zatur, si illico infirmetur ad mortem
est vngendus, vt tenet Palude, & Ho-
stiens. quia instant ei magna certami-
na. Excipiũtur etiam damnati ad mor
tem quia non sunt iam capaces salutis
corporalis, qui est vnus effectus huius
sacramenti. Excipiuntur etiam furio-
si & amentes qui habent dilucida in-
teruala: nisi fuerint bonæ vitæ & for-
malitèr illud petierint. Hoc est pro-
pter defectum venerationis.
@@0@
@@1@De extrema vnctione.
¶ QV Æritur, in quibus partibus est206|Infirmi|in qui-|bus cor|poris|partibꝰ|vngẽdi.
vngendus infirmus? Videtur ꝙ in om
nibus, quia significat hoc sacramentũ
perfectam animæ curationem, ergo
debet vngi in toto corpore: quia ani-
ma est in qualibet parte corporis. Re-
spondeo, ꝙ in medicationibus corpo-
ralibus applicantur medicinæ nō om
nibus partibus quæ dolent, sed vbi est
radix morbi. Et quia tres sunt radices
morbi spiritualis: videlicet ratio diri-
gens, appetitus mouens & prosequẽs,
& principia rationis per quæ intelli-
git, sunt sensus (nihil enim in intelle-
ctu quin prius fuerit in sensu) ideó vn
guntur oẽs sensus. Principiũ verò mo
uens appetitum est dilectio: vnde vn-
guntur renes vbi viget dilectio. Foe-
minæ verò propter honestatem, nec
in renibus, nec in ventre sunt vngẽdæ
Pedes verò vnguntur quia sunt prose
cutiui & executiuè se habent. Vnctio<-P>
@@0@
@@1@De extrema vnctione. 165
<-P>quidẽ in sensibus est de essentia, nō au
tẽ vnctio in renibus. Quia principiũ
dirigens est principiũ oĩum aliorum.
Et ideò in aliquibus partibus nō vngũ
tur: & melius esset quòd non esset in
vsu. At mutilativnguntur in partibus
proximis. Et etiā ceci à natiuitate sunt
in oculis vngendi. Quia tales possent
per aliquas sensationes desiderare vi-
dere mulieres.
¶ QV Æritur, vtrum hoc sacramen-207|Vnctio|nis sa|cramen|tum ite|rabile.
tum sit iterabile? Respondeo, ꝙ sic in
diuersis infirmitatibus. Quia nō habet
effectũ perpetuũ, & per iterationẽ nō
fit iniuria sacramẽto, quasi insufficiẽs
sit. In eadẽ etiā infirmitate pōt iterari.
Quia habet ꝓ materia infirmitatẽ pe-
riculosam: & sic quotiescũ sit in pe
riculo mortis, putâ si conualesceret et
iterũ perueniret ad periculum mortis
esset vngendus. Et hęc de extre
mavnctione sintsatis.
@@0@
@@1@De sacramento ordinis.
¶ Sequitur sacramentum ordinis de
quo Magister & doctores tra-
ctāt in. 4. d. 24. & deinceps
PRIMO igi{t$} quæritur, an om
nes septem ordines sint ex in$unclear
stitutione diuina? Post Ma
gister egit de sacramentis quę spectāt
ad priuatum remedium singulorũ fi-
deliũ, hic incipit tractare de sacramen
tis quę dantur in officium & bonũ cō
mune vt ordo, et matrimonium. Re-
pōd. igitur primò quòd de sacerdotio
& diaconatu nemo est qui ambigat
quin sint à Christo instituti, nec hære
tici hoc negant. Sed de alijs est dubiũ.
Et Magister quidem dicit quòd Chri
stus reliquit omnes illos ordines seruā
dos in ecclesia. Et Palude. 4. dist. 24.
quæstio. 1. tenet quòd omnes septem
ordines sunt ex institutione diuina.
Ita etiam. S. Tho. videtur sentire, quia
hic dicit quód omnes septem ordines<-P>
@@0@
@@1@De sacramento ordinis. 166
<-P>conferunt gratiam ex opere operato,
quod non posset esse si ab ecclesia es-
sent instituti. Respōd. in primis, ꝙ isti
septem ordines non sunt nouũ inuen
tũ vt putant hæretici, sed est antiquis-
simum institutum quo nullũ est anti-
quius. Quod probatur testimonijs san
ctorum. Anacletus qui successit Cle-
menti in cap. 2. sui decreti dicit episco
pus Deo sacrificans testes secũ habeat
& plures quā alij sacerdotes, in solen
nioribꝰ diebus habeat tres, aut quin
diaconos & subdiaconos atque reli-
quos ministros qui sacris ĩduti &c. Ec
ce meminit diaconorũ, & subdiacono
rũ, & aliorũ. Et Ambrosius etiāsuper
illud Ephe. 4. ipse dedit quosdā quidẽ
apostolos, alios euāgelistas, fundat om
nes ordines in sacra scriptura. Et Euse
bius lib. 6. Ecclesiasticæ historiæ ca. 33
recitat epistolā Cornelij ad Fabianũ
antiochenum in qua numerat omnes<-P>
@@0@
@@1@De sacramento ordinis.
<-P>ordines ecclesiæ, qui quidem præces-
sit nos mille annis & supra. Et Hiero
nymus in argumento quod præponi{t$}
epistolę. 1. Thesaloni. dicit, hos Thesa
lonicenses collaudat apostolus scribẽs
eis per Titum diaconum, & Onessi-
mũ accolitum. In sacra verò scriptura
non est de omnibus mẽtio. Possumus
igitur dicere ꝙ oẽs hi ordines fuerunt
instituti à Christo in particulari ipso
viuente, vel saltem generalitèr. Quia
Christus dedit potestatem ecclesię cō
stituendi ministros, & consecrādi eos
ad sacrificium eucharistiæ. Et ad hũc
sensum omnes hi ordines sunt institu
ti à Christo per hoc quod dedit pote-
statẽ ecclesiæ consecrādi, & ordinādi
ministros quotquot viderit expedire.209|Ordi-|nes om|nes, an|sint sa-|cramẽ|tum.
¶ QV Æritur, vtrum ordo sitsacramẽ
tum? Respōd. & est conclusio catholi
ca, ordo est sacramentũ. Patet quia in
concil. Florẽti. numeratur inter septẽ<-P>
@@0@
@@1@De sacramento ordinis. 167
<-P>sacramẽta. Sed est dubium vtrum oẽs
ordines sint sacramenta? Durandus di
cit ꝙ solum sacerdotium per qđ datur
potestas spũalis est sacramẽtum. Alij
autẽ ordines sunt quędā sacramẽtalia
Adducit ad hoc multas rationes in. 4.
d. 24. q. 2. quas ibi poteris videre. Con
trarium tenẽt oẽs doctores, videlicet ꝙ
oẽs ordines sunt verum sacramẽtum.
Hoc asserit. S. Tho. Albertus mag. Bo
nauẽt. Almain, Maio. Palu. &c. Et pa
tet quia quilibet ordo est sacræ rei si-
gnũ, & in eo da{t$} aliquid spũale: quia
si alij ordines essent sacramentalia, da
rentur simul cũ sacerdotio. Sed ritus
ecclesię est in cōtrariũ: imo multi reci
piũt minores ordines nolẽtes vlterius
progredi, ergo. Ego nisi esset opiniotā
torũ doctorũ in contrariũ mallẽ tene-
re cũ Durād. nescio em̃ quid cogat po
nere quatuor ordines minores esse sa
cramẽtũ. Nā quę potestas est illa spũa<-P>
@@0@
@@1@De sacramento ordinis.
<-P>lis in accolito, deferre cereos & offer-
re materiā subdiacono? Itẽ prima ton
sura nec est sacramentũ, nec propriè
ordo, & in hostiario qui habet aperire
fores ecclesiæ &c. Sed tñ quia oẽs op-
positũ tenẽt nō auderẽ hoc tenere. Ca
ieta. in. q. quam fecit de ritu ordinis te
net cum Durando quòd solum sacer-
dotiũ est ordo, & sacramentũ à Chri-
sto institutũ, omnia verò alia sunt sa-
cramentalia. Idem videtur dicere. 3. p.
q. 64. ar. 3. 1. Dico igitur ad hanc quæ-
stionẽ ꝙ tenenda est cōmunis opinio.
Secundò dico, ꝙ opinio Durandi, &
Caietani est probabilissima scilicet ꝙ
solum sacerdotiũ est sacramentũ, vel
saltẽ ꝙ quatuor minores ordines non
sunt sacramentũ. Hoc ꝓbatur, quia sa
cramentũ est de iure diuino, sed non
oẽs ordines sunt de iure diuino, ergo.
Probatur minor, nā ca. à multis de ęta
te & qualitate ordinādorum Innocẽ<-P>
@@0@
@@1@De sacramento ordinis 168
<-P>tius vir doctissimus allegans Vrbanũ
papam dicit. Vrbanꝰ ait ꝙ solùm pres
byteratus & diaconatus sunt sacri or-
dines, & ꝙ illi solùm leguntur fuis-
se in primitiua ecclesia. Et illa senten
tia Vrbani habetur ca. nullus. d. 60. &
in dicto ca. à multis dicit Innocentius
tertius, subdiaconatus hodie inter sa-
cros ordines computatur, ergo nonan
teà. Item. 1. Timothe. 3. & ad Titum. 1.
Paulus describit mores episcoporum
& diaconorum: & nihil dicit de sub-
diaconis, nec de alijs minoribus ordi-
nibus. Fuit tamen mentio de minori-
bus ordinibus apud Dionysi. ca. 3. ec-
clesiasticæ Ierarchiæ vbi etiam memi
nit de hostiarijs. Et beatꝰ Ignatius mar
tyr epistola. 8. ad Antiochenos cũ du-
ceretur ad martyrium. Saluto sanctũ
presbyterum vestrum, saluto diaco-
nos, subdiaconos, accolitos, exorcistas
&c. Et est determinatio concilij Lao<-P>
@@0@
@@1@De sacramento ordinis.
<-P>di. cap. 23. & Calced. ca. 14. & Cartha
ginensis tertij capite. 16. & Cartha-
ginensis quarti ca. 6. & Tolletani pri-
mi capi. 28. in omnibus his aprobātur
minores ordines. Et in epistola secun
da beati Clementis decretum Innocẽ
tij. Et decretum Zozimi cap. 3. sunt er
go minores ordines ab antiquo in ec-
clesia. Et sic est ꝓbabile ꝙ sũt de iure
diuino, & ꝑconsequens sacramentũ.
¶ QVÆRITVR, vtrũ in hoc sa-210|In sacra|mento|ordinis|requiri-|tur ma-|teria.
cramento requiratur aliqua materia?
Respond. ꝙ sic. Quia omnia sacramẽ
ta cōstāt ex rebus & verbis, vt ait Au-
gusti. & Magist. Hęc est omniũ sentẽ
tia. Sed. S. Tho. ponit differentiam in
ter materiā aliorum sacramentorum
& materiam huius. Quia in alijs sacra
mentis tota efficatia est ab ipso Deo et
sacramento, sed in hoc efficatia est par
tim à ministro: episcopus enim dat po
testatem. Idcirco in alijs sacramentis<-P>
@@0@
@@1@De sacramento ordinis. 169
<-P>materia cōcurrit vt det perfectionem
sacramento, quia minister nihil facit,
in hoc autem sacramento materia se
habet solùm materialitèr. Et licet in
hoc conueniant omnes non est tamen
mihi certum ꝙ sit necessarium ex iure
diuino ꝙ tradatur calix presbytero.
Quia in scriptura non habetur ꝙ fie-
bat nisi per manuum impositionem.
1. Timotheũ. 4. &. 5. Nec etiā requiri
tur manuũ impositio: vt patet in capi.
presbyter de sacramentis non iteran-
dis. Ideò forsan solis verbis consecrat
ep̃us sacerdotes & alios ministros.
Nolo tamen aliquod nouũ asserere.
¶ QV Æritur, supposito ꝙ requiratur211|In sacra|mento|ordinis|ā requi|ra turcō|tactus|materie
materia, an sit necessarius contactus
materiæ, putâ calicis, vel libri? Caieta.
quodlibeto. 1. q. 16. dicit ꝙ sine dubio
requiritur realis contactus: nec hoc de
bet haberi pro opinione. Quia in om-
nibus alijs sacramentis vbi est materia<-P>
@@0@
@@1@De sacramento ordinis.
<-P>requiritur cōtactus realis: vt in baptis-
mo confirmatione, & extrema vnctio
ne, ergo etiā hic. Et hoc etiā significa{t$}
in forma, quia dicitur accipe calicem,
vel librũ. S. Tho. in additionibꝰ. q. 34.
ar. 5. 3. relinquit hoc sub dubio. Et cre
do ꝙ posset sustineri ꝙ nō est necessa-
rius iste contactus. Nec ego dānarem
eum qui negligentia vel alia ex causa
non tangeret calicem, & haberem eũ
pro sacerdote. Quia tempore aposto-
lorum non erat necessarium nisi im-
ponere manus. De alijs minoribus or
dinibus non est dubium nisi ꝙ nō re-
quiritur. Verum est quód si deficeret
illud per quod ecclesia intendit trade
re officium, ꝙ non haberet illud. Du-
randus dicit, quòd in suo episcopatu
non tradebatur liber diaconis. Sed se
quẽda est cōmunis opinio. Iste aũt cō
tactus debet esse simul cũ verbis, vt ve
rificetur forma quæ de præsenti dicit<-P>
@@0@
@@1@De sacramento ordinis. 170
<-P>accipe. Sed satis est ꝙ sit ibi simultas
moralis: sufficit em̃, ꝙ post verba sine
multa mora succedat contactus.
¶ QV Æritur, an ordo imprimat cha212|ordoim|primit|chara|cterem.
racterẽ? Respōd. ꝙ sic, quia character
est potestas ad aliꝗd spũale: & hic da{t$}
potestas circa sacramentũ eucharistię
Et ita etiā habetur in cōcilio Florẽti.
Et de sacerdotio nō est dubitādũ. De
alijs si non sunt sacramenta nonest o-
pus dicere quòd imprimāt characterẽ
¶ QV Æritur, an sit ordo in his sacra-213|In ordi|nibusre|cipiẽdis
mentis? i. an possit fieri diaconus qui
non est subdiaconus? Respōdeo ꝙ est
præceptum ꝙ seruetur ordo, & qui il
lum nō seruaret peccaret mortalitèr.
Secundò dico quòd iste ordo non est
de necessitate sacramenti. Patet in ca.
vnico de clerico ordinato per saltũ. Et
qui sic est ordinatus debet suscipere
ordines quos omissit dumtaxat à quo
cunque ordine incipiatur. Si autem<-P>
@@0@
@@1@De sacramento ordinis.
<-P>non sit baptizatus & susceperit ordi-
nem non est ordinatus: vt patet in cap.
veniens de presbytero iā ordinato &
nō baptizato, vbi præcipitur quòd ba-
ptizetur & iterũ ordinetur. Si autem
ordinetur antequā sit confirmatus or
do tenet. Et puto quôd qui ex negli-
gentia hoc pręteriret nō peccaret mor
talitèr, licet male faceret. Quia non in
uenio præceptum aliquod.
¶ QVÆR Itur, an qui suscipit ordi-214|ord nes|recipiẽs|in pctō|mortali|an pec-|cet mor|taliter.
nes in peccato mortali peccet morta-
litèr? Respondeo quòd si suscipiat sa-
cerdotium peccat mortaliter, & est sa
crilegus. Idem est de alijs ordinibus si
sint sacramẽta. Si autem nō sint sacra
menta, videtur ꝙ non sit mortale, licet
sit graue peccatũ, maxime si suscipiat
diaconatum qui ordinatur proximè
ad eucharistiam. Sed vtrũ peccet mor
talitèr qui exercet officia sua in pecca
to mortali? de sacerdotio clarum est.<-P>
@@0@
@@1@De sacramento ordinis. 171
<-P>De alijs ordinibus si sunt sacramenta
est mortale. Et quia hoc communiter
nō tenetur ꝙ tales peccent mortalitèr
ideò verisimilius est quòd hæc nō sint
sacramenta. Nihilominus (citra mor
tale) grauitèr peccat talis.
QV Æritur, quis sit collatur huius sa215|Ordinũ|collator|quis sit.
cramenti? S. Tho. cum alijs dicit quòd
solus ep̃s est minister ex officio suo.
Patet quia solus ep̃s potest cōsecrare
templa, vasa et vestes sacras, sed homo
magis dicatur diuino cultui per susce
ptionem ordinis quā illa, ergo. Itẽ pa
tet ex capit. quanto extra de consuetu
dine. Sed vtrum conferre ordines pos
sit cōmitti non episcopo? Respondeo
de minoribꝰ ordinibus iam in iure est
collata potestas aliquibus non episco
pis. Possunt enim minores ordines cō
ferre presbyteri cardinales, & aliqui
abbates sancti Benedicti circa mona
chos suos, & laicos sibi subditos. Vt<-P>
@@0@
@@1@De sacramento ordinis.
<-P>betur. 21. d. cap. 1. &. 2. Et. d. 69. ca. qm̃.
Et de ætate & qualitate. ca. cũ contin-
gat, & ca abbates de priuilegijs li. 6. &
in multis alijs locis iuris. S. Tho. 3. p. q.
72. ar. 11. &. 4. d. 7. q. 3. ar. 1. quæstiũcu.
3. ait ꝙ solus ep̃us habet ex officio suo
conferre ordines, & quòd episcopus
non potest cōmitere non episcopo po
testatem conferendi ordines, etiā mi-
nores: & si cōmitteret nihil esset factũ
Papa verò potest cōmittere sacerdoti
collationem minorũ ordinũ: & re ve-
ra iam cōmissit. Quartò dicit. S. Tho.
quòd collatio ordinum etiam minorũ
non potest cōmitti non sacerdoti, nec
collatio maiorum ordinum potest cō
mitti nisi episcopo dumtaxat. Idem te
net Palude. 4. d. 7. q. 4. conclusione. 2
Nam episcopus & papa non habent
maiorem potestatẽ circa corpus Chri
sti verum quàm sacerdos: licet circa
corpus Christi mysticum quod est ec<-P>
@@0@
@@1@De sacramento ordinis 172
<-P>clesia papa habeat plenissimam pote-
statem ac proinde illa quæ spectāt ad
corpus Christi mysticum subsunt po
testati papæ. Et quia potestas conferẽ
di ordines est solùm potestas circacor
pus Christi mysticum, ideò papa po-
test committere alteri talem potestaté
Quiaverò potestas supra corpus Chri
sti mysticum præsupponit potestaté
supra corpus Christi verum, ideò pa-
pa non potest committere potestatem
conferendi ordines nisi sacerdoti, qui
solus habet potestatem supra corpus
Christi verum.
¶ QV Æritur, vtrũ papa possit cōmit-216|Papa an|possitcō|mittere|sacerdo|ti pote-|statẽ cō|ferendi|ma ores|ordines
tere potestatẽ conferendi maiores or-
dines facerdoti non episcopo? S. Tho.
& Palu. & oẽs dicunt quòd non, nihi
lominus (vt fertur) papa de facto com
missit quibusdā abbatibꝰ. S. Benedicti
Saltem de subdiaconatu vidi ego bul
lampapæ quibusdā abbatibꝰ ordinis<-P>
@@0@
@@1@De sacramento ordinis.
<-P>Cisterciẽsium concedentis ꝙ possent
conferre subdiaconatũ. Et alij dicunt
ꝙ diaconatum etiā. Si hoc ita est, ego
dico ꝙ factum tenet, excepto sacerdo
tio: aliâs esset intolerabilis error. Quā
uis de hoc dubitet Maioris dicẽs ꝙ pa
pa extendit potestatem suam, & quod
securius esset ab alio sumere. Sed pu-
to illud securum & sine scrupulo.
¶ SED quæritur vtrum episcopi hæ
retici, scismatici, aut excōicati, possint
ordines conferre? Respondeo, quôd
peccant tám recipientes, quám ipsi cō
ferentes, nihilominus tamen veros or
dines, & verum sacramentum confe-
runt non est dubium.
¶ QV Æritur de impedimentis ordi-217|Fœmi-|na ordi|nari nō|potest.
nandorũ, vtrũ foemina possit ordina-
ri. Respōd. secundũ oẽs quòd nō. Pro
bat. S. Tho. quia ordinati in ecclesia
præficiuntur alijs, foeminæ verò offi-
cium est subesse. Et ꝓhibitum est eis<-P>
@@0@
@@1@De sacramento ordinis. 173
<-P>in ecclesia loqui, quod est officium sa
cerdotum. Item secundũ Paulum. 1.
Corinth. 11. mulieres non debent tōde
ri, sed initiũ ordinis est tonsura, ergo.
¶ DE pueris verò nō habentibus vsũ218|Pueri, ā|possint|ordina-|ri.
rationis dicit. S. Tho. ꝙ esset contra
præceptum eos ordinare saltem maio
ribus ordinibus, quia minoribus ꝑmit
ti{t$} in septenio. Secũdò dicit ꝙ si puer
in cunis ordinaretur in sacerdotẽ esset
verè ordinatus. Quia hoc sacramentũ
non requirit actũ ex parte suscipiẽtis
sicuti & baptismus & cōfirmatio. Ho
micida autẽ post baptismum non po-
test ordinari ex traditione ecclesiæ. Si
autem de facto ordinetur tenebit
¶ PER homicidam vèrò intelligitur219|Homici|daetmu|tilator|non pōt|ordina-|ri nisioc|cidat in
in proposito, omnis voluntariè occî-
dens, aut mutilans alium, vel se ipsum
post baptismum: siue id fiat licitè, siue
illicitè, omnis talis est irregularis, vt iu
dex, lictor, & etiam mandans, præci-<-P>
@@0@
@@1@De sacramento ordinis.
<-P>piens, consulens vt aduocatus. Et extẽsui defẽ|sionem|inculpa|bilem.
ditur hæc irregularitas ad eos qui cō-
mittantur malefactorem seruantesne
rapiantur illi qui sunt morte plecten-
di, quia quodāmodo cooperantur ho-
micidio. Nescio tamen an hoc sit ex-
pressum in iure, si non est nollem eos
condẽnare: nisi proptereà ꝙ qui con-
cōmittantur sic sunt causa mortis, ꝙ
non sequæretur mors si ipsi nō custo-
dirent reũ. Qui autẽ pugno extrahit
dentem non dicitur mutilator, ac pro
indè nec est irregularis: quia poenæiu
ris sunt restringendæ non ampliandę
De illis qui sunt causa ꝙ alij citiús mo
riantur, vt assistentes infirmis, & vertẽ
tes illos, dico ꝙ si hoc faciant hoc præ-
textuvt citiùs moriatur, fortè manent
irregulares. Si veró bona fide id faciāt
non puto eos incurrere irregularitatẽ
quæ est grauissima ecclesię poena. Si
autẽ quispiā se defendendo aliũ occî-<-P>
@@0@
@@1@De sacramento ordinis. 174
<-P>dat, antiquitus & tẽpore. S. Tho. erat
irregularis, vt ipse ait. 3. p. q. 39. arti. 4. Dostları ilə paylaş: |