Kutsal kitaplarda öLÜMÖtesi

2- KİTAB-I MUKADDES’TE AHİRETE İMAN

A. Kitab-ı Mukaddeste Ahiret İle İlgili Kavramlar

Kitab-ı Mukaddes’te ahiret fikri için kullanılan ibare, ‘aharit ha yamimdir. Bu, “zamanın sonu”, “ahir zaman” anlamına gelmekte­dir. Yine İbranice be ‘aharit ha yamîm, “gelecekte”, “gelecek za­manda”, anlamına gelir. Ancak ibare, her zaman eskatolojik bir an­lam taşımayabilir.⁵⁴⁶ ‘Peygamberlerde ise bu ibare genel olarak eskatolojik bir anlama sahiptir.⁵⁴⁷

“Çünkü sizin için düşünmekte olduğum düşünceleri, ben bilirim, Rab diyor, kötülük düşünceleri değil ancak sonunuzda size ümit vermek için selamet düşünceleridir.”⁵⁴⁸

Kitab-ı Mukaddes Teolojisi’nde bu dünyanın sona ermesi ve ölüm sonrası hayat fikirlerini ifade etmek için Yunanca eschatology kelimesi daha çok kullanılmaktadır. Bu fikir tabiatı ile çok eski ol­makla birlikte terim 19. yüzyıla aittir. Nitekim kavram Kitab-ı Mukaddes’teki kullanımından türetilmiştir.⁵⁴⁹ Yunanca esehatos, “son” veya esehata “son şeyler” anlamındaki kelime kökünden gelmek­tedir. 19. yüzyıldan önce teolojide bu mefhum yalnızca ölüm, hü­küm, cennet ve cehennem konularını ihtiva ediyordu. Yirminci yüzyılda ise, İsa’nın (a.s.) mesajındaki Allah’ın Hükümranlığı fikri ve bu fikrin eskatolojik yorumu vurgulanarak işlenmiştir.⁵⁵⁰

Yahve’nin Günü veya Rabb’in Günü de ahirete işaret eden iba­relerdir. Özellikle Peygamberler tarafından bu manada kullanılmış­tır.⁵⁵¹ Amos, Işaya, T.sefenya, Yeremya, Hezekiel gibi Peygamberler, Yahve’nin Günü’nün Beni israil için bir Hüküm Günü olacağını belirtmişlerdir. O gün bir yıkım günü, korkunç bir gün olacaktır. O günde suçlular yok edilecek,⁵⁵² iyiler mükufatiandırılacaktır.⁵⁵³ O gün kızgınlık günü olacaktır.

“Milletler arasında hüküm verecek; Yer leş ile dolacak; çok memleket­lerde baş olanı ezecektir.”⁵⁵⁴ “Yıldızlar yok olacak, güney kararacak, ay ısıtmayacaktır.”⁵⁵⁵

Yeni Ahit’te insanoğlu’nun Günü⁵⁵⁶ Eski Ahit’teki Yahve’nin Gü­nü kavramının motifleri ile anlatılmıştır.⁵⁵⁷

Eski Ahit’te kişinin öldükten sonra gideceği karanlık bir diyar­dan bahsedilir.⁵⁵⁸ Bu mekan, Şeol’dur. Bu Eski Ahit’e özgü bir kav­ramdır. Burası yerin derinliklerinde bulunmaktadır.⁵⁵⁹ Oraya giren­lerin oradan çıkması mümükün değildir.⁵⁶⁰ Orası bir umutsuzluk ve yok oluş yeri olarak görülmüştür. Orası zengin, fakir, kral, köylü, büyük, küçük, efendi, köle herkesin gireceği bir yerdir.⁵⁶¹ Orada kimse hatırlanmaz.⁵⁶²

Cehennem (İbranice Gehenna) ismi Kudüs’ün Güney’inde bulunan bir vadiden alınmıştır. Bu vadinin adı “Hinnomoğullarınm Vadisi” anlamındaki Ge-hinnom idi. Eski Ahit’te bu vadi lanetlenmişitir. Çünkü kültsel din mensupları burada insan adaklar kurban etmek­teydiler.⁵⁶³ Yeremya buranın Ölülerin, kokuşmuşluğun yeri olacağı­nı belirtmiştir.⁵⁶⁴ İşaya’da ise burası Allah’a karşı gelenlerin cesetle­rinin atılacağı bir yer olarak anlatılmaktadır.

“Ve çıkacaklar ve bana karşı günah işlemiş adamların leşlerine baka­caklar; çünkü onların kurdu ölmez, ve onların ateşi sönmez; ve bütün beşerin menfuru olacaklar.”⁵⁶⁵

Kavramın bu anlamının Apokaliptik dönemde işlendiği ve ge-lişliği görülmektedir. Cehennem ateş çukuru ve karanlık bir yerdir. Orada suçlulara demir zincirler vardır.⁵⁶⁶

Yeni Ahit’te Cehennem bir ateş mekanı olarak anlatılır.⁵⁶⁷ “O sön­meyen bir ateştir.”⁵⁶⁸ “İnsanların atıldığı bir çukurdur.”⁵⁶⁹ “Orası günah­karların ruh ve bedenlerinin yok edildikleri bir yerdir.”⁵⁷⁰ Yine Yeni Ahit’te Cehennem kavramı zikredilmeden günahkarların azab edi­lişi manzaralarından söz edilir. “Günahkarlar ebedi ateşte cezalan­dırılacaklardır.”⁵⁷¹ “Orası Şeytan ve onun yardımcıları için hazırlan­mıştır.”⁵⁷² “Orası sanki bir hapishanedir.”⁵⁷³ “Orada ağlama, sızlanma, diş gıcırtısı vardır.”⁵⁷⁴

Cennet kavramı için İbranice’de bahçe anlamına gelen garı ke­limesi bulunmaktadır. Yetmişler tercümesinde bu kelime Aden Bahçesi, Paradeisos şeklinde tercüme edilmiştir.⁵⁷⁵ Aslında bu keli­me de büyük bahçe, kırallık bahçesi anlamına gelen Eski Persçe pairi-daeza kelimesinden gelmektedir. Kavramın eskatolojik anla­mı Peygamberler’de görülmektedir.

“Çünkü Rab Sion’u teselli etti; bütün harabelerini teselli etti ve çölünü Aden, ve bozkırını Rabb’in bahçesi etti; orada meserret ve sevinç, şük­ran ve terennüm sesi bulunacak.”⁵⁷⁶

Kavram eskatolojik anlamını Apokaliptik dönemde daha da pekiştirmiştir.⁵⁷⁷ Yeni Ahit’te ise Luka Cenneti iyilerin, tevbe eden­lerin müminlerin gideceği bir yer olarak görmektedir.⁵⁷⁸ Allah’ın Hükümranlığı kavramı da bir mükafat mekanı anlamını ihtiva et­mektedir. Orası iyilerin gireceği bir yerdir.⁵⁷⁹ Orada ebedi bir hayat vardır.⁵⁸⁰

B. Eski Ahitte Ve Apokaliptik Edebiyatta Ahiret Anlayışı

1. Eski Ahit’te Ahiret Anlayışı

A. Eski Ahit’te Doktrin Olarak Ahiret

Daha önce Kur’an’da Ahiret ve ilâh anlayışları arasında bulun­duğunu gördüğümüz direk ilişkiyi bugün elimizde bulunan Eski Ahit’te de görmekteyiz. Eski Ahit eskatolojisi tamamıyla monoteist ilâh anlayışının belirleyici etkisi altındadır. Esasen Eski Ahit’in ka­rakterini tek İlâh’ın hükümranlığı anlayışı verir. Var olan herşey O olduğu için ve O’nun dilemesi ile vardırlar. Allah her türlü varlığın temelidir. Bu yüzden Allah kavramının Eski Ahit’te hiç bir şekilde tartışmaya ve ispatlanmaya tahammülü yoktur ve Allah fikri hiç bir zaman bir problem olmamıştır. O bir dizi akıl yürütmenin ürünü değildir. Aksine Eski Ahit’te O her şeyin başlangıcıdır.⁵⁸¹