üzerindeki, ay - yıldız'ın anlamı, buymuş!

Hadi, buyrun...

ARABİSTAN’DA YUNAN DÜŞÜNCESİ

Peki, bunun İslam ile ne ilgisi var da sonradan ayni şekil İslamiyet'in sembolü haline geldi?

Hz. Muhammet'in, " Tanrı birdir" deyip de Mekke'den kovulmasının nedeni, neydi? Kabe'de bulunan ve yılın belli zamanlarında bütün Araplar'ın ziyaret edip, Mekke esnafının iyi bir gelir elde etmesine neden olan üçyüz adet put değil mi? İşte o putların en ulusu, çok affedersiniz ama, Kıbele idi...Uhud Savaşı'nda, Ebu Süfyan kılıcını çekerken, " Kutsal Kibele adına" diye nara atmıştı. Girit'ten Mısır'a, oradan da Arabistan'a geçen bu efsane, Araplar'ın eski çok tanrılı dinlerinde, baş köşeyi hala Kıbele'ye vermekteydi. Ve peygamber, Mekke'yi fethettiği zaman, putları kırdı ama, yılın belli zamanlarında Kabe'nin ziyaret edilip, Mekke esnafının kazancının belli bir düzeyin üstünde tutulmasıyla ilgili, geleneği, Allahın bir lutfu olarak, İslamın şartları arasına koymadan da edemedi. Bu islam öncesi Arap geleneği, putlar kırılsa da sürmeye devam etti. Kıbele de öneminden, hiçbirşey kaybetmedi.

İnsanlar günde beş defa, nereye dönüp namaz kılıyorlar, söyler misiniz?

Kıbele'ye...

Hilal ve beşköşeli yıldızın hikayesi, bu!

ARI BİR KÜLTÜR YOKTUR

Kültür, sürekli ve akışkandır. İnançlar da bir toplumdan ötekine barış içinde de yaşanılsa, savaşılsa da öyle bir geçer ki sonradan dönüp bakanlar, eğer tarihin deviniminin, büyük islam düşünürü İbn-i Haldun'un dediği gibi, "bir durumdan duruma, süreçten sürece geçişler bütünü" olduğunu kavramaz ise, ya şaşırır kalır veya bu hikayeyi anlattığımda, "vay sen biz Yunan Tanrıçasına mı bakarak namaz kılıyoruz demek istiyorsun" diye kükreyen yeğenim gibi, saçmalamaya girişir. Dinlerin, dialektiği de bu!

Şamanizm olmasaydı, çok tanrılı dinlere geçilemezdi. Onlar olmasa, Musa; Musa olmasa, İsa; İsa olmasa, Hz. Muhammet olamazdı. Hepsi birbirinin tamamlayıcısı ve takipçisidirler. O, sabah akşam okunulan Yasin Suresi'nin anlamı nedir bilir misiniz?

Yasin Suresi'nde Allah, Hz. Muhammed'e diyor ki : " Sana inanmayan Mekkeliler'e , İsa'nın havarilerine inanmayan Antakyalılar'ın başına gelenleri anlat." Yani, Kur'an'da, İslamiyetin argümanı olarak, Hristiyanlık gösterilir.

Kıbele, Artemis, Eştar ya da adı ne olursa olsun, Bereket Tanrıçası / Ana Tanrıça bütün çok tanrılı dinlerde vardır ve kime kimden geçtiğini kanıtlamak da mümkün değildir.

Ay ve beş köşeli yıldız, meğer ne Türklüğün ne de islamın değil; eski çok tanrılı dinlerde, ana tanrıça ile Tanrılar tanrısının sembolü imiş!

İşe bakınız!

Not: Halikarnas Balıkçısının, Anadolu Tanrıları, Merhaba Anadolu ve Altıncı Kıt'a Akdeniz isimli eserlerinden yararlanılarak yazıldı. Yazının başlarında sözkonusu ettiğimiz ay- yıldızlı antik Kıbrıs Parası da Altıncı Kıt'a Akdeniz'dedir.O aralar kitap almaya param çıkışmadığından, Güzelyurt kütüphanesinden alıp okumuştum.Belki de hala orada bir kopyası bulunmaktadır.

İZMİR NASIL KURULDU