Ex doctrina doctissimi patris magistri fra



Yüklə 2,25 Mb.
səhifə20/27
tarix02.08.2018
ölçüsü2,25 Mb.
#66406
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   27

das nuptias non compelleretur sume

re primam cōsanguineam. Allegabāt

mihi multa capita iuris sed nihil om-<-P>


@@0@

@@1@De sponsalibus. 184

<-P>nino faciebant. Secundó dico quòd ta

lis contractus non solùm non est ma

trimonium, sed nec est sponsalia vllo

modo: etiam adueniente dispensatio-

ne, sed quicquid factum est, totum est

irritum, & contractus est nullus. Est

lex inter stipulantes. ff. de verbo. obli

gatio. §. sacramenta$unclear, vbiest casus quód

si fiat stipulatio de sacra re, vel de re đ

qua nō est cōmertium, de qua non po

terat fieri sine consensu principis, sti-

pulatio est nulla, & non reddit obliga

tio adueniente consensu principis.

Adeo est reprobatus ille contractus,

vt sit super eo excōmunicatio. Sic igi

tur dico in proposito quòd prædictus

contractus est nullus, etiā si iurarem,

& peccarem iurando: quia est contra

bonos mores. Sed quid si personæ le-

gitimæ contrahāt sub cōditione hone

sta, vt si pater tuus consenserit, vtrũad

ueniente conditione sit matrimoniũ?<-P>


@@0@

@@1@De sponsalibus.

<-P>Panormita. & canonistæ dicũt ꝙ sic,

& Palude vide{t$} eos sequi. Sed Adria

nus, & cōmunis sententia doctorum

dicunt ꝙ non, sed solùm sunt sponsa-

lia. S. Tho. 4. d. 27. dicit ꝙ si conditio

sit de futuro, etiam siverba sint de prę

senti, idem est iudicium sicut de con-

sensu de futuro, qui exprimitur ꝑ ver

ba de futuro, ac proindè adueniente

conditione manent sponsalia. Et dato

ꝙ errore, putans talem contractum es

se matrimonium, consumet illud, nō

est ad huc matrimonium, quia ex er-

rore processit. Itaque regula genera-

lis est, si in isto instanti non est matri-

moniũ quicquid posteà superueniat

non erit matrimonium: nisi de nouo

& de præsenti iterum fiat.

¶ QV Æritur, an si quis apponat con237|Condi|tio im|possi-|bilis

ditionem impossibilem scilicet cōtra-

ho tecum si digito tetigeris coelũ, aut

si dederis mihi regnũ, an sit matrimo-<-P>


@@0@

@@1@De sponsalibus. 185

<-P>nium? Respondeo, quód est determi-vel tur|pis in|matri-|monio|habe-|tur pro|non ad|iecta.

natio in cap. finali de cōditionibus ap-

positis, vbi papa in faborem matrimo

nij dicit, quòd si apponatur in eo con-

ditio turpis, vel impossibilis habeatur

pro non adiecta. Et sic si absque illa

conditione erat matrimonium, etiam

erit matrimonium ea apposita. Adria

nus dicit, ꝙ vel illa conditio apponitur

serio vel ioco. Si primum dicit quòd

ibi non est verus cōsensus, ac proindè

nec matrimonium. Si secundum dicit

quòd est matrimonium, quia habuit

consensum. Si denique non habuit cō

sensum interiorem quicquid appona-

tur non erit mr̃imoniũ. Si verò habuit

consensũ erit mr̃imoniũ, esto apponat

cōditionẽ impossibilẽ. De hac condi-238|Condi|tiones|in mr̃i|monio

tione impossibili. S. Tho. nihil dicit.

¶ DE alijs cōditionibus dicit. S. Tho.

ꝙ vel conditio est de præsenti, vel de

futuro. Si primum, vel est cōtraria bo<-P>



@@0@

@@1@De sponsalibus.



<-P>nis matrimonij, vt contraho tecum siaposi-|tæ va-|riæ.

fueris sterilis, & tunc non tenet matri

moniũ siue sit turpis conditio, siue nō

Vel non est contraria bonis matrimo

nij, & sic siue sit honesta, siue non te-

net matrimoniũ stante cōditione. Vi-

detur loqui sanct. Tho. cōtra illud ca.

sed loquimur in foro cōscientiæ. Vel

conditio est de futuro, & tunc si sit ne

cessaria, vt contraho tecũ si sol oriatur

cras, est matrimoniũ. Quia iā habetur

talis cōditio pro apposita saltim in suis

causis, & sic præsumitur de præsenti.

Sed hoc non obstante si intentio cō-

trahẽdi est ꝓ crastina die, solũ sunt spō

salia de futuro. In foro tñ contentioso

præsumitur de præsenti. Si aũt sit con

ditio cōtingens, secundũ sanctũ Tho.

posita conditione est matrimoniũ, &

non apposita non erit matrimonium:

& hoc siue conditio sit honesta siue

non. At secundùm iura si sit conditio<-P>

@@0@

@@1@De bigamis. 186

<-P>turpis, habetur pro nō adiecta: vt si di

cat cōtraho tecũ si occîderis inimicũ

meum, & est matrimonium verum.


¶ Et hæc de his.239|Biga-|mus|quis di|catur|& oĩs|biga-|mus ẽ|irregu|laris.


BIG Amus dicitur qui bis du-

xit vxorem, de quo quęritur

an sit irregularis ad sacros or

dines suscipiendos? Respōd. ꝙ duplex

est bigamia. Quædā propriè dicta, de

eo qui bis duxit vxorẽ, & de hacloqui

tur Paulus Titum. 1. oportet episcopũ

sine crimine esse vnius vxoris virum.

Alia est bigamia interpretatiua & im

propria quę habet idem impedimen-

tum ac prima: vt si quis duxit biduam

Nam vna ratio quare bigamus expel

litur ab ordinibus est propter signifi-

cationem, quia tale matrimoniũ non

significat coniunctionẽ Christi & ec-

clesię. Quia Christus non habuit nisi

vnicam vxorem, vnicam ecclesiam,<-P>

@@0@

@@1@De bigamis.

<-P>eamque virginem & incontaminatā,

Alia est etiam bigamia similitudina-

ria, qñ quis habẽs vnā vxorẽ viuā con

trahit cũ alia. Itẽ est bigamus qui post

votũ simplex castitatis duxit vxorem.

Et qui post susceptos ordines cōtraxit

Omnes isti sunt irregulares & repel-

luntur ab ordinibꝰ suscipiẽdis. Oes tñ

iste irregularitates sũt de iurepositiuo

¶ QV æritur, vtrum irregularitas bi-240|Irregu-|laritas|biga|miæ nō|tollitur|per ba-|ptismũ,

gamiæ tollatur per baptismum? Fuit

quæstio inter Hieronymũ & Augusti

num, Hieronymo dicente quòd tol-

leba{t$}, quia manet noua creatura. Au-

gustino verò dicente ꝙ non, quia ba-

ptismus solum tollit peccata, non alia

vincula: sicut nec tollit matrimoniũ.

Hæc autem opinio Augustini allega

tur á Graciano cap. accutiùs. 26. d. &

omnes canonistæ tenent cum eo, &



S. Tho. Maio. verò tenet cum Hiero

ny. Sed tenendum est cum Augusti.<-P>


@@0@

@@1@De bigamis. 187

<-P>Quia signum est ꝙ post quis bis cō

traxit ꝙ nō cōtinebit. Et etiā quia esset

in illo matrimonio imperfecta signifi

catio coniunctionis Christi & eccle-

siæ. At vtrũ possit ecclesia dispensare

cũ bigamo? Dico ꝙ sic, sed nō sine ma

gna causa propter verba apostoli.

¶ QV Æritur, vtrum copula carnalis241|Copu|la car-|nalissu|ꝑuẽiẽs|spōsali|bus, an|efficiat|matri-|moniũ

superueniens sponsalibus de futuro ef

ficiat matrimoniũ? S. Tho. distinguit.

In foro conscientiæ si non est consen

sus non est matrimonium. In foro au-

tem contentioso, quia nō est aliquod

signum quod magis exprimat consen

sum  copula, iudicabitur matrimo-

nium: vt habetur in ca. is qui. Et in ca.

vltimo de sponsa libus. Sed quid si ꝑ

ignorantiam credebat ꝙ per spōsalia

eratiā vxor sua, & isto animo accessit

ad illam & consumauit matrimoniũ,

aliâs non cōsumaturu; an sit matrimo

niũ? Dico ꝙ non. Et est expressa sentẽ<-P>


@@0@

@@1@De copula carnali.

<-P>tia. S. Tho. nihil em̃ consensui tam cō

trariũ ac error. Item antè hoc nō erat

matrimonium, & non sunt apposita

requisita ad matrimonium, ergo.

¶ QVÆR Itur, si iste talis accesserit242|Post ac|cessum|libidi-|nosum|ad spon|sam de|suturo,|cũ alia|contra-|hens de|præsẽti|vere cō|trahit.

ad sponsam per sponsalia de futuro,

non consumandi matrimonij gratia,

sed animo libidinoso, si posteà contra

hat cum alia, an hocsecundũ sit verũ

matrimoniũ? Respondeò, ꝙ sic. Quia

primum non fuit matrimonium, quā

uis papa illegitimauerit secundũ in c.

is qui de spōsa: sed hoc fecit papa quia

pręsumpsit quòd primum fuit verum

matrimoniũ. Sed quid ille faciet, quia

compelletur ab ecclesia manere cum

prima? Et generalitèr dubitatur quid

faciet ille qui contraxit primò cumali

qua secrete, & consumauit matrimo-

nium, nemine sciente, & posteà secũ-

dò contrahit cum alia publicè, si com

pellatũr āb ecclesia excommunicatio<-P>


@@0@

@@1@post sponsalia. 188

<-P>nibus ad manendum cũ secunda quid

faciet: cùm illa non sit verè vxor? Re-

spond. quòd si ille potest contrahere

matrimonium cum illa cum qua cogi

tur manere, debet contrahere. Si ve-

ró non potest vt in casu præsenti, ma

lum remedium habet. Non enim ha-

bet aliud remedium nisi quòd feratpa

tientèr. Nec apud Deum erit excom-

municatus, debet tamen vitare scanda

lum, & abire in aliam regionem, vbi

poterit audire missam, & communica

re manendo cum prima vxore.

SED mouet. S. Tho. dubiũ in. 4.243|Postspō|salia de|futuro|libidi-|nose|corrum|pẽs spō-|sam te-|netur eā|ducere.

d. 28. ar. 2. 4. de eo quia post sponsalia

de futuro accessit ad virginẽ animo li

bidĩoso, an talis tenea{t$} eā ducere quia

stuprauit virginẽ? Et doctor sanctus

cōcedit ꝙ tenetur eam ducere post

promissit & si non potest eā ducere,

debet eā dotare. Et addit ꝙ hoc est ve

rum qñ decipit eam, quod quidem<-P>


@@0@

@@1@De matrimonio

<-P>est maximè notandum. Nam qui vl-virginẽ|vltrone|am cor|rumpẽs|nō tene|tur eam|dotare

troneam virginem corrumpit non te

netur eam dotare: quāuis em̃ promis-

serit ei se ducturum eam in vxorem

aliquandò, ipsa tamen bene intellexit

quòd non debebat facere: quia erat

magna inæqualitas inter eos. &c.


Sequitur de matrimo

nio clandestino.




QVÆRITVR, an matri-244|Clande|stinum|matri-|moniũ|quod di|catur &|an sit|verum.

monium clādestinum sit ve

rum matrimonium? Respō-

deo, ꝙ sic, nec potest dubita-

ri, quia non est de essentia matrimonij

quod sit coram testibus. Sed quid est

hoc matrimonium clandestinũ quod

tantum prohibetur in iure, & propter

quod tot poenæ ponuntur? Respond.

ꝙ licet multis modis dicatur matrimo

nium clandestinum, tamen in propo

sito accipitur pro matrimonio contra<-P>


@@0@

@@1@clandestino. 189

<-P>cto sine testibus, & pro matrimonio si

ne solennitatibus iuris, sine denuncia

tione, vocantur bana los pregones,

&c. Et quia poenæ iuris sunt restrin-

gedæ, solũ istis duobus modis incurrũ

tur. Et hæc est cōmunis opinio docto-

rũ. Et Panormi. ca. finali, de clandesti.

despōsati. & Ioānes Andreas, in addi-

tioni. ad specula. titulo de clādesti, de-

spōs. Et Innocentius ibidẽ, ita tenent.245|Matri|moniũ|aliqñ li|citè fit|clande|stinè.

¶ SCIEN dum tamên quòd matri-

monium aliqñ licite fit clandestiné.

Primò qñ timetur ꝙ impedietur, &

vbi sunt seditiones y vandos. Secundò

inter magnates non opus est ꝙ publi-

centur ædicta, quia si sit inter eos ali-

quod impedimẽtum ipsi prouidebũt

de dispensatione. Tertiò propter pu-

dorem & magnam verecundiam: vt

si contrahat aliquis nimis senex cum

puella, nobilis cum ignobili, diues

cum paupere.

@@0@

@@1@De matrimonio.


¶ QV Æritur, de poena quam incur-246|Clande|stine cō|trahen-|tes non|sunt in|iure ex|commu|nicati.

runt contrahentes clandestinè? In di-

cto capit. finali non ponitur sententia

excōmunicationis, nec etiam in toto

iure, sed solùm dicitur quòd filij sic cō

trahentium sint illegitimi: nisi posteà

publicè contrahant. Sacerdoti tamen

qui interfuit imponitur poena deposi

tionis. Sunt po enæ quę non incurrun

tur ipso facto, sed oportet quòd impo-

nantur. In aliquibus tamen episcopa-

tibus est excommunicatio, sed nescio

quare imponitur nisi causa quæstus:

petant absolutionem ad cautelam in

nomine dñi. Non dubito nisi quoòd

esset bonum tollere istam excōmuni-

cationis sententiā à matrimonio clan

destino, & quòd maneamus in iure.247|Acce-|dens ad|sponsā|ante be|nedicti

¶ QV Æritur, an sit peccatũ mortale

post matrimoniũ publicũ de præsenti

accedere ad sponsamante solennitatẽ

nuptiarum quod etiam vocatur matri<-P>

@@0@

@@1@clandestino. 190o nem|ecclesiæ|non pec|cat mor|taliter.

<-P>monium? Videtur quod sic, quia in c.

nostrates. 30. q. 5. est prohibitũ. Et etiā

quia videtur ꝙ sit quidam contẽptus

ecclesiæ. In contrarium est quia talis

vtitur re sua. Caieta. facit de hoc quæ

stionem & dicit quòd non estpeccatũ

Patet quia in lege naturæ nō erat pec

catum, & in iure non est prohibitum

tam mortale. Nam in illo ca. nostra

tes, dicitur quòd non seruare illas con

ditiones non esset mortale: & est iam

vsus in multis partibus, ergo non est

peccatum. Idẽ tenet Siluester verbo

debitum coniugale. §. 9. & allegat In

nocentium, & Antoninũ, & Hostiẽs.

in ca. 1. de sponsalibus. Imo addit ꝙ si

timetur aliquod periculum, vel si dif-

feruntur velationes, consulendum es

set eis consumare matrimonium. Et

quòd hoc sit etiam de mente sancti

Tho. patet quia. 4. d. 28. ar. 2. 3. dicit ꝙ

si sponsus per verba de futuro petat<-P>



@@0@

@@1@De matrimonio.



<-P>debitum á sponsa, si illa credit quòd

ipse accedat cum affectu maritali non

peccat reddens debitum, ergo multo

minus si sponsus per verba de præsen

ti petat. Sic igitur dicendum est, quòd

nō est peccatum mortalè: imo aliquā-

dò non erit nec veniale.

¶ QV Æritur, vtrũ vsus matrimonij248|Vsus|matri-|monij|clande|stini, ā|sit pec-|catum|morta|le.

clandestini sit peccatũ mortale? V. g.

sit vidua quę patitur furores carnis, &

esset ei infamia nubere publicè, vult

contrahere secretè, & etiam frui viro

secretè, & est nobilis quidam habens

amicam: vt vitet peccatum contrahit

cum ea secretè, & accedit ad eam, an

peccet mortalitèr, tā vidua,  nobilis?

Videtur quòd non, quia quilibet eorũ

vtitur re sua, & non agit contra aliqđ

præceptum. Respond. ꝙ de hoc aliter

est loquendum ratione scandali, & ali

ter absolutè. Ratione scādali dicit Ca

ietanus, ꝙ esset mortale: & est difficile<-P>


@@0@

@@1@clandestino. 191

<-P>quòd in huiusmodi casibus vitetur, nā

semper reputabuntur concubinarij:

& in moralibus aspiciendum est ad id

quod sæpè contingit, & cũ hoc sæpè

sequatur, erit mortale. Si tamen detur

casus in quo fiat sine scandalo, nō erit

mortale: quia non est cōtra præceptũ

aliquod diuinum aut humanum: nec

facit cuiquam iniuriam. Sed dicit Ca-

ietanus, ꝙ quia tā strictè prohibentur

hęc matrimonia clandestina ab eccle

sia, esset mortale. Res est disputabilis.



Sed ego dico ꝙ secluso iure positiuo

& etiam scandalo, essetmortale. Quia

tale matrimonium esset contra finem

eius stando solũ in iure naturali: non

enim poterit benè educari proles, &

filij haberẽtur tan illegitimi: ac pro

indè non possent adire hæreditatẽ pa

ternam, & priuarentur multis bonis.

Et sic talis vsus matrimonij clandesti

ni factus cũ hac intentione, vt sit secre<-P>


@@0@

@@1@De matrimonio.

<-P>tũ, est mortalis. Secus esset si ꝓ aliquo

tp̃e vellẽt sic manere, quous veniat

opportunius tempus quo manifeste{t$}.

¶ QV Æritur, vtrũ consensus coactus249|Consen|sus coa|ctus an|fussiciat|ad ma-|trimoni|um.

sufficiat ad matrimoniũ? V. g. depre-

hensus est iuuenis cũ puella, & cogi{t$}

à parentibus puellæ cōtrahere cũ ea,

vel mortẽ subire: & ille ex metu con-

sentit interius (nā si nō cōsentiret inte

rius nō est dubiũ quin nō sit matrimo

niũ etiā si sine metu proferat verba)

an sit mr̃imoniũ? S. Tho. 4. d. 29. ar. 2.

& oẽsdocto. ponũt. distinct. de duplici

metu. Quidam est metus cadẽs in virũ

cōstantem, alius cadens in inconstan-

tem. Constās autem vir ab inconstan

ti hoc distat, quòd constans nunquàm

inducitur aliquo timore ad perdendũ

famam vt saluet omnes res suas quia

plus valet fama quàm res. At incōstās

potius vult perdere famam quàm di-

uitias: & vult incurrere maius malum<-P>


@@0@

@@1@clandestino. 192

<-P>vt euitet minus malum. Item vir con-

stans non mouetur à paruo timore,

sed â magno: vt à timore mortis capti

uitatis, seruitutis, & non à timore per-

dendi centum aureos. Inconstans ve-

ró vir opposito modo mouetur à par-

uo timore. Hoc supposito est conclu-

sio, consensus coactus timore cadente

in virum constantem impedit matri-

monium, consensus veró coactus ex ti

more non cadente in virum cōstantẽ

non impedit matrimonium. Patet ca.

cùm locum. Et ca. veniens. Et ca. con-

sultationi de sponsa. Et expressè in le

ge metu. ff. qui metus causa. Etca. signi

ficauit, de eo qui duxit in matrimoniũ

quā polluerat per adulterium. Scotus

& etiā. S. Tho. vide{t$} dicere quòd hoc

est de iure naturali & diuino. Quia in

hoc sacramento requiritur maxima

libertas, & metus in emptione & ven

ditione & alijs contractibus impedit<-P>


@@0@

@@1@De matrimonio

<-P>contractus, ergo & etiam hũc. Et Ge-

nesis. 2. propter hanc relinquet homo

patrem & matrem, & adhærebit vxo

ri suæ: ipse adhærebit sua volũtate mo

tus & non ab alio. Idem tenet Gabriel

Palude dicit quòd hoc est ex institu-

tione ecclesiæ solũ quę potest dirimi-

re matrimonia inquantum sunt con-

tractus quidam, quę tamen seclusa in

stitutione ecclesię essent vera matri-

monia. Hoc dicit. 4. d. 28. q. 1. ar. 3. Item

tenet Maioris. 4. d. 29. q. 2. Vtrumque

est probabile. Vocatur autem metus

cadens in virum cōstantẽ metus mor-

tis, cruciatus: vt dicitur in cap. cũ dile-

ctus, de his quæ vi, metus ve causa fiũt.

Metus stupri in muliere, si quis vellet

eam opprimere vt contraheret, & ip

sa hoc timens cōtrahit: nullum est ma

trimonium. Metus vinculorum, & ser

uitutis. De seruitute habetur in lege

isti quidem. ff. qui metus causa. Et insti<-P>


@@0@

@@1@Ex consensu coactu. 193

<-P>tu. titulo, eo. §. 1. 2. &. 3. De vinculis ha

betur in lege nec timorem. ff. eodẽtitu

lo. Et etiā metus eorũ malorum quæ

istis æquiparan{t$}. Sed quæritur si quis

contraxit metu cadente in virum con

stantem, & posteà consumauit copu-

lam, an sit matrimonium? Dico quòd

si consentit voluntariè est matrimo-

nium. Si verò non consentit non est

matrimonium.

¶ QV Æritur, an parentes possint co250|Parẽtes|nō pos|sunt co|gere fi-|lios ad|matri-|moniũ

gere filios suos ad matrimonium non

ex pectato eorum consensu? Respōd.

ꝙ non. Quia matrimonium est actio

personalis & requirit proprium con-

sensum. Possunt tamen parentes ante

legitimam ætatem filiorum pacisci ꝓ

eis: & si illi quandò venerint ad legiti

mam ætatem non contradixerint, spō

salia reputantur: quia patres sunt pro

curatores eorum. Sed vtrũ filij tenean

tur obedire parẽtibus in matrimonio<-P>


@@0@

@@1@De matrimonio

<-P>accipiendo quas parentes mādant, vel

an peccent mortaliter contrahentes

sine consensu parentũ? Respond. ꝙ

liberi contrahentes sine consensu pa-

rentum (imo etiam ipsis inuitis) non

peccant mortalitèr secluso scandalo.

Quia licet teneantur eis obedire non

tñ in matrimonio, in quovno sunt dñi

sui. Et si aliquę leges dicant contrariũ

como la ley de Toro q́ manda ꝙ tales

exhæredẽtur. Dico ꝙ leges ciuiles nō

habẽt vim circa matrimonia nisi sint

acceptatæ in iure canonico, hæc autẽ

nō est acceptata: imo nec in foro cōtẽ

tioso iudicatur secundũ eā: non est du

biũ. Vide de hoc Couarrubias. 2. par-

te desponsalibus capit. 3. §. 8.251|Error|ꝑsonæ|qñ im|pediat|matri-|moniũ


Yüklə 2,25 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   16   17   18   19   20   21   22   23   ...   27




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin