Ioan. De salas, gvmielensis, e provincia castellana, societatis iesv

duodecimum aut decimumquartum annum, sicut ad

contrahendum matrimonium. Sed cùm primùm puer

fuerit doli capax, sic scilicet, vt inter bonum & malum

discernere cœperit, vt prudentium iudicio mortaliter

peccet. Et ratio est clara: nam cum necessitas præcepti

confessionis tam diuini, quàm Ecclesiastici ex eius ne-

cessitate ad salutem oriatur, cùm primùm homo necessi-

tatem salutis incurrit, tenetur etiam ad confessionem tũ

semel in anno, tum etiam in articulo mortis. Verum est

tamen, quòd vsque ad annum ætatis duodecimum Ec-

clesia per censuras neminem ad confessionem cogeret:

quia licèt nouerit, antea etiam posse peccare, vt cap. pue-

ris de delict. 1. puer. decernitur. Nam à septem annis, vbi

desinit infantia, & incipit pueritia, peccare possunt, suis

tamen præceptis & censuris non vult ante duodecimum

vel decimumquartum annum cogere, sed relinquit eos

sub diuino iure, & 7. iust. quęst. 3. art. 2. col. 4. ait, ante

annos pubertatis non teneri Ecclesiasticis Sacramento-

rum & ieiuniorum legibus, ac proinde nec voto, nisi cer-

tissimè constet habuisse vsum rationis sufficientem, quā-

do illud emisit. Tunc autem iuxta eũdem Sotum, &

communem opinionem est rationis vsus sufficiẽs

ad votum, cùm sufficit ad peccatum mortale.

  In his locis sibi non satis constat Sotus. NuncSotus refelli-|tur.

enim ait præcepta Ecclesiæ pueros non ligare vs-

que ad duodecimum, vel decimumquartum

annum: nunc autem statim atque peccauerint

mortaliter teneri, etiam iure Ecclesiastico ad con-

fessionem; idque communiter cōtingere à septen-

nio. Nunc à decimo vsque ad duodecimum annũ.

  Prætereà non reddit rationem, cur pueri statim

ac possunt decenter confiteri, & communicare,

non obligantur Ecclesię præceptis, vel etiam cen-

suris. Nam Ecclesia sub pœnis quibusdam præce-

pit confiteri, & communicare omnes, cùm ad an-

nos discretionis peruenerint, cap. omnis vtrius-

que, & Episcopi præcepta ista non obseruantibus,

sæpe excommunicationem imponunt.

  Corduba in summa q. 40. Quinque dicit: pri-126

mò, Ecclesiam pro diuersis casibus, & materiis di-1. Cordub. e$unclear|ctum.

uersas ætates designasse, vt ad recipiẽdos ordines,

dignitates, & beneficia Ecclesiastica, ad habendam

vocem actiuam & passiuam in electionibus, ad<-P>

@@0@

@@1@Disput. XIV. Sectio XIII. 359

<-P>contrahenda sponsalia & matrimonia, ad emitten.

da vota solemnia, & ad alia huiusmodi, vt verbo

ætas, & aliis verbis tractant Syluest. & alij Sum-

mistæ.

  Secundò, puer etiam vltra septennium irregu-

laritatem non incurrit, nisi sit doli capax, & dis-

cernat inter bonum, & malum: si autem est doli

capax, licet hîc, & nunc ignoret inuincibiliter oc-

cisionem esse illicitam, & ita non peccet occiden-

do, fit irregularis: citat Syluest. homicidium, 3. qu.

1. part. 5. quæst. 2. part. 3.

  Tertium dictũ, Quando omnes personæ vnius

populi interdicuntur, ne adsint diuinis officiis, in-

terdicuntur etiam pueri, si sunt doli capaces, & ha-

bentes vsum rationis. Si verò non sunt doli capa-

ces, nec habent vsum rationis, possunt deferri, &

admitti ad diuina officia in terra non interdicta;

non autem in terra interdicta, quia non est eis iu-

re concessum, sumpsit ex Syluestro interdictum

2. quæst. 17. cui non omninò consentit Couar. cap.

alma, part. 2. §. 4. nu. 5. quia non distinguit, de terra

interdicta, vel non interdicta respectu eorum, qui

non sunt doli capaces. Item ait, eos, qui sunt doli

capaces, si non intelligant, ad Dei cultum & reli-

gionem pertinere Missam, & alia officia diuina,

posse ad illa deferri & admitti: quia tales, quātum

ad hoc cum pueris ratione carentibus deputari

debent.

  De Ecclesiastica sepultura dicunt Cordub. &Pueri inter-|dicti tenore à|sacra sepultu-|ra arcendi.

Couar. ibi, puerum etiam vsu rationis carentem

non posse in sacro sepeliri, vt superius etiam di-

xit Azor: quia nullo iure excipiuntur à præcepto

non tradendi corpora tunc sacræ sepulturæ. Vnde

Syuest. interdictum 5. quæst. 8. excipiens alios, non

excipit pueros.

  Hæc in tertio dicto contenta intelliguntur de

iure communi. Nam si pater, mater, vel alius con-

sanguineus pueri intra quartum gradum bullam

Cruciatæ habeat, poterit puer admitti ad diuina

officia, siue careat vsu rationis, siue non: Similiter

si bulla sumpta sit pro illo, poterit admitti ad diui-

na officia, & in sacro sepeliri, vt super bullam do-

cuimus.

  Quartum Cordubæ dictum est, Puer cùm venit

ad vsum rationis, qui communiter in septennio

cōtingit, potest peccare venialiter, & deinde mor-

taliter: quia vt docet Victoria relect. 2. de ven. ad

vsum ratio. num. 11. prius potest puer peccare ve-Priùs puer|potest peccare|venialiter,|quàm morta-|liter.

nialiter, quàm mortaliter, & priùs mortaliter in

vna materia quàm in alia: tamen ad peccatũ mor-

tale communiter incipit vsus rationis anno deci-

mo vel vndecimo in viris, in fœminis autẽ octa-

uo vel nono, & ita vsque ad hanc ætatem Ecclesia

non obligat sub mortali & excommunicatione

ad confessionem, communionem, Missam, ieiunia,

& abstinentiam à cibis prohibitis: quamuis à sep-

timo anno obliget ius diuinum ad confessionem

in articulo mortis, & in aliis casibus. Pro hac sua

sententia citat Antoninum 2. part. tit. 9. cap. 18. §. 2.

Dominicum, Antonium de Butrio, Ancaranum,

Sotum 4. dist. 12. quæst. 1. art. 11. & dist. 18. quæst. 1.

art. 4. & 7. iust. quæst. 3. art. 2. sed quid Sotus his lo-

cis asserat, iam retulimus.

  Sed statim Corduba & sibi, & his auctoribus

aduersatur: Ait enim, quoad confessionem veriùs

sibi videri quod cum Richardo & aliis ait Sylue-

ster confessio 2. quæst. 5. Nauarrus cap. 21. nu. 33.

adueniente vsu rationis, nempe elapsis septem vel<-P>@@

<-P>octo annis communiter teneri pueros, & qui eo-

rum curam habent, interdum sub mortali, interdũ

sub veniali ad confessionem: non tamen incurre-

re excommunicationem, & alias iuris ecclesiastici

pœnas vsque ad annum duodecimum. Sic enim

sonat cap. omnis vtriusque de pœnit. & remiss. &

generalis Ecclesiæ consuetudo interpretatur. Et

quantùm ad communionem placent illi Nauarrus

cap. 21. num. 67. Caietanus & alij dicentes, consue-

tudinem (quæ generalis videtur in tota Ecclesia)

cognitam, & toleratam à prælatis, vt impuberes

non communicent statim post septennium: sed

fœminæ duodecimo vel decimotertio anno; pueri

verò decimoquarto, vel decimoquinto, declarare

sic intelligendum esse, cap. omnis vtriusque, quia

vsque ad hanc ætatem non habent deuotionem

& reuerentiam, quam Eucharistia requirit, & sic

etiam intelligendum ius diuinum. Itaque ante hāc

ætatem, nec in articulo mortis debent Euchari-

stiam recipere, nisi paulò ante illam appareant si-

gna specialia sufficientis deuotionis, & reueren-

tiæ. In quo stare debent iudicio gubernantium ip-

sos, licet iam decimumquartũ vel decimumquin-

tum annum expleuerint: & ait concordare Sotum

4. dist. 12. art. 9. & 11. Syluest. Eucharistia, 3. q. 5. &

communem doctrinam.

  Sed quoad ieiunia ait Corduba, licet Panorm.

Rub. de obseru. ieiun. & alij canonistæ aliter sen-

tiant, tamen Victoria 2. 2. quæst. 147. artic. 4. cum

Theologis 4. dist. 15. melius sentit, secundùm con-

suetudinem à pręlatis & ab omnibus approbatam,

qui non expleuerunt vigesimumquintum annum,Qui non ex-|pleuerunt vi-|gesimumquin-|tum annum,|non tenentur|ieiunare.

non tenentur sub mortali ieiunare totā quadrage-

simam, & vigilias, sed partem prout magis, vel mi-

nus tali ætati appropinquauerint, iuxta Syluest.

ieiunium quæst. 6. Angel. & alios eodem verbo,

Nauar. cap. 21. num. 15.

  Et quantùm ad esum carnium in diebus prohi-

bitis, ait Corduba, consuetudinem vniuersalem in-

terpretari, peccare mortaliter qui post septimum

vel octauum annum edunt, & ratione vtuntur, &

non excusantur ignorātia præcepti: quamuis iuxta

cōsuetudinem patriæ, ouis, & carnibus pueri vesci

possunt, vt ait Caiet. 2. 2. quæst. 147. art. 8. Prædictis

ait concordare Pedrazam præcepto 3. §. 4. fol. 34.

Syluest. verbo ieiunium, quæst. 5. in fin. & 10. in

princ. Pan. & alios Rub. de obseru. ieiun. Victoria

2. 2. quæst. 147. art. 4. & 8. dicentes, hos communi-

ter non teneri seruare leges diuinas & ecclesiasti-

cas. Quoad ingressum in monasteria monialium

seruantium clausuram, ex voto, vel pręcepto: cre-

dit Corduba pueros, & puellas post septimum an-

num, si rationis vsum habent, & prohibitionem

nō ignorāt, peccare mortaliter, & incurrere excō-

municationem post Trid. sess. 25. cap. 5. nam ibi di-

citur. Ingredi autem intra septa monasterij nemini li-

ceat, cuiuscumque generis, aut conditionis, sexus, vel æta-

tis fuerit, sine Episcopi, vel superioris licentia in scriptis

obtenta, sub excommunicationis pœna ipso facto incur-

renda. Dare autem tunc Episcopus, vel superior licen-

tiam debet in casibus necessariis, neque alius vllo modo

possit etiam vigore cuiuscumque facultatis, vel inducti

hactenus concessi, vel in posterum concedendi.

  Quintum dictum Cordubæ, probabilius sibi

videri, quòd sicut pueri ante septennium non pec-

cant ingrediendo monasteria monialiũ, vel eden-

do carnes & oua in diebus vetitis: ita neque qui

eos introducunt, vel admittunt ad monasteria, vel<-P>

@@0@

@@1@360 Quæst. XCVI. Tract. XIV.

<-P>eis dant carnes, &c. secus si post septennium, & in

his omnibus vim habere consuetudinem, iuxta

Victoriam 2. 2. quæst. 147. art. 8.

  In his videtur Corduba nihil certi resoluere, &127

sibi contradicere, & contrarias sententias eisdemAuctor.|Corduba non|sibi consentit.

tribuere. Iam enim videtur dicere, quòd pueri sta-

tim post septennium peccant mortaliter, non ser-

uando diuinas leges, & ecclesiasticas. Iam verò ne-

gare, iam distinguere, vt peccent mortaliter non

seruando diuinas, non verò peccent mortaliter,

nec incurrant excommunicationem non seruan-

do ecclesiasticas. Item durum, & contra consuetu-

dinem, & communem opinionem videtur, quòd

ante annum vigesimumprimum sit obligatio ie-

iunandi partem quadragesimæ, & vigiliarum, &c.

vnde Sa, verbo ieiunium, num. 9. absolutè ait, ex-

cusat à ieiunio ætas minor anno vigesimoprimo.

  Dico ergo secundò, leges ecclesiasticæ confes-2. Conclus.

sionis annuæ, & Paschalis communionis obligant

omnes, cùm ad annos discretionis peruenerint, ita

Azor tom. 1. lib. 7. cap. 41. quæst. 10. dicens esse

omnium sententiam, S. Thom. 3. part. quæst. 80. art.

9. ad vlt. & 4. dist. 9. quæst. 1. art. 5. gloss. 4. Alensis

3. part. quæst. 11. m. 2. art. 3. §. 1. dub. 6. Anton. 2. par.

tit. 9. cap. 9. §. 1. Palud. 4. dist. 12. quæst. 1. art. 5. con.

1. Syluest. Eucharistia 3. quæst. 5. dicto 7. Tabienna

communicare num. 6. Caiet. verb. communio. vbi

Arm. num. 3. Sotus, & Cord. suprà. Patet quia ita

præcipitur in cap. omnis vtriusque, &c.

  Dico tertiò, Hoc non ita est intelligendum, vt

statim ac puer peccare potest, seu est doli capax,

seu ratione vtens, teneatur confiteri, & Euchari-

stiam recipere, nempe circa septennium, vt vide-

tur tenere gloss. d. cap. omnis vtriusque, quam sic

declarat & sequitur Palud. 4. dist. 12. quæst. 1. art. 5.

con. 1. & probant, quia cap. omnis, generatim de

vtroque præcepto ait obligare, cùm ad annos di-

scretionis peruenerint; sed septennium solet esse

tempus discretionis: ergo. Quæ tamẽ ratio nullius

momenti est, quia Ecclesia solùm vult obligare

ad sumendam Eucharistiam, quando reuerenter, &

decenter sumi potest. Sed in septennio non potest

sic recipi, quia pueri tunc nō habent discretionem

sufficientem ad hoc, licet illam habeant ad alia: er-

go tunc non obligantur præcepto Ecclesiæ, nec

diuino: vnde consuetudo interpretatur, tunc non

esse obligationem communicandi: nam multi

pueri, qui tunc confitentur, ad Eucharistiam non

admittuntur. Ita docent Azor, Cord. & Sot. supr.

Si tamen eo tempore contingat mortis articulus,Pueri com-|municandi in|articulo mor-|tis.

instruendi sunt quantùm fieri poterit, vt cùm ali-

qua deuotione, & reuerentia communicent, &

propter necessitatem minor deuotio & reueren-

tia est ab illis exigenda, quàm cum nulla vrget ne-

cessitas: sic enim debemus interpretari præceptum

Christi & Ecclesiæ. Sed cùm decenter & commo-

dè hæc, & alia præcepta Ecclesiæ, quæ certā ætatẽ

nō requitũt impleri possunt, maior ætas expectāda

non est: quia verò communiter decimo, vndeci-

mo, vel duodecimo anno est vsus rationis suffi-

ciens ad Eucharistiā decenter sumendam, verum

esse poterit, quod inquit Sotus suprà, à decimo,

vsque ad duodecimum annum obligari: non ta-

men debet generalis regula statui, vt antè id tem-

pus præcepta, & censuræ Ecclesræ non obligent:

vt rectè probat Azor suprà. Primò, quia S. Tho-

mas, Syluester, Tabiena, Paludanus, & Caietanus,

locis præallegatis, dicunt, pueros præceptis con-<-P>@@

<-P>fessionis, & communionis obligari ante duodeci-

mum ætatis annum. Secundò, quia pueri præce-

pto confessionis obligantur statim, ac sunt doli

capaces: & ante duodecimum, imò & decimum

ætatis annum coguntur à carnibus, & aliis cibis

vetitis abstinere, & ad ieiunium non coguntur,

nisi multò post annum duodecimum, & ante hũc

annũ tenentur Missam audire. Et vt tradit Sylue-

ster, homicidium, 3. q. 1. §. 5. & q. 2. §. 3. puer, qui est

doli capax, si occidat aliquem, irregularitatem

contrahit, Clem. si furiosus. de homicidio: de quo

latè Villadiego tract. de irregulatitate. cap. 6. num.

58. & sequentibus. Et si scienter & ex ira clericum

percutiat, incurrit excommunicationem canonis,

si quis suadente 17. quæst. 4. Et interdicto populo

interdicti sunt pueri, si sunt doli capaces, teste Syl-

uestro, interdictum 2. quæst. 17. & hæc omnia ha-

bet communis opinio: pugnat igitur Sotus in hac

re cum communi sententia: præsertim cùm in cap.

pueris, de sent. exco. expressè habeatur, pueros si-

ue ante, siue post pubertatem in sententiam cano-

nis incurrere, & ibi Glossa ait, intellige pueros

doli capaces. Vnde concludit Azor, pueros cùm

primùm perueniunt ad annum decimum, vel vn-

decimum, si rationis compotes fuerint, præcepto

Paschalis communionis obligari cùm S. Tho. Syl.

Tab. suprà. Sed admonet, in his pueris non solùm

considerandā esse ætatem, sed cōsuetudinem, quæ

est optima legum interpres: non enim solẽt pueri,

sacram communionem recipere, nisi parentum &

consanguineorũ iudicio, vt Caietanus, & Armilla

tradiderunt: considerandum item esse rationis iu-

dicium, quo sacrum Eucharistiæ cibum à profano

discernant, & sacramenti gustum habeant, vt sic

iusta, ac debita animi veneratione, & cultu, piè, &

religiosè ad illud accedant. Vitandā item aliorum

offensionem, quæ si admodum paruulis, quamuis

alioqui iudicio pollentibus, publicè conferatur,

oriri posset. Consonat Viualdus in candelab. tract.

de confess. num. 15. dicens, Licet Viguerius de con-

fess. vers. 14. & alij tenuerint, quod etiamsi puer, vel

puella post septennium peccent mortaliter, non tenentur

confiteri ex d. c. omnis. sed ex iure diuino, quia licet ha-

beant annos discretionis ad peccandum: non tamen ha-

bent annos discretionis, quos Ecclesia requirit ad com-

municādum, qui censentur in puella duodecim, in puero

quatuordecim, & tunc ligantur præcepto annalis con-

fessionis. Syluester tamen cum quo communis, & vsus te-

net contrarium: imò quòd teneantur post septennium,

cùm discretionem, & rationis vsum habebunt, declarat

Soto d. 18. quæst. 1. art. 3. ad fin. & omnes moderni com-Pueri ante|septennium|etiamsi discre|tionis annos|habeant, non|tenentur com-|municure.

muniter. Et tract. de Euchar. num. 97. Ex præcepto

Ecclesiæ tenentur omnes, cùm ad debitum vsum rationis

peruenerint, communicare in Paschate, &c. Et nu. 99.

Quando pueri ad hoc dicantur habere vsum rationis,

relinquitur arbitrio confessoris, simúlque illorũ, qui pue-

ri curam gerunt, vt sunt parentes, tutores, domini, &c.

secundùm morem, atque consuetudinem regionis. Citat

Nauar. c. 21. nu. 57. Arm. & Caiet. suprà Catechismũ

Romanũ pag. 278. & melius (inquit) Med. 1. Sũmæ,

ca. 14. §. 42. Et tract. de Extrema vnct. num. 28. ait,

Licet ferè omnes dicant, puerum teneri ad Extremam

vnctionem, quando habet vsum rationis ad peccādum;

& confitendũ, mihi tamen videtur expectandā esse æta-

tem Eucharistiæ sumendæ, quia hoc sacramentũ viatico

succedit, Soto 4. d. 23. q. 2. a. 2. vers. quòd si quæras. Vnde

nota quòd licet aliquis nō esset communicaturus in sani-

tate, vsque ad 12. vel 14. annum, in quibus iudicatur di-<-P>

@@0@

@@1@Disput. XIV. Sectio XIV. 361

<-P>scretionẽ habere: tamen in articulo mortis est optimum

confilium, & à viris pijs simul & doctissimis practica-

tum etiam in decimo anno illi viaticum præbere, ac

consequenter illum vngere.

  Emmanuel Sa verbo cōfessio n. 3. ait, Etsi quidā

putant teneri ad confessionem, qui habet vsum ratio-

nis, scilicet, cum pudet malefacti, tamen Ecclesia non

videtur obligare ante pubertatem, & verb. Euchari-

stia num. 12. Excusantur pueri etiam post annum

12. præcepto parentum prohibentium communicare: pa-

rentes verò excusantur recepta consuetudine, & verb.

censura n. 2. censuram nemo incurrit ante annum 12.

nec forte ante annos pubertatis secundùm quorumdam

probabilem sententiam.

  Dico quartò, etiam quando interdictum est128

locale, seu quando terra est interdicta, pueri, qui4. Con.

non sunt doli capaces, seu non habentes vsum ra-Interdicti tẽ-|pore quando|possunt pueri|ad diuina ad-|mitti.

tionis, possunt admitti ad diuina officia, idem est

de amentibus. Dico, qui non sunt doli capaces, quia

de aliis certũ apud omnes est, admitti non posse.

Hanc conclusionem tenet Couar. c. alma p. 2. c.

§. 4. n. 5. illatione 12. Suarez 3. p. to. 5. disp. 34.

sect. 1. n. 34. contra Cordubam in summa Hisp. q.

60. Armillam interdictum n. 17. Azor lib. 5. c.

11. q. 4. Nauarrum c. 27. n. 169 seu 168. ad sinem.

Quiabsolutè ait, puerum, vel infantem lactentem

vbera, esse tempore interducti expellendum à di-

uinis officiis: quod verum esse, quādo non homi-

nes, sed terra est interdicta ait Viualdus tract. de

interdicto n. 141. vbi male sic interpretatur Cou.

fortè etiam Margallum rub. de celeb. Missa. asse-

rentem, pueros doli incapaces interdicto nō com-

prehendi: est etiam hæc conclusio contra Syl. in-

terdictum 1. q. 17. vt illi tribuunt Couar. Viuald.

Cord. & alij, & Suar. dicit id colligi ex contextu

Syl. quāuis in cōmunib. exẽplarib. desit particula.

Non, qua sublata nihil ibi dicitur de infantibus.

  Nostra verò conclusio probatur: quia diui-

na officia non prohibentur, nisi vt celebranda,

vel audienda humano modo, seu more, ac proin-

de cum aliqua intelligentia, ad quam requiritur

vsus rationis. Ergo qui omnino carẽt vsu rationis,

non excluduntur à diuinis officiis, imò si contin-

geret, alique habere vsum rationis ad alia, non

tamen ad humanam & rationalem assistentiam in

diuinis Officiis, vt putat Couar. non esset exclu-

dendus, vt infert idem Couar. quamuis Suarez

meritò non admittit, hunc casum posse cōtinge-

re: nam qui habet vsum rationis sufficientem ad

peccandum, habet etiam illum sufficientem ad

assistendum diuinis officiis humano modo.

------------------------------------------------------------

SECTIO XIV.

An constitutio Pontificia generatim, & vniuersè lata

obliget Cardinales.


DE hac re latè Alba de Cardin. quæst.129

42. priuileg. 13. & Azor tom. 1. lib.

5. cap. 11. q. 5.

  Quidam negant ea constitutione

Cardinales comprehendi: quia Pon-

tifex constitutiones condit cum Collegio Cardi-

nalium, ita vt ipse & Cardinales cōstitutiones, &

leges cæteris imponere videantur, & Pontifex tũc

illos appellat fratres. Ita sensere Hostiensis, Ioan.

Monachus, Pet. Ancharanus capit. 1. de Schism.<-P>@@

<-P>Barbatius cap. in nostra de rescrip. Oldrad. consil.

293. Roma. consil. 498. Iason consil. 117. vol. 4.

Alij dicunt eos cōprehendi, quando id quod con-

stitutione vetatur, est per se malum, aut alioqui

erat iure communi interdictum: vel quādo quod

imperatur, erat per se obligatorium, vel iure cō-