Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv
Yüklə 18,48 Mb.
|
|
@@0@ @@1@ vt constat l. ita fideicommissus, ff. de iure fisci. Nam Imperatores apertè hanc Mendozæ declara- tionem eluserunt: cum enim vniuersè dixissent, nullum pactum, nullam conuentionem, nullum contra- ctum inter eos videri volumus subsecutum, qui con- trahunt, lege contrahere prohibente, subiunxerunt, quod ad omnes etiam legum interpretationes, coniun- ctio enim illa, etiam, satis ostendit, pactum contra legem, & non solùm contra eius interpretationem irritum esse: nec mirum cùm magis delinquat, qui contra aperta verba legis facit, quàm qui contra solam mentem: ergo si huius pactum irritatur, à fortiori pactum illius irritatur. Ex quibus patet ad primum argumentum, quod sumptum est ex illa l. non dubium. Restat tamen pro solutione integra, & plena secundi argumenti, vt explicemus quæ verba satis indicent, mentem legislatoris esse, vt actus prohi- bitus, sit irritus ipso iure, vel ipso facto. De qua re multa Felinus, cap. Rodulphus de rescriptis à nu. 23. Andreas Siculus, cap. si diligenti, de foro com- petenti, Alexander l. Imperator, ff. de iure fisci, Tiraq. l. vlt. connub. glos. 4. num. 4. & 10. Propria verba sunt, quando lex dicit, eo ipso ir- ritus sit, aut, non valeat, pro infecto habeatur, &c. l. non dubium, C. de legibus, l. stipulatio ff. de verb. oblig. Idem est, si dicat, careat viribus, docet Felin. sup. num. 27. glos. cap. ad aures, verb. vires, de re- scriptis, & cap. vnico verb. vacuamus, de his quæ vi, in 6. & colligitur ex his textibus, & ex cap. ne captandæ de concess. præben. lib. 6. Limitat Feli- nus, nisi aliis iuribus statutum sit, vt actus non sit ipso iure nullus, vt rescriptũ surreptitium ad lites impetratum non est irritum ipso iure, cap. cæte- rum, cap. si autem, ca. plerumque de rescrip. & do- cet Felin. suprà, & fusiùs cap. ad audientiam, 2. nu. 17. de rescrip. idem est de illis verbis, robur, & firmi-
Eccles. in 6. Verum est, illa verba apparere ambi- gua, quia actus irritabilis non habet omninò fir- mitatem. Nihilominus glos. ibi & omnes intelli- gunt, verbis illis actum fieri ipso iure irritum, & ita sunt communi vsu recepta, docet glos. l. certa ratione, verb. non tenere C. quando prouocare non est necesse. Dominic. cap. cæterum de rescrip. Felin. cap. Rodulphus, num. 30. & constat ex cap. cæterum, & cap. ne captandæ, & l. certa ratione su- prà allegatis, & cap. decet, §. ordinarij, in 6. Quod, vt superius limitat Felin. suprà ex d. cap. cæterum, iuncto ca. si autem de rescrip. & cap. non infirma- tur de reg. iur. lib. 6. & idem est, de his verbis, locũ non habeat, glos. cap. præsenti verb. non habere, de sent. excomm. in 6. Archidiac. & Dominic. ibi Fe- lin. suprà num. 24. idem de his verbis, nullas vires
Siculus, Clem. 1. de elect. Felin. suprà, num. 28. vbi etiam & num. 26. 30. &. 32. cum multis idem ait de his verbis, nullomodo fiat, omnino fieri prohibemus, cō- tradicimus, eo ipso iure, vel ipso facto non valeat. Idem est, cum lex aufert potestatem alienandi, vt l. iube- mus, 2. C. de sacros. Eccles. idem est de verbis, quæ significant legem impedire translationem domi- nij, aut iuris, vt, non faciat suum, non possit in conscien-
De his verbis, frustra fiet, aget, &c. non signifi- care factum esse ipso iure irritum, docet Bald. nu. 2. l. 1. C. de non numerata pecun. Domin. ca. 1. nu.<-P>@@ <-P>13. de iudic. in 6. Marcard. repet. cap. venimus vers. D. Dominicus, de accusatio. Ducuntur, quia dicta l. 1. cautio de soluenda pecunia credita, frustra emissa dicitur, si pecunia numerata non sit, & ta- men eiusmodi cautio valet; alioqui non esset dan- da exceptio non numeratæ pecuniæ, vt reipsa da- tur in d. l. 1. & l. in contractibus C. eod. tit. secũdò ex cap. quia frustra de vsur. vbi Pontifex affirmat, frustra legis auxilium implorare, qui in legem commit- tit, & definit, nullatenus esse audiendum, qui vsuras re- petit, cùm ipse quas acquisiuit, non soluat: quibus in verbis exceptionem dilatoriam concedit aduersus vsurarium. Concedit Innoc. IIII. ad illum locum. Existimat ergo iudicium de repetitione vsurarum valere, alioqui non esset necessaria exceptio. Ver- bum ergo, frustra, nō significat, iudicium esse ipso iure nullum. Contrariam sententiam docet Bald. quem re- fert, & probat Imola, num. 5. §. circa 14. in l. accusa- tores §. ad crimen ff. de public. iudic. scilicet, l. quā- uis ad finem, C. ad legem Iuliam de adulter. Pan. cap. veniens num. 24. de accusation. Ioannes An- dreas, & Dominicus, num. 9. in cap. 1. de accus. lib. 6. quatenus significant, frustra, significare in cas- sum, & Felin. suprà num. 30. cuius sententiæ fun- damentum est, l. cum ea, l. condemnationes, l. si causa cognita C. de transact. l. frustra C. de non numer. pecun. & dictus, §. ad crimen: ex quibus apertè liquet, actum, qui frustra fieri dicitur, esse nullum ipso iure, & quia, frustra, significat in cas- sum, & inutiliter. Ad argumentum in contrarium respondeo, ex Panor. & Felino suprà, in illis iuribus, frustra, im- propriè accipi: quando autem sic accipiendum sit, ex materia subiecta colligendum est. Ergo credi- derim propriè etiam in illis iuribus sumi. Nam propriè dicitur, inutiliter, seu, frustra, aliquid petere, cui à iudice non est dandum, licet si daretur, factũ teneret: sed, frustra, non cadit super iudicium, sed super petitionem: quæ apud iudicem rectè iudi- cantem nullius est momenti. De illis verbis, non potest, aut, non possit, latè Ti- raq. l. 16. connub. glos. 4. vbi num. 10. alios refert, quibus adde Couarr. qui alios etiam refert, cap. quamuis pactum par. 2. §. 4. Bart. à n. 4. ergo l. cum lex vers. sed iuxta prædicta ff. de fideiussoribus ait, si lex dicat, non possit, putat actum cōtra legem esse ipso iure nullum, quia lex abstulit potestatem in futurum: si verò dicat, non potest, actus erit nullus in foro externo: sed erit validus in foro conscien- tiæ; non producet obligationem ciuilem, sed na- turalem: quia lex nullam facultatem ad eum actũ in posterum efficiendum abstulit, idem Socin. l. 1. col. 2. ff. de lib. & posthu. Iason, l. frater à fratre in 1. lectura col. 14. vers. tertia difficultas ff. de condict. indebiti, probat ex l. stipulatio ista §. alteri ff. de verb. oblig. Hanc tamen Bartoli differentiam, vt commen- titiam impugnat Iason dicta l. stipulatio §. alteri, nu. 17. & l. Gallus in princ. in 1. lectura vers. huic difficultati, & in 2. lectura vers. contra istam regul. ff. de lib. & posthu. & l. pacta C. de pactis, & alij nonnulli, quos recenset, & probat Tiraq. suprà, n. 9. & Couar. suprà num. 4. pugnat enim in primis cum ipso Bart. qui in l. de his n. 1. ff. de transactio. verbum, non potest, in lege positum, cōtractui resi- stere ait, ex quo infert; nec naturalem, nec ciuilem obligationem cōtractum talem producere, argu-<-P> @@0@ @@1@ deb. & l. cum lex ff. de fideiussor. pugnat etiam cùm glos. cap. 1. verb. non potest, de reg. iur. in 6. quam sequitur Bart. suprà, num, 4. & l. vlt. ff. de fe- riis, & alij plures relati à Tiraq. suprà, num. 1. qui omnes affirmant, verbum, non potest, necessitatem inducere & potentiam negare: atque adeo actũ cō- tra lege factum esse ipso iure nullum, quod con- firmat l. non potest ff. de lega. 1. Hoc tamen non esse vniuersè verum existimat Couar. suprà, num. 4. vers. sed aduersus, ait enim frequentissimè in- ducere præcisam necessitatem: ergo sentit, non semper: quod apertè docet, n. 10. vnde ait, quando inducat præcisā necessitatem, & tollat omnẽ po- tẽtiam, ex subiecta materia intelligendũ, probat ex ca. littera, de rest. spol. vbi definitur, mulierẽ cui cũ viro consanguinitas innotescit, non posse eius- modi viro sine mortali peccato carnaliter com- misceri, & ex ca. quando de præsump. vbi dicitur,
si solitis ff. de noui operis nunti. vbi dicitur, non posse socium ei, qui in communi loco ædificat, opus nouum nunciare, cum possit per prætorem, vel per arbitrum communi diuidundo, eum pro- hibere, & l. filius ff. de conditionibus institutio- num, vniuersè dicitur, quæ facta ledunt pietatem, existimationem, verecundiam nostram, (vt gene- raliter dixerim) quæ contra bonos mores fiunt, nec facere nos posse credendum est: & Aug. lib. contra mendac. cap. 17. & refertur cap. faciat ho- mo, 22. quæst. 2. ait, cum ad hunc articulum peruen- tum fuerit, vt talis saluti, scilicet temporali hominum consulere nisi peccando non possit, iam se existimet, non habere quid faciat, quando id reliquum esse perspexe- rit, quod non rectè facit: ex quibus patet, verba hæc non semper excludere potentiā physicam, sed in- terdum solam moralem, secũdùm quam id possu- mus, quod iure possumus, & non posse, quæ lici- tè non possumus, l. filius qui ff. de condition. in- stitutionum. Cōsidetari autem potest, an actus de quo lex lo- quitur, talis sit, vt potestas ad illud validè efficien- dum pendeat à lege, vel à legislatore, vt est, verbi gratia, actus tutoris, vt tutor est, aut iudicis vt iu- dex est, &c. tunc enim si lex dicit, non potest, aut, non
facultas agendi est solùm ex priuato dominio, & iure, non videtur illud verbum sufficiens: vnde Sa verb. lex num. 14. quando lex præscribit formam in eo, in quo quis alioqui habet potestatem, actum cōtra legem tenet, nu autem 30. aliam apponit regulam, non est actus irritus sed irritandus, si dicitur, non potest, aut, non valeat, quidam tamen dicunt, irritum esse si dici- tur, non possit. Solet etiam irritatio per effectus de- clarari, vt quando de matrimonio prohibito dici- tur, filij ex eo nati erunt illegitimi, clarum signum est nullitatis: & ita inuenitur in legibus ciuilibus pro- hibentibus matrimonia in certis gradibus, & quia eodem modo prohibent iura canonica, annullan- tia sunt. Idem est; si dicatur, poterunt coniuges cum
matrimonium validum fuisset. Idem cẽseo, si post matrimonium præcipiat lex matrimonij perpetuā separationem. Optimum exemplum est in cap. vt lex 27. quæst. 1. vbi prius præcipitur separatio, & posteà redditur ratio, quia talia matrimonia inuali- da sunt: & ita patet ad exempla de matrimonio in<-P>@@ <-P>secundo argumento posita, quanquam in illo exẽ- plo de matrimonio sacrarum personarum aliqui sentiant, nullitatem eius non cœpisse vsque ad di- ctum cap. vt lex: sed oppositum est probabilius, quia multa antiquiora decreta separationem præ- cipiunt.
Ad confirmationem patet responsio ex dictis conditione tertia. Ad tertium argumentum respondeo, actum in- ferioris non præualere cōtra voluntatem superio- ris, si validum sit, quod efficit, quamuis sit prohi- bitum, si superior ipse illud irritare noluit: nec re- fert quòd ius non assistat tali actui: sæpe enim sa- tis est, non resistere irritando illum, quia transla- tiones dominiorum, & obligationes multæ fieri possunt per priuatam potestatem, & arbitrium le- ge non ligatum quoad valorem actus, licet sit li- gatum quoad honestatem ipsius, & aliquando ius assistit actui, quem prohibet, quia vult illum vale- re, sicut Deus specialiter assistit valori, & efficaciæ sacramenti, etiamsi fiat à ministro prohibito. Et ex sequenti sectione clarius constabit. Vnde etiam nihil refert, quòd talis actus peccatum mortale sit: adhuc enim potest esse validus ad plures effectus morales.
Ad quartum respondeo, non esse inconueniẽs, vt aliquis per accidensex suo peccato interdum reportet commodum aliquod, simpliciter enim potiùs reportat damnum, vt ex confessione infor- mi culpabili, etiam cum valida est. Ad quintum respondeo, non esse eandem ra- tionem de illis legibus, & de aliis, proptereaque in octaua explicatione continentur, nimirum quia il- læ leges ex communi vsu, & intelligentia limitant potestatem testandi, & legandi, & dant aut aufe- runt ius aliquod hæredibus, vel legatariis: & ideo si cōtra illas fiat actus defectu potestatis, erit nul- lus: aliæ autem leges non auferunt potestatem vllam necessariam ad valorem actus, sed ad ho- nestatem ipsius, ideo quod contra illas fit, vali- dum est.
------------------------------------------------------------
nat. rerum Eccles. qu. 8. & sequenti- bus, & tom. 1. lib. 5. cap. 16. quæst. 17. certum est ex terminis, si forma sit accidentalis, id est, non necessaria ad valorem actus, actum esse validum, si verò substā- tialis, id est, necessaria ad valorem actus, actum esse nullum: quo sensu dictum est sect. 1. quando non seruatur forma præscripta à lege, actum esse irritum. Sed tota difficultas est, quando ad hunc sensum forma sit accidentaria, vel substantialis. Certum etiam est, in eadem lege posse vtramque formam, seu solẽnitatem præscribi, vt in cap. quia propter de electione, factum esse notant glossa verbo sanet, & Doctores, & glossa cap. 1. de elect. in 6. verbo formam, cum Bern. & Ioanne Andrea. Variæ autem regulæ dātur à iurisperitis ad cogno- scendum, quando forma sit substantialis ad valo- rem actus: & quādo non; vt videre licet in prædi- ctis glossis, & in doctoribus, eisdem locis, & Syl. lex quæst. 28. glossa Clem. 1. de iure patronatus,<-P> @@0@ @@1@ lite non contestata, n. 4. & in ca. cum dilecta, de re- scriptis, num. 6. & ca. ex parte de const. à nu. 3. Ti- raq. l. vlt. connub. glos. 4. num. 6. & l. si vnquam §. reuertatur num. 69. & communiter aliis l. non du- bium, C. de legibus. Sa, verbo lex nu. 14. Pan. cap. ex parte de constit. circa finem. Syl. verb. cōsilium, q. 3. & alij eod. verbo, & l. non dubiũ, C. de legibus. Prima regula est, quando forma præscri- pta per legem continet naturalem æquitatem, omissio formæ reddit actum nullum, aliàs verò non: exemplum esse potest in forma iudiciali, quæ habet, vt sine præcedenti infamia contra nullum procedatur de illo particulariter inquirendo, vel quòd accusatio in scriptis fiat, & denuntiatio præ- cedente monitione, cap. inquisitiones de accusa- tio, cap. licet Heli de Simonia, cum similibus. Sed hæc regula quoad secũdam partem, generalis non est: nam multa fiunt substantialia ex efficacia le- gis positiuæ, quæ ex sola naturali æquitate neces- saria non essent. Prior verò pars; potest duplicem habere sensum, vnus est, vt quando forma illa secundùm iustitiam, & æquitatem naturalem ne- cessaria est ad valorem actus, ipse actus sine illa sit nullus: & sic regula est per se nota ex terminis: sed parum vtilis ad rem. Secundus sensus est, quā- doque forma instituta per legem, est moraliter necessaria ad seruandam æquitatem naturalem, vel illam intrinsecè continet esse magnũ indicium talem formam præscribi, vt simpliciter necessa- riam ad valorem actus: & in hoc sensu est valde probabilis ista pars, & vtilis ad explicandas huius- modi leges, etiāsi non sit infallibilis, nec sola suffi- ciat, quia aliæ cōiecturę spectādę sunt, vt dicemus. Secunda regula, quando lex ponit in forma so- lennitatem ab ipsamet lege inuentam, signum est absolutę necessitatis ad valorem actus, ita vt actus sine illa inualidus sit: secus quando forma noua non est, vt formæ Sacramentorum sunt de substā- tia actus, quia peculiariter fuerunt à Christo institutæ, & ab hominibus inuentæ sunt institutæ variæ alienandi formæ capit. sine exceptione de alien. & eligendi, cap. quia propter electione, & si- milibus hæc regula non satisfacit, quia tam acci- dentalis, quàm substantialis est: forma potest esse denuò instituta ab auctore legis, vt patet de solẽ- nitate baptismi, & sacrificij Missæ, quando pri- mũ ab Ecclesia inuenta & præcepta est, & in cap. 1. de sententia excom. in 6. & in aliis instituitur specialis forma seruanda in ferenda excommuni- catione, quæ tamen substantialis non est: ita vt excommunicationem reddat nullam, vt probat glossa ibi circa principium, & è cōuerso forma an- tiqua, quæ antea substantialis non erat, potest per nouam legem substantialis fieri: vt annus proba- tionis non ita erat de substantia professionis ante Tridentinum sicut modò est. Potest tamen hæc regula in vno puncto esse valde vtilis. Nam quan- do legislator, qui inuenit & præcepit formam, dat etiam potestatem ad efficiendum actum seruata tali forma magni argumenti est, & secundùm ius ferè necessarium, talem formam esse de substantia actus. Significauit hoc glossa, Clem. 1. de iure pa- tronatus verbi inhibentes, vbi ait, quādo à princi- pio datur potestas sub tali forma per defectũ for- mæ vitiari contractum: quando verò supponitur potestas, & additur forma, non vitiari: idem sen- tit Felinus, d. cap. quoniam frequenter, vbi alia ad-<-P>@@ <-P>ducit, Syluest. verbo consilium, quæst. 3. Panormi- tanus ca. ex parte de constit. circa finem, pro quib. citat, ca. dilectus 1. de præbendis, & glossam illam singularem, Clem. 1. de iure patronatus, verbo in- hibentes, quod etiam asserit Sa, verbo lex nu. 1. 4. & in hac materia Suarez, Tabun. verbo consilium num. 9. Armilla, & Rossell. num. 5. Angel. num. 3. Et hoc confirmat optimè exemplum sacramento- rum; nam quia potestas, quæ in ipsis exercetur, da- ta est ab ipsomet auctore formarum, ideo tales substantiales censentur: solennitas verò posteà ab Ecclesia addita, accidẽtalis est. Hinc etiam quando potestas delegatur, & datur forma procedendi in delegatione, defectus talis formæ vitiat actum, vt probant iura adducta sect. 1. in principio. Ratio verò est, quia potestas limitatur iuxta formam præscriptam ab eo, qui potestatem dat, & ideò actus cui deest talis forma, est nullus, quasi factus à non habente potestatem. Tertia regula, quando forma renuntiari nequit, substantialis est, non verò si renuntiari potest, in- sinuat glos. cap. de causis de officio delegati, sequi- tur Felin. cap. tuis de testi. num. 1. vbi refert Bal- dum, & alios, qui posteriorem tantùm partem ex- pressè ponunt. Ratio esse potest, quia essentia rei inuariabilis est, ideo si per voluntatem operantis cedentis iuri suo potest actus valere sine tali solen- nitate, signum est illam non esse necessariam nec substantialem & è contrariò, quando est tam ne- cessaria, vt etiam per voluntatem contrahentium auferri non possit, signum est substantialem esse. Sed hæc regula non est generalis, nec admodum vtilis: nam multæ sunt solennitates accidentales, quæ non possunt licitè omitti etiam ex voluntate operantium, vt constat de accidentali solennitate Sacramentorum, & Missæ, & de forma pro excō- municatione præscripta dicto c. 1. de sententia ex- comm. in 6. & inde nuntiationibus matrimonij, & olim in præsentia Parochi, & testium. Ratio est, quia etiam præceptum de forma accidentali po- test non respicere priuatum commodum, sed bo- num commune; ideo non potest priuatus operans illi renuntiare. Deus quamuis non possit ita re- nuntiare, vt licitè formam omittat, potest tamen validè, sed hoc licet verum sit, non tamen osten- dit, sed supponit talem formam esse accidentalem, & similiter verum est, illam formam esse substan- tialem quam non potest operans omittere, quin actus fiat nullus: tamen hoc nullam nobis affert vtilitatem ad cognoscendum quando forma sit omninò necessaria ad valorem actus. Alteram etiā partem huius regulæ impugnat, Panorm. c. tuis de testi. quia iuramentum est de substantia testimonij iudicialis, dicto c. de testib. tamen per partes renũ- tiari potest, d. c. tuis. Respondent Felin. & alij, iu- ramentum quidem esse necessarium ad valorem Yüklə 18,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|