FiKRİ haklar ders Notları

2.8. Ceza davaları

1. Bir eseri, icrayı, fonogramı veya yapımı hak sahibi kişilerin yazılı izni olmaksızın işleyen, temsil eden, çoğaltan, değiştiren, dağıtan, her türlü işaret, ses veya görüntü nakline yarayan araçlarla umuma ileten, yayımlayan ya da hukuka aykırı olarak işlenen veya çoğaltılan eserleri satışa arz eden, satan, kiralamak veya ödünç vermek suretiyle ya da sair şekilde yayan, ticarî amaçla satın alan, ithal veya ihraç eden, kişisel kullanım amacı dışında elinde bulunduran ya da depolayan kişi hakkında bir yıldan beş yıla kadar hapis veya adlî para cezasına [¹³] hükmolunur.

2. Başkasına ait esere, kendi eseri olarak ad koyan kişi altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezasıyla cezalandırılır. Bu fiilin dağıtmak veya yayımlamak suretiyle işlenmesi hâlinde, hapis cezasının üst sınırı beş yıl olup, adlî para cezasına hükmolunamaz.

3. Bir eserden kaynak göstermeksizin iktibasta bulunan kişi altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezasıyla cezalandırılır.

4. Hak sahibi kişilerin izni olmaksızın, alenileşmemiş bir eserin muhtevası hakkında kamuya açıklamada bulunan kişi, altı aya kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

5. Bir eserle ilgili olarak yetersiz, yanlış veya aldatıcı mahiyette kaynak gösteren kişi, altı aya kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

6. Bir eseri, icrayı, fonogramı veya yapımı, tanınmış bir başkasının adını kullanarak çoğaltan, dağıtan, yayan veya yayımlayan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasıyla cezalandırılır.

5846 sayılı Kanunun ek 4 üncü maddesinin birinci fıkrasında bahsi geçen fiilleri yetkisiz olarak işleyenler ile bu Kanunda tanınmış hakları ihlâl etmeye devam eden bilgi içerik sağlayıcılar hakkında, fiilleri daha ağır cezayı gerektiren bir suç oluşturmadığı takdirde, üç aydan iki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

Hukuka aykırı olarak üretilmiş, işlenmiş, çoğaltılmış, dağıtılmış veya yayımlanmış bir eseri, icrayı, fonogramı veya yapımı satışa arz eden, satan veya satın alan kişi, kovuşturma evresinden önce bunları kimden temin ettiğini bildirerek yakalanmalarını sağladığı takdirde, hakkında verilecek cezadan indirim yapılabileceği gibi ceza vermekten de vazgeçilebilir.

2.9. Bilgisayar programları

Bilgi toplumunun önemli unsurlarından olan “bilgisayar programları”, söz konusu fikir ürünlerinden “edebiyat eserleri” içinde yorumlanmaktadır. Bu açıklama bilgisayar programlarının nasıl ve hangi yasal düzenleme ile korunacağı konusunda bilgi vermektedir. Salt bilgisayar programlarının Edebiyat Eserleri kapsamında olduğu kabul edilmiştir. (¹⁴) Bilgisayar programları, teknik özellik içermedikleri ve sanayiye uygulanabilirlik ölçütünü taşımadıkları gerekçeleriyle “buluş ve patent” konusu dışında kalmıştır.
Bilgisayar programları, üretim ve ticaretin her alanına girmiştir. Eser olarak korunan bilgisayar programlarının, işletme bünyesinde geliştirilmesi, sipariş yoluyla başkalarına yaptırılması veya hazır programların izin alınarak kullanılması sırasında, önceden önemsenmeyen, ancak sonradan çok önemli denilebilecek sorunlar ortaya çıkabilmektedir.
5846 sayılı FSEK Madde.38


Bilgisayar programını yasal yollardan edinen kişinin programı yüklemesi, çalıştırması ve hataları düzeltmesi sözleşme ile önlenemez. Bilgisayar programını kullanma hakkına sahip kişinin bir adet yedekleme kopyası yapması sözleşme ile önlenemez.


“Sözleşmede belirleyici hükümlerin yokluğu durumunda, hata düzeltme de dâhil, bilgisayar programının düşünüldüğü amaca uygun kullanımı için gerekli olduğu sürece, bilgisayar programını yasal yollardan edinen kişi tarafından çoğaltılması ve işlenmesi serbesttir. Bilgisayar programını yasal yollardan edinen kişinin programı yüklemesi, çalıştırması ve hataları düzeltmesi sözleşme ile önlenemez. Bilgisayar programının kullanımı için gerekli olduğu sürece, bilgisayar programını kullanma hakkına sahip kişinin bir adet yedekleme kopyası yapması sözleşme ile önlenemez.
Bilgisayar programının kullanım hakkına sahip kişinin yapmaya hak kazandığı bilgisayar programının yüklenmesi, görüntülenmesi çalıştırılması, iletilmesi veya depolanması fiillerini ifa ettiği sırada, bilgisayar programının herhangi bir öğesi altında yatan düşünce ve ilkeleri belirlemek amacı ile programın işleyişini gözlemlemesi, tetkik etmesi ve sınaması serbesttir.”

Birleşik Devletlerde ve Avrupa Patenti Sistemi’nde bilgisayar programlarına, bazı özel durumlarda, patent verildiği bilinmektedir. Ancak patent başvurusunun genellikle “An apparatus for …” olarak sunulduğu da görülmüştür. Bunun anlamı, “… için bir cihaz” konusunda patent talep edilmektedir.

US 2001/0011244 A1 sayılı Birleşik Devletler patent başvurusu örneğinde, “Pamuk Alışveriş Forumu” başlığı ile açıklanan bir buluş, patent başvurusunda “Bu buluş, ham pamuk ticaretini kolaylaştıran yeni bir veri işleme aparatı ile ilgilidir” olarak sunulmuştur. (This invention relates to novel data processing apparatus which facilitates the trading of raw cotton)

Kaynak: http://v3.espacenet.com/publicationDetails/biblio?KC=A1&date=20010802&NR=2001011244A1&DB=EPODOC&locale=en_EP&CC=US&FT=D

Avrupa Patent Sistemi’nde ve bu sisteme üye olan Türkiye’de programlar bir donanım ile birlikte sunularak, donanım ile birlikte patent verilebilirlik ölçütlerini karşılıyorsa, patent korumasından yararlanabilmektedir.
Avrupa Patent Ofisi, bir bilgisayar ekranında bir pencere açıldıktan sonra yeni açılan pencerelerin bir önceki pencereler ile çakışmamasını sağlayan bilgisayar programını buluş olmadığı gerekçesiyle patent verilemez olarak kabul etmiş, ancak Genişletilmiş Temyiz Kurulu, pencerelerin üst üste çakışmamasının sağlanmasını yenilik olarak kabul ederek patent verilmesine karar vermiştir.
“T 0935/97-3.5.1: başvuru ve istem, bilgisayar ekranında açık bir çalışma penceresinin üzerine açılan ve arkada kalan penceredeki bilginin görülmesini engelleyen ikinci bir pencereyi incelemektedir. Bu çerçevede buluş, pencerelerin üst üste açılması sırasında alt pencerede kalan ve görülmesi engellenen bilginin, üste pencere açıldıktan sonra, altta kalan pencerenin üst pencere tarafından bloke edilmeyen bir alanına kaydırılarak görülmesini sağlamaktadır.
T 0935/97 sayılı başvuruda yer alan ve yöntem ve araç gereçler ile ilgili 1- 6 sayılı istemler, Avrupa Patenti Sözleşmesi şartlarına uyması, özellikle de yenilik ve buluş basamağı kriterlerini tam olarak karşılaması nedeniyle kabul edilmiştir.”

http://legal.european-patent-office.org/dg3/pdf/t970935eu1.pdf

Kaynak: M. Kaan DERİCİOĞLU: Bilgisayar Yazılımları ve İş Görme Yöntemleri İle İlgili Buluşların Korunması
Eser koruması, programın izinsiz çoğaltılması, yayını, topluma sunulması, işlenmesi, kamuya iletimi konularında münhasır bir hak sağlar. Program sahipleri, programı kullanmak isteyenlere, programın belirlenen sayıda kullanımı için izin verir. Bu özgün ürünün izinsiz kullanımları, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu hükümlerine göre önlenebilir.
Patent ile korumada ise, patent tarifnamesinde açıklanan ve istemlerinde kapsamı belirlenen buluşun izinsiz kullanılmasında münhasır hak söz konusudur. Patent sahibi, patent metninde açıklanan buluşa ilişkin usul veya ürün için lisans (kullanım izni) verir. Burada eserlerde olduğu gibi üretilmiş özgün bir ürün henüz oluşmamış olabilir. Patent metnine göre lisans alan usulü kullanır veya ürünü üretir. Patent konusu buluşun izinsiz kullanımı, ilgili yasal düzenleme (6769 sayılı SMK) hükümlerine göre önlenebilir.