Hukuk müŞAVİRLİĞİ

Sayı : 85254071-045-02-13-408/

Konu : Tazminat Talebi Hk.

KADASTRO DAİRESİ BAŞKANLIĞINA
ÖZETİ: 5368 sayılı Kanun’un 1 inci maddesinin ikinci fıkrası gereğince, İdaremizin hak, görev ve yetkilerinin devam etmesi sebebiyle İ.S. tazminata ilişkin talebinin karşılanmasının hukuken mümkün olmadığı,
İlgi: 12.06.2013 tarihli ve 5590 sayılı yazıları.
I- GÖRÜŞ SORULAN KONU: Başkanlığınızın ilgi yazısında, “İlgi dilekçe ile geçmişte meydana gelen depremler sonrasında Van İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü’nün yazısına istinaden … Kadastro Müdürlüğünce gerçekleştirilen aplikasyon taleplerinin, kendi yapması gereken işlemlerden olduğu iddiasıyla bu aplikasyon işlemlerini yapamamasından dolayı kaynaklandığı iddia edilen 800.000,00 (sekiz yüz bin) TL zararın tazmini talep edilmektedir.
İlgi dilekçe konusu Kadastro Müdürlüğünce yapılmış işlemlerin ve evveliyatı yazışmaların incelenmesinden, Valilik Makamının yazılı talep ve görevlendirmesiyle söz konusu işlerin kadastro müdürlüğünce yapıldığı anlaşılmıştır.
İlgi dilekçe ve evveliyatı yazışmalar, yazımız ekinde gönderilmekte olup, ilgi dilekçe konusu tazminat talebiyle ilgili olarak dilekçiye ne şekilde cevap verilmesi gerektiğinin hukuki yönden değerlendirilmesi,” gerekçesiyle Müşavirliğimiz görüşlerinin bildirilmesinin istenildiği anlaşılmakla gerekli inceleme yapılmıştır
II- GÖRÜŞ İSTENEN BİRİMİN İNCELEMESİ VE NETİCESİ: İlgi yazı ve ekleri hakkında, Başkanlığınız nezdinde ne gibi değerlendirmelerde bulunulduğu ve bu değerlendirmelere rağmen, "hukukî" yönden hangi sebepten veya sebeplerden dolayı tereddüde düşülmüş olduğu ve neden dolayı "hukukî" görüş sormak ihtiyacı duyulduğu, ilgi yazıdan anlaşılamamaktadır.
Hukuk Müşavirliği'nden görüş istenilmesine ilişkin 2005/1614 sayılı genelgede belirtilen usule ve esaslara uyulmadan istenilmesine rağmen, konunun önemi, aciliyeti ve sürüncemede kalmaması sebepleriyle keyfiyet hukukî yönden incelenmiştir.
III- KONUYLA İLGİLİ ANAYASA, KANUN, TÜZÜK, YÖNETMELİK VE DİĞER MEVZUAT HÜKÜMLERİ İLE YARGI KARARLARI: Bilindiği üzere, Bilindiği üzere; 16.06.2005 tarihli ve 5368 sayılı Lisanslı Harita Kadastro Mühendisleri ve Büroları Hakkında Kanunu’nun “Amaç ve kapsam” başlıklı 1 inci maddesinin ikinci fıkrası, “Kadastro teknik hizmetlerinden tescile tâbi olmayan işlemlerin yapım ve; kontrolü, tescile tâbi olan işlemlerin yapım sorumluluğu lisanslı harita kadastro mühendislik bürolarınca yerine getirilir. Ancak, kamu kurum ve kuruluşları ile lisans sahibi harita ve kadastro mühendislerinin diğer kanunlar ve ilgili mevzuata göre hak, görev ve yetkileri devam eder.” hükmüne amirdir.
Diğer taraftan, 15.05.1959 tarihli ve 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun’un 42. maddesi, “(Değişik: 2.7.1968 - 1051/1 md.) Bu kanunun uygulanması dolayısıyla taşınmaz malların alım, satım, ipotek, tapu-kadastro işlemleri, yeniden inşa edilecek veya; onarılacaklarla ilgili ihale, sözleşme, ruhsatname ve sair işlemler ve bu kanundan faydalanacakların verecekleri beyanname, taahhütname ve yapacakları sözleşmeler her türlü vergi, resim ve harçtan muaftır.” hükmü yer almaktadır.
Ayrıca, 10.06.2003 tarihli 25134 sayılı Resmi Gazete yayımlanarak yürürlüğe giren 13/05/2003 tarihli ve 2003/5629 sayılı Bakanlar Kurulu Kararında, “Madde 1- 28/1/2002 tarihli ve 2002/3654 sayılı Kararnamenin eki Karara aşağıdaki maddeler 19 uncu ve 20.maddeler olarak eklenmiş ve söz konusu Kararın diğer madde numaraları teselsül ettirilmiştir.
"…"Madde 20- 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanunun 18, 21, 22, 23 ve 42. maddeleri gereğince Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünce yapılacak afet kadastrosu ve tescil işlemlerinden yararlananlar, 8.1.2002 tarihli ve 4736 sayılı Kanunun 1. maddesinin birinci fıkrası muaftır." hükmündedir.
IV- DEĞERLENDİRME: Görüşe konu mevcut dosyanın tetkik edilmesinden;
- … Valiliği İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü’nün, 14.05.2012 tarihli ve 11311 sayılı yazılarında, “… İlinde 23.10.2011-09.11.2011 tarihlerinde meydana gelen deprem afetleri sonucu hak sahibi olan afetzedeler için yapılan yer seçimi çalışmaları tamamlanan yerlerin dosyaları ekte gönderildiği” belirtilerek “Köylere ait dosyalarda parsel numaraları veya koordinatları belirtilen yerlerin zemine aplikasyonları yapılarak işaretlenmesi, tutanak ve aplikasyon krokileri düzenlenerek” bir nüshasının İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü’ne ve Müdürlüklerine gönderilmesi yönünde… Kadastro Müdürlüğü’nden talepte bulunması,
- Tapu ve Kadastro... Bölge Müdürlüğü’ne hitaplı 6504 nolu Lisanslı Harita Kadastro Mühendislik Bürosu’nun 20.11.2011 tarihli ve 324 ile 325 sayılı yazılarında ise “…14.05.2012 tarihli ve 11311 sayıl İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü’nün yazısı ile Kanunen ve yönetmelik gereği 6504 Lisanslı Harita Kadastro Mühendislik büromuza devredilen şahıs parsellerine ait aplikasyon işlemi talep edilmiş ve; söz konusu talebe istinaden, 8000’e yakın taşınmazın aplikasyon işlemi gerçekleştirilerek aplikasyon belgesinin düzenlendiğini ” belirterek kendisinin zarara uğratıldığını gerekçe göstererek söz konusu uygulamanın hangi yasal gerekçelere dayandırılarak yapıldığının 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu çerçevesinde açıklanmasını talep etmesi üzerine; Tapu ve Kadastro... Bölge Müdürlüğü’nün yönlendirmesi ile… Kadastro Müdürlüğü’nün 29.11.2012 tarihli ve 5106 sayılı cevabi yazılarında, “… İlinde yaşanan iki adet deprem felaketini akabinde, gerek ilgili Bakanlık ve gerekse… Valiliği’nin talimatları sonucu ilgi (b) yazı ekinde bulunan İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü’nün talepleri neticesinde çevre illerden de personel takviyesi yapılarak söz konusu aplikasyonlar yapılmıştır. Herhangi bir döner sermaye ve harç tahsil edilmemiştir. …buna göre yapılan işlemler, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü ve Tapu ve Kadastro .... Bölge Müdürlüğümüzün koordinasyonu ve bilgisi dâhilinde deprem sonucu yaşanan felaketlerin neticesinde, şahısların talebi ile değil, ilgili Bakanlık ve Valiliğin talimatları ile İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü’nün yazılarına ve; 4736 sayılı Kanun’un 1. Maddesinin birinci fıkrası gereği döner sermaye ücretinden muaf olmasına ilişkin Bakanlar Kurulu’nun 13.05.2003 tarihli ve 2003/5629 sayılı kararı ile 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanunun sonucu olarak hiçbir harç ve döner sermaye tahsil edilmemiş ve; döner sermayeden muaf tutulan işlemler kapsamında değerlendirilerek yapılmıştır.” yönünde bilgi verilmesi sonrasında, bu kere 10.12.2012 tarihli ve 5290 sayılı cevabi yazılarında da “…Vatandaşların yoğun bir şekilde plan örneği ve koordinatlı çap talepleri müdürlüğümüzce karşılanmış olup, bu işlemlerin teknik bilgi ve belge talebi olduğu, aplikasyon, yer gösterme, birleştirme, cins değişikliği ve; irtifak hakkı tesisi işlemlerinden olmadığı,” yönünde bilgi verilmiştir.
- Görüşe konu Lisanslı Büronun, Başkanlığınıza hitaplı 15.02.2013 tarihli ve 56 sayılı başvurusunda ise, … Kadastro Müdürlüğü’nün söz konusu cevabi yazısının hukuki dayanaktan yoksun olduğu belirtilerek söz konusu uygulamanın (aplikasyon) son bulması gerektiği yönünde talepte bulunması üzerine, Başkanlığınız, Tapu ve Kadastro... Bölge Müdürlüğüne hitaplı, 14.03.2013 tarihli ve; 2358 sayılı yazılarında, dilekçede belirtilen söz konusu aplikasyon uygulamasının oluşturulacak bir ekip tarafından ayrıntılı olarak ve ilgili mevzuat kapsamında incelettirilmesi ve yasal gereğinin yapılması yönünde talimat verilmiş olup, Söz konusu Bölge Müdürlüğü’nün 11.04.2013 tarihli ve 949 ve 950 sayılı yazı ve eki Raporda, sırasıyla, “Sonuç olarak… İlinde 2011 yılında yaşanan deprem felaketinin akabinde ilgili bakanlıkça hazırlanmış yeni imar durumumun askı aşamasında olması nedeniyle vatandaşların plan örneği, koordinatlı çap taleplerinin… Kadastro Müdürlüğünce karşılanmasında sakınca bulunmamakla birlikte bu işlem yalnızca taşımaz sahiplerinin ilgili müdürlüğe ait teknik bilgi ve belge talebini içermektedir. Yapılması gereken yasal bir işlem bulunmamaktadır.”, “Sonuç olarak yapılan işlemlerin Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü’nün koordinasyonu ve bilgisi dahilinde şahısların talebi ile değil, ilgili Bakanlık ve… Valiliğin talimatları ile İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü’nün yazılarına istinaden yapıldığı anlaşılmıştır. Yapılması gereken yasal bir işlem bulunmamaktadır.”
- Bu kere, görüşe konu Lisanslı Büronun, Başkanlığınıza hitaplı bila tarihli ve sayılı başvurusunda ise, “…Kadastro Müdürlüğünün olumsuz ilgi (b) yazısı üzerine Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğüne ilgi (c) yazısı ile başvuruda bulunmama rağmen, ilgi (c) yazısına istinaden… Kadastro… Bölge Müdürlüğünün ekinde gönderdiği raporun yazımıza cevap teşkil etmediği ve mağduriyetimin devam etmesi sonucu doğurduğu ortaya çıkmıştır.
… İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü’nün 14.05.2012 tarih ve 1314 sayılı yazılarına istinaden… Kadastro Müdürlüğü’nün gerçekleştirmiş olduğu aplikasyonlardan kaynaklı KDV hariç yaklaşık 800.000,00 (sekiz yüz bin) TL zarara uğratılmış bulunmaktayım. Söz konusu zararın aşağıda belirttiğim hesap numarasına aktarılması” yönünde talepte bulunması üzerine, Başkanlığınızın ilgi yazısında ise, “İlgi dilekçe ve; evveliyatı yazışmalar, yazımız ekinde gönderilmekte olup, ilgi dilekçe konusu tazminat talebiyle ilgili olarak dilekçiye ne şekilde cevap verilmesi gerektiğinin hukuki yönden değerlendirilmesine,” ilişkin mevcut dosya münderecatı yukarıda ifade edilen mevzuat hükümleri ile birlikte değerlendirilerek, gerekli inceleme yapılmıştır.
Bilindiği üzere, kadastro teknik hizmetleri İdaremiz ve İdaremize bağlı kadastro müdürlüklerinin yetki ve sorumluluğunda yerine getirilmekte olan hizmetlerdir. Ancak, 5368 sayılı Kanun’un yürürlüğe girmesi ve dolayısıyla lisanslı büroların faaliyete geçmesi ile birlikte söz konusu (yer gösterme, aplikasyon, cins değişikliği, birleştirme, irtifak hakkı tesisi) hizmetler bundan sonra yetkili lisanslı bürolarca yerine getirilecek olmakla birlikte söz konusu Kanun’un 1. maddesinin ikinci fıkrası gereğince İdaremizin hak, görev ve yetkilerinin (aplikasyon dahil veya bilgi ve bilge vermek gibi hizmetleri) devam ettiği izahtan varestedir. Yani, 5368 sayılı Kanun’un birinci maddesinin ikinci fıkrasıyla, bu Kanun kapsamındaki görev ve yetkileri lisanslı bürolara vermekle birlikte İdaremizin hak, görev ve yetkilerini sonlandırmamaktadır. Daha net bir ifade ile söyleyecek olursak, lisanslı bürolar 5368 sayılı Kanun kapsamındaki işlerde tekel hakkına sahip olmayıp, bu görev, yetki ve hakları İdaremizle birlikte kullanmaktadırlar.
Yine, 7269 sayılı Kanun’un 43. maddesi gereğince, taşınmaz malların tapu-kadastro işlemlerinin her türlü vergi, resim ve harçtan muaf olması yanında 4736 sayılı Kanun’a istinaden alınan 2003/5629 sayılı Bakanlar Kurulu kararında da, 7269 sayılı Kanunun 18, 21, 22, 23 ve 42. maddeleri gereğince Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünce yapılacak afet kadastrosu ve; tescil işlemlerinden yararlananların ödenecek ücretlerden muaf olması hususları 5368 sayılı Kanun’unu 1 inci maddesinin ikinci fıkrası ile birlikte değerlendirildiğinde söz konusu tazminat talebinin hukuki dayanaktan yoksun olduğu anlaşılacaktır.
Diğer taraftan, Lisanslı Büro talebine ilişkin olarak hazırlanan Raporlarda, söz konusu kadastro işlemlerinin deprem afetine ilişkin ve; ivedilikle yerine getirilmesi gereken işlemlerden olması yanında ilgi kurumların talebiyle yapılması, yapılan işlemlerden de döner sermaye ücretinin alınmaması ve söz konusu işlemlerin aplikasyon işlemini değil de, teknik bilgi ve belge talebini içermesi sebebiyle de söz konusu tazminat talebinin haklı bir yönü bulunmamaktadır.
Belki daha da önemlisi, tazminat talebinin esasını oluşturan kadastro işlemlerinin tesis edildiği tarihten önce, talep sahibinin lisans belgesini dayanağını oluşturan lisans sınavının… 9. İdare Mahkemesi’nin 11.02.2011 tarihli ve E.2010/309-K.2011/237 sayılı karar ile iptal edilmesi (talip sahibi lisanslı büro dâhil) ve söz konusu lisanslı büroların 09.05.2011 tarihli ve; 4080 sayılı Genel Müdürlük Makam Olur ile (İdari bir tasarrufla) çalışmalarına izin verilmesi hususu yönüyle incelendiğinde de söz konusu tazminat talebinin haksız olduğu açıkça görülmektedir.
V. SONUÇ : Yukarıda açıklanan ve hukuki sebepler karşısında hakkında mütalaa sorulan hadisede, İ.S. tazminat talebinin karşılanmasının hukuken mümkün olmadığı düşünülmektedir.

Bilgilerini rica ederim.

Ali Ramazan ACAR

Birinci Hukuk Müşaviri