Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv

ter contingere non possunt, quia clerici non ha-

bent tantam potestatem in Rep. & vel à suis iudi-

cibus reprimi, ac puniri poterunt: vel Papa con-

cedet Principibus facultatem, vt per suos mini-

stros id faciant.

------------------------------------------------------------

SECTIO X.

An Ecclesiastici legum ciuilium pœnis ab Ecclesiastico

iudice puniri debeant.


PArs affirmans suaderi potest, quia112

rationi consentaneum videtur, vt

quando pœnæ illæ non dedecent

clericos, illis à suo iudice subiician-

tur, sic enim quibus fient similes in

culpa, erunt similes in pœna.

  Nihilominus Vazquez disp. 167. cap. 4. num.

30. & alij nonnulli Theologi secuti Couarruuiam

in pract. cap. 33. num. 7. & alios, quos ipse recen-

set, existimant, clericos non esse puniendos ne-

cessariò pœna Iegibus ciuilibus constituta, etiamsi<-P>

@@0@

@@1@Disput. XIV. Sectio XI. 353

<-P>cum eorum statu non pugnet, nam lex ciuilis pœ-

nam ordinariam assignans, non potuit clericos adClerici non|sunt puniendi|pœna legibus|ciuilibus sta-|tuta necessa-|riò.

eam obligare: non enim habent laici potestatem

saltem coerciuam, & punitiuam comparatione

clericorum. Quamuis Iudices Ecclesiastici pos-

sint, pœnam lege ciuili constitutam transgressori-

bus clericis infligere. Alij verò prædictam sen-

tentiam, si de obligatione ex obedientia intelligi-

tur, veram censent: quia clerici non tenentur ex

obedientia ciuiles leges seruare: ergo nec iudices

Ecclesiastici tenentur ex obedientia clericos iuxta

ciuiles leges punire: secus si de obligatione natu-

rali: nam cùm ratione naturali teneantur clerici

seruare leges ciuiles, quæ eorum statum non de-

decẽt, ita & iudices Ecclesiastici tenebũtur pœnas

imponere clericis legibus ciuilibus pro communi

bono decretis, quæ cum statu clericorũ non pu-

gnant, quando per canones nulla pœna decreta

est: si enim decreta esset, illa deberet imponi,

omissa pœna per ciuilem legem statuta. Nā quod

à Celestino. III. statutum est ca. quod clericis de

iudic. vt causæ pecuniæ clericorum secundum iu-

ris canonici decreta, definiantur, hoc idem de aliis

causis potiori ratione asserendum.

  Ego verò existimo nulla ratione iudicem Ec-

clesiasticum teneri ad infligendum clericis violā-

tibus leges ciuiles easdem pœnas, quas ille sæcu-

laribus ipsarum violatoribus imponit, quia decet

cum clericis mitius agere ob conseruationem sta-

tus Ecclesiastici, & ita vsu seruari videmus etiam

in pœnis statutis pro violatione legum naturaliũ.

Adde, si verum esset, quòd clerici non obligantur

directè legibus ciuilibus, quia secluso scandalo nō

peccarent mortaliter eas violando, non debere

illis imponi graues pœnas, vt superiùs dictũ est.

------------------------------------------------------------

SECTIO XI.

An exemptio, quam Ecclesiastici habent quoad forum,

tributa, & alia, competat illis iure diuino.


IN primis supponendum est, Ecclesia-114

sticos quoad forum, in Ecclesiasticis

& ciuilibus, exemptos esse à ciuili iu-

risdictione: item à pœnis legum ci-

uilium, item à legibus ciuilibus, in

iis, quæ ad res Ecclesiasticas pertinẽt. Quæ omnia

ex superioribus constant, & ex tota 11. quæst. 1.

  Secundò supponendum est, esse etiam à vecti-2. Suppos.

galibus, & aliis tributis impositis, & imponendisProb. 1.

exemptos: vt patet primò ex cap. quamquam, de

censib. in 6. & Concilio Viennensi, Clem. Præsen-

ti, de censib. cap. aduersus, cap. non minùs, de im-

munit. eccles. auth. item nulla, C. de episc. & cler.

l. sancimus, 2. C. de sacros. eccles.

  De quo latè Syluester, & alij summistæ, verbo

immunitas, Lessius 2. de iust. cap. 33. dub. 3. quam-

quam si antequam res aliquæ ad EcclesiasticosRes Ecclesia-|sticæ quibus|sint oneribus|subiectæ.

venirent, onus aliquod certum & inuariabile an-

nexum habebant, verbi gratia, aliquem sensum,

vel seruitutem debitam, vel onus reparandæ viæ

publicæ adiacentis, hoc etiam ab Ecclesiastica

persona præstandum est, cap. cum non fit, & cap.

pastoralis, de decimis, Syluest. immunitas, 1. num.

19. Lessius suprà.

  Secundò patet ex bulla cænę, vbi bona clerico-

rum à bonis Ecclesiæ distinguuntur, quod contra

Nauar. cap. 27. nu. 128. notat Lessius illa dub. 3. &

pro se adducit eundem Nauar. cap. 17. num. 202.<-P>@@

<-P>& rectè explicat Lessius, quomodò in bulla cænæ

excommunicantur, qui à clericis sponte dantibus

tributa accipiunt. Sa autem verbo clericus, nu. 18.

ait clerici patrimonium, etiam ad cuius titulũ quis

est ordinatus, non gaudere priuilegio bonorum

Ecclesiæ: quidam aiunt, quidam negant, sunt &

qui absolutè putent gaudere eius bona patrimo-

nialia. Ego dicerem, spectandum in his, quid vsu

sit receptum. Hæc Sa.

  Notat autem Lessius & bene, in quibusdam ca-115

sibus clericos non esse exemptos. Primò, si nego-

tiationem exerceant: tunc enim licitè ex eo quod

emunt, vendunt, aut deferunt negotiationis cau-

sa, possunt vectigalia exigi, c. quamquā, de censib.

quod Ecclesia concessit in odium negotiationis

clericis seuerè interdictæ, à qua si ter ab Episcopo

moniti non desistunt, perdunt quoad bona cleri-

cale priuilegium, cap. ex literis, de vita & honest.

cleric. ex quo glossa colligit clericos negotiatoresClericorum|negotiantium|pœna.

ante trinam monitionem non teneri in conscien-

tia soluere vectigal, quia gaudent priuilegio cleri-

cali vsque ad trinam monitionem. Hoc tamen

quamuis à Lessio non limitetur, credo limitandũ,

vt non teneatur soluere de aliis, secus de illis, qui-

bus negotiatur.

  Secundò, si possessio aliqua habebat onus ali-

quod perpetuum, & inuariabile annexum, ante-

quam veniret ad ius Ecclesiæ, vel Ecclesiastici, vt

suprà dictum est.

  Tertiò, quando contributio facienda est æquè

primariò in vtilitatem clericorum, ac laicorum,

verbi gratia, pro reparatione aggerum, ne flumen

vicinos agros clericorum, & laicorũ inundet. Non

potest tamen tunc per se potestas laica clericos

recusantes compellere, sed per Ecclesiasticā. Quod

si id commodè fieri non posset, putant quidā non

esse omninò improbandā realem executionẽ: quia

in tali casu præsumi potest ratihabitio, seu tacita

licẽtia summi Pontificis: sed tutiùs censet Lessius,

& ego omninò necessarium, vt hæc expressè ad

tales casus per Principes petatur: vide dicta. sect. 9.

  Ad reparationem autem pontium, viarum pu-

blicarum, murorum vrbis & similium, quę primò,

& principaliter spectant ad communitatem, non

tenentur clerici contribuere, vt communiter ca-

nonistæ docent, quia non tangit illos principali-

ter: sed solùm secundariò, vt sint membra commu-

nitatis. Alioqui nimis angustum &, prope nullum

esset in omnibus publicis priuilegiũ clericorum,

vt ait Lessius: Neque obstat lex ad instructiones

C. de sacros. eccles. Ad instructiones itinerum, pon-

tium́ etiam diuinas domos & venerabiles Ecclesias

libenter adscribimus: quia cùm sit contra immunita-

tem Ecclesiæ, vim non habet, nisi ab Ecclesia ap-

probetur, vt communiter doctores Theologi &

Canonistæ docent, excepto Lessio suprà: & patet

ex dictis sect. 9. & Syluestro immunitas, 1. nu. 20.

Multi tamen præsertim iuris ciuilis doctores pro-

pter l. citatam, contrarium tenent ex canon. Host.

glos. Card. & Ancaran. cap. non minus, de immun.

eccles. sed prior sententia verior.

  Quartò, quando laicorum facultates non suffi-

ciunt ad succurrendum publicæ necessitati, potest

etiam aliqua contributio imponi Ecclesiasticis.

Ad quod tamen olim requirebatur consensus Epi-

scopi, & clerici, cap. non minus, de immunit. eccle.

nunc verò summi Pontificis, vt patet in bulla cœ-

næ, eundem requirit Innocent. III. cap. aduersus,<-P>

@@0@

@@1@354 Quæst. XCVI. Tract. XIV.

<-P>de immun. eccles. nisi fortè periculum esset in mo-

ra: tunc enim non deberet Papæ consensus expe-

ctari, sed sufficeret consensus Episcopi, vt notant

Syluester & Lessius suprà, & alij relati sect. 9. Cō-Cōsensus Epi-|scopi non po-|test obligare|exemptos.

sensus tamen Episcopi non potest obligare exem-

ptos, vnde necesse est, vt hi quoque consentiant.

Posito autem consensu prælatorum, quorum est

consentire, tributum non exigitur auctoritate lai-

ca, sed Ecclesiastica, & ita omnes inferiores illo-

rum tenentur.

  His suppositis dico primò, summum Pontifi-116

cem iure diuino esse exemptum ab omni iurisdi-1. Con.

ctione Principum sæcularium, imò ab omni ter-Summus Pon-|tifex iure di-|uino ab omni|iurisdictione|Principum sæ|cularium, &|terrena pote-|state est exem-|ptus.

rena potestate, vt ait Molina tom. 1. de iust. tract. 2.

disp. 31. con. 4. videtur Driedonis 1. de libert. Chri-

stiana cap. 15. docentis, à nulla terrena potestate

posse extra hæresis casum iudicari, aut puniri, aut

interfici, etiamsi aliorum iudicio velit se submit-

tere. Idem videntur sentire alij, quos afferemus,

2. 2. quæst. 1. art. 10. asserentes extra casum hæresis,

à nemine posse deponi, aut puniri, eo quòd iure di-

uino ab omnibus sit exemptus. Consentit Victor.

relect. 1. de potestate Ecclesiæ: ad finem, seu quęst.

vlt. num. 9. cum Caiet. op. de potest. Papæ, cap. 27.

asserente, iure diuino à nemine pro quocumque

delicto posse interfici: ergo etiamsi Pontifex non

esset modò supremus dominus temporalis in suis

terris, sed earum temporale dominium esset, vt

olim, in aliquo Principe sæculari, non posset ab

illo puniri, aut leges vllas accipere, sed omninò es-

set sui iuris. Probatur, quia decentissimum erat, vt

saltem vnum Caput totius Reip. Christianæ, cui

sæculares Principes subesse debeant, hanc exem-

ptionem haberet ex Christi institutione: præser-

tim cum, vt dicemus, per suam potestatem exime-

re posset Ecclesiasticos à potestate Principum sæ-

cularium Ecclesiæ subditorum. Confirmatur, quia

Christus talem immunitatem habuit, vt Molina

superiori disp. 28. ostendit: ergo verisimile est suo

Vicario eam reliquisse. Quod significatur Mat. 17.

vbi postquam cap. 16. summum Pontificatum Pe-

tro promisit: publicanis tributum petentibus,

Christoq́ue concludente, ergo liberi sunt filij, addi-

dit: vt autem non scandalizemus eos, vade ad mare, &

mitte hamum, &c. da eis pro me & te, vbi solùm ra-

tione scandali iussit reddi tributumpro se, & Vi-

cario suo, reliquorum Apostolorum nullam men-

tionem faciens. Sic colligit Molina. Verum quia

ratio illa, ergo liberi sunt filij: saltem ad omnes Apo-

stolos teferenda videtur: ideò superiùs exposui-

mus, Apostolos fuisse à tributis liberos, quia erant

de familia Christi: sed hinc etiam colligere con-

clusionem licet, quoniam, si ij qui erant de familia

Christi, eo ipso erant diuino iure exempti à tribu-

tis, par est id credere de quocumque Christi Vi-

cario.

  Secundò dico, in causis merè Ecclesiasticis cle-117

rici diuino iure exempti sunt à ciuili, & laica po-2. Con.

testate, vt in creandis Episcopis, & sacerdotibus, inIn causis me-|rè Ecclesiasti-|cis clerici di-|uino iure exẽ-|pti sunt à lai-|ca potestate.

distribuendis diœcesibus, & parœciis, in causis in-

de emergentibus, & denique in iis omnibus, quæ

ex se ad solam spectāt Ecclesiasticam potestatem:

ita tenet Molina tom. 1. de iust. tract. 2. disput. 31.

con. 2. cum Soto, Victor. & aliis statim referendis,

Azor tom. 1. lib. 5. cap. 12. quæst. 1. Probat Molina:

quia potestas Ecclesiastica immediatè est à Chri-

sto tradita, ciuilis autem ortum habet à Deo per

Remp. solumq́ue se extendit ad naturalia: ergo in<-P>@@

<-P>causis Ecclesiasticis, quæ potestatis Ecclesiasticæ

sunt propriæ, clerici iure diuino à potestate ciuili

exempti sunt. Vnde Apostoli sine vlla laicæ pote-

statis auctoritate, curam, & administrationem Ec-

clesiæ exercebant: eodémque modo perpetuò se

gesserunt eorum successores. Meritò ergo post

Vvicleff & Ioan. Hus in Concil. Constant. sess. 8. &

15. damnatos à Ioan. XXII. damnati sunt Marsi-

lius Patauinus, & Ioan. de Ianduno, qui, vt refert

Vict. relect. 1. de potest. Ecclesiæ, quæst. fin. num. 9.

Azor to. 1. lib. 5. cap. 12. quæst. 1. asserebant, Chri-

stum tributum soluisse non ex liberalitate, sed ex

obligatione & necessitate coactum, iuxta illud

Ioan. 19. nisi tibi datum esset desuper. Item ad Im-

peratorem pertinere, Papam corrigere, atque in-

stituere: & ab Imperatore emanasse sacerdotem

vnum esse maiorem alio in auctoritate, posseq́ue

eam tollere, sicut eam contulit: neque à Papa, vel

tota Ecclesia puniri quemquam posse, nisi Impe-

ratoris auctoritate: contra quem Hæreticum vide

Pyghium 5. hierarchiæ. Eadem conclusio proba-

tur ex cap. si Imperator 96. dist. vbi Ioan. Papa in-

ter alia ait. Ad sacerdotes Deus voluit, quæ Ecclesiæ

disponenda sunt, pertinere, non ad sæculi potestates: &

ex insigni illo facto Constantini in Concilio Ni-

ceno, quod refertur à Ruffi. 1. hist. ca. 2. seu lib. 10.

Euseb. lib. 2. cap. 2. Theodoret. lib. 1. cap. 7. Niceph.

lib. 2. cap. 10. & 42. & lib. 7. cap. 32. Sozom. lib. 1.

cap. 16. Greg. 4. registri epist. 75. Nicol. 1. epistol. ad

Michael. Imp. & à Gratiano cap. sacerdotibus 11.

quæst. 1. cùm enim Episcopi libellos accusationis

quorundam contra alios ad Constantinum detu-

lissent, conuocatis illis dixit. Vobis dedit Deus pote-

statem iudicandi nos, vos verò ab hominibus iudicari

non potestis, libellosq́ue omnes coram omnibus cō-

bussit. Ergo in Ecclesiasticis clerici iure diuino

exempti sunt à Principibus sæcularibus. Quocirca

ius patronatus, quod quidam habent, à Pontifice

acceperunt. Idem est de iure sepulturæ, de iure exi-

gendi pensiones beneficiis impositas, & de aliis

huiusmodi iuribus Ecclesiasticis. Et licet Caietan.

tom. 1. op. 1. de potest. Pap. cap. 27. Victoria relect.

1. de potest. Eccles. quæst. vlt. num. 3. Sotus 4. dist.

25. quæst. 2. art. 2. Driedo 2. de libert. Christiana

cap. 2. asserant, si summus Pontifex Ecclesiastica

potestate in Ecclesiæ perniciem abuteretur, con-

ferendo Simoniacè Ecclesiastica beneficia, &c.

posse Principes sęculares ei resistere, denegareq́ue

possessionem beneficiorum sic electis. Quod ve-

rum, sed non nimis extendendum ait Molina su-

prà, vide illũ. Vide etiam Azor qui addit, Princi-

pem sæcularem non posse clericis præcipere, vt

arma tractent, aut alia sæcularia factitent: quia de

iure diuino est, clericos sacris vsibus consecratos

profanis, & ciuilibus rebus perpetuò implicari

non posse.

  Dico tertiò, non omnis exemptio clericorum118

est de iure diuino, sed seclusa alia exemptione, ita3. Con.

essent subditi Principibus sæcularibus, vt Princi-

pes non peccarent saltem contra iustitiam, de cau-

sis eorum temporalibus cognoscendo, delicta eo-

rum puniendo, tributaq́ue ab illis exigendo. Est

communis Theologorum, præsertim recẽtiorum,

Molinæ suprà, con. 3. 4. & 5. Vict. relect. de potest.

sub finem, seu quæst. 6. propos. 2. num. 3. Salon 2. 2.

quæst. 67. art. 1. controu. 1. con. 4. Bannes eodem

art. Bellarm. 1. de cleric. cap. 28. Ioan. Medin. C. de

rest. quæst. 15. Soti 4. d. 25. qu. 2. art. 2. con. 3. 4. & 5.<-P>

@@0@

@@1@Disput. XIV. Sectio XI. 355

<-P>Couar. in pract. cap. 31. num. 2. con. 1. & lib. 2. var.

cap. 20. cum Pet. Ferra. in practicis de confessione

§. plenum, Alciat. cap. cùm non ab homine de iud.

Innoc. cap. 2. de maior. & obed. Nauar. cap. 27. nu.

219. Caiet. excommun. cap. 31. & 37. Lessij suprà,

dub. 4. Driedonis 2. de liber. Christia. cap. 2. Suarez

opusc. de legib. Ioan. Garsia. de nobilitate, gloss. 9.

num. 14. Palac. 4. dist. 25. disp. 3. con. 3. Ledes. 2. p. 4.

qu. 20. art. 4. vers. hæsitabis, con. 2. & 3. & D. Thom.

in id Rom. 13. Ideo enim tributa præstatis, ait exem-

ptionem Ecclesiasticorum à tributis, habere ęqui-

tatem, non tamen esse de necessitate, quasi sit de

iure diuino. Videtur etiam Henrici quodlib. 9. q. 1.

dicentis, habent clerici immunitatem exactionum

sæcularium statutis Papæ, & Imperatorum. Si cre-

deret esse de iure diuino, id non taceret.

  Tametsi Panor. cap. 2. de maior. & obed. ac ali-

bi, & quidam alij, clericos quoad personas suas &

bona iure diuino à laica potestate exemptos esse:

ita tenet Azor tom. 1. lib. 5. cap. 12. quæst. 1. citans

pro se Innoc. cap. 2. de maiori. & obed. vbi ait, cle-

ricos exemptos esse vel Imperatorum priuilegio,

vel potius iure diuino, vel saltem Pontificio. Vnde

ait male citatum Alciatum, in quo primam opi-

nionem se non inuenisse ait Azor, & pro sua citat

etiam Hostien. cap. 2. de maior. gloss. cap. si Impe-

rator, dist. 96. verbo discuti, & cap. quamquam, de

censib. in 6. verbo diuino, Ioan. And. Dom. Archid.

Ancaran. & Franc. cap. quamquam de censib. in 6.

Panorm. Felinum, Decium, Butrium, cap. Ecclesia

S. Mariæ, de const. Card. cap. perpendimus, oppos.

7. de sent. excommun. Rotam in antiquis decis. 10.

de consuet. Aufrer. clem. 1. de offic. ordin. vers. ad

quæstionem, Roman. sing. 419. Roch. Curt. cap. fi.

de consuet. Rebuff. in concordat. Rub. de protect.

Almain. de potest. eccles. cap. 8. propos. 3. ad finem,

Angelum immunitas num. 33. vers. 11. vbi dicunt,

cam sententiam esse veriorem.

  Conclusionem tamen, eius auctores probant119

primò, quia nec ex sacris literis, nec ex traditione,Prob. Concl.

neque ex naturali ratione, neque ex Patrum testi-1. prob.

monio talis exemptio probari potest. Nam quòd

aliqui adducunt ex Genes. 47. de Ioseph, qui ter-

ram omnem Ægypti tributariam fecit Pharaoni,

præter terram sacerdotum, non est ad rem, vt ait

Molina: nam beneficẽtia regis postulante id recta

ratione fuit factũ. Quod verò adducunt ex Matth.

17. Ergo liberi sunt filij. solùm probat de Christo,

vel ad summum de Apostolis, & de summo Pon-

tifice, vt ait Molina, & superiori con. diximus. Id

verò Psal. 104. vel 114. Nolite tangere Christos meos:

solùm probat ministris Dei iniuriam non esse ir-

rogandam, in quibus etiam sæculares Principes

intelliguntur.

  Secundò probatur conclusio: quia clerici initio2. Probat.|Clerici initio|nascentis Ec-|clesiæ fuerunt|subiecti ter-|renis potesta-|tibus.

nascentis Ecclesiæ, erant subiecti Principibus sæ-

cularibus, vt colligitur ex Paulo ad Rom. 13. Om-

nis anima potestatibus sublimioribus subdita sit, vbi

etiam comprehenduntur clerici. Nam vt glos. ait,

cùm dicitur omnis anima, nullus excipitur (scilicet

præter Christi Vicarium) & Chrysostomus ibi

ait. Ostendens ista omnibus imperari, & sacerdotibus &

Monachis, nō solùm sæcularibus, quod declarat, cùm di-

cit, omnis anima: etiamsi Apostolus sis, si Euangelista, si

Propheta, siue quisquis tandem sit: & Theodoretus,

siue est sacerdos quispiam, siue antistes, siue monachus, iis

cedat, quibus sunt mandati magistratus: & Theophy-

lactus, instituens omnem animam, siue sacerdos sit, vel<-P>@@

<-P>Monachus, vel Apostolus, subiici Principibus. Similia

dicit Oecumenius.

  Nec dici potest, id solùm vitandi scandali gra-

tia præceptum esse. Nam Apostolus effectum re-

fert in ordinationem diuinam tāquam in causam,

dicens. Nam qui potestati resistit, Dei ordinationi re-

sistit. Additq́ue, eos esse Dei ministros, & idcircò eis de-

beri tributa. Ergo clerici tributa deberent, nisi hu-

mana aliqua potestate essent posteà exẽpti. Cōfir-

matur ex Act. 25. vbi Paulus ait: Ad tribunal Cæsa-

ris sto, vbi oportet me iudicari, & 1. Pet. 2. legimus de-

bere omnes subiici Principibus etiam discolis, &

Matth. 22. Reddite quæ sunt Cæsaris, Cæsari, &c.

  Tertiò, quia olim Ecclesia ex agris suis tributa3. Probat.

soluit etiā Imperatoribus Christianis. Vnde Am-

brosius cap. si tributum 11. quæst. 1. Si tributum pe-

tit Imperator, non ei negamus: agri Ecclesiæ soluant

tributum. Et Vrbanus cap. tributum 23. quæst. 8.

Quod in ore piscis inuenitur, pro Petro & Domino da-

ri iubetur: quia de exterioribus Ecclesiæ, quod constitu-

tum antiquitus est, pro pace, & quiete, qua nos defensa-

re debent, Imperatoribus persoluendum est.

  Quartò, quia Ecclesiastici, qui in Repu. infide-4. Probatio.

lium commorantur, tenerentur tributa præstare

Principibus illius Reip. quippè cùm Principes illi

non minus in eorũ bonum, quàm aliorum, Remp.

administrarent, ac defenderent, quare cum priui-

legio illorum Principum non essent exempti, &