tisfactoria. Probat. S. Tho. quiapoena
illa potest esse opus peccatoris perhoc
ꝙ volũtarie acceptat, & patiẽtèr susti
net: sicut Iob ꝗ dicebat, sicut dño pla
cuit ita factũ ẽ, sit nomẽ dñi bñdictũ.<-P>
@@0@
@@1@De satisfactione
<-P>Illud erat satisfactoriũ, quia iā erat pro
prium illius. Siautem quis renitaturta
li poenæ non est sat isfactoria: si talis
resistentia sit vs ad peccatum mor-
tale. Vnde infirmus qui velet sanari si
posset, sed quia non potest fert bono
animo, in nomine dñi satisfacit, nō so
lũ per patiẽtiam quam habet, sed quia
ipsæ poenæ à Deo inflictę sunt satisfa
ctoriæ de se: sicut etiam poenę purga
torij & multo melius. Dico prętereà
(& hoc est multum probabile, & ve-
risimilè) ꝙ quicũ in gratia punitur
à Deo in isto mundo, sufficientèr pu-
nitur, & non punietur in alio seculo:
& maximè si morte eum puniat, tunc
enim non dubito quin mors inflicta à
Christo (non loquor de morte natu-
rali) omnem poenam deleat. Proba-
tur, quia nulla est ratio iā ꝙ Deus pu-
nit aliquem invita, cur puniat partem
& non totum. Hoc non negaret Hie-<-P>
@@0@
@@1@De satisfactione. 155
<-P>ronymus qui verbum mirabile dicit
super illud Nahum. i. non consurget
duplex tribulatio. Quod vos potestis
videre si placuerit in suo fonte.
¶ QV Æritur, quę sint opera satisfa-191|Pœna|lia oꝑa|fatisfa|ctoria|præci-|pua|tria, ie-|iuniũ,|elee-|mosy-|na, &|oratio.
ctoria poenalia, vtrum sint tria quęcō
munitèr ponuntur a doctoribus, & a
Magistro sententi. 4. d. 15. scilicet ieiu
nium, eleemosyna, & oratio? Respon
deo, ꝙ sic. Probat S. Tho. quia vt su-
pra diximus, in satisfactione oportet
ꝙ sicut peccator vsurpauit sibi quod
non debet, ita auferat sibi aliquid qđ
ei competebat, putâ bona naturalia
per ieiuniũ, bona temporalia per ele-
emosynam. Bona autem spiritualia
non debent auferri, sed satisfacimus
operibus spiritualibus cognoscendo
quòd sunt Dei, & petendo auxilium
quod fit per orationẽ. Et in his inclu-
duntur omnia opera poenalia. In ieiu
nio opera afflictiua ex natura sua pu-<-P>
@@0@
@@1@De satisfactione.
<-P>tâ peregrinatio, silentium &c. Prædi
care verò, legere, & similia intelligun
tur sub eleemosyna, quia sunt bona
proximis exhibita.192|Confes|sor pōt|obliga|re pœni|tentem|ad ali|quam|satisfa|ctionẽ.
¶ QV Æritur, an cōfessor audiens cō
fessionem possit obligare poenitentẽ
ad aliquam satisfactionem? putâ ad
hoc vt ieiunet, vel det eleemosynam?
Scotus. 4. d. 18. &. 19. tenet quòd confes
sor non potest obligare poenitentem
si ipse noluerit acceptare. Si autem se
mel acceptauerit tenetur implere poe
nitentiam sub poena peccati mortalis
Idem tenet Gabriel. d. 16. q. 2. dubio. 1.
&. 5. quia potest satisfacere in alia vi-
ta. Idem tenet Siluester verbo confes-
sio. 1. §. 25. &. 26. licet cum aliquibus li
mitationibus. Caieta. etiā. q. 2. de satis-
factiōe tenet ꝙ poenitẽs non tenetur
acceptare poenitentiā, saltẽ sub poena
peccati mortalis, & si acceptet non te
ne{t$} eā implere sub poena peccatimor<-P>
@@0@
@@1@De satisfactione. 156
<-P>talis. Sed quicꝗd sit de his opinionibꝰ
puto esse ꝓbabilius ꝙ pęnites sub poe
na peccati mortalis tenetur acceptare
poenitentiam sibi iniunctā. Ita tenet
Magist. 4. d. 18. &. S. Tho. ibidẽ & in
additionibꝰ. q. 18. art. 3. &. d. 16. in expo
sitione textus, & Palu. 4. di. 20. q. 2. &
Maio. d. 17. q. 2. & Alma. d. 18. & vide-
tur sententia omniũ sanctorũ antiquo
rum, qui si peccatori graui iniungerẽt
poenitentiam, & ille nollet acceptare
non reputarent eum (vt credo) esse in
statu salutis. Et probo ꝙ teneatur acce
ptare, quia in cap. omnis, dicitur & in
iunctam sibi poenitentiam pro viribꝰ
studeat adimplere. In prædicto ca. est
præceptum obligans ad confitendum
semel in anno, sed sub eijsdem verbis
dicitur quòd impleat poenitentiam in
iunctā, & confiteatur, ergo etiā illud
est præceptũ. Itẽ cap. statuimus de ma
ledicis dicitur si poenitentiā renuerit<-P>
@@0@
@@1@De satisfactione.
<-P>peccator iniunctam à sacerdote inter
dicatur ei ingressus ecclesiæ. i. excom
municetur & ecclesiastica careat se-
pultura. Et licet hoc intelligatur de
poenitentia publica, tamen eadem ra
tione intelligendũ est de secreta: quia
quantum ad claues nihil refert vtrum
confessio fiat publicè, vel secretè. Et
credo ꝙ qui antiquitus publicè confi-
tebantur, non iterum confitebantur
secretè. Probatur etiam, sacerdos ha-
bet potestatem remittendi & soluen-
di culpam & poenam, ergo & ligan-
di quo ad culpam & poenam. Itẽ qui-
libet iudex in foro contentioso habet
potestatem imponendi poenam pro
crimine, & alius tene{t$} acceptare, qua
re ergo iudex ecclesiasticus non habe
bit hanc potestatem in suo foro?
¶ QV Æritur, vrum sacerdos habeat193|Confes|sor non|pōt im-
potestatem imponendi quācũ poe-
nitentiam voluerit pro suo arbitrio?<-P>
@@0@
@@1@De satisfactione. 157
<-P>Respondeo, non oportet ꝙ per poeniponere|quācũq;|volue-|rit pœ-|nitẽtiā.
tentiam iniunctam à confessore, poe-
nitens satisfaciat pro tota poena oĩum
peccatorum suorum. Nam aliâs fru-
stra esset purgatoriũ. Secundò dico, ꝙ
sacerdos nō potest imponere quantā
cun poenam grauem, & quandô es
set intolerabilis, poenitens non tene-
tur obedire. Vtrum autem debeat sa-
cerdos ponere aliquam poenitentiam
sub consilio, fac hoc, & si volueris fac
etiam istud. Palude consulit ita face-
re, & Siluester, & alij. Hoc etiam lau
dat sanct. Tho. propter quod dico, ꝙ
talis poenitentia propter cōsiliũ sacer
dotis est magis meritoria, si eā face-
ret ex arbitrio proprio solùmmodo.194|Confes|sor pōt|mutare|vel tol-|lere pœ|uitentiā|ab alio
¶ QV Æritur, vtrum secundus confes
sor possit commutare, vel tollere poe
nitentiam impositam à primo confes
sore? De hoc sunt opiniones. Siluester
& isti dicunt ꝙ non potest nisi confi-<-P>
@@0@
@@1@De extrema vnctione.
<-P>teatur. Sed puto probabiliꝰ ꝙ potest,cōfesso-|re iniũ-|ctam.
quia secundus confessor est iudex &
habet potestatem super istum, & ideò
satis est quód poenitens confiteatur
peccatum illud, quòd non fecerit poe
nitentiam sibi iniunctam ab alio, &
potest confessor, vel tollere totam, vel
minuere, vel etiam commutare. Vtrũ
autem confessor teneatur semper ali-
quam iniũgere poenitentiā poeniten
ti, posset dubitari. Sed dico quod sic
quia est iudex, & grauitèr peccaret si
nullā imponeret, nisi esset ex magna
& ratiōabili causa, vt in articulo mor
tis, vel si videret quòd poenitens nullā
acceptaret poenitentiam: si tamẽ hoc
contingere possit vnquàm. Hæc de
satisfactione dicta sufficiant.
¶ Sequitur de sacramento extre
mæ vnctionis.
@@0@
@@1@De extrema vnctione. 158
De quo (licet sit sacramentũ exeũtiũ)
prius tractatur de matrimonio, &
de ordine. Quia prius agendũ est de sa
cramentis quę pertinent ad oẽs chri-
stianos, de his quæ spectant solũ ad
certũ genus personarũ. Et de hac ma-
teria tractatur á doctoribus 4. d. 23.
PRIMO quæritur, an extre- 195|Extre-|ma vn-|ctio est|sacramẽ|tum.
mavnctio sit sacramentũ? Re
spondeo secundũ omnes ca-
tholicos ꝙ sic. Quia est inuisibilis gr̃ę
visi bilis forma, nā significatgr̃am inte
riorẽ, cũ eius effectus sit remouere re-
liquias peccatorũ. Et cōfert gr̃am iux
ta illud Iacobi 5. & si in peccatis fuerit
dimitten{t$} ei. Ex quo patet ꝙ si pecca-
tor cũ sola attritiōe recipiat hoc sacra-
mẽtũ, recipiet gr̃am virtute illiꝰ, & re
missionẽ peccatorũ mortaliũ. Itẽ ꝓba
tur ꝙ sit sacramentũ, quia in cap. ad a-
bolendam de hæreticis excōmunicā-
tur qui alitèr sentiunt de sacramentis<-P>
@@0@
@@1@De extrema vnctione.
<-P>quàm sentit romana ecclesia: sed ec-
clesia romana in concilio Florentino
sub Eugenio. 4. determinauit ꝙ extre
ma vnctio est vnum de septem sa cra-
mentis ecclesiæ. Et in capi. illud super
fluum. 95. distinctio. idem determina
tur, ergo ita tenendum est de fide &
oppositum est hæreticum.
¶ QV Æritur, à quo sit hoc sacramen196|Extre|ma vn|ctio an|sit à|Chri-|sto ĩsti|tuta.
tum institutũ, an à Christo? Magister,
4. d. 23. ex verbis Hugonis ait quòd ab
apostolis, Iacob. 5. Sed cũ sacramenta
nouæ legis conferant gratiam quā so
lus Christus confert: tenẽdum est om
nino ꝙ Christus instituit hoc sacramẽ
tum. Nam instituere sacramenta per-
tinet ad potestatem excellentię quam
solus Christus habuit. Quod autem di
cit magister quòd fuit ab apostolis in=
stitutum, intelligendum est secundũ
sanct. Tho. ꝙ est ab apostolis promul
gatum. Sedvbi legitur in sacra scriptu<-P>
@@0@
@@1@De extrema vnctione. 159
<-P>ra huius sacramẽti institutio? S. Tho.
& omnes alij dicunt ꝙ non est expres
sus locus vbi fuerit institutum. Habe-
mus tamen ꝙ sit sacramentum ex tra
ditione ecclesiæ quæ in his quæ sunt fi
dei errare nō potest: & hoc sufficit no
bis. Euangelistæ non curauerunt tra-
dere nisi necessaria ad salutem, vt de
baptismo, poenitẽtia, eucharistia, quæ
sunt sacramenta necessaria. De confir
matione verò & extrema vnctione ꝓ
ptereà siluerunt, quia nō sunt necessa
ria ad salutem: quanuis Marci. 6. videa
tur fieri de hoc sacramento mentio cũ
duodecim vngebant infirmos oleo.
¶ QV Æritur, quis sit effectus huius197|vnctio|nis ex|tremæ|effectꝰ
sacramenti? Respondeo ꝙ hoc sacra-
mentum non imprimit characterem,
& ideò est iterabile. Patet, quia in cō
cilio Florentino dicitur ꝙ solũ tria sa
cramenta imprimunt characterem,
baptismus, confirmatio, & ordo. Secũ<-P>
@@0@
@@1@De extrema vnctione.
<-P>dò dico quòd effectus principalis hu-
ius sacramenti est remissio peccatorũ
minus principalis est sanitas corporis.
Dicente Iacobo, & alleuiabit eum do
minus, & si in peccatis fuerit dimitten
tur ei. Sed tota difficultas est, ad remis
sionem quorum peccatorum ordine-
tur. Ricardus, Bonauentura, Scotus,
Durandus, & Maioris, dicũt quòd or-
dinatur ad remissionem venialiũ. Sed
contra quia contra venialia sunt mul
ta remedia, & faciliora, vt aqua bene-
dicta, oratio dñica, tunsio pectoris &c
& in ceremonijs huius sacramẽti, vna
est confessio generalis, in qua remittũ
tur venialia, ergo non ordinatur ad re
missionem venialium. Item quia si or
dinaretur ad remissionem venialium
deberet conferri sanis. Dico igitur cũ
S. Tho. ꝙ ordinatur ad reliquias pec-
catorũ, quæ sunt, debilitas potentiarũ,
tristitia, & alia quę impediunt animā<-P>
@@0@
@@1@De extrema vnctione. 160
<-P>cogitare de Deo. Et proptereá confer
tur hoc sacramentum infirmis vt pos-
sint facilius resistere tentationibusde
monũ, quæ tunc maximè insurgunt,
& remotio illa est exhilaratio cordis
vt habetur in capit. vnico de sacra vn-
ctione. Idem dicit etiam Palude. Nō
negamus tamen quin remittat venia-
lia, imo & aliquandò remittit morta-
lia. In peccato ergo sunt tria, macula,
poena, & reliquiæ. Ad tollendam ma
culam, in ingressu nouæ vitæ ordina-
tur baptismus. Post perditam verò vi
tā spiritualem ordinatur poenitentia
ad tollendam maculā. Ad poenāverò
non est aliquid de per se ordinatũ. Ma
net ergo ad reliquias peccatorũ extre
ma vnctio. Et reliquiæ istæ sunt quæ-
dā qualitates infectiuæ animæ, & na-
turalis impotẽtia, & ineptitudo quę re
manet post peccatũ ad exercẽdũ bona
oꝑa, & ligamẽ quoddā aĩæ ad opera<-P>
@@0@
@@1@De extrema vnctione.
<-P>virtutis, quod prouenit á peccato. De
secundo effectu qui est sanitas corpo-
ralis, dicitur in concilio Florentino ꝙ
non semper sequitur, sed quandò ex
pedit infirmis bene valere.198|Extre-|ma vn-|ctio est|vnicũsa|cramen|tum.
¶ QV Æritur, cum hic sint multæ vn
ctiones, & multæ formæ, an vnctio sit
vnicum sacramentum, vel plura? Re-
spondeo secundũ oẽs ꝙ est vnũ sacra
mẽtum: sicut vnum artificale, vt vna
domus, & vna curatio quæ fit in radi
cibus peccatorum, hoc est in quinque
sensibus. Sed quęres in qua illarum
vnctionum datur gratia? Respondet
sanct. Tho. quòd in vltima.
¶ QVÆR Itur, quę sit materia hu199|Oleum|oliuarũ|est mate|ria sacra|menti|vnctio-|nis.
ius sacramenti? Respond. ꝙ omnes cō
ueniunt quòd est oleum. Et habetur
ex verbis Iacobi. 5. orent super eum
vngentes eum oleo. Et in capit. vnico
de sacra vnctione. Et in concilio Flo
rentino. Et ratio conueniẽtiæ est quia<-P>
@@0@
@@1@De extrema vnctione 161
<-P>hæc curatio est vltima, & debet esse
perfecta: ac debet significare spẽ qua
tunc infirmus maximè, indiget quæ
quidẽ spes significa{t$} per lenitatẽ olei.
Oleũ enim est optimũ ad curandum
quia maximè penetratiuũ est. Nomi-
ne autem olei intelligitur oleum oli-
uarum: sicut nomine panis intelligi{t$}
triticeus, & nomine vini, vitis. Suffice
ret autem oleum rosaceũ nisi sit mul
tum corruptũ. Et in ca. vnico de sacra
vnctione præcipitur quòd non mitta{t$}
balsamum. Idem habetur in concilio
Florentino. Hoc autem oleum $unclear
vt patet in dicto ca.
vnico. Ratio quare debet esse benedi
ctum est, quia materia omnium sacra
mentorum habentium materiam prę
ter actus recipientis, debet esse conse-
crata, seu sanctificata: quia est instru-
mentum ad conferendā sanctitatem.<-P>
@@0@
@@1@De extrema vnctione.
<-P>Materia autẽ sacramentorum quibus
Christus vsus est non indiget alia san
ctificatione: quia per cōtactum sui sa-
cratissimi corporis eā sanctificauit, vt
aquam in baptismo, panẽ in euchari-
stia. Materia verò extremæ vnctionis,
& materia confirmationis indigẽt be
nedictione: quia his sacramẽtis nō est
vsus Christꝰ. $unclear
Palude, Scotus, & Caieta-
nus. 3. parte questione. 72. arti. 3.
¶ QV Æritur, an esset verum sacra-200|Oleum|vnctiōis|oportet|esse con|secratũ
mentũ si quis vngeret oleo non conse
crato? Palude, & Durand. dicũt ꝙ pa
pa non posset vngere oleo non conse
crato. Caietanus dubitat, an consecra
tio olei sit de necessitate sacramẽti. Et
ideò $unclear
Iaco. 5. est expressa
materia huius sacramenti, & forma<-P>
@@0@
@@1@De extrema vnctione. 162
<-P>& minister: & tamen nulla fit mẽtio
de cōsecratione olei, ergo. Item in ca.
pastoralis de sacramentis non iteran-
dis, Innocentius tertius requisitus, an
ille qui erat confirmatus oleo non be
nedicto, esset iterum confirmandus?
Respondit nihil est iterādum sed cau
tè supplẽdum quod in cautè fuit om-
missum, ergo non erat repetenda for-
ma: ac proindè fuit verũ sacramentũ.
Et eadẽ ratio erit de extrema vnctiōe.
¶ QVÆR itur, quæ sit forma huius201|Forma|sacramẽ|ti vn-|ctionis.
sacramẽti? Respōd. ꝙ forma est depre
catiua quā nunc tenet ecclesia. Quia
ex Iacobo patet sic debere esse cùm di
cat, orent pro eo, oratio autem idẽ est
quod deprecatio. Ratioverò quarefor
ma huius sacramenti non est indicati
ua sed deprecatiua est, quia iam infir-
mus est à se destitutus, & eget aliorũ
precatione. Item quia iam transit ad
alium forum & commendatur alteri<-P>
@@0@
@@1@De extrema vnctione.
<-P>foro per hoc sacramentum. Forma er
go qua nunc vtitur ecclesia est de ne
cessitate præcepti: vt patet in concilio
Florentino. Secundò dico, si aliquę
ecclesiæ vtantur forma indicatiua, vi
detur piũ quòd sufficiat. Et hoc etiā
ponit Ricardus, & Duran. quia aliâs
ecclesia non permitteret tantum erro
rem. Quanuis Capreolus non putet
esse probabile ꝙ aliquæ ecclesiæ vtan
tur forma indicatiua tantum. Tertiò
dico, ꝙ ecclesia posset mutare formā
dũmodo esset deprecatiua: quia Iacob
non dicit nisi orẽt. Est ego forma, per
istā vnctionẽ & suam pijssimam mise
ricordiam indulgeat tibi Deus quic-
quid deliquisti per visum auditũ &c.202|Vnctio|nis sa-|cramen|tum nō|est de|necessi-|tate sa-|lutis.
¶ QV Æritur, vtrum hoc sacramentũ
sit de necessitate salutis? Respōdeo se
cundũ oẽs ꝙ non, sed sola tria baptis-
mus, eucharistia, poenitentia, quæ or-
dinantur ad gratiam & remissionem<-P>
@@0@
@@1@De extrema vnctione. 163
<-P>peccatorũ. Duo alia sunt quibus nol-
le vti esset peccatum mortale, vt cōfir
matio, & extrema vnctio. Alia duo
sunt quibus licet nolle vti, vt matrimo
niũ, & ordo. Vnde si quis etiā ex ne-
gligentia non reciperet extremā vn-
ctionẽ nō peccaret mortalitèr. Si ve-
rè ex cōtẽptu, peccaret mortalitèr: vt
si quis supposita fide huius sacramẽti
nollet vti illo. Ita tenẽt oẽs, & Caieta.
¶ De ministro verò huius sacramenti203|Mini|ster sa|cramẽti|vnctiōis|est om|nissacer|dos
dico quòd est omnis sacerdos: vt patet
ex verbis Iacobi. Et quia hoc ordina{t$}
ad remissionem peccatorum & om̃is
sacerdos potest peccata remittere, ac
proindè quilibet sacerdos potest hoc
sacramẽtũ ministrare, nō ex cōmissio
ne prælatorũ sed ex officio: quia hoc
nō ꝑtinet ad iurisdictionẽ. De iure ve
rò & nō đ necessitate sacramẽti requi
ritur ꝙ sit ꝓprius sacerdos. Sed ꝓprio
sacerdote deficiente quilibet sacerdos<-P>
@@0@
@@1@De extrema vnctione.
<-P>(preter religiossos) in necessitate pōt
& debet cōicare infirmum & vngere.
¶ QV Æritur, an sanis debeat hoc sa204|Vnctio|nissacra|mentũ|infirmis|dandũ.
cramentum conferri? Respondeo se-
cundũ. S. Tho. & alios, ꝙ non. Patet
ex verbis Iacobi, infirmatur quis in
vobis. Item quia hoc sacramẽtũ est cu
ratiuum, & exterius debet significare
quod interius facit: curatio autem so-
lis infirmis conuenit, ergo soli illi de-
bent inungi. Si autem quandó vngũ-
tur moriantur non ꝓcedatur vlterius.
Si vero sit dubiũ vngat sub dubio di-
cens si es mortuus non te vngo, si ve-
ró non est mortuus, per istam vnctio-
nem & suam pijssimam &c.
¶ QV Æritur, vtrũ oẽs infirmi sint vn205|Infirmi|in mor|tis peri-|culo sut|vngẽdi|sed non|omnes.
gẽdi? Respōd. ꝙ cōmunis sentẽtia est
ꝙ solus infirmus qui est in ꝑiculomor
tis ꝓbabili est capax huius sacram enti
Probat. S. Tho. quia hoc sacramẽtũ ẽ
vltima medicina: vt etiā sonat ipsum<-P>
@@0@
@@1@De extrema vnctione. 164
<-P>nomen extrema vnctio, ergo est adhi
benda qñ non est aliud remediũ, nec
spes. Nec tñ infirmi oẽs qui sunt in ta
li periculo sunt vngendi. Nam primò
excipiuntur pueri: quia in ipsa forma
dicitur indulgeat tibi Deus quicquid
deliquisti. Et eadem ratione excipiun
tur perpetuo dementes, quia nunquā
peccauerunt actualiter. Nec beatissi-
ma virgo esset vngẽda, quia caruit om
ni peccato. Is autem qui adultus bapti
Dostları ilə paylaş: |