Kavşak ve kavşaklarda sinyalizasyon

3. SİNYALİZASYON

Sinyaller, bir diğer deyişle Işıklı işaretler, yollar üzerinde ve özellikle kavşaklarda düzenli ve güvenli bir akım sağlamak için kullanılan trafik kontrol gereçleridir.

İlk olarak 1868 yılında Londra'da el ile yönetilen semaforlar biçiminde kullanılan trafik sinyalleri gece görünümlerini sağlamak amacı ile gaz lambaları ile aydınlatılmıştır. Kırmızı ve yeşil ışıklı ilk sinyalizasyon tesisi 1914 yılında A.B.D.'nde Cleveland'da kurulmuş, 1920 yılında Detroit'te sarı ışıklar da kullanılmıştır. 1924 yılından sonra Avrupa ülkelerinde de kullanılmaya başlayan ışıklı sinyaller özellikle 1950 yılından sonra büyük gelişme göstermiştir.

Her hangi bir yerde sinyalizasyon tesisi kurulması, aşağıdaki maddelerden en az birinin gerçekleştirilmesi amacını güder;

a) Kesişen akımlardan veya geometrik özelliklerden dolayı oluşan gecikmeleri, sıkışmaları ve tıkanıklıkları önlemek,

b) Taşıtların diğer taşıtlarla veya yaya akımları ile kesiştikleri noktalarda güvenli bir geçiş düzeni sağlamak ve kaza ihtimalini azaltmak,

c) Taşıt ve yaya yoğunluklarını göz önünde tutarak, akım yönlerine geçiş hakkı veya önceliği verirken uyumlu bir zaman dağıtımı yapmak,

d) Yüklü trafik yoğunluğu olan bir yol üzerindeki taşıtları zaman zaman durdurarak tali yollardaki trafiğe ve yayalara da geçiş olanağı sağlamak.

Trafik güvenliği ve kontrolü için kullanılan yatay ve düşey işaretlemelerde (yol çizgilerinde ve trafik levhalarında) olduğu gibi, ışıklı işaretlerin de aşağıdaki dört niteliğe sahip olmaları gereklidir:

1. Sürücü ve yayaların dikkati çekilmelidir.

2. Basit ve kesin anlamları olmalıdır.

3. Sürücü ve yayaların saygı göstermeleri ve uymaları sağlanmalıdır.

4. Özellikle sürücülere intikal ve reaksiyon için yeterli zaman tanınmalıdır.

Trafik sinyalizasyonu sistemlerinin gerek projelendirilmesi gerekse uygulaması oldukça basit görünmekle birlikte küçümsenmemeli, kullanılacak cihaz ve gereçler ihtiyaca uygun biçimde titizlikle seçilmeli, ne yetersiz ne de fazla olmamalıdır.

Zaman dağıtımlarında taşıt ve yaya güvenliğine titizlik gösterilmeli, değişik akım yönlerine verilen geçiş hakkı süreleri yönlerin yoğunluklarının birbirlerine olan oranları ve sinyalize edilmiş tesisten geçiş süreleri ile uyumlu olmalıdır. Zaman dağıtımlarında özellikle akım değerlerinin saatlik, günlük, aylık, mevsimlik değişimleri göz önünde tutulmalı, ayrıca zaman aşımı nedeniyle akım özelliklerinin değişmesi üzerine sürekli bir revizyon yapılmalıdır. Gereksiz olarak kurulmuş, elemanları yanlış yerleştirilmiş veya uyumsuz işletilen bir sinyalizasyon tesisi gecikmeleri büyük ölçüde artırabilir, ve bunun sonucu olarak sürücü ve yayaları ışıklara uymamaya alıştırabilir, hatta zorlayabilir.

4. TERİMLER VE TANIMLAR

4.1 Yol ve Trafik Terimleri

Trafik Şeridi:

Karayolunun tek bir sıra taşıta hizmet etmesi öngörülen bölümü.

Sığınma Şeridi:

Sağa veya sola dönüş yapacak taşıtların düz gidiş yapacak taşıtların akım hattından ayrılarak hızlarını düşürebilecekleri trafik şeridi.

Sinyalizasyon:

Trafiğin ışıklı işaretler ve bunlara kumanda eden cihazlar kullanılarak düzenlenmesi.

Trafik Hacmi:

Bir yoldan birim zaman içinde geçen taşıtların sayısı. (Çift yönlü yollarda her iki yönün toplamı veya yön gösterilerek belirtilmelidir.)

Trafik Yükü:

Bir yol üzerinde bir tek şeritten geçen ve aynı yöne gitmekte olan taşıtların birim zaman içindeki sayısı.

% 85 Hız:

Bir noktadan birim zaman içinde geçen toplam taşıtların % 85'inin seyrederken aşmadığı hız değeri.

Taşıt Kompozisyonu :

Belli bir noktadan geçmekte olan değişik taşıt cinslerinin (otomobil, kamyon, otobüs v.b.) toplam trafik hacmi içindeki oranları.

Otomobil Birimi Eşdeğeri:

Bir taşıtın, mevcut trafik ve yol koşulları altında bir trafik akımı içinde yerini kapladığı otomobil sayısı.

Uzaklık :

Birbirini izleyen iki taşıtın burunları arasındaki mesafe.

Aralık :

Birbirini izleyen iki taşıtın burunlarının bir noktayı geçerken aralarında kalan zaman farkı.

Boşluk:

Bir taşıtın en geri noktası ile onu izleyen diğer bir taşıtın burnu arasındaki zaman veya mesafe birimi cinsinden fark.

Gecikme :

Bir taşıtın, bir kavşak veya kontrol edilen bir kesimde, diğer taşıtlar, geometrik özellikler ve kontrol sistemleri nedeniyle kaybettiği zaman.

Kapasite:

Her hangi bir yol, kavşak veya trafik şeridinin birim zaman içinde geçirebileceği maksimum taşıt sayısı.

4.2. Sinyal Elemanları Terimleri

Işıklı Sinyal:

Bir veya daha fazla ünitenin aynı anda ışıklanarak belirli anlamı olan bir kumanda vermesi.

Ünite:

Belirli bir renk göstergesi olan, içindeki ışık kaynağı mercek ve reflektör kullanılarak etkinleştirilmiş bulunan tek bir fener.

Ünite Grubu :

Sürekli olarak aynı ışıklı sinyalleri veren üniteler.

Cephe: (Sinyal Verici)

Belirli bir yöndeki akıma değişik sinyaller vermek üzere bir tek noktada toplanmış olan ve genellikle alt alta yerleştirilen birden fazla ışıklı üniteler.

Cephe Grubu : (Sinyal Verici Grubu)

Belirli bir yöndeki akıma aynı sinyaller veren cepheler.

Filtre:

Ünite merceğinin gerisine yerleştirilen, kendinden renkli mercekler üzerinde her hangi bir şekil veya yazı oluşturan, renksiz merceklerde ise ünitenin renkli görünümünü sağlayan donanım.

Flaş:

Bir ışıklı ünitenin sürekli olarak kısa aralıklarla (1saniye veya daha az) yanıp sönerek verdiği sinyal.

Yeşil Işık:

Yayalara veya taşıtlara geçebileceklerini gösteren sinyal.

Yeşil Flaş:

Özellikle hız yolları üzerinde veya ana arterlerde taşıtları, yaya geçitlerinde ise yayaları, yeşil ışıklı sinyal süresinin bitmek üzere olduğunu uyarmak için kullanılan sinyal.

Kırmızı Işık:

Yayalara veya taşıtlara durmaları gerektiğini gösteren sinyal.

Kırmızı Flaş:

Taşıtlara durmaları, ve geçişin güvenli olması halinde yollarına devam etmeleri gerektiğini gösteren sinyal.

Sarı Işık:

Taşıtlara durmaya hazırlanmalarını gösteren, kırmızı ışıklı sinyal ile birlikte ışıklandığında ise harekete geçmeye hazırlanmalarını öneren sinyal.

Sarı Flaş :

Taşıtlara dikkatli ve yavaş geçmeleri gerektiğini gösteren sinyal.

Hız Göstergesi : (Hız Endikatörü)

Üzerinde bir sayı bulunan ve taşıt sürücülerini en uygun hızlarının hangi mertebede olması gerektiği hususunda uyarmak için kullanılan ünite

Uyarıcı: (Detektör)

Bir sinyalizasyon tesisinde geçiş sıra ve sürelerini taşıt ve/veya yaya trafiğinin yüküne uygun olarak düzenlemek için talepleri kaydeden gereç.

Kontrol Cihazı:

Ünite veya cephe gruplarının belirli bir sisteme bağlı olarak ışıklanmalarını sağlayan gereç.