K. S.Ü. İLahiyat fakültesi temel iSLÂm biLİmleri BÖLÜMÜ arap diLİ ve belagati ana biLİm dali avrupa’da şarkiyatçilik bağlaminda

Amerika Birleşik Devletleri Şarkiyat Üniversiteleri (Fakülte-Enstitü-Kürsü)

1860 yılına kadar ABD üniversitelerinde bir Sanskritçe profesörü hariç (Doğu Dilleri alanında) herhangi bir akademisyen yoktu. Arapça dersleri dini ilimlere ve Sâmi Dillerine bağlı olarak okutulmaktaydı. Türkçe ve Farsça ise henüz okutulmuyordu. Daha sonra bazı üniversiteler Arapça öğretimini programlarına aldılar; fakat Arapça doktora programı dini enstitüler, Sâmi dillerine özel önem veren Arap ve Yahudi Göçmen Okulları’yla sınırlıydı.

ABD kış uykusundan uyanıp dünya sahnesine çıktığında ABD’nin büyük üniversiteleri-ki bu gün bunların sayısı (70’li yıllar) devlet ve özel üniversiteler olmak üzere 1300’dür- Asya ve Afrika’nın medeniyet ve dinleriyle ilgilendiler. Colombia Üniversitesi, 18 enstitü ve üniversite ile Ortadoğu, Asya ve Afrika Dilleri Modern Doğu Araştırmaları için anlaşma hazırladı -Hükümet bu alanda yapılan masrafların yarısını karşılamıştır- Böylece Arapça ile ilgilenen üniversite ve enstitü sayısı 16, Farsça 5; Türkçe, 5; Endonezyaca, 4 ve Urduca ile 1 (1956) olmuştur. Daha sonra 3/1’i Lübnanlıların olduğu profesörler tarafından 21 üniversite ve fakültede verilen Ortadoğu dersleri programları hazırlanmıştır.²²¹

Harvard Üniversitesi: 1780 yılında üniversite olmuştur. On binlerce öğrencisi olan bu üniversite, Araştırma Enstitüsü ve müzelere fonlar ayırmış, ve kendisine bağlı olan Sâmi Enstitüsü’nde oldukça önemli Asurice, Yunanca, İbrânice ve Arapça koleksiyonlar bulundurmuştur. Ayrıca ABD’de kurulan ilk matbaa da (Stefan Day-1840) matbaası da bu üniversitede kurulmuştur. Bu üniversite, başta Arapça olmak üzere, Sâmi halkları tarihine, dillerine ve edebiyatlarına önem veren en büyük ABD Üniversitesi sayılmaktadır.²²²

www.harvard.edu
Yale Üniversitesi: Bu üniversite, Uzakdoğu ve Afrika Araştırmaları’na önem vermiştir. Sanat Müzesi’nde çok sayıda Babil ve Mısır medeniyetlerine ait tarihi eserlere sahiptir. Ayrıca bu üniversitede Arap ilim mirasına ait eserleri basan bir de matbaa bulunmaktadır. Günümüzde bu üniversitenin “Tarih Bölümü”nde İslâm Araştırmaları ve Ortadoğu tarihi ile ilgili araştırmalar yapılmaktadır.

Web adresi: www.yale.edu/islamicstudies

Princeton Üniversitesi (1746): Şarkiyat Araştırmaları’na Sâmi Dilleri ve Edebiyatları öğretimi ile başladı.-Daha sonra bu üniversitede Doğu Dilleri ve Edebiyatları Bölümü açıldı- Yüksek Öğretim Kurulu gözetiminde (1935) Rockfeller, Carnegie, William Grand, Aramco ve Cliffland gibi kurumlar bu bölümlere bağışlarda bulunmuşlardır. Bu üniversitede Arap ve İslâm Araştırmaları da yapılmaktadır. Öğrenciler, Müslüman halklarının konuştuğu dilleri-ki çoğu Arapça’yı tercih ediyor–16 uzman bilim adamının gözetiminde en az iki yıl süren bir çalışmayla öğreniyorlar.²²³ İslam Araştırmaları şu konuları kapsıyor:

1. 
   İslâm Kültürüne Giriş
   
2. 
   İslâm Edebiyatı’nın Kaynakları
   
3. 
   İskender’den Önce Uzakdoğu
   
4. 
   İskender’den Hz. Muhammed’e Kadarki Dönem
   
5. 
   İslâm’ın Doğuşu
   
6. 
   Abbasilerden Osmanlı’ya Kadar İslâm Dünyası
   
7. 
   İslâm Hukuku
   

Doktora eğitimi 4 sene olup, Arapça, Farsça veya Türkçe’den ikisinin bilinmesi ve Uzakdoğu’ya genel bir seyahatin yapılması şartları da bulunmaktadır. Bu üniversite sadece Amerikalılara değil, aynı zamanda Uzak ve Ortadoğu alanında araştırma yapan her ülkeden öğrencilere açıktır. Ayrıca her yıl dünyanın dört bir tarafındaki kimseleri davet ederek Uzakdoğu ile ilgili konuları ele alan ve Uzakdoğu ile ABD’nin birbirleri arasındaki ilişkileri güçlendirecek ve birbirlerini anlamaya yarayacak konferanslar düzenlenmektedir.

Bu üniversiteye bağlı Departman of Near Eastern of Studies bölümünde Arapça, Farsça ve Türkçe Araştırmaları yapılmaktadır.

Web adresi: www.princeton.edu

Beyrut Amerikan Üniversitesi: 1866 yılında kurulmuş olup yaklaşık 7.000 öğrencisi vardır. Bu üniversitenin Arabic and Near Estern Lenguages Department (Arapça ve Yakındoğu Dilleri Bölümü) vardır. Bu bölümde Arap dili, Arapça Grameri, Sentaks, Morfoloji, Sâmi Dilleri, Osmanlı Türkçesi ve Modern Farsça okutulmaktadır. Ayrıca Klasik Arap Edebiyatı Bölümü de vardır. Bu bölümde Cahiliyye, Emevi, Abbasi, Endülüs Şiiri, Tasavvufu ve Edebiyatı yanı sıra Kur’an Araştırmaları, İslâm Mezhepleri ve Halk edebiyatı okutulmaktadır. Modern Arap Edebiyatı Bölümü’nde ise, Modern Arap Düşüncesi, Modern Arap Şiiri, Edebiyatı, roman, kısa hikâyeler, dramanın modern şekilleri okutulmaktadır. Hem lisans hem de yüksek lisans düzeyinde kurslar verilmektedir.

Web adresi: www.aub.edu.ıb

Kahire Amerikan Üniversitesi: 1919 yılında kurulmuştur. Bu üniversitenin Arabic languages Instıtute (Arap Dili Enstitüsü) bölümünde Arapça araştırmaları yapılmaktadır. Arabic Studies bölümünde ise, Arap-İslâm Medeniyeti, Arap Dili, Klasik Ortaçağ İslâm Tarihi, İslâm Sanat ve Mimarisi ve İslâmi Araştırmalar yapılmaktadır. Ayrıca Middle Eeast Studies (Ortadoğu Araştırmaları) bölümü de vardır. Bu bölümde ise, lisans ve yüksek lisans seviyesinde Arapça kurslar bulunmaktadır.

Web adresi: www.aucegypt.edu

Bu üniversitelerin dışında Şarkiyat Araştırmaları yapan başka üniversiteler de vardır. Bunlar; Colombia (1954), Pennsylvania (1765), Michigan (1818), California (1868), Boston (1870), Chicago (1892), John Hopkins Üniversiteleridir. Bu üniversitelerde de çeşitli şarkiyat araştırmaları yapılmış ve kendi bünyelerinde Şarkiyat araştırmaları için departmanlar kurulmuştur.

Şarkiyat Kütüphaneleri

Library of Congress (Kongre Kütüphanesi): 1800 yılında kurulan bu kütüphane, yaklaşık 43 milyon elyazması, kitap, film ve plaktan oluşmaktadır. Kütüphane’nin Arapça bölümünde (1930) Arapça kanunlara has bir şube bulunmaktadır. Bu bölüm, çok sayıda nadir matbu ve elyazması eser ihtiva etmektedir. 1962 yılında bu kütüphane, Tokyo, Yeni Delhi ve Kahire’de ofisler açmıştır. Kahire’deki ofisin bir sene içerisinde topladığı kitap, dergi, film vb. sayısı yaklaşık 300 adettir. Harvard, Indiana, Utah, Virginia Üniversiteleri, Henry Ford Vakfı ve New York kütüphanesiyle işbirliği yapmaktadır.
New York Public Library (New York Halk Kütüphanesi): Bol miktarda Arapça eserler koleksiyonu bulunan bu kütüphanede, 7 milyon cilt kitaba sahiptir. Mısır, Suriye, Lübnan, Hicaz ve Kuzey Afrika’da yayınlanan çok sayıda Arapça dergi ve gazeteye abonedir.
Newberry Library (Newberry Kütüphanesi): 1855 yılında kurulan bu kütüphane Chicago’dadır. 1912’de Mc. Donald Doğu ve Arapça Elyazmalarını kataloglamıştır.
Princeton Üniversitesi Kütüphanesi (1900): Bu kütüphanenin kuruluşuna Rockfeller, Carniage, William Grand, Cliffland, Dodge, Aramco vakıf ve kurumlarının katkıları olmuştur. Arap kültür hakkında 190 bin cilt kitaba sahiptir. Bu kütüphane, çok kıymetli elyazması koleksiyonuna sahiptir. Kütüphane, din, akâid, fıkıh, hadis, dil, edebiyat, tarih, çeşitli ilimler ve seyahatleri inceleyen on binlerce eseri içermektedir. Üniversite, her sene Müslümanların konuştuğu çeşitli dillerde yazılmış eserler alınması için binlerce dolarlık fon ayırmaktadır.
Beyrut Amerikan Üniversitesi Kütüphanesi (1866): Başlangıçta 80.335 kitap mevcuttu. Daha sonra 1926’da Maluf Kütüphanesi’nin el yazmaları eserleri de ilave edildi. I. Dünya Savaşı’ndan bu kütüphaneye, Uzakdoğu ülkeleri hakkında yayınlanan eserler ilave edilmiştir.(1918-1934)

Bunların dışında;

Philedelphia Library (Philedelphia Kütüphanesi)

Yale Üniversitesi Kütüphanesi

Habeş Kütüphanesi (1904) adında kütüphaneler de vardır.