İmam suyuti

TENBİH:

Şeyh Taceddin’in kelamında iki tenbihe ihtiyaç vardır;

Birincisi, Hadisi şerif, Tirmizi’ye nispet edildiği halde bu hadisi, Kütübü Sitte ashabından, Ebu Davud dışında biri rivayet etmemiştir. Hafız Cemaleddin el Mizzi de, Atraf’ında böyle demiştir.
İkinci tenbih; hadis, “رد الله علي = Allah bana ruhumu döndürür” lafzı ile Süneni Ebu Davud’da varid olmuştur. Beyhaki’nin rivayetinde ise “رد الله إلي روحي” diye latif bir fark ile gelmiştir. “رد” kelimesi “علي” edatı ile müteaddi (geçişli) olursa, hafife almak, “إلي” edatı ile de; ikram manasında olur. Sıhah’ta denilir ki; “رد عليه الشيء” “bir şeyi geri çevirmek; eğer kabul edilmemişse bu kullanılır. Bu ise hatadır. “رده إلى منزله” “yerine döndürmek” şeklinde (ila edatı ile) kullanılırsa kabul ederek cevaplamak manasına gelir. Birinciye örnek olarak, Allah Teala’nın kavlinde;
بردوكم على أعقابكم

“…Sizi ökçeleriniz üzerinde geriye döndürürler…” (Al-i İmran, 149)

ردوها علي

“Onları bana geri getirin.” (Sad, 33)

و نرد على أعقابنا

“Ökçelerimiz üzerinde geriye mi döndürülelim?” (En’am 71) buyrulmuştur.

İkinciye örnek olarak ise şu ayetlere bakınız;

فرددناه إلى أمه

“Onu annesine geri verdik” (Kasas, 13)
و لئن رددت إلى ربي لأجدن خيرا منها منقلبا

“Eğer gerçekten Rabbime döndürülürsem elbette bundan daha hayırlı bir dönüş yeri bulurum.” (Kehf, 36)

ثم تردون إلى عالم الغيب و الشهادة

“Sonra gizli olanı ve görüneni hakkıyla bilene (Allah’a) döndürüleceksiniz.” (Tevbe, 94)

ثم ردوا إلى الله مولاهم الحق

“Sonra (hepsi) hak Mevlaları olan (Allah’a) döndürülürler.” (En’am, 62)

FASIL

Ragıb dedi ki; “Tefviz (havale), redd’in manalarından biridir. Denilir ki; “Hükmü falancaya reddettim”, yani; “tasarruf ve idaresini ona havale ettim” demektir. Allah Teala buyurur ki;

“Bir şey hakkında ihtilafa düşerseniz, onu Allah’a ve Rasulüne döndürün” (Nisa, 59)
“Halbuki onu, Rasul’e ve kendilerinden olan Ulül emr’e döndürse(arz etse)lerdi…” (Nisa, 83)
Bu, hadisten çıkarılan on dördüncü cevaptır. Yani kastedilen; “Selamı cevaplama tasarrufunu Allah bana verir” demektir. er Ruh kelimesi ile murad edilen de; Allah’ın rahmetinden salat ve rahmettir. Selam veren kimse, selamı ile Allah’tan bir salat talep etmektedir. Bu kavlin hakikati;
من صلى علي واحدة صلى الله عليه عشرا
25- “Kim bana bir kere salat ederse, Allah ona on defa salat eder.”²²⁷ Hadisi şerifidir.

Allah’ın salatı, O’nun rahmetidir ve Allah Teala, bu rahmeti talep ederek selam veren kişiye verme işini, Peygamberi sallallahu aleyhi ve sellem’e havale etmiştir. Bu rahmet, Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’e duasının bereketiyle, selam veren kişi için hasıl olmaktadır. Bundan dolayı selam verenin selamını kabul için, şefaat menziline nüzul eder. Burada izafet ruh’adır.

Bu kavlinin benzeri Şefaat hadisindedir;

26- “Ondan ona, ondan ona havale edilir, ta ki Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem’de son bulur.”²²⁸

27- ve Mi’rac hadisinde buyrulur; “İsra gecesi İbrahim, Musa ve İsa aleyhimüs selam ile karşılaştım. Kıyametin ne zaman kopacağını müzakere ediyorlardı. Sözü İbrahim Aleyhis selam’a havale ettiler;
“Onu bilmiyorum” dedi. İşi Musa aleyhis selam’a döndürdüler;
“Onu bilmiyorum” dedi. İsa aleyhis selam’a havale ettiler…”²²⁹
Hadisten çıkan mana; selam verenin okuduğu dua sebebiyle hasıl olan rahmeti Allah, Efendimiz sallallahu aleyhi ve sellem’e havale eder. Selam lafzının reddi (cevabı), onun selamına karşılık vermek ve dua etmektir.
Sonra bana on beşinci cevap zahir oldu; ruh ile murad edilen, Efendimiz sallallahu aleyhi ve sellem’in kalbindeki ümmetine bağlılıktan dolayı mevcut olan şefkattir. Bazı vakitlerde Allah’ın yasaklarının irtikab edilmesi ile gazablanır. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’e salat etmek, şu hadiste geçtiği gibi, bağışlanma sebebidir;

إذا تكفى همك ويغفر ذنبك
28- “…o zaman sana kafi gelir ve bağışlanırsın.”²³⁰
Bu Hadisin tam metni şöyledir; “Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem buyurdu ki; “Sarsıntı gelir, peşinden bir başkası onu izler ve onunla beraber ölüm gelir.” Adamın biri dedi ki; “Ya Rasulullah! Ben senin üzerine salavat getirecek olursam?” buyurdu ki; “O zaman Allah sana dünyan ve ahiretin ile seni meşgul edecek konularda kafi gelir ve günahını bağışlar.” - Seyfullah Erdoğmuş -
Efendimiz sallallahu aleyhi ve sellem, herhangi bir kimsenin kendisine selam vermesi halinde, kendisine selam veren kişinin günahı tebliğ edilmiş olsun veya olmasın, selama bağlı olan rahmet, selamı cevaplaması ile o kişiye döndürülür. O kimseye bu rahmetin ulaşmasına, daha önce işlediği günahı mani olmaz. İşte bu nefis bir fayda ve büyük bir müjdedir. Sürekli salavat okumaya devam etmek, belirli bir süre salavat ile meşgul olmaktan daha faydalı olur. O kimse faydanın artmasından önce zahiren meşgul olur, onu tayin eder, devam etmesi sebebiyle fayda artar. Bu, özel ile murad edilen genel ifade olmasındandır.
Şu ana kadar Allah’ın bana fethettiği son cevap budur. Bundan sonra bir cevap fetholunursa Allah’ın tevfik ve keremi ile onu da ekleriz.
Daha sonra sual olunan hadisi, Beyhaki’nin, “Hayatül Enbiya” adlı kitabında mazi edatı kullanılmış olarak;

إلا وقد رد الله علي روحي
“Allah ruhumu bana iade etmiştir”²³¹ lafzı ile buldum ve Allah’a çokça hamd ettim. Bu, hadisi rivayet eden kimsenin hadiste tasarrufta bulunarak o mazi edatını düşürmüş olması ihtimalini kuvvetlendiriyor. Ben bunu verdiğim cevaplar içinde ikinci vecih olarak belirtmiştim. Şu an bu rivayet ile o cevap, en kuvvetli cevap olarak tercihe şayan oldu.
Hadiste murad edilen mana şudur; Allah, vefatından sonra ruhunu O’na iade eder, daimi bir hayatla diri olur, birisi ona selam verirse diri olduğu için selamına karşılık verir. Hadis, O’nun kabrinde diri oluşu hakkında varid olan hadislere muvafık hale gelmiştir. Şu halde rivayetlerde çelişki yoktur.
Hamd ve minnet Allah’adır. Bazı hadis hafızları dediler ki; “Hadisleri altmış vecihten yazmasaydık, bazı tariklerde geçen ziyadeleri, metin lafızlarına bağlayamazdık ve bazı tariklerdeki ziyade ve noksanlar gizli kalırdı.” Vallahu Teala a’lem.
8.BÖLÜM