Hldlniava V l h o n I n, I,1 V a hjhvi 3a I o I l n V 31 V h fi 11 fi

MÜLKİYE MEKTEBİ

bak. MEKTEB-İ MÜLKİYE

MÜLLER-WIE1NER, WOLFGANG

(l 7Mayıs 1923, Friedrichsıvert/Thümn-gen - 25 Mart 1991, istanbul) Alman asıllı sanat ve mimarlık tarihçisi.

Çalışma ve araştırmalarının en önemli bölümü eski Yunan, Osmanlı ve Mısır'la ilgilidir. 1976'dan 1988'e kadar İstanbul' daki Alman Arkeoloji Enstitüsü'nün birinci direktörlüğünü yapmıştır.

WolfgangMüller-Wiener 17 Mayıs 1923' te Almanya'nın Thürringen bölgesinin Got-ha kenti yakınındaki Friedrichswert'te doğdu; aynı bölgede Stettin'de yetişti. Temel eğitimini marangozluk meslek okulunda yaptı ve 1948'de kalfalık sınavını vererek okuldan mezun oldu. Yükseköğrenimini Karlsruhe Yüksek Teknik Okulu Mimarlık Bölümü'nde yaptı, 1951'de buradan mezun oldu. Yapı ve mimarlık tarihine ö-zel ilgisi daha o zamandan başladı. 1954'te bitirdiği doktora tezinin konusu ("Baden'de Sanayi Binalarının Gelişmesi") bu ilgiyi haber veriyordu. 1952-1956 arasında Suriye'de Resafa kazılarına, Epidduros Tiyatrosu çalışmalarına katıldı ve Doğu Akdeniz'in klasik uygarlıkları ve eski kentlerini tanıdı. 1956'da Alman Arkeoloji Enstitüsü İstanbul şubesinde çalışmaya başladı.

İstanbul'da geçirdiği bu ilk yıllarda, daha sonraki büyük araştırma projelerinin ve eserlerin temelleri atıldı. Bunların başında İstanbul'un tarihsel topografyasının mahalle mahalle, dönem dönem, yapı yapı incelenmesi geliyordu. 20 yıla yakın süren bu

araştırma ve çalışmanın ürünü 1977'de yayımlanan ve Müller-Wiener'in başeseri sayılan Bildlexikon zur Topographie Istan-buls olacaktı.

Aynı dönemin diğer önemli çalışmaları Milet antik kenti kazıları ve İyonya'da geç Bizans dönemi kaleleri konusundaki araştırmalarıydı. Bu konudaki araştırmalarının sonuçlan 1961, 1962, 1967, 1975'te-ki geliştirilmiş makalelerinin toplandığı Von der Polis zum Kastron çalışmasında, 1986'da yayımlandı. 1966'da yayımladığı, Bodrum'dan Suriye'deki Basra Kalesi'ne kadar 45'e yakın kaleyi inceleyen Burgen deş Kreuzritter de (Haçlı Kaleleri) benzer bir konudaydı. Yine bu dönemde Bergama, Milet ve Mısır'da Abu Mena kazılarına katıldı.

1962'de Alman Arkeoloji Enstitüsü'nün ikinci direktörlüğüne atanan W. Müller-Wiener, İskenderiye'deki Abu Mena kazılarını yönetti ve konuya ilişkin çeşitli makaleler yazdı.

1965'te, "İyonya'daki Kaleler" teziyle doçent olan Müller-Wiener, 19ö7'de Darm-stadt Yüksek Teknik Okulu'nda mimarlık tarihi kürsüsüne atandı ve akademik kariyeri başladı. Ders ve ilgi konuları çeşitliliğini sürdürmekle birlikte, Türkiye, özellikle de İstanbul, çalışmalarının ağırlık noktasını oluşturdu.

1976'da Alman Arkeoloji Enstitüsü İstanbul Şubesi'nin birinci direktörlüğüne seçilen Müller-Wiener bu görevde 1988'e kadar kaldı. Yine 1976'da İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde antik dönem mimarlık tarihi dersleri vermeye başladı ve 1986'da üniversiteden ayrılana kadar derslerini sürdürdü. Aynı dönemde Milet ve Pri-ene kazılarım da yönetti.

1985'te, Almanya'da Frankfurt kentinin en önemli müze binalarından biri sayılan El Sanatları Müzesi'nin açılışının "Osmanlı Dönemi Türk Kültür ve Sanatı" sergisiyle yapılması, onun desteği ve yardımlarıyla oldu. 1988'de Griechisches Bauıvesen (Yunan Yapıları) kitabı, yine aynı yıl Rena-te Schiele ile birlikte hazırladığı 19. Yüzyılda istanbul'da Gündelik Hayat adlı fotoğraf albümü yayımlandı. Albümdeki fotoğraflar, 1860'larda İstanbul'un en ünlü fotoğraf atölyesi olan Sebah ve Joaillier'in tüm fotoğraflarını içeren koleksiyonundan seçmelerdi ve bu koleksiyonu Alman Arkeoloji Enstitüsü'ne Müller-Wiener kazandırmıştı. IstanbulerMitteilungen'm(-+) yayımlanma ve zenginleşmesinde de önemli katkıları oldu. 1988'den sonra İstanbul'dan ayrılan Müller-Wiener, 1988-1991 arasında Frankfurt ve Darmstadt üniversitelerinde dersler verdi. Ancak İstanbul ve Milet'e sık sık gelerek çalışmalarını sürdürdü. Son olarak üzerinde çalıştığı "Bizans, Konstantinopolis ve İstanbul'un Limanları" incelemesi ise elyazısıyla kaldı. Wolfgang Müller-Wiener'i, ölümün İstanbul'da yine böyle bir gezi sırasında yakalaması, onun hayatının ve bilimsel ilgisinin doğal çizgisinin bir devamı gibiydi. Ömrünün ve biliminin büyük bölümünü hasrettiği İstanbul'da 25 Mart 1991 gecesi hayata veda etti.