Eserin özgün adı: روش تفسیر قران Reveş-i Tefsir-i Kur’an Yayın Yönetmeni

Zihnin Faal Olması

Herkesin Kurân gibi bir metinden istifade etme mizanı, zihninin faal olmasına ve bu metin hakkında onun için ortaya çıkan soruların ölçüsüne bağlıdır. Hem gündeme gelen sorunun türü hem de soruyu dile getirmede gösterilen dikkat, sahih cevaba ulaşmada etkilidir. Fakat bunlara ilave olarak gündeme getirilen soruların ölçüsü önemli rol ifa etmektedir. Dolayısıyla muhtelif alanlarda ihtisas sahibi olan müfessirlerin farklı neticeler almalarının önemli sebeplerinden birisi olarak onların uzmanlık alanlarına uygun muhtelif soruların gündeme getirilmesi gösterilebilir. Zira onlar için gündeme gelen sorular, o alanda ihtisası olmayanlar için gündeme gelmemiştir veya en azından önemsiz telakki edilmiştir. Son zamanlarda çıkan tefsirlerin önceki tefsirlerden daha yüklü olmaları genelde bu sebepten kaynaklanmıştır. Çünkü zaman geçtikçe yeni sorular gündeme gelmiş ve Kurâni cevaplar verilmesi gereksinimi doğmuştur; kendileri için bu soruların ve düşünsel ihtiyaçların ortaya çıktığını gören değerli müfessirler de onların cevaplarını Kurân’dan bulmaya çalışmışlardır. Elbette çok ve çeşitli soruların önemli rolünü mutlak telakki edip diğer faktörleri görmezden gelmek doğru değildir. Burada şu hususu zikretmek zaruridir: Görüş ve düşüncelere müracaat etmek, çeşitli konularda gündeme getirilmiş görüşleri mütalaa etmek ve yeni bilimlere ait konulara aşina olmak, eğer daha fazla sorular bulmak maksadı ile olursa, bu reye dayalı tefsire ve tefsirde sapmaya yol açmayacağı gibi aksine tefsirin daha kâmil ve yüklü olmasını beraberinde getirecektir. Fakat eğer bu müracaat söz konusu görüşleri Kurân’a ve tefsire hâkim kılmak veya onların teyidi için Kurân’ı bir dayanak kılmak kastıyla olursa bu, tefsir yöntembilimi açısından yanlış olur; ahlâki etik değer ve dini görüş açısından kınanır ve reye dayalı tefsirin bir mısdakı olur.

 و آخر دعوانا ان الحمد لله رب العالمین  ¹¹³¹

Kaynaklar

Kur’an-ı Kerim

Nehc’ül Belağa

Abdurahman, Abdulhadi, Sultan’un-Nas, Mina lil Neşr, Beyrut, 1998.

Ahmedi, Babek, Kitab-i Terdid, Neşr-i Merkez, Tahran, 1996.

Ahmedi, Babek, Sahtar ve Tevil-i Metn, Neşr-i Merkez, IV. Baskı, Tahran, 2000.

Ahund Horasani, Muhammed Kazım, Kifayet’ül Usul, Kitabfuruşi-yi İslamiyye, Tahran, 1986.

Ak, Halid Abdurrahman, Usul’ut-Tefsir ve Kavaidehu, Dar’un-Nefais, Beyrut, 1993.

A’las-Sair, Muhammed Hüseyin, Mucaz’ul Kur’an, Hasaisuhu el Fenniye ve Belagatuhu el Arabiyye, Dar’ul Muvarrih’ul Arabi, I. Baskı, Beyrut, 1999.

Ali Zamani, Emir Abbas, Zeban-i Din, Merkez-i Mütealat ve Tahkikat-i İslami, I. Baskı, Kum, 1996.

Askeri, Ebu Hilal Hasan b. Abdullah, Kitab’us-Senaateyn, el Kitab veş-Şiir, Araştırma Ali Muhammed el Becavi, el Bab’ul Halebî.

Aştiyani, Celaleddin, Tahkik der Din-i Mesih, Neşr-i Nigareş, I. Baskı, Tahran, 1990.

Attar Nişaburi, Feriduddin, Güzide-yi Tezkiret’ül Evliya, Edit Muhammed İsti’lami, Şirket-i Sehami-yi Kitabha-yi Cibi, Tahran, 1973.

Ayn’ul Kuzat, Zübde’ül Hakaik, Edit Afif Asiran, Daneşgah-i Tahran.

Bağdadi, Abdülkahir, el-Fark Beyn’ül Fark, Dar’ul Ma’rife, I. Baskı, Beyrut, 1996.

Bakali Şirazi, Ruzbehan b. Nasr, Arais’ül Beyan fi Hakaik’ul Kur’an, Lucknow, 1884.

Baklani, Muhammed b. Tayyib, İcaz’ul Kur’an, Müesseset’ül Kütüb’üs-Segafiyye, I.Baskı, Beyrut, 1986.

Baklani, Muhammed b. Tayyib, Temhid’ül Evail ve Telhis’üd-Delail, Araştırma İmadüddin Haydar, Müesseset’ül Kütüb’üs-Segafiyye, Beyrut, 1993.

Balhi, Mukatil b. Süleyman, el-İşbah vel-Nezair fil-Kur’an’-il Kerim, Araştırma Dr. Abdullah Mahmud Şehate, İlahiyyet’ül Misriyyet’ül Amme lil-Kitab, 1975.

Barbour, İan, Didgahha-yi Muhtelif Derbare-yi İrtibat-i Din ve İlim, Çeviri Perviz Futurçi, Mecelle-yi Zihn, Pejuheşgah-i Ferheng ve Endişe-yi İslami, III. Sayı, Sonbahar 2000.

Barbour, İan, Din ve İlim, Mesail-i Tarihi ve Muasir.

Barbour, İan, İlim ve Din, Çeviri Bahauddin Hürremşahi, Neşr-i Daneşgahi, II. Baskı, Tahran, 1995.

Batini, Muhammed Rıza, Mecmua-yi Makalat-i Peyremun-i Zeban ve Zeban Şinasi, Ferheng-i Muasir-i İran, Tahran, 1992.

Batini, Muhammed Rıza, Zeban ve Tefekkür, Ferheng-i Muasir-i İran, Tahran, 1990.

Becnurdi, Kazim, Dairet’ül Mearif-i Buzurg-i İslami, Merkez-i Dairet’ül Mearif-i Buzurg-i İslami, I. Baskı, Tahran, 1993.

Bedevi, Abdurrahman, Tarih-i Endişeha-yi Kelami, Çeviri Hüseyin Sabiri, Astan-i Kuds-i Rezevi, Bonyad-i Pejuşehha-yi İslami, Meşhed, 1995.

Bedevi,Abdurrahman, Mezahib-i İslamiyyin, Dar’ul İlm lil-Melayin, Beyrut, 1996.

Behar, Muhammed Taki, Melik’üş-Şüera, Sebk Şinasi, İntişarat-i Emir Kebir, Tahran, 1990.

Behrani, Seyyid Haşim, el-Burhan fi Tefsir’il Kur’an, Müesseset’ül Ba’sa, I. Baskı, Beyrut 1998.

Beydaba, Kelile ü Dimne, Çeviri Nasrullah Münşi, İlmi, Tahran, 1949.

Buzurgmihr, Menuçher, Felasefe-yi Tecrübî-yi İngilistan, Encümen-i Felsefe-yi İran, Tahran, 1978.

Celiyend, Seyyid Muhammed, İbn-i Teymiyye ve Mevkifehu min’el Tevil, Kahire, 1973.

Cemaleddin, Mustafa, el-Bahs’un-Nehvi ind’el Usuliyyin, Dar’ul Hicre, II. Baskı, Kum, 1985.

Cevadi Amuli, Abdullah, Tefsir-i Tesnim, İntişarat-i İsra, I. Baskı, Kum, 1999.

CevadiAmuli, Tefsir-i Muvzi-yi Kur’an-i Mecid, Merkez-i Neşr-i Ferheng-i Reca, İntişarat-i İsra, Tahran, 1995.

Corbin, Henry, Tarih-i Felsefe-yi İslami, Çeviri Cevad Tabatabai, Encümen-i İran Şinasi-yi Fransa der İran, Tahran, 1994.

Cürcani, Abdülkahir, Esrar’ul Belaga, Dar’ul Marife, Beyrut, 1982.

Dehhüda, Ali Ekber, Lügatname-yi Dehhüda, İntişarat-i Daneşgah-i Tahran, I. Baskı, Tahran, 1994.

Durant, William James, Tarih-i Temeddün, Çeviri Ebu Talib Saremi ve Eb’ul Kasım Taheri, İntişarat-i Amuzeş-i İnkilab-i İslami, II. Baskı, Tahran, 1989.

Ebu Übeyde, Ömer b. es-Semeni, Mucaz’ul Kur’an, Araştrma Muhammed Fuad Sezgin, Mektebet’ül Hancı, Kahire, 1955.

Ebu Zeyd, Nasir Hamid, el-Hitab’ul Dini Ruyetu Nakdiyye, Sina, Kahire, 1994.

Ebu Zeyd, Nasir Hamid, Mefhum’un-Nas, Dirasetu fi Ulum’il Kur’an, Merkez’üs-Sekafi el-Arabî, Beyrut, 1996.

Ebu Zühre, Muhammed, Tarih’ul Mezahib’ul İslamiyye, Dar’ul Fikr’ul Arabî, Sina, Kahire, 1994.

Ebul Ferec el-İsfehani, Ali b. Hüseyin, Kitab’ul Egani, Dar’ul Hayâ et-Teras’ul Arabi, I. Baskı, Beyrut, 1978.

Edib Sultani, Mir Şemseddin, Risale-yi Viyn, Merkez-i İrani-yi Mütalea-yi Ferhengha, Tahran, 1981.

el-Hüseyin Hatib, Abdüz-Zehra, Mesadiru Nehc’ul Belaga ve Esaniduhu, Dar’ul Azva, Beyrut, 1985.

el-Hüsyin Hatib, Abdüz-Zehra, Mesadiru Nehc’ül Belaga, Dar’ul Azva, Beyrut, 1984.

Eliade, Mircea, Din Pejuhi, Çeviri Bahauddin Hürremşahi, Müessese-yi Mütaleat ve Tahkikat-i Ferhengi, Tahran, 1993.

Emin Ahmedi, Muhammed, Tenakuznema ya Giybetnemun, Defter-i Tebligat-i İslami-yi Havze-yi İlmiyye-yi Kum, I. Baskı, Kum, 1999.

Emin, Ahmed, Fecr’ul İslam, Dar’ul Kitab’ul Arabî, Beyrut, 1975.

Emin, Ahmed, Zahiy’ul İslam, Mektebet’ün-Nihzet’ül Mısriyye, Kahire, 1976.

Emini, Abdülhüseyin, el-Gadir, Merkez’ül Gadir lil Dirasat’il İslamiyye, I. Baskı, Kum, 1995.

Enuşe, Hasan, Ferhengname-yi Edebi-yi Farsi, Sazman-i Çap ve İntişarat, I. Baskı, Tahran, 1997.

Estes W.T., İrfan ve Felsefe, Çeviri Bahauddin Hürremşahi, İntişarat-i Suruş, IV. Baskı, Tahran, 1997.

Eş’ari, Ebul Hasan Ali b. İsmail, Makalat’ul İslamiyyin, Mektebet’ün-Nihzet’ül Mısriyye, I. Baskı, Kahire, 1990.

Fazil Lenkerani, Muhammed, Seyr-i Kamil der Usul-i Fıkh, İntişarat-i Feyziyye, I. Baskı, Kum, 1998.

Feali, Muhammed Taki, der Amedi ber Marifet Şinasi-yi Muasır ve Dini, Muavenet-i Umur-i Esatid ve Durus-i Mearifi İslami, Kum, 1998.

Feali, uhammed Taki, Ulum Paye-yi Nazariye-yi Bedahet, Neşr Dar’us-Sadikin, I. Baskı, 1999.

Fehim, Aziz, İlm’ut-Tefsir, Dar’us-Sekafet’ül Mesihiyye, Kahire.

Fera, Ei Zekeriya Yahya b. Ziyad, Meani’ül Kur’an, Dar’us-Surur, Beyrut, 1983.

Ferestehah, Maksud, Mecelle-yi Fera Rah, I. Sayı.

Feyerabend, Paul, Ber Zıdd-i Reveş, Çeviri Mehdi Kavam Saferi, İntişarat-i Fikr-i Ruz, Tahran, 1996.

Feyz Kaşani, Muhsin, es-Safi fi Tefsir’il Kur’an, İslamiyye, Tahran, 1996.

Feyyaz Lahici, Molla Abdürrezzak, Şevrak’ul İlham fi Şerh-i Tecrüd’il Kelam, Mektebet’ül Farabi, Tahran, 1981.

Feyz Kaşani, Muhsin, İlm’ul Yakin fi Usul’id-Din, Bidar, Kum, 1980.

Furugi, Muhammed Ali, Seyr-i Hikmet der Erupa, İntişarat-i Zuvvar, I. Baskı, Tahran, 1965.

Gazali, bi Hamid Muhammed b. Muhammed, el Mustesafi min İlm’il Usul, Müesseset’ür-Risale, Beyrut, 1996.

Gilson, Etienne Henry, Nakd-i Tefekkür-i Felsefe-yi Garb, Çeviri Ahmed Ahmedi, İntişarat-i Hikmet, III. Baskı, Hikmet, 1982.

Gilson,Etienne Henry, Akl ve Vahy der Kurun-i Vusta, Çeviri Şehram Pazuki, Vezaret-i Ferheng ve Amuzeş-i A’li, Müessese-yi Mütealat ve Tahkikat, Tahran, 1993.

Goldziher, Ignaz Isaak Yehuda, Mezahib’ut-Tefsir’ül İslami, Çeviri Abdulhalim Neccar, Mektebet’ül Hancı, Kahire, 1954.

Haddad Adil, Gulamali, Mecelle-yi Felsefe, Daneşgede-yi Edebiyat ve Ulum-i İnsani Daneşgah-i Tahran, I. Sayı, Tahran.

Hairi Yezdi, Mehdi, Felsefe’yi Tahlili, Daniş ve Endişe-yi Muasir, Tahran, 2000.

Halefullah, Muhammed Ahmed, el-Fenn’ül Kısasi fil Kur’an’il Kerim, Mektebet’ün-Nehval Mısriyye, III. Baskı, 1965.

Hand Mir, Habib’us-Seyr, Celaleddin Humayi’nin Mukaddimesi ile, Hayyam, Tahran, 1954.

Hanefi, Hasan, Min’el Akidet il’es-Sevriyye, Dar’ut-Tenvir, el-Merkez’üs-Sekafi el-Arabi, 1988.

Hasibullah, Ali, Usul’ut-Teşri’ül İslam, Dar’ul Mearif, V. Baskı, Kahire, 1976.

Hatib, Abdülkerim, el-Kısas’ul Kur’ani fi Mantukihi ve Mefhumihi, Dar’ul Ma’rife, Beyrut.

Hatib-i Bağdadi, Ca’miu Beyan’ul İlm.

Hatib-i Kazvini, Celaleddin Muhammed b. Abdurrahman, el-İzahu fi Ulum’il Belage, Dar’ul Kutub’ul İlmiyye, Beyrut, 1984.

Hekimi, Muhammed Rıza, Edebiyat ve Taahhüd der İslam, Defter-i Neşr-i Ferheng-i İslami, X. Baskı, Tahran, 1998.

Hilli, Minhac’ul Yakin fi Usul’ud-Din, Araştırma Muhammed Rıza Ensari, 1995.

Hoi, Seyid Eb’ul Kasım, Muhazarat fi Usul’il Fıkh, Edit Muhammed İshak Feyyazi, Dar’ul Huda, III. Baskı, Kum, 1989.

Hoi, Seyyid Eb’ul Kasım, el-Beyan fi Tefsir’il Kur’an, Matbuat’ul İlmiyye, Kum, 1974.

Humeni, Seyyid Ruhullah, Adab’us-Selat, Müessese-yi Tanzim ve Neşr-i Asar-i İmam Humeyni (r.a), I. Baskı, Tahran, 1991.

Humeni, Seyyid Ruhullah, Keşf’ül Esrar, İntişarat-i Mustafevi, Kum.

Humeyni, Seyyid Ruhullah, Çehil Hadis, Müessese-yi Tanzim ve Neşr-i Asar-i İmam Humeyni (r.a), III. Baskı, Tahran, 1993.

Humeyni, Seyyid Ruhullah, Sahife-yi Nur, (22 Cilt) Vezaret-i Ferheng-i ve İrşad-i İslami, I. Baskı.

Humeyni, Seyyid Ruhullah, Şerh-i Du’a-yi Seher, Müessese-yi Tanzim ve Neşr-i Asar-i İmam Humeyni (r.a), I. Baskı, Tahran, 1995.

Humeyni, Seyyid Ruhullah, Şerh-i Hadis-i Akl ve Cehl, Müessese-yi Tanzim ve Neşr-i Asar-i İmam Humeyni’de bulunan El Yazması.

Humeyni, Seyyid Ruhullah, Velayet-i Fakih, Müessese-yi Tanzim ve Neşr-i Asar-i İmam Humeyni (r.a), I. Baskı, Tahran, 1994.

Hürreşahi, Bahauddin, Pozivitizm-i Mantıki, Merkez-i İntişarat-i İlmi ve Ferhengi, Tahran, 1982.

Izutsu, Toshihiko, Hüda ve İnsan der Kur’an, Mea’na Şinasi-yi Cihanbini-yi Kur’an, Çeviri Ahmed Aram, Defter-i Neşr-i Ferheng-i İslami, Tahran, 1989.

Izutsu, Toshihiko, Sahteman-i Mea’ni-yi Mefahim-i Ahlaki - Dini der Kur’an, Çeviri Feridun Bedrei, Kalem, Tahran, 1981.

İbn-i Anbari, Ebubekir, Nihzet’ül Elba fi Tebekat’il Ebda, Araştırma Dr. İbrahim es-Samirii, Mektebet’ül Endelüs, Bağdat, 1920.

İbn-i Arabi, Muhyiddin Muhammed b. Ali, Fusus’ul Hikem, Ez-Zehra (s.a), Tahran, 1988.

İbn-i Arabi, Muhyiddin Muhammed b. Ali, Tefsir’ul Kur’an’ul Kerim, Nasir Hüsrev, Tahran, 1990.

İbn-i Ceni, Osman, el-Hasais, Araştırma Muhammed Ali Neccar, Dar’ul Huda, Beyrut.

İbn-i Esir, el-Misl-i Sair fi Edeb’il-Kitab veş-Şair, Araştırma Ahmed Hufi, Matbaat’ul Behiyye, Mısır.

İbn-i Faris, Ahmed, es-Sahibi, el-Mektebet’üs-Selefiyye, Kahire, 1910.

İbn-i Faris, Ahmed, es-Sahibi, Mekayis’ül Lügat, Dar’ul Ceyl, Beyrut, 1990.

İbn-i Haldun, Abdurrahman b. Muhammed, Çeviri Muhammed Pervin Gunabadi, İntişarat-i İlmi ve Ferhengi, V. Baskı, Tahran, 1988.

İbn-i Hazım, Ali b. Ahmed, el-Ahkamu fi Usul’il Ahkâm, İdaret’ül Tiba’at’ul Müniriyye, Kahire, 1928.

İbn-i Hazime, Muhammed b. İshak, et-Tevhid, Dar’ul Kitab’ul İlmiyye, Beyrut, 1992.

İbn-i Hişam, Abdülmelik, es-Siyet’ül Nebeviyye, Dar’ul Ceyl, Beyrut, 1975.

İbn-i Kuteybe, Ebi Muhammed Abdullah b. Müslim, Tevilu Muşkil’ul Kur’an, Dar’ul Kutub’ul İlmiyye, Beyrut, 1981.

İbn-i Menzur, Cemaleddin Ebulfezl Muhammed b. Mekr, Lisan’ul Arab, ed-Darul Mısriyye li Telif ve Tercüme Dar’u Sadir, Beyrut, 1922.

İbn-i Meymun, Delalet’ül Hairin, Mektebet’üs-Sekafet’üd-Diniyye.

İbn-i Nedim, Muhammed b. İshak, el-Fihrist, Mısır, 1972.

İbn-i Sina, Hüseyin b. Abdullah, el-İşarat vet-Tenbihat, Müessese-yi en-Nu’man, Beyrut, 1992.

İbn-i Sina, Hüseyin b. Abdullah, eş-Şifa, İlahiyyat, Mektebetu Ayetullah Maraşi Necefi, Kum, 1985.

İbn-i Sina, Hüseyin b. Abdullah, Resail fi Esrar-il Hikmet’il Meşrikiyye ma’a Şerh-i Muhtar, Edit Mikail b. Yahya el-Mehruni, Mektebet’ül Müsenna, Bağdat, 1889.

İbn-i Teymiyye, el-İman, Dar’ul Kitab el-Arabî, II. Baskı, Beyrut, 1999.

İci, Azdüddin, Şerh’ül Mevakif, Ofset, eş-Şerif’ür-Rezi, Kum, 1991.

İhvan’us-Safa, Resailu İhvan’us-Safa, Dar’u Sadir, Beyrut.

İntişarat-i Sadra, Mutahhari ve Ruşenfikran, Tahran, 1993.

Kafti, Cemaleddin Eb’il Hasan Ali b. Yusuf, Enbat’ur-Revat, Dar’ul Kutub’ul Mısriyye, I. Baskı, Kahire, 1950.

Kâini, Ali, İlm’ul Usul Tarih’en ve Tatvir’en, Defter-i Tebligat-i İslami, I. Baskı, Kum, 1985.

Kavyani, Şiva, Ayin-i Kabala (Yahudi Tasavvufu), Neşr-i Ferarevan, I. Baskı, Tahran, 1994.

Kazi, Abdülcebbar, el Mugni fi Ebvab’it-Tevhid vel Adl, ed-Dar’ul Mısriyye lil Telif vet-Tercüme, Kahire.

Kazi, N’man, Nu’man b. Muhammed Mağribi, Tevil Deaim’ul İslam, Dar’ul Mearif, Mısır.

Kazi, Nu’man, Nu’man b. Muhammed Mağribi, Esas’ut-Tevil, Dar’us-Sekafe, Beyrut.

Kirmani, Hamiduddin, Rahet’ül Akl, Dar’ul Fikr’ul Arabî, Kahire, 1953.