H firat (Not 1: Parentez içindeki rakamlar kitabın orjinal sayfa numarasıdır. Sayfa numaraları o sayfanın sonunu işaretler)

Biz, diyor Lenin, bütün demokratik siyasal istemleri en(20)tam biçimiyle formüle eder, bunlar uğruna en kararlı bir mücadeleyi yürütürüz. İşçileri ve emekçileri bu mücadele içerisinde sistematik bir tarzda eğitmeye çalışırız. Ama bu istemlerin bir kısmı devrimden önce (yani proletarya burjuvaziyi devirmeden önce) elde edilebilir. Bir kısmı devrilme anında, yani devrim anında elde edilir. Bir kısmı da devrimden sonra elde edilebilir. Yani bunun nasıl olacağı, demokratik istemlerin ne kadarının ne zaman elde edilebileceği, her ülkedeki mücadelenin kendi tarihsel seyriyle bağlantılı bir sorundur. Ama hemen ardından en kritik noktayı ekliyor Lenin. Dediği şudur; öyle durumlar olabilir ki, proletarya demokratik siyasal istemler uğruna verdiği mücadelede hiçbir somut pratik sonuç elde edemeden, yani bu demokratik istemlerin hiçbirini somutta gerçekleştiremeden de pekala burjuvaziyi devirebilir. Bunda akla aykırı hiçbir yan yoktur. Ama diyor, demokrasi mücadelesi içerisinde eğitilmemiş bir proletaryanın burjuvaziyi devirmesine de imkan yoktur. Yani demokratik siyasal istemler uğruna kararlı bir mücadele verildiği halde bu taleplerin hiçbiri elde edilmeyebilir. Ama bu talepler uğruna mücadele içinde siyasal eğitimden geçmiş ve güç biriktirmiş bir proletarya, buna rağmen de burjuvaziyi devirebilir. Bizzat Lenin’in kendisinden okuyalım (okuyacağım Ekim 1915 tarihli bir polemik makalesidir):

“Şimdiye dek başarılmış demokrasiye dayanarak ve bu demokrasinin kapitalizmde tam olamayacağını gözler önüne sererek, yığınların içinde bulunduğu yoksulluğun ortadan kaldırılmasının ve bütün demokratik reformların tam ve her yönüyle gerçekleştirilmesinin gerekli temeli olarak kapitalizmin devrilmesini ve burjuvazinin mülküne el konmasını istiyoruz. Bu reformların bir bölümü burjuvazinin devrilmesinden önce, bir bölümü burjuvazinin devrilmesi sırasında, bir bölümü de devrildikten sonra yapılacaktır. Toplumsal devrim tek bir çarpışmadan ibaret değildir, ama ekonomik ve demokratik reformun bütün sorunları üzerinde, ancak burjuvazinin mülk(21)süzleştirilmesiyle tamamlanan bir dizi çarpışmayı kapsayan bir dönemdir. Demokratik isteklerimizin herbirini, bu sonal amaç için a'dan z’ye kadar tutarlı devrimci bir yolda formüle etmeliyiz. Bazı ülkelerde, tek bir temel demokratik reform bile yapılmadan önce, işçilerin burjuvaziyi devirmelerinde akla aykırı hiçbir yan yoktur. Ne var ki, tarihsel bir sınıf olarak proletaryanın, en tutarlı ve kararlı devrimci bir demokrasi ruhuyla eğitilerek hazırlanmadıkça burjuvaziyi yenebilmesi aklın alabileceği bir şey değildir." (Devrimci Proletarya ve Ulusların Kendi Kaderini Tayin Hakkı, Ulusal Sorun ve Ulusal Kurtuluş Savaşları içinde, Sol Yayınları, s.231)

Lenin’in bu makalesini, makaledeki bu yoruma özel bir dikkat çeken bir sunuşla birlikte daha Mart 1989’da yayınlamıştık. (O sıralar geleneksel halkçı hareketin temel programatik görüşlerine karşı sistematik bir ideolojik mücadele yürütüyorduk.) Üstelik bu tartışmayı ve polemiği kışkırtan bir sunuştu.(Sözü edilen sunuşu tam metin olarak okurlarımıza sunuyoruz: “Ekim, sık sık marksist literatürden parçalar, makaleler yayınlıyor. Dikkatli okuyucu bunların amaçlı yayınlandığını, Ekim'in ele aldığı sorunlarla doğrudan ilintili olduğunu fark etmiştir. Buna devam edeceğiz.

“Lenin’den aşağıda yayınladığımız makale, Türkiye solunda bugünün en önemli teorik tartışma konularından biri olan demokrasi sorununa marksist yaklaşımın ne olması gerektiği sorusuna son derece net bir cevap niteliğindedir.

‘“Demokratik devrimciler’imiz, demokratik istemler için savaşımı kapitalizmin devrilmesi savaşımından koparmakla kalmıyorlar, demokratik istemler gerçekleşmeden, sosyalist devrimin gündeme getirilemeyeceğini ileri sürüyorlar. Ama Lenin aynı kanıda değildir. ‘... bütün demokratik reformların tam ve her yönüyle gerçekleştirilmesinin gerekli temeli olarak kapitalizmin devrilmesini ve burjuvazinin mülküne el konmasını istiyoruz” diyen Lenin, ‘Bazı ülkelerde, tek bir temel demokratik reform bile yapılmadan önce, işçilerin burjuvaziyi devirmelerinde akla aykırı hiçbir yan yoktur' diye devam ediyor ve önemli olanın ‘‘proletaryayı devrimci bir demokrasi ruhu ile eğitmek' olduğuna işaret ediyor.” (Ekim, sayı: 18, Mart 1989))Fakat ilginçtir, bizim demokrasi sorununu küçümsediğimiz, geri ve tali plana ittiğimiz üzerine bugüne kadar tekrarlanan bıktırıcı iddiaların sahipleri nedense Lenin’in bu yaklaşımını alıp irdelemek yoluna gitmediler bugüne kadar. Buna şaşırmamak gerekir. Gidemezlerdi, zira bu onların demok(22)rasi sorununa ilişkin burjuva demokrat (gerçekte menşevik-kautskist) önyargılarının çökmesi olurdu. Onları Lenin’in savaş dönemi teorik çabaları değil, 1905 döneminin ürünü olan İki Taktik'in geriye dönük yorumları ilgilendiriyordu.

İşçi sınıfı burjuvaziyi niçin devirmek ister? Burjuvazinin siyasal ve ekonomik iktidar tekelini parçalayarak, ekonomiye ve toplum yönetimine el koymak için... Ama el koyduğu ekonomiyi ve iktidar dümenine geçtiği toplumu yönetebilmesi için tam da demokrasi mücadelesi denilen okulda “okumuş”, bu mücadele içinde eğitilmiş olması gerekir. Bu mücadele içerisinde eğitilmemiş, donatılmamış, bu mücadele içerisinde kendi demokratik geleneklerini, değerlerini, kurumlarını yaratamamış, bu mücadele içinde kendi gücünün bilincine varmamış ve güç biriktirmemiş bir işçi sınıfı, burjuvaziyi devirmek gibi ileri bir tarihsel davranışı zaten gösteremez. Kazara gösterse bile, devraldığı iktidar dümeninde kalmayı başaramaz, ya da çok büyük sorunlar ve sıkıntılarla yüzyüze kalır.