Orantısız fon tahsisine ilişkin varsayımlar: Dış Destek
Değerlendirme ekibi, saha ziyaretleri için çok iyi performans gösteren iki bölge seçmiştir:
-
270 başvuruya karşılık %21,5 ile en yüksek başarı oranı ve en yüksek proje kabul sayısına sahip olan TR83 Samsun: kabul edilen 58 projeden 28 tanesi Samsun ilinde uygulanmıştır.
-
TRB2 Van, 405 proje ile en fazla sayıda proje başvurusu yapmış ve 26 proje kabul edilmiştir. Bu 26 projeden 13 tanesi Van ilinde uygulanmıştır.
-
Her iki bölge de üç hibe programına da proje sunabilme avantajına sahipti.
Bu nedenle, bu iki ilde dış desteğe ilişkin kanıt bulma ihtimali oldukça yüksek olmuştur.
Bulgular şu şekilde özetlenebilir:
-
Van’da valilik DAKAB’a (Doğu Anadolu Kalkınma Programı) bağlı büyük bir AB Proje Koordinasyon Ofisi kurmuştur. Bu ofis aynı zamanda resmi bir AB Bilgi Ofisi olarak da faaliyet göstermektedir. Ofis, bölge yararına AB fonları alma konusunda oldukça yoğun çalışmaktadır ve önceki yıllarda bu konuda önemli bir başarı göstermiştir. Bu başarının temel özellikleri şu şekilde sıralanabilir:
-
Kocaeli’nden Van’a tayin edilen vali, AB programları ve fırsatları ile oldukça ilgilidir. Bu nedenle, kendisi ofisin yürüttüğü çalışmaları aktif olarak desteklemektedir. Bu, Kocaeli’nin 2003-2006 yılları arasında işgücü piyasası analizi ve paydaşların katılımının önemli rol oynadığı ILO destekli AİPP projesiyle önemli bir birikim elde etmiş olması ile ilgili olabilir.88
-
Ofis çalışanları, bölgenin gelişmesi için çaba gösteren yerel uzmanlardan oluşmaktadır ve bu çalışanlar fonları kendi bölgelerine çekmek için ellerinden geleni yapmaktadırlar. Şu anda Van Türkiye’de AB destekli projelerde birinci bölge durumundadır ve ülke çapında alınan fon miktarı açısından dördüncü sıradadır. Bu durum ofis çalışanları için bir gurur kaynağıdır ve çalışanlar, diğer bölgelere kıyasla Van’ın performansını daha da artırmaya isteklidirler.
-
Çalışanların devamlılığı söz konusudur. Uzmanlar, Koordinasyon Ofisinde uzun süredir çalışmaktadırlar ve fazla çalışan sirkülasyonu söz konusu değildir.
-
Koordinasyon Ofisi, bölge çapında dış fonlarla ilgilenebilecek 700 kurumun dâhil olduğu bir e-posta grubu oluşturmuştur. AB programları ile ilgili olarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’ndan gelen özellikle hibeler ile ilgili bilgiler, tüm bu kurumlara iletilmekte ve başvurmak isteyenlere destek sağlanmaktadır. Bilgilerin e-mail ile gönderilmesinin yanı sıra, ofis aynı zamanda kurumları AB fonlarına başvurma konusunda teşvik etmek için teklif çağrılarına başvuruları takip ederek ilgili kurumları desteklemektedir.
-
Ofis çalışanları teklif çağrıları hakkında olabildiğince fazla bilgi edinmek için MFİB veya PO tarafından düzenlenen Bilgilendirme Günlerine katılmaktadır ve e-posta grubu aracılığı ile tüm muhtemel başvuru sahiplerine ilgili bilgileri iletmektedir.
-
Koordinasyon Ofisi, yeni projeler geliştirmek için çok çalışmanın yanı sıra aynı zamanda adaylara teklif yazma konusunda da destek olmakta ve teklif çağrısı ile hedeflenen kurumlar arasında işbirliği oluşturmaya çalışmaktadır. Aynı zamanda Ankara’daki İKG OP’nin Sektörel İzleme Komitelerine de katılmaktadırlar ve böylece yeni bilgi elde etmek için doğrudan bağlantılarından faydalanabilmektedirler.
-
Ofis, tüm bölgede uygulanmakta olan tüm AB destekli projeler konusunda genel bir fikir sahibi olmaya çalışmakta ve bölgedeki neredeyse tüm projeleri bilmektedir. Fakat bunlar arasında daha fazla işbirliğini koordine edebilecek bir konumda değildir; örneğin, proje uygulayıcıları arasında bilgi ve deneyim paylaşımını sağlamak için toplantı düzenleyip fırsat yaratmak. Benzer şekilde, her ne kadar gerekli yetkinlikte olsalar da bu projelere izleme hizmeti sunamamaktadırlar. ÇSGB tarafından kurulan izleme sistemi, yerel deneyim ve yetkinliklerden faydalanabilecek bu tarz etkinlikleri öngörmemektedir.
-
Samsun’da da benzer bir durum söz konusudur. AB projeleri geliştirmek için tanıtım ve destek faaliyetleri, 2005 yılında Valilik bünyesinde AB Proje Ofisinin kurulması ile başlatılmıştır. AB Proje Ofisi, 2006 yılında Kalkınma Ofisi olarak yeniden düzenlenmiştir. Bu Ofis, 2008 yılında kurulan Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı’nın temelini oluşturmaktadır. İl Özel İdare’sinin AR-GE (Araştırma ve Geliştirme) Birimi, proje tanıtımı ve kalkınma faaliyetlerinde bu birimin sorumluluklarını devralmıştır. Benzer şekilde, İl Milli Eğitim Müdürlüğünün AR-GE Birimi, Ulusal Ajans Yaşam Boyu Öğrenme ve Gençlik Programlarında aynı dönemde bu açıdan aktif bir rol üstlenmiştir.
-
Bahsi geçen ofisler, AB hibe programları için teklif çağrılarının tanıtımında, proje geliştirme girişimlerinin ve KİD, GİD ve KİTUP hibe programları dâhil tüm programlar kapsamında bölgede uygulanan tüm hibe projelerinin uygulama ve izleme çalışmalarının desteklenmesinde önemli bir rol üstlenmişlerdir.
-
Bu dönemde uygulanan tüm hibe programlarının bölgesel izleme faaliyetleri, bahsi geçen yapıların personeli tarafından oluşan Bölgesel Hibe İzleme Ekipleri tarafından gerçekleştirilmiştir. Ofislerin çalışanları Samsun dâhil bölgede uygulanan bölgesel kalkınma programlarında gerekli deneyimi kazanmışlardır. Bu ofislerin çoğu, katılan bölgenin yerli insanı olan çalışanlarının katıldığı birçok proje geliştirme, uygulama ve izleme faaliyetleri (eğitimler de dâhil) gerçekleştirilmiştir. Bu, ihtiyaç duyulan hizmetler kapasitesinin, İKG OP hibe programlarından önce uygulanan Bölgesel Kalkınma Projelerden bu yana sürdürülebilmesinin nedenlerinden biridir.
-
Bahsi geçen yapılar, görevdeki Vali tarafından organize edilmiş ve işlevleri ve faaliyetlerine büyük önem verilmiştir. Daha sonra, bu birimin deneyimli çalışanlarına, sonraki Vali(ler) döneminde Valiliğin diğer ofislerinde başka görevler verilmiştir.
-
AB ve Dış İlişkiler Biriminden sorumlu olan şu anki Vali yardımcısı, görevde olduğu 7 aydan bu yana 2 memur ile çalışan departmanı yeniden düzenlemeye çalışmaktadır. Bu yöndeki çalışmalara, birimin lise mezunu müdürünü, üniversite mezunu İngilizce bilen bir müdür ile değiştirerek başlamıştır.
-
Her ne kadar Valilik Ofisi, proje tanıtımı ve geliştirilmesine ilişkin hizmetler kapasitesini sürdürme konusunda çok umut vaat etmese de değerlendirme çalışmasına dahil olan hibe programlarında kapasitelerini ispatlamış olan ve böylece gelecek hibe programlarında deneyimlerin sürdürülmesine yardım edebilecek ve bu deneyimin gelecek hibe programlarında sürdürülmesine yardımcı olacak başka birkaç STK mevcuttur. DOKA (Samsun’daki Kalkınma Ajansı), kendisine, proje uygulayıcıları ve hibe faydalanıcılarını proje girişimi, geliştirme ve izleme gibi konularda destekleme görevi verilmesi ihtimaline karşı kapasitesini korumaktadır.
Hibe faydalanıcıları ile internet üzerinden yapılan araştırma, dış destek hakkında bilgi edinmeyi amaçlamıştır. Van ve Samsun’da elde edilen deneyimler ışığında aşağıdaki sorular özellikle önemlidir:
Hibe Faydalanıcılarına; MFİB, PO, Operasyon Faydalanıcıları veya Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu dışındaki web siteleri ve e-posta gruplarından, sonraki teklif çağrıları ile ilgili bilgilendirip bilgilendirilmedikleri sorulmuştur. Cevaplar, hibe faydalanıcılarının büyük bir kısmının, böyle bir destekten veya diğer kurumların desteğinden faydalandığını göstermektedir:
Tablo 70: Hibe programları ile ilgili teklif çağrıları konusunda bilgi edinmede dış kaynakların kullanımı
|
Bilgi alınan kaynak
|
Hibe Programı
|
Diğer web siteleri veya e-posta grupları
|
Diğer kurumlar
|
GİD
|
%27.7
|
%10.8
|
KİD
|
%27.7
|
%10.8
|
KİTUP
|
%18.5
|
%11.1
|
NUTS II bölgeleri ile ilgili olarak verilen cevaplar, aşağıdaki tabloda gösterilen önemli farklılıkları ortaya koymaktadır.
Tablo 71: Teklif çağrıları konusunda bilgi edinmede dış kaynakların kullanımının bölgelere göre dağılımı
Bölge
|
GİD Diğer web siteleri ve e–posta grupları
|
GİD Diğer kurumlar
|
KİD Diğer web siteleri ve e–posta grupları
|
KİD Diğer kurumlar
|
KİTUP Diğer web siteleri ve e–posta grupları
|
KİTUP Diğer kurumlar
|
TR-63
|
%25,00
|
%50,00
|
%0,00
|
%0,00
|
|
|
TR-72
|
%69,23
|
%38,46
|
2%7,27
|
%9,09
|
%33,33
|
%0,00
|
TR-82
|
%50,00
|
%50,00
|
%0,00
|
%50,00
|
%0,00
|
%0,00
|
TR-83
|
%42,86
|
%14,29
|
%18,75
|
%6,25
|
%14,29
|
%0,00
|
TR-90
|
%20,00
|
%30,00
|
%66,67
|
%22,22
|
%50,00
|
%50,00
|
TR-A1
|
%66,67
|
%100,00
|
%0,00
|
%50,00
|
%33,33
|
%0,00
|
TR-A2
|
%0,00
|
%0,00
|
%100,00
|
%0,00
|
|
|
TR-B1
|
%0,00
|
%16,67
|
%14,29
|
%14,29
|
%0,00
|
%0,00
|
TR-B2
|
%0,00
|
%0,00
|
%28,57
|
%0,00
|
%16,67
|
%0,00
|
TR-C1
|
%33,33
|
%0,00
|
%33,33
|
%0,00
|
%0,00
|
%50,00
|
TR-C2
|
%33,33
|
%16,67
|
%100,00
|
%0,00
|
%0,00
|
%50,00
|
TR-C3
|
%0,00
|
%50,00
|
%0,00
|
%0,00
|
%0,00
|
%100,00
|
Sonuçlar, NUTS II bölgelerinde ilgili bilgilerin edinilmesinde dış kaynakların yaygın olarak kullanıldığını göstermektedir.
Fakat araştırmada ayrıca açık bir şekilde başarılı başvuru sahiplerine proje geliştirme ve başvuru yazma konusunda dış kurumlardan destek alıp almadıkları sorulmuştur (örneğin PO, HF’ler veya bölgesel kurumlar). Sonuçlar, bir önceki tablonun sonuçlarını desteklemektedir.
Tablo 72: Hibe programları için proje geliştirme ve başvuru yazma konusunda dış kaynakların kullanımı
Hibe Programı
|
Evet
|
Hayır
|
GİD
|
%15.4
|
%84.6
|
KİD
|
%30.8
|
%69.2
|
KİTUP
|
%11.1
|
%88.9
|
Katılan illere ilişkin sonuçlar şöyledir:
Tablo 73: Proje geliştirme ve başvuru yazma konusunda dış kaynak kullanımının bölgelere göre dağılımı
Bölge
|
GİD-Evet
|
GİD-Hayır
|
KİD-Evet
|
KİD-Hayır
|
KİTUP-Evet
|
KİTUP-Hayır
|
TR-63
|
%0,00
|
%100,00
|
%75,00
|
%25,00
|
|
|
TR-72
|
%15,38
|
%84,62
|
%27,27
|
72,73
|
%0,00
|
%100,00
|
TR-82
|
%0,00
|
%100,00
|
%0,00
|
%100,00
|
%0,00
|
%100,00
|
TR-83
|
%14,29
|
%85,71
|
%37,50
|
%62,50
|
%14,29
|
%85,71
|
TR-90
|
%10,00
|
%90,00
|
%44,44
|
%55,56
|
%0,00
|
%100,00
|
TR-A1
|
%66,67
|
%33,33
|
%0,00
|
%100,00
|
%33,33
|
%66,67
|
TR-A2
|
%0,00
|
%100,00
|
%0,00
|
%100,00
|
|
|
TR-B1
|
%0,00
|
%100,00
|
%14,29
|
%85,71
|
%0,00
|
%100,00
|
TR-B2
|
%0,00
|
%100,00
|
%42,86
|
%57,14
|
%0,00
|
%100,00
|
TR-C1
|
%66,67
|
%33,33
|
%0,00
|
%100,00
|
%0,00
|
%100,00
|
TR-C2
|
%33,33
|
%66,67
|
%0,00
|
%100,00
|
%25,00
|
%75,00
|
TR-C3
|
%0,00
|
%100,00
|
%0,00
|
%100,00
|
%0,00
|
%100,00
|
Verilen cevaplar dış desteğin oldukça marjinal olduğunu göstermektedir. Hibe faydalanıcılarının cevaplarına göre, üç hibe programında bölgelerin %50’sinde böyle bir destek söz konusu değildir.
Önemli ölçüde destek aldığı belirtilen bölgelere gelince;
-
TR63 (Kahramanmaraş) KİD’de 11 proje kazanmış ve bu programda hibe alan iller arasında en iyi beşinci il olmuştur.
-
TR90 (Trabzon) KİD’de 20 proje kazanmış ve bölgeler arasında 3. sırada yer almıştır.
-
TRA1 (Erzurum) GİD’de yalnızca 2 proje kazanmıştır. Bu nedenle bu sonuç temsil niteliğine sahip değildir.
-
Benzer bir durum GİD’de 4 proje kazanan TRC1 (Gaziantep) için de geçerlidir.
Fakat Valiliğin AB Koordinasyon Ofisi ve/veya Bölge Kalkınma Ajansı ile iletişime geçilmiş olsaydı, bunun olumlu bir etkisi olabilirdi. Böyle bir iletişim (yukarıda Van örneğinde verildiği gibi) başvuru aşamasında gerekli desteği sağlayabilirdi.
Tablo 74: Valilik ve/veya Bölge Kalkınma Ajansı ile kurulan bağlantıların hibe programlarına göre dağılımı
Hibe Programı
|
Evet
|
Hayır
|
GİD
|
%29.7
|
%70.3
|
KİD
|
%31.2
|
%68.8
|
KİTUP
|
%40.7
|
%59.3
|
Görünüşe göre, dışarıdan bilgi almaktan ziyade bu tarz bağlantılar kurmaya daha fazla istek vardır. Özellikle KİTUP’ta programın (tamamen yeni olması, daha önce uygulanmış bir örneğinin olmaması ve - aynı zamanda - büyük oranda siyasi olması nedeniyle) projeleri irtibat kurmaya teşvik ettiği açıktır.
-
NUTS II bölgelerinden edinilen sonuçların tüm Türkiye’ye dağılımı
İKG OP tarafından ana hatları çizilen Stratejik Öncelikler arasında, sistem düzeyinde ve hedef kitle düzeyinde istihdam ile ilgili siyasi ihtiyaçların kesin bir ayrımı mevcuttur. Program aşağıdaki açıklamayı sağlar: 89
-
Sistem düzeyindeki ihtiyaçlar, politikanın tüm ülke için geliştirileceği fakat uygulamanın 12 NUTS II bölgesine yoğunlaşacağı tüm ülkeyi kapsayan müdahale politikaları gerektirmektedir.
-
Hedef kitlelerin ihtiyaçlarına dayalı müdahaleler, 12 NUTS II Bölgesine yoğunlaşacaktır.
Bu tarz stratejik bir yaklaşım sistem düzeyindeki politikaların istihdam ile ilgili projelerde (ister hibe programı ister Teknik Destek) elde edilen deneyimden faydalanabilmelerini sağlamak için, NUTS II bölgelerinde gerçekleştirilen müdahalelerin sonuçlarının tüm ülkeye aktarılması amacıyla araç ve yöntemlerin geliştirilmesini gerektirmektedir.
Her ne kadar program Uygulama Koşulları bölümünde öngörmüş olsa da, İKG OP (henüz) bu tür araç ve yöntemler sunmamaktadır. Yönetim ve kontrol yapılarının tanımlarında program, İKG Programlama Biriminin bir görevini ifade etmektedir (bu bugünkü Program Yönetimi, İzleme ve Değerlendirme Birimi- PYİDB- PO bünyesinde):90
- İyi uygulama ve sonuçların nasıl belirleneceği
-Türkiye’nin diğer bölgelerine aktarılabilme potansiyellerinin nasıl doğrulanacağı
- Bu aktarımın dikey ve yatay seviyede nasıl düzenleneceğine ilişkin bir Anaakımlaştırma Stratejisi belirlenmesi.
Böyle bir Anaakımlaştırma Stratejisi henüz ortaya konmamıştır. 2012’de PO kapsamında TD projelerinden biri çerçevesinde taslak bir strateji dokümanı hazırlanmıştır fakat bu dokümanın nihai revizyonu ve onayı henüz gerçekleşmemiştir.
PO bünyesinde, NUTS II bölgelerindeki deneyimin Türkiye’nin diğer bölgelerine aktarılmasına yönelik alternatif stratejilerle ilgili olarak herhangi bir somut ve sistematik yaklaşım bulunmamaktadır. Fakat önceki yıllarda İletişim Stratejisi çerçevesinde bu amacı içeren bazı faaliyetler gerçekleştirilmiştir:91
-
Teknik Destek projeleri tarafından Ankara ve Urfa’da hibe programları hakkında Proje Fuarları düzenlenmiştir. Bu fuarlar çoğunlukla kamu kurumları ve okulların, hibe programı kapsamındaki proje faaliyetleri ve sonuçları ile ilgili bilgi almalarını sağlamıştır. Fakat bu çalışmaların, ülkenin uygun bölgeleri dışındaki bölgeleri etkileme ile doğrudan bir bağlantısı yoktur.
-
Ankara metrosunda hibe programı proje uygulamasından resimlerin sergilendiği bir fotoğraf sergisi düzenlenmiştir.
-
Her üç hibe programı için de TD projesi, PO’ya KİTUPnsipte seçilen bölgeler dışındaki kurumlar tarafından kullanılabilecek olan ve projenin içeriği ve sonuçları ile ilgili bilgi (ve bir ölçüde de iyi uygulamaları) içeren bir ProjeKataloğu hazırlama konusunda yardımcı olmuştur.
-
PO 4 ayda ilgili bilgileri içeren ve iki dilde hazırlanan İKG Dergisi çıkarmaktadır.
-
Ayrıca, program paydaşlarına, tüm ülkeyi temsil eden ilgili bilgilerin sunulabildiği bir platform sunmaktadır.
TD projelerinde transfer faaliyetlerini belirlemek daha kolaydır:
-
GİD, proje bittikten sonra faydalanıcı (İŞKUR) tarafından ülke çapında uygulanacak Genç Girişimciliğin Desteklenmesi Modelini (YES Modeli) geliştirmektedir.
-
KİD, faydalanıcı tarafından rahatlıkla yaygınlaştırılabilecek İş Kulübü geliştirmiştir.
-
Her iki proje de uygun bölgelerde, diğer bölgelerde de tekrarlanabilme potansiyeli olan yoğun eğitimler düzenlemiştir.
-
KİTUP uygun bölgelerde çok çeşitli eğitimler düzenlemiştir. Ayrıca, uygun bölgeler dışında kalan yerlerde farkındalık konferansları gerçekleştirmiştir. SGK, tüm illerdeki ofislerle olan iletişiminde ve eğitimlerde TD projesi tarafından geliştirilen dokümantasyonu kullanmaktadır.
-
KİP seçilen bölgelerdeki İŞKUR çalışanlarına önemli sayıda eğitim vermiştir ve Türkiye’deki il müdürlükleri için gelecekteki standart hazırlıkların bir parçası olan Model Ofisi geliştirmiştir. İŞKUR bu deneyimi tüm ülkeye yayacaktır.
-
Dostları ilə paylaş: |
