Mała encyklopedia kultury antycznej

Musa Antonius zob. Antonii 11.

Musaeus zob. Musajos.

Musagetes gr. przywódca Muz; przydomek Apollina.

Mnsajos (Musaeus) 1. mit. śpiewak, wieszczek i kapłan w Attyce z czasów przedhomerowych;

syn lub uczeń Orfeusza albo syn Linosa lub Antifemosa i Selene. 2. syn Thamyras, wnuk Filamona, jeden z najdawniejszych poetów liry­cznych w Tebach, wg innej wersji — w Attyce;

utworów jego nie znamy. 3. M. z Efezu, poeta grecki żyjący na przełomie m i n w. p.n.e., panegirysta Eumenesa i Attalosa I (wg Księgi Suda) oraz autor (nie zachowanej) epopei histo­rycznej o podboju Persji (Persets, w X księgach). 4. M. nazywany (w niektórych rękopisach) Gramatykiem, z drugiej połowy V w. lub po­czątku. VI w. n.e., twórca poematu cpicznego (epylion) w 340 wierszach Ta kat'Hero kój Lfandron (O Hero i Leandrze), naśladowca Nonnosa.

Musejon (gr. Miisejon, dosł świątynia Muz. Muzeum) instytut naukowy w Aleksandrii, za­łożony przez Ptolemeusza I (lub — co bardziej prawdopodobne — przez Ptolemeusza n) na wzór Arystotelesowskiej szkoły pery patetycznej. Wyposażony przez założycieli w bogatą biblio­tekę (zob. biblioteka), ogród botaniczny i zoolo­giczny, pracownie chirurgiczne i obserwatoria astronomiczne, stał się głównym ośrodkiem na­uki greckiej, skupiając w Aleksandrii wielu uczonych matematyków, astronomów, geogra­fów i filologów. M. stanowiło część pałaców królewskich i wyposażone było w otwartą aleję (peHpatos), kryty portyk i wielką salę, w której uczeni gromadzili się na posiłek. Uczeni, oprócz utrzymania, otrzymywali pensje (które cofnął im dopiero Karakalla). W czasach cesarstwa rzym­skiego M. nadal pozostało ośrodkiem naukowym, głównie zajmowano się tu matematyką i astro­nomią. W III w. n.e., w czasie zamieszek za . Aureliana, M. uległo zniszczeniu.

Musonius 1. Caius M. Rufus filozof stoicki, nauczyciel Diona Chryzostoma z Prusy, syn ekwity rzymskiego wygnany z Rzymu na wyspę Gyarę (na Morzu Egejskim) przez Nerona w r. 66 rzekomo za to, że był wtajemniczony w spisek Pizona. Wrócił z wygnania po objęciu tronu przez Galbę. Zachowało się tylko trochę notatek robionych przez słuchaczy na jego wy­kładach. 2. retor, sofista w czasach Jowiana i Walensa, przeciwnik Proajresjosa, sofisty ateń­skiego.

mutationes (łac., od mutatio zmiana) rozmie­szczone na obszarze państwa rzymskiego stacje pocztowe, na których zatrzymywali, się posłańcy pocztowi dla zmiany koni. Na przestrzeni po­między dwoma stacjami postojów nocnych znaj­dowało się sześć do ośmiu m. Zob. mansio 1.

Mutiius zob. Papius 1.

Modna (dziś Modena) bogate miasto w Gallia Cispadana, leżące przy głównym trakcie, wio­dącym z Mediolanu przez całą Italię. Okolice pięknego i bogatego miasta stanowiły centrum produkcji wełny owczej całej Italii; bardzo ce­nione były także mutyńskie naczynia gliniane. Od r. 184 p.n.e. M. była kolonią rzymską. W czasie wojny domowej, która wybuchła po śmierci Cezara, Decimus Brutus w ciągu czterech miesięcy oblegany był w Af. przez Antoniusza, stąd wojna ta nosi nazwę helium Mutinense. Konsulowie Hircjusz i Pansa oraz młody Okta­wian pospieszyli na odsiecz miastu. W pierw-

Muzeum

500

muzyka

szej bitwie, 15 kwietnia 43 r. p.n.e., zginął Pansa, w drugiej, 20 kwietnia, padł drugi konsul, Hir-cjusz.

Muzeum zob. Musejon.

Muzoniusz zob. Musonius,

Muzy (gr. Musaj, łac. Musae) wg dawniejszej tradycji boginie śpiewu, a później także opie­kunki różnych rodzajów poezji, sztuki i litera­tury naukowej. W różnych okolicach Grecji nosiły różne imiona. Pierwotne podanie zna trzy M. czczone na Helikonie, były to: Melete, Mmme i Aojde, Inne podanie wymienia cztery M.: Thetksime, Aojde, Arche i Melete. Wymie­niano również siedem i osiem M., liczbę dzie­więciu ustaliła wersja tracko-beocka. Genealogię M. podawano w różnych wersjach. Powszechnie uważano je za córki Zeusa i Mnemosyne, bogini pamięci, urodzone w Pierii lub u stóp Olimpu. Każda z M. była opiekunką jakiegoś rodzaju poezji, sztuki czy nauki. W sztukach przedsta­wiano M. z odpowiednimi atrybutami. Kalliope — opiekunka poezji epickiej, przedstawiana była z tabliczką i rylcem albo ze zwojem; .Klio— opiekunka historii, w postaci siedzącej, z roz­winiętym zwojem; Euterpe — opiekunka poezji lirycznej, z aulosem; Melpomenę — opiekunka tragedii, z maską tragiczną lub maczugą Heraklesa; Terpsy chora — opiekunka tańca i pieśni, z lirą i plektrum; Erato—opiekunka poszji miłosnej, z lirą; Urania—opiekunka astrono­mii, z cyrklem i globem; Polihymnia — opiekun­ka poezji chóralnej, zwykle bez atrybutów, w za­dumanej postawie; Talia — opiekunka komedii, z maską komiczną, laską pasterską lub wieńcem bluszczowym. Jako boginie pieśni były M. zwią­zane ściśle z Apollinem, którego nazywano przodownikiem M., Musagetes.

muzyka (gr. hę musike, ta musikd, łac. musica, musice) niewiele zachowało się źródeł do pozna­nia m. starogreckiej. Tylko nieliczne zapisy starogreckich kompozycji muzycznych dotarły do naszych czasów. Dodatkowych informacji dostarczają dzieła dotyczące teorii i estetyki m., utwory literackie oraz zabytki ikonogra­ficzne. Dzieje m. starogreckiej rozpoczyna okres zw. kreto-mykeńskim, trwający do w. X p.n.e. W ciągu wieków XX-XV powstała na Krecie wysoka kultura muzyczna, której charaktery­stycznym elementem był taniec obrzędowy z to­warzyszeniem śpiewu i akompaniamentem instru­mentalnym. Jednocześnie rozwinęły się formy śpiewu kultowego. Z zabytków ikonograficz­nych wynika, że znano takie instrumenty muzy­czne, jak kitara, aulos, sejstron, bębenki. W na­stępnym okresie, obejmującym X - VIII w. p.n.e., tzw. homeryckim, rozwinęła się forma pieśni przy pracy (pieśni młynarzy, tkaczy i in.). W tym okresie powstała pieśń epiczna, opiewająca boha­terskie czyny, wykonywana początkowo przez samych bohaterów przy akompaniamencie for-mingi, później przez zawodowych aojdów. Zna­cznie później pojawili się rapsodowie, recytujący poematy również przy wtórze instrumentu mu­zycznego. Dalszy rozwój m. greckiej obserwu­jemy w następnym okresie, tzw. przejściowym, obejmującym czas do wojen perskich (VIII - V w. p.n.e.). Znamy szereg imion muzyków, po części mitycznych (jak Olimpos), po części historycz­nych (jak Terpander) pochodzących z tego okre­su. W tym czasie m. weszła w zakres ogólnego wykształcenia młodzieży i stała się częścią pro­gramu igrzysk olimpijskich, pityjskich, korynckich, namejskich. Najważniejszym zjawiskiem muzycznym tego okresu było powstanie liryki solowej i chóralnej. Lirykę solową, rozwiniętą głównie na Lesbos, reprezentują: Safona, Myrtis, Korinna, Anakreont, Ibikos i in. Z twórczości tych poetów zachowały się jedynie fragmenty tekstów słownych, bez m. Lirykę chóralną, roz­wijającą się głównie w Sparcie, reprezentują:

Alkman, Simonides, Bakchilides, Stesichoros, Pindar. Pieśni chóralne były połączone z tańcem, w każdej występowały trzy części: strofa, «nty-strofa, epodos. Dla wykonywania pieśni powsta­wały specjalne szkoły śpiewacze i zespoły chó­ralne dziewcząt, chłopców i mężczyzn. Okres klasyczny, obejmujący V i IV w. p.n.e., zna­mionuje rozwój m. teatralnej. Rozwinięte w tym okresie formy tragedii, komedii i dramatu saty­rowego stanowią jednocześnie wielkie kompozy­cje muzyczne. Tragedia składała się z dwu zasadniczych partii: liryczno-orchestycznej (wy­konywanej w całości przez chór) i scenicznej, zawartej w dialogach i monologach. Partie liry­czne były śpiewane w całości, partie sceniczne częściowo były recytowane, częściowo stano­wiły melodeklamację. Obok pieśni chóralnych stosowano w tragedii monodie, wykonywane przez jedną osobę, oraz duety, przy czym ak­torzy wykonujący duet śpiewali kolejno, nie równocześnie. Niektóre partie były śpiewane na przemian przez chór i jednego lub dwu akto­rów, bądź też na przemian przez grupy chóru. Autorzy tragedii byli jednocześnie kompozyto-

muzyka

501

muzyka

rami. Frynich ucnodził 2a twórcę pięknych me­lodii. Rozwój rytmiki w tragediach Ajschylosa pozwala sądzić o ciągłym rozwoju jego sztuki kompozytorskiej. Mistrzem m. był i Sofokles, chociaż wydaje się, że elementy muzyczne od­grywają u niego mniejszą rolę ze względu na żywą akcję, dla. której m. mogła być czynnikiem hamującym. Wielkiego znaczenia nabrała m. u Eurypidesa, który główny nacisk w swoich tragediach położył na partie solowe. Mniejszą rolę odgrywała m. w dramatach satyrowych. W dramacie Sofoklesa Tropiciele występowały tylko krótkie pieśni chóralne z towarzyszeniem tańca oraz jedna piosenka solowa. W kome­diach natomiast m. stanowiła bardzo ważny element. Śpiewane były zarówno partie liryczne, jak i jambiczne komedii. Ze względu na reali­styczny charakter komedii nie stosowano akom­paniamentu instrumentów. Również i autorzy komedii musieU być kompozytorami. Analiza partii lirycznych w komediach Arystofanesa po­zwala stwierdzić, że był on wybitnym muzykiem. Elementy muzyczne w dramacie, a zwłaszcza w komedii, z biegiem czasu utraciły znaczenie. W komediach późniejszych chóry wykonywały wyłącznie tańce, a koryfeusz śpiewał tylko nie­wielkie partie. W okresie hellenistycznym (VI -1 w. p.n.e.) nastąpiło dalsze zróżnicowanie form muzycznych. Od poezji został oddzielony taniec, rozwinęła się pantomima baletowa, jed­nocześnie zaczęły powstawać zespoły czysto in­strumentalne, dla których budowano specjalne sale koncertowe (odeony), wykonywanie zaś par­tii śpiewanych, muzycznych i "tanecznych w tra­gediach i utworach lityczno-chóralnych stało się zajęciem zawodowych płatnych artystów. M. na­brała wówczas charakteru rozrywkowego. Po­wodzeniem cieszyły się zwłaszcza występy zespo­łów wschodnich tancerek, śpiewaków i grajków. Należy zwrócić uwagę, że pisarze starożytni nie wprowadzali rozróżnienia między m. grecką i rzymską. Pisarze łacińscy czerpali swe wiado­mości ze źródeł greckich. Melodyka m. greckiej pozostawała w zależności od intonacji mowy, dominowała bowiem m. wokalna monodyczna. Motywy melodyki były przeważnie opadające, co pozostawało w związku z melodyką pierwo­tną, idącą w kierunku zgodnym z fizjologią wy­dechu. Pierwotny system tonalny był pentato-niczny; stopniowo został (w okresie homeryc-kim) wyparty przez skalę siedmiostopniową. Podstawą pełnej diatoniki stał się tetrachord

diatoniczny, występujący w trzech odmianach nazwanych od plemion, wśród których były w użyciu: dorycki (ei-dl-ci-h), frygijski (dl-c¹-

-h-a), lidyjski (ci-h-a-g). Cztery jednakowe tetra-chordy (połączone po dwa wspólnym tonem synafe), w środku oddzielone jednym tonem zw. didzeuksis, z dobranym tonem najniższym, zw. proslambanómenos, tworzyły grecki system mu­zyczny, tzw. system doskonały, systema telejon. Obejmował on zakres dźwięków od a¹ do A i ustalił się w V w, p.n.e. Tetrachordy w systemie nosiły nazwy hyperboldjon (najwyższy), diezeug-menon (rozłączony), meson (środkowy), hypat6n (najniższy). Również każda nuta miała osobną nazwę. Oprócz wspomnianych skal zasadniczych

— doryckiej, frygijskiej i lidyjskiej — znano inne skale, utworzone przez przestawianie tetrachor-dów i przenoszenie ich i kwintę niżej (skale tzw. hypo-: hypodorycka, hypofrygijska i hypolidyj-ska) lub o kwartę wyżej (skale tzw. hyper-:

hyperdorycka itd.). Skalę hyperdorycką nazy­wano także miksolidyjską, hypodorycka nazy­wano eolską, hyperfrygijską — lokryjską, hypo­frygijska — jońską. Ze zjawiskiem różnorod­ności w budowie skal muzycznych łączyli Grecy teorię o ethosie (charakterze ekspresji) muzycz­nym, któremu przypisywali oddziaływanie na człowieka. Instrumenty w okresach dawniej­szych spełniały rolę podrzędną, służąc raczej jako oparcie dla intonacji. Dopiero w okresie poklasycznym nabrały bardziej samodzielnego znaczenia. Najpopularniejszymi instrumentami były lira (homerycka forminga) i kitara. Z innych instrumentów strunowych należy wymienić bdr-biton, magadis, pektis, sambyke, psalterion i tri-gonon. Wszystkie instrumenty strunowe były szarpane. Z instrumentów dętych najstarszym była syringa (syrinks). Najważniejszym instru­mentem dętym był zapożyczony z Azji aulós. W wojsku używano trąby zw. salpinks. Grecy używali również instrumentów perkusyjnych, jak . orybaja (bębenek gliniany), krupezion (którym dyrygenci wybijali takt i dawali znaki chórom), tympanon, kymbalon, sejstron (łac. sistrum). Grecki system notacyjny jest najdoskonal­szym spośród znanych w starożytności (także w- Babilonii, Indiach i Chinach) sposobów no­towania dźwięków. Grecy używali dwu rodza­jów pisma muzycznego: jednego dla m. instru­mentalnej, drugiego dla wokalnej. Były to no­tacje literowe. Notacja instrumentalna wskazy­wała nie absolutne wysokości tonów, lecz chwyty

muzyka

502

Mykeny

na instrumentach. Wobec wielkiego znaczenia rytmu w m. greckiej wypracowano staranny system oznaczania pauz. Istniały również znaki, które jak się wydaje, były znakami dynamicz­nymi albo też metrycznymi czy rytmicznymi. — 2 zabytków m. starogreckiej zachowały się na­stępujące utwory: 1) początek 1. ody pityjskiej Pindara, 2) pierwsze stasimon z tragedii Orestes Eurypidesa, 3) dwa prawie w całości zachowane hymny do Apollina z III lub II w. p.n.e., wy­ryte na marmurowych tablicach znalezionych w ruinach świątyni delfickiej, 4) trzy hymny Mesomedesa: do Muzy, do Apollina, do Nemesis, 5) napis z melodią na grobowcu Sej-kilosa, odnaleziony w r. 1883 w Tralles, w Azji Mniejszej, 6) kilka urywków ćwiczeń na aulos oraz różne fragmenty instrumentalne i wokalne z tzw. Papirusu Berlińskiego. — Pi­sarze muzyczni. Bogata grecka kultura muzyczna rozwinęła również estetykę muzycz­ną, która była wynikiem uogólnienia samej praktyki muzycznej, jak również odbiciem charakteru greckiej myśli filozoficznej. Naj­ciekawszą teorią estetyczną antyku jest wspom­niana teoria ethosu muzycznego, której źró­deł należy szukać już u Pitagorasa, a którą • rozwinęli Platon i Arystoteles. Damon, doradca Peryklesa, łączył m. z polityką, Teofrast roz­ważał jej lecznicze oddziaływanie, filozofią m. zajmowali się Glaukos i Heraklit. Przeciwnikiem teorii ethosu był Demokryt i cała szkoła Epi­kura, natomiast wielkie znaczenie przypisywali tej teorii stoicy. Pitagoras pierwszy dał matema­tyczne ujęcie poszczególnych interwalów, opie­rając się na badaniach i pomiarach długości strun na monochordzie. Szkoła harmoników, uczniów Arystoksenosa, zajmowała się zagadnieniami związanymi z percepcją m. Sam Arystoksenos, autor traktatów z dziedziny m; zajmował się teoretycznie istotą interwałów współbrzmiących, konsonansów i dysonansów. Szereg dzieł teo­retycznych o m. napisali również: Nikomachos (II w. n.e.). Teon ze Smymy (II w. n.e.), Klau­diusz Ptolemajos (II w. n.e.), Ałypios z Alek­sandrii (III w. n.e.), autor niezmiernie cennego dzieła Ejsagogi musike (Wstęp do muzyki) z ta­blicami i objaśnieniami notacji muzycznej grec­kiej, Dionizjos z Halikamasu. Arystydes Kwin-tylianus i in. Wiele wiadomości z historii m. przekazał nam Plutarch. Wiadomości o m. prze­kazali również pisarze łacińscy: Censorinus, Makrobiusz, Martianus Capella i przede wszyst­kim Boethius,- w związku zaś z harmonią, rezo­nansem i akustyką wnętrz wymienić należy dzieło Witruwiusza. Mycale zob. Mykale. Mycenae zob. Mykeny. Myconus zob. Mykonos. Mygdor mit. 1. król Bebryków, brat Amy-kosa, zabity przez Heraklesa w wyprawie przeciw Amazonkom. 2. syn Akmona, ojciec Koroibosa, król Frygów, którzy od jego imienia nazwani zostali Mygdonami. Walczył z Otreusem i Pria-mem przeciw Amazonkom.

Mydonia 1. wschodnia część Macedonii, za­mieszkana przez lud pochodzenia trackiego. 2. kraina w pólnocno-zachodniej części Azji Mn., na wschód od Mizji i na zachód od Bitynii, zamieszkana przez tracki lud, Mygdonów. Pod­bita przez Bitynów. 3. północna część Mezopo­tamii, zw. pierwotnie. Adiabene, nazwana M. po podbiciu przez Aleksandra W.

Myia 1. córka Pitagorasa i Theano, żona Milona z Krotonu. Przypisywano jej list do Fyllidy, który jednak jest nieautentyczny i po­chodzi z czasów później^ych. 2. poetka ze Sparty, autorka (nie zachowanych) hymnów do Apollina i Artemidy. 3. poetka liryczna utoż­samiana z Korinną; prawdopodobnie był to przydomek Korinny.

Mykale przylądek w Jonii, naprzeciw wyspy Samos; w r. 479 p.n.e. rozbita tu została flota perska.

Mykalessos miasto w Beocji pomiędzy Tebami i Chalcydą; w r. 414 p.n.e. zostało zniszczone przez wojska ateńskie i od tej pory coraz bardziej podupadało. W czasach Pauzaniasza znajdowało się w całkowitej ruinie.

Mykeny (gr. Mykenaf, łac. Mycenae) miasto w południowej części Peloponezu, siedziba wład­ców achajskich w III i II tysiącleciu p.n.e. -Na lata 1600 -1200 p.n.e. przypada okres najwięk­szego rozwoju Achajów i największego rozkwitu gospodarczego, politycznego oraz artystycznego M. W tym okresie zostaje wzniesiony potężnie obwarowany zamek, otoczony podwójną linią murów, bogato zdobiony malowidłami, z cen­tralnym prostokątnym megaronem i charakte­rystycznymi portykami o dwu kolumnach. W po­łożonej w pobliżu zamku nekropoli grobowej władców M. i ich rodzin z okresu 1600 -1200 odkryto artystyczne wyroby ze złota: maski po­śmiertne, naczynia, reliefowe płytki dekoracyjne oraz inkrustowaną broń. Z okresu 1400 -1200

mykeóska kultura

503

Myron

pochodzą monumentalne groby kopułowe, wznie­sione na planie okrągłym (tzw. grób Agamem-nona), podobnie jak i płaskorzeźba lwic na jed­nej z bram oraz rzeźbione stele. Malowidła ścienne, przedstawiające polowania, walki, pro­cesje itp., oraz malowidła wazowe świadczą o wysokim poziomie malarstwa tego okresu. Po zdobyciu Peloponezu przez Dorów M. tracą znaczenie, pozostają jednak niezależnym mia­stem do r. 468, kiedy zostały zburzone przez Argiwów.

mykeóska kultura zob. egejska kultura.

Mykonos tac. Myconus (gr. Mykonos), mała, o powierzchni ok. 2 km², skalista wysepka na Morzu Egejskim (Cyklady) na południo-wschód od Tenos i północo-wschód od Delos, z miastem tej samej nazwy, skolonizowana przez Ateńczyków. Tu, wg podania, miał się znajdować grób Ajaksa, syna Ojleusa. M. miała także być miejs­cem walki gigantów z bogami olimpijskimi. Mieszkańcy wyspy hodowali figi, winną lato­rośl i jęczmień oraz zajmowali się żeglugą.

Mylae (gr. Mylą}) 1. (dziś Milazzo) miasto na północnym wybrzeżu Sycylii, założone w koń­cu VIII w. p.n.e. przez Zankle (Messana) jako kolonia. W czasie I wojny punickiej, w r. 260 w pobliżu M. odniósł zwycięstwo konsul Duilius, a w r. 36 p.n.e. Agryppa pokonał flotę Sekstusa. Pompejusza. 2. warowne miasto w Tesalii, w prowincji Histiajotis, na prawym brzegu rzeki Europos.

Mylasa (Mylassd) najpiękniejsze miasto Karii, nad zatoką lassus, oddalone nieco od wybrzeża, słynne z białego marmuru. Siedziba dawnych królów Karii. Portem M. był Fyskos. W okresie rzymskim uznane za wolne miasto, później częściowo zniszczone. Pozostały ruiny stano­wiące bardzo cenny materiał archeologiczny.

Mylitta mit. bogini semicka czczona w Ba­bilonii, utożsamiana przez Greków z Afrodytą.

Myndos dorycka kolonia na wybrzeżu Karii, na północo-zachód od Halikarnasu, dobrze ob­warowana i posiadająca port.

Myon (albo Myonia) miasto w Lokrydzie Ozolis, na północ od Amfissy, słynne z gaju i ołtarza bogów podziemnych, na którym skła­dano nocne ofiary.

Myonnessos (dziś Hypsilobounos) przylądek, wzgórze i miejscowość na wybrzeżu jońskim, na zachód od Lebedos; miejsce zwycięstwa Rzy­mian nad Antiochem w bitwie morskiej w r. 190 p.n.e.

Myos Hormos miasto portowe nad Zatoką Arabską, założone przez Ptolemeusza II Piladel-fa. Przez niektórych badaczy identyfikowane z dzisiejszym portem al-Qusair.

Myra (albo Myron) jedno z głównych miast Likii, w • czasach cesarstwa rzymskiego stolica prowincji. Zachowane ruiny.

Myriandros miasto handlowe w Syrii, nad zatoką Issos.

Myrina 1. (dziś prawdopodobnie Ćandarli) miasto portowe na zachodnim wybrzeżu Mizji;

należało do Związku Etolskiego. Było dwukrot­nie zniszczone w czasach cesarstwa rzymskiego (za Tyberiusza i za Trajana). Miasto rodzinne epigramatysty Agatiasa. 2. miasto na zachod­nim wybrzeżu wyspy Lemnos.

Myrkinos warowna twierdza w Tracji nad Strymonem, na północ od Amfipolis, założona przez tyrana Miletu, Histiajosa. Zdobyli ją Edo-nowie i uznali za stolicę swojego kraju. Następca Histiajosa, Aristagoraś, próbował odzyskać Af., lecz zginął, nie osiągnąwszy celu.

Mynnekion zob. Mirmeki.

Myrmidonowie (gr. Myrmidónes) mit. mity­czny lud achajski zamieszkały w południowej Tesalii; pod wodzą Achillesa brali udział w wy­prawie trojańskiej. Jedni wyprowadzają ich na­zwę od imienia Myrmidona, syna Eurymeduzy, którą uwiódł Zeus, biorąc na siebie postać mrówki (gr. myrmeks), wg innych po zarazie, która nawiedziła Eginę, Zeus na prośby jej władcy, Ajakosa, zamienił mrówki w ludzi. Af. mieli wywędrować z Eginy do Tesalii, chociaż jest bardziej prawdopodobne, że wyspa ta sko­lonizowana została przez Tesalczyków. Źródła historyczne nie wspominają o Af. w czasach póź­niejszych.

Myron 1. jeden z najsławniejszych rzeźbiarzy greckich, ur. ok. r. 480 p.n.e. w Eleuteraj w Beocji, uczeń Ageladasa, współczesny Fidiaszowi;

okres rozkwitu jego twórczości przypada mniej więcej ok. r. 431 p.n.e. Twórczość jego stoi na przełomie okresu archaicznego i klasycznego. Pierwszy zaczął przedstawiać postaci w momen­cie ruchu. Rzeźbił postaci bogów, ludzi, był, jak się zdaje, pierwszym wielkim artystą, który rzeź­bił zwierzęta (sławna krowa Af.); zasłynął przede wszystkim jako twórca posągów przedstawiają­cych zapaśników. Z dzieł jego, wykonywanych przeważnie w brązie, zachowały się w kopiach marmurowych: „Dyskobol" oraz grupa „Atena i Marsjasz". 2. M. z Prieny w Karii, retor i hi-

Myronides

504

Myus

storyk z III w. p.n.e., autor dzieła o Messenii (Messeniakd), z którego korzystał Diodor Sycy­lijski w swej historii pierwszej wojny messeńskiej oraz Pauzaniasz w swoim dziele o tejże wojnie.

Myronides syn Kalliasa, jeden z dowódców ateńskich w bitwie pod Platejami; w r. 457 pokonał Koryntian pod Megarą, następnie pod Ojnofytami (r. 456 p.n.e.);'w Tebach i Orcho-menos przywrócił rządy demokracji, ugruntował przewagę* Aten w Beocji, Lokris i Focydzie. Przedsięwziął wyprawę wojenną do Tesalii, mu­siał się jednak wycofać.

Myrsilos 1. tyran Mityleny na Lesbos, współ­czesny poety Alkajosa (VT w. p.n.e.), który ostro go atakował w swojej poezji, a śmierć jego opie­wał radosną pieśnią. Przeciwnikiem politycznym M. był także jeden z siedmiu mędrców greckich, Pittakos. 2. historyk z Metymny na wyspie Lesbos, żyjący prawdopodobnie za panowania pierwszych Ptolemeuszów, w III w. p.n.e., autor (nie zachowanych) dzieł: Lesbiakd (Historia Les­bos) i Historikd parddoksa (Niezwykłe wyda­rzenia).