KirkçEŞme tesisleri

LEVENT CAMÜ

Beşiktaş İlçesi'nde, 1. Levent Caddesi üzerinde, Levent Mektep Sokağı ile Sümbül Sokağı'mn kesiştiği yerdedir. Afet Yola Camii olarak tanınan yapı, İbrahim Yola tarafından genç yaşta kaybettiği kızı adına yaptırılmıştır. 1954'te Mimar Vasfi Egeli tarafından projesi çizilip yapımına başlanan cami 196l'de ibadete açılmıştır.

Levent Camii

Yavuz Çelenk, 1994

Sokak seviyesinden yukarıda inşa edilen cami, tesviye edilmiş ve üç yandan merdivenlerle çıkılan bir plaftform üzerinde yer alır. Caminin son cemaat yeri dışında kalan cepheleri mozaik kaplıdır. Dört mermer sütunlu son cemaat yeri cephesindeki üç açıklıkta sivri kemerler kullanılmış, mekânı örten üç küçük kubbeye geçiş Türk üçgenleri ile sağlanmıştır. Mermer sütun başlıkları klasik dönem Osmanlı mimarisinde görülen üç sıra mukarnas ile bezelidir. İnce bir işçilik gösteren son cemaat yeri cephesi kesme taştan olup açıklıklar metal ve cam konstrüksiyon ile kapatılmıştır. Caminin ana beden ve kubbe kornişleri yine klasik dönem Osmanlı mimarlığında görülen sadelik ve inceliktedir.

Caminin giriş kapısı basık kemerli ve mermer sövelidir. Ana mekân kare planlı olup dört kemer tarafından taşınan pan-dantifli bir kubbe ile örtülüdür. Girişin iki yanında kadınlar mahfiline çıkışı sağlayan merdivenler bulunmaktadır. Caminin köşe sütunları ile mukarnas nişli, rumî ve pal-met kabartmalarla süslü mihrabı mermerden yapılmış, kapısı ise tablalı tekniğinde kündekâri sistemle çalışılmıştır. Mermer pencere sövelerinde oldukça sade olan caminin mihrap duvarlarındaki pencerelerde çiçek motifleri ile kutsal kişilerin isimlerinin işlenmiş olduğu revzenler bulunmaktadır.

Kubbenin dört köşesine yerleştirilmiş olan sekizgen tabanlı ağırlık kuleleri, estetik amaçlarla üst örtüde vurgulanmıştır.

Tek şerefeli minare, cami beden duvarına kuzeybatıdan bitişiktir. Kare planlı kürsüden gövde kısmına geçişi sağlayan prizmatik Türk üçgenlerinin bulunduğu pabuç kısmı kesme taştandır. Diğer bölümleri mozaik kaplı olan minarenin şerefesine geçişte beş sıralı mukarnas dizisi kullanılmıştır.

YASEMİN SUNER

LEVENTLER

1772'de "levend" deyiminin yasaklanmasına değin Tersane'de ve donanmada istihdam edilen deniz piyadeleri. "Levendat-ı bahriye" de denmiştir. Sözcüğün, Venediklilerin Doğu halklarından paralı asker ve tayfa olarak istihdam ettikleri gençlere verdikleri "levantino" deyiminden Türkçeye girdiği veya "levee" (asker yazma) sözcüğünden türemiş olduğu ileri sürülmüştür. Burhân-ıKâtı'da, "bekâr, tembel, ayyaş, hizmetkâr, ırgat, allahtan korkmaz, serseri" olarak, Sultan Süleyman Kanun-namesi'nde "yaramaz, hırsız", Kamus-ı Bahri'de "gemici" anlamlan verilmiştir. 16. yy'a değin denizcilikte harp gemisine sahip korsanlara "levend", sonraki yüzyıllarda ise karasal bölgelerde soyguncu çetelere "levendat eşkıyası" denmiştir.

16. yy belgelerinde "levend gemileri" deyiminin sıkça geçtiği ve bununla korsanların anlatıldığı görülmektedir. Aynı yüzyıla ait Divan-ı Hümayun hükümlerinde i-se "levend", "levend ırgat keferesi" sözcükleri geçer. Tarih-i Peçevî'de, "deryada korsanlık eden levend kapudanları" anlatılmaktadır. Kâtip Çelebi'nin Tuhfetu'l-Kibâr fîEsfarü'l-Bibâr'mda, Barbaros'un Ege adalarına dönük bir harekâtı anlatılırken leventlerin gösterdiği başarıya da değinilmiştir. Agehî (16. yy) ise bir kasidesinde "İlevend oldu gönül tıflı senün derdünden" demektedir. Zamanla donanma ve Tersa-ne'nin savaşçı sınıfı askerlerine verilen levent adı, erkeklere mahsus fiziksel güzelliğin ve yalın giyimin de adı olmuş "levend yapılı", "levendane kesim" deyimleri yerleşmiştir. Nedim'in (ö. 1730) bir şiirindeki "Çık levendane dolaş kuşelerin gülzârın" dizesi buna bir örnektir.

Bir levent tiplemesi.

Turkische Geuıdnder und Osmanische Geselschaft,

Avusturya, 1966

TETTVArşivi